Nota Asas Seni Reka 1m385c

Asas Seni Reka

Prinsip Rekaan

1

Prinsip Rekaan adalah prinsip yang digunakan dalam membuat sesuatu rekaan ataupun ciptaan karya. Ia adalah seperti berikut: Harmoni, kontra, penegasan, imbangan, irama dan pergerakan, kesatuan dan kepelbagaian.

1. Harmoni wujud apabila munculnya susunan atau ulangan unsur-unsur seni mengikut cara atau gaya tertentu yang mempunyai persamaan.

Ia boleh dihasilkan melalui susunan atau ulangan unsur-unsur seni yang sesuai, seimbang dan mempunyai hubungkait atau persamaan. Harmoni wujud dalam alam semula jadi dan juga alam benda buatan manusia adalah untuk memberi kesan kesamaan, ketenteraman, keserasian

serta

mengurangkan

kejanggalan

(tiada

kontra

atau

penegasan).

1.1 Harmoni pada alam semula jadi 1. Bentuk dan susunan daun pada tumbuh-tumbuhan yang sejenis adalah sama dan harmoni. 2. Warna-warna pada daun pokok lebih kurang sama atau dari keluarga warna yang sama. Contohnya daun muda berwarna hijau kekuningan, hijau atay hijau kebiruan bagi daun tua. 3. Jalinan pada daun dan batang pokok tersusun dengan cara yang sama seperti ada irama dan kelihatan harmoni. 1.2 Harmoni pada alam buatan manusia 1.

Rekaan bentuk yang

sesuai

dengan

kegunaan.

Contohnya

kereta,

bentuknya

tidak menghadang angin memperlihatkan keupayaan kelajuannya. 2.Warna pada perabot disesuaikan dengan cita rasa dan latar tempatnya. Barangan perabot kayu sesuai diwarnakan dengan warna asal kayu jika kita mahukan ciri-ciri semula jadinya. sebaliknya jika perabot untuk bilik kanak-kanak sesuai dibuat dengan lebih bewarna-warni. 3. Motif-motif dalam ukiran kayu kelihatan harmoni kerana penggunaan unsur alam semula jadi serta susunan corak ukirannya.

2

Rumusannya: Harmoni boleh wujud apabila ada kesamaan unsur sama ada warna, bentuk, rupa, susunan atau gubahan dalam sesuatu rekaan, objek atau visual.

Harmoni dari segi warna 2. Kontra wujud apabila salah satu daripada unsur-unsur seni mempunyai ciri-ciri yang bertentangan di antara satu sama lain. Ia bertujuan untuk menimbulkan kesan yang menarik

dan menyerlah dalam sesebuah karya seni. Kontra berkait rapat dengan

penegasan

(semakin

3. Penegasan ialah

tinggi

sesuatu

yang

kadar

boleh

kontra

semakin

menarik

perhatian

jelas

dan

penegasan)

tumpuankepada

pemerhatian tampak. Ia berfungsi sebagai daya penarik, pemusatan karya, mengelak kebosanan dan menjadikan gubahan lebih menarik.

4. Imbangan ialah keadaan gubahan yang sama sempadan, sama berat dan graviti, sama kecerahan warna, sama padan dan sama gaya penampilan.Terdapat tiga jenis imbangan iaitu imbangan simetri, tidak simetri dan imbangan semua arah.

3

5. Pergerakan wujud apabila terdapatnya keadaan yang bergetar, bergoyang, bergegar, berayun, bersinar-sinar, objek yang sama diulang dengan saiz yang berubah kepada semakin besar arau semakin mengecil dan sebagainya. Pergerakan bertujuan untuk memberi ‘nyawa’, rupa dan bentuk visual dalam seni tampak dua dimensi.

6. Kesatuan merupakan olahan motif atau ulangan unsur-unsur seni secara sistematik, berpandukan grid berdasarkan tema atau idea sesuatu hasil karya. Susun atur yang kemas, teratur, lengkap dan sempurna dapat mewujudkan kesatuan.Terdapat persamaan motif atau ulangan unsur-unsur dalam gubahan karya.

7. Kepelbagaian merupakan keadaan penggabungan pelbagai gaya, nilai dan idea yang berbeza. Susunan atau ulangan unsur-unsur seni yang bertentangan arah dan berbeza saiznya akan mewujudkan kepelbagaian.

4

UNSUR SENI 1. Garisan - Garisan ialah satu deretan titik yang bersambung-sambung yang mempunyai jarak tertentu - Garisan boleh diolah untuk mencipta rupa, jalinan, ton, corak, dan untuk menimbulkan bentuk, ruang, dan pergerakan. Contoh-contoh Garisan

Garisan merupakan unsur seni yang paling asas. Tajuk ini biasanya diajar kepada murid tingkatan satu dan dua. Murid tingkatan satu biasanya agak asing dengan teori seni dan guru haruslah mengaitkan keadaan di persekitaran dengan asas-asas seni reka bagi memperjelaskan bagaimana hubung kaitan objek-objek di persekitaran dengan seni visual. Pengenalan Garisan

1. Garisan merupakan satu siri titik-titik. Dengan sambungan titik-titik maka wujudlah garisan.

2. Garisan dihasilkan dengan menggunakan suatu alat atau media yang bermula dari suatu titik permulaan merentasi sesuatu kawasan hingga terbina satu objek. 5

garisan bulatan utama bagi melakar struktur badan seekor ayam

menyambung garisan-garisan berikutnya bagi struktur leher dan kepala

seterusnya menambah garisan pada ekor dan kaki

6

dengan mengenalpasti arah cahaya dan jalinan, maka terbentuklah lakaran seekor ayam 3. Garisan terdapat pada benda alam dan benda buatan manusia. i. Contoh Garisan Pada Benda Buatan Manusia: Garisan pada tali, bakul anyaman, kain tenunan, bangunan, tayar kereta, corak fabrik, jala, penapis dan sebagainya.

garisan pada anyaman tikar

7

garisan pada bangunan ii. Contoh Gaisan Pada Alam Semulajadi: Garisan pada batu, haiwan dan tumbuhan seperti akar tumbuhan, tali, urat-urat daun, ombak di lautan, titis-titis hujan, kulit haiwan dan tumbuhan, batu marmar, kulit kayu dan sebagainya

garisan pada titisan hujan

8

garisan pada urat daun

garisan pada kulit harimau Jenis-jenis Garisan

1. Garisan halus 2. Garisan tebal 3. Garisan beralun 4. Garisan berpancar 5. Garisan berlingkar 6. Garisan berserabut 7. Garisan bersudut-sudut 8. Garisan bergerigi 9. Garisan berbiji 10. Garisan berbulu 11. Garisan putus-putus 12. Garisan berduri

9

jenis-jenis garisan Fungsi Garisan

1. Garisan menimbulkan rupa. 2. Garisan menimbulkan bentuk. 3. Garisan menimbulkan ilusi cahaya dan bayang. 4. Garisan mewujudkan ruang. 5. Garisan menghasilkan jalinan. 6. Garisan menghasilkan motif pada reka corak. 7. Garisan mewujudkan ton. 8. Garisan menghasilkan pelbagai asas corak garisan grid.

garisan menghasilkan rupa

10

garisan menghasilkan bentuk

garisan menimbulkan ilusi ruang, cahaya dan bayang

garisan menghasilkan jalinan

11

garisan yang mencipta corak

garisan yang mencipta corak

Garisan, Ton dan Ruang 1. Garisan yang halus menimbulkan ton yang cerah manakala garisan yang tebal akan menimbulkan ton yang gelap. 2. Garisan yang jarang-jarang menimbulkan ton yang cerah manakala garisan yang rapatrapat menimbulkan ton yang gelap. 3. Garisan yang halus akan menimbulkan ilusi ruang yang jauh manakala garisan yang tebal akan menampakkan ruang yang hadapan.

12

penggunaan perbezaan saiz garisan boleh membezakan ruang yang jauh/belakang dan dekat.hadapan

perbezaan jarak garisan juga boleh membezakan ton yang cerah dan ton gelap

semasa menghasilkan lukisan, objek yang lebih hadapan hendaklah menggunakan garisan yang lebih tebal atau saiz pensel yang tebal atau kualiti yang gelap manakala kawasan belakang hendaklah menggunakan pensel yang lebih cerah / kecil dengan tekanan yang lebih perlahan Aplikasi Garisan Dalam Karya Seni

1. Lukisan 2. Catan 3. Anyaman 4. Tenunan 5. Kolaj 6. Pualaman 7. Arca 8. Gurisan 9. Cetakan 10. Resis (batik / ikat celup) Contoh-contoh Aplikasi Garisan Dalam Hasil Karya

13

penggunaan garisan dalam karya lukisan

Teknik Catan oleh Yusuf Ghani, Siri Topeng

karya teknik resis / ikat dan celup jelas memperlihatkan kesan-kesan garisan

14

karya tenunan juga mencipta garisan

aplikasi garisan dalam seni arca

garisan tampak jelas pada karya anyaman 2. Rupa - Rupa adalah hasil pertemuan titik hujung dengan titik mula - Rupa adalah kawasan rata yang dilingkari garisan luar - Terdapat 2 jenis rupa iaitu: a- Rupa geometri – bersudut seperti segi tiga, segi empat, pyramid, bulat dsb. b- Rupa organik – rupa bebas yang tidak bersudut seperti rupa daun, buah, batu dsb. -Rupa boleh diolah dalam bentuk: a- Rupa positif – rupa objek yang terletak di sesuatu kawasan 15

b- Rupa negative – ruang di sekeliling rupa sesuatu objek. Contoh-contoh Rupa

RUPA (unsur seni) Unsur-unsur Seni - RUPA

A. Pengenalan  Rupa ialah hasil daripada pertemuan hujung garisan dengan permulaannya.  Rupa boleh dihasilkan daripada garisan, warna dan jalinan.

pertemuan antara permulaan dan penghujung sesuatu garisan menghasilkan rupa

16

rupa B. Jenis-jenis Rupa Rupa terdiri daripada 2 jenis iaitu: 1. Rupa Geometri  Rupa Geometri ialah rupa yang mempunyai sudut seperti bulatan, tiga segi, empat segi dan lain-lain rupa yang bersudut.  dicipta dengan menggunakan alatan khas iaitu pembaris, set geometri dengan ukuran-ukuran tertentu

rupa geometri

17

rupa geometri 2. Rupa Organik  Rupa organic merujuk kepada rupa bebas yang tidak dapat diukur sudutnya seperti rupa daun, rupa orang, rupa ikan dan sebagainya.  Dihasilkan secara sepontan

rupa organik

18

rupa organik C. Rupa Positif dan Rupa Negatif  Rupa positif ialah rupa sesuatu objek yang terletak di dalam satu kawasan tertentu.  Rupa negatif ialah ruang di sekeliling rupa objek tersebut.

rupa positif

rupa negatif D. Rupa dalam Aktiviti Mencorak  Rupa boleh berubah dan mewujudkan rupa yang lain dengan cara tindanan, tambahan atau luakan ( pengurangan ).  Rupa dalam aktiviti mencorak, merupakan susunan rupa yang berulang-ulang dengan jarak dan kedudukan tertentu. 19



Rupa akan menghasilkan kesan corak daripada perlawanan rupa positif dengan rupa negatif.  Hasilan corak akan lebih menarik apabila rpa disusun berulang-ulang dalam susunan tertentu.

contoh ulangan rupa yang dapat mencipta corak

contoh ulangan rupa yang dapat mencipta corak

20

contoh ulangan rupa yang dapat mencipta corak

contoh ulangan rupa yang dapat mencipta corak

contoh ulangan rupa yang dapat mencipta corak Jenis-jenis Susunan dalam Mencorak

1. susunan selang-seli 21

2. Susunan turun separa 3. Susunan batu-bata 4. Susunan orgee 5. susunan cerminan 6. Susunan sisik ikan E. Rupa dan Lambang / logo  Rupa boleh diolah menjadi lambang atau simbol kepada sesebuah syarikat, persatuan dan pertubuhan.  Rupa juga boleh menjadi jenama kepada sesuatu barangan.

lambang yang dihasilkan daripada rupa bunga dan daun

logo simbol daripada rupa mata

22

logo daripada huruf

jenis logo huruf

logo jenis representasi F. Rupa dan Muka Taip  Muka taip ialah jenis-jenis rupa berbentuk huruf.  Rupa muka taip boleh menghasilkan pelbagai gaya.  Rupa muka taip boleh terdiri daripada muka taip serif ( berekor ) dan san serif( tidak berekor ).

23

perbezaan rupa muka taip serif dan san serif

muka taip serif

muka taip san serif

24

muka taip hiasan

contoh-contoh rekaan rupa muka taip

contoh-contoh rekaan rupa muka taip

contoh-contoh rekaan rupa muka taip

25

contoh-contoh rekaan rupa muka taip

contoh-contoh rekaan rupa muka taip

26

karya yang berasaskan rupa muka taip 3. Bentuk - Bentuk mempunyai keluasan, ketinggian, jisim dan lebih daripada satu permukaan - Terdapat 2 jenis bentuk iaitu: a- Bentuk konkrit – bentuk objek sebenar yang bersifat 3 dimensi iaitu boleh disentuh, dilihat, dan dirasai. (bukan berbentuk gambar) b- Bentuk ilusi – bentuk visual yang bersifat 2 dimensi yang digambarkan melalui lukisan atau catan. Contoh-contoh Bentuk

penghasilan bentuk melalui teknik lukisan

bentuk tangan dihasilkan melalui teknik lukisan 1. Bentuk mempunyai struktur jisim dan isi padu. Ia mempunyai lebih daripada satu permukaan dan bersifat tiga dimensi (3D) 2. Bentuk merupakan satu unsur yang amat penting dalam penghasilan karya seni yang bersifat realistik. 3. Penggunaan unsur-unsur seni yang lain dapat digunakan bagi menghasilkan bentuk seperti garisan, jalinan, rupa, ruang dan warna. 27

4. Garis luar sesuatu objek yang akan berubah mengikut arah pandangan mata. Ciri-ciri bentuk 1. Bersifat tiga dimensi (3D) – mengandungi ketinggian, lebar dan kedalaman 2. Berstruktur - mempunyai rangka yang membolehkan membentuk form atau isipadu dengan tepat dan sempurna 3. Boleh dilihat dari semua arah – mempunyai lebih dari satu permukaan 4. Terdapat bayangan – mempunyai kesan cahaya dan bayang

Jenis-jenis Bentuk A. Bentuk Konkrit 1. Bentuk sebenar yang bersifat 3 dimensi dan dapat dirasa, disentuh dan dilihat daripada pelbagai sudut. 2. mempunyai ciri-ciri nyata dan maujud (benar-benar wujud di hadapan mata) 3. Contoh benda berbentuk konkrit ialah seperti batu, kayu, meja, kereta dan sebagainya.

bentuk konkrit - meja

28

bentuk konkrit - bola B. Bentuk Ilusi 1. bentuk ilusi ialah bentuk yang dihasilkan melalui kemahiran penggunaan unsur-unsur seni seperti warna, garisan dan lain-lain 2. Bentuk objek yang dilihat dan dihasilkan melalui lukisan, catan, fotografi, cetakan atau pada permukaan rata (bersifat dua dimensi) 3. Bentuknya tidak dapat disentuh tetapi hanya dapat dinikmati melalui deria penglihatan. 4. Bagi menghasilkan karya 2 dimensi yang dapat mencipta bentuk, penggunaan kesan cahaya dan bayang merupakan faktor terpenting.

bentuk ilusi teknik komputer grafik

29

bentuk ilusi teknik catan

Vincent Van Gogh 'Still Life" Membina Bentuk Konkrit Bentuk boleh dihasilkan melalui :1. Garisan – anyaman (rotan, lidi, buluh) , tenunan (benang, tali), lingkaran (dawai) 2. Rupa – potongan kadbod (polihidera), teknik lipatan kertas (seni origami), teknik lipatan kain (topologi) 3. Bentuk juga boleh dibina dengan menggunakan tanah liat, plaster of paris, kayu, lilin, sabun, batu, kaca dan sebagainya.

30

penggunaan unsur garisan iaitu daripada teknik anyaman dapat menghasilkan bentuk konkrit

potongan dan lipatan kadbod mecipta bentuk kotak

penggunaak kertas yang disulam dan dilipat menghasilkan bentuk

31

lipatan-lipatan kertas mencipta bentuk konkrit

seni origami

32

bentuk yang dihasilkan daripada bahan tanah liat

bentuk dicipta daripada plaster of paris

penggunaan kaca juga dapat menghasilkan bentuk

33

penggunaan bahan lilin

ukiran bentuk arca menggunakan sabun 4. Jalinan - Jalinan ialah kesan yang terdapat pada permukaan sesuatu benda - Terdapat 2 jenis jalinan iaitu: a- Jalinan sentuh – jalinan yang dapat dirasai dengan sentuhan/tangan seperti kolaj, arca, dan catan teknik impasto b- Jalinan tampak – jalinan yang hanya dapat dilihat tetapi tidak dapat dirasai dengan tangan seperti corak batik, jalur buah tembikai dan gambar foto.

34

Apa Itu Jalinan 1. Jalinan merupakan kesan yang terdapat pada permukaan sesuatu benda, seperti kesan pada permukaan kulit durian, kulit rambutan, tapak kasut, kulit kayu, bulu kucing, belang pada harimau dan lain-lain. 2. Jalinan pada benda buatan manusia dan benda ciptaan Tuhan memberi kesan tampak yang berbeza. 3. Setiap objek yang berjalinan, mempunyai fungsi dan nilai-nilai yang tersendiri.

jalinan pada keratan rentas batang pokok

jalinan pada kulit harimau belang

35

jalinan pada kulit siput Contoh Jalinan Pada Alam Semulajadi

rekahan pada tanah

jalinan kasar pada permukaan batu

jalinan berduri pada kulit durian

36

Contoh Jalinan Pada Benda Buatan Manusia

jalinan pada langit-langit rumah Jenis-jenis Jalinan 1. Jalinan Sentuh a. Merupakan kesan permukaan yang dapat dilihat dan dirasa melalui sentuhan seperti, permukaan batu, kulit kayu, kulit kerang b. Jalinan sentuh dapat dipindahkan ke permukaan 2 dimensi melalui beberapa teknik seperti capan, cetakan, gosokan dan sebagainya

Jalinan Sentuh - kulit kerang

Jalinan Sentuh - tayar motorsikal 2. Jalinan Tampak merupakan kesan jalinan yang hanya dapat dilihat tetapi tidak dapat dirasa melalui sentuhan

37

seperti, sayap rama-rama, kulit tembikai, kertas pembalut hadiah, kertas dinding, corak tekstil dan sebagainya.

Jalinan Tampak - kertas dinding

Jalinan Tampak - kulit tembikai Fungsi Jalinan 1. Sebagai Penyamaran - seperti sesumpah, serangga, harimau dan kuda belang

38

jalinan pada kuda belang

jalinan pada sesumpah 2. Menahan Geseran - tayar kereta, tapak kasut

tapak kasut 3. Sebagai hiasan - corak pakaian, corak kertas dinding

39

corak 4. Pengaliran air dan udara

jala ikan Contoh Penghasilan Karya BerjalinanTampak

gosokan teknik gosokan menggunakan bahan berjalinan sentuh sebagai subjek, di mana permukaan kertas hendaklah diletakkan di atas benda berjalinan seperti duit syiling, batu-batu jalan, kulit kayu. Seterusnya hendaklah menggunakan pensel atau pensel warna untuk digosokkan atas permukaan kertas tersebut bagi mendapat kesan jalinan.

40

capan kaedah ini banyak digunakan sebagai aktiviti di sekolah rendah, menggunakan bahanbahan berjalinan sentuh seperti daun, sayur-sayuran, ubi kentang, kacang bendi, lalu di sapu warna dan dicap pada permukaan kertas.

ikat dan celup menggunakan kaedah pengasingan warna dengan menggunakan cara mengikat bahagianbahagian kain yang tidak ingin diwarnakan. Selesai mengikat dengan getah atau tali rafia, kain hendaklah dicelup ke dalam pewarna atau dye mengikut warna yang dikehendaki

pualaman menggunakan kaedah pengasingan warna minyak dengan air. Air diletakkan ke dalam tray lalu di titiskan dengan cat minyak. Seterusnya kertas diletakkan pada permukaan air yang mengandungi cat tersebut. 41

batik Kaedah batik termasuklah batik blok, batik canting dan sebagainya

lukisan dan catan menggunakan pen, pensel warna, pensel atau cat dapat menghasilkan kesan ilusi jalinan Kaedah Penghasilan Karya Berjalinan Sentuh

anyaman penghasilan anyaman rotan, anyaman buluh, anyaman tikar dan sebagainya

42

tenunan jalinan menggunakan benang atau tali dapat mewujudkan kesan jalinan sentuh

sulaman semua jenis sulaman temasuk sulaman silang pangkah, tekat, quilting dan sebagainya mencipta kesan jalinan sentuh

kolaj merupakan kaedah potong dan tampal, selain dari potong, kolaj juga boleh dibuat daripada bahan-bahan seperti daun, kacang, pasir, kulit siput dan lain-lain

5. Ruang - Ruang ialah kawasan kosong di sekeliling objek, jarak antara dua objek, atau rongga dalam sesuatu objek. 43

-Terdapat 2 jenis ruang iaitu: a- Ruang nyata – ruang sebenar yang terdapat pada bentuk-bentuk konkrit b- Ruang tampak – ruang yang hanya dapat dilihat dalam seni tampak seperti lukisan, catan dan cetakan (bukan sebenar)

44