Namaz 1s2y6w

NAMAZ

NAMAZ Namazın önemi Namazın farzları Namazın vacipleri Namazı bozan eyler Namazın mekruhları Secde-i sehv Namaz vakitleri Ezan ve ikamet Kaza namazları Yolculukta namaz (seferilik) Hastanın namazı Cenaze namazı Cemaat ile namaz Cuma namazı Bayram namazları Namazdan sonra dua Nafile namazlar Sünnet ve efaat Kur’anda be vakit namaz Kutuplarda namaz Namazla ilgili di er hususlar ABDEST Abdestin sünnetleri Abdesti bozan eyler Abdestli durmanın fazileti Abdest duaları Abdestle ilgili di er hususlar MEST ÜZER NE MESH ÖZÜR SAH B OLMAK GUSLETMEK Guslün önemi Guslü geciktirmek Sünnet üzere gusletmek. Guslü gerektiren durumlar Guslü gerektirmeyen durumlar Di dolgusu ve gusül Gusülle ilgili di er hususlar HAYZ VE N FAS HALLER TEYEMMÜM Teyemmümün farz ve sünnetleri Teyemmüm nasıl yapılır Su bulamamak nasıl olur Teyemmümle ilgili eyler NECASETTEN TAHARET stibra, stinca, istinka

NAMAZ Namazın önemi

Namazın dindeki yeri Sual: Namazın dindeki yeri nedir? CEVAP Namazın önemi çok büyüktür. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Namazın dindeki yeri, ba ın vücuttaki yeri gibidir.) [Taberânî]

(Kıyamette kulun ilk sorguya çekilece i ibâdet, namazdır. Namazı düzgün ise, di er amelleri kabul edilir. Namazı düzgün de ilse, hiçbir ameli kabul edilmez.) [Taberânî] (Namazı do ru kılanın, a açtan yaprakların döküldü ü gibi günahları dökülür.) [ .Ahmed] (Allah buyuruyor ki, "söz veriyorum ki, namazlarını vaktinde, do ru olarak kılana, azab etmem, onu sorgu-suâle çekmeden Cennete koyarım") [Hakim] ( mandan sonra en büyük vazife namaz kılmaktır.) (Her peygamberin ümmetine son nefeste vasıyeti namazdır.) Namaz kılmak böyle büyük bir ibâdet oldu u için terkedilmesi de çok büyük günahtır. Hanbelide namazı terkeden küfre dü tü ü için, afiî ve Malikide büyük günah i ledi i için ceza olarak katli gerekti i fıkıh kitaplarında yazılıdır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Namaz dinin dire idir, terkeden dinini yıkmı olur.) [Beyhekî] (Namaz kılan, Kıyamette kurtulacak, kılmıyan peri an olur.) [Taberânî] (Namaz kılmıyan, Kıyamette, Allahü teâlâyı kızgın olarak bulur.) [Bezzar] (Namazı kasten bırakanın ibâdetleri kabul olmaz ve namaza ba layana kadar Allahü teâlânın himayesinden uzak kalır.) [Ebu Nuaym] Namaz, çok önemli bir ibâdet oldu u için, namaz kılmıyanın imanla ölmesi çok zayıf bir ihtimaldir. Namaz kılmıyanın kalbi kararır, di er günahları i lemekten çekinmez. mam-ı Rabbanî hazretleri buyuruyor ki: (Namaz kılmak ve di er ibâdetleri yapmak ancak müminlere kolay gelir. Kur'an-ı kerimde, ( man ve ibâdet etmek, mü riklere güç gelir) ve (Namaz kılmak müminlere kolay gelir) buyurulmaktadır. Namaz kılmamak, iman zayıflı ından ileri gelir. manın kuvvetli olmasının alameti, dinimizin emilerine severek kolaylıkla uymaktır.) [C.1.m.191, 289] Namaz kılmamanın ne kadar büyük günah oldu unu bilen, ayakta duramıyacak kadar hasta olsa bile, mutlaka namaz kılar. Ate in yaktı ını bilen kimse, kendini nasıl ate e atar? Cehennemden kaçan, Cenneti istiyen namaz kılmaz mı? Hadis-i erifte, (Cenneti isteyip de, Allahın yasakladıklarından kaçınmıyan, iste inde yalancıdır) ve (Cenneti istiyen, hayırlı i lere ko ar, Cehennemden korkan, haramlardan kaçar) buyuruluyor. (Beyhekî) Tadil-i erkana riayet etmek vaciptir. Namazın vaciplerinden biri bilerek terkedilirse, o namazı tekrar kılmak vacip olur. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Hırsızların en büyü ü, namazından çalandır. Yani namazın erkanına riayet etmez, rükû ve secdelerini hakkıyle yerine getirmez.) (Herkesin namazında, kalbin hazır oldu u kısımlar yazılır. Kalbin hazır olmadı ı namaza, Allahü teâlâ nazar etmez.) Cemaatle namaz kılmak erkeklere Sünnet-i hüdadır. Yani dinimizin iarı, alameti olan sünnettir. Özürsüz terketmek asla caiz de ildir. Bilhassa yatsı ve sabah namazını cemaatle kılmak çok önemlidir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Yatsı namazını cemaatle kılan, gecenin yarısını, sabahı da cemaatle kılan, gecenin tamamını ibâdetle geçirmi sayılır.) [Müslim] (Münafıklara en a ır gelen namaz, yatsı ile sabah namazını cemaatle kılmaktır. Bunlardaki ecri bilen, sürünerek de olsa, cemaate gelir.) [Buharî]

En faziletli ibadet

Sual: badetler içinde en faziletlisi hangisidir? CEVAP bâdetler içinde en fazîletlisi namazdır. Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Namaz, Allahü teâlânın ho nut oldu u bütün amellerin en fazîletlisidir. Rızkın bereketi, duânın kabûlüdür. Kabirde ı ıktır. Sıratı yıldırım gibi geçiricidir. Cennette ba a taçtır. Îmânın ba ı, gözün nûru ve Cehennemden kurtarıcıdır.) [Miftâh-ul-Cennet] (Cennetin anahtarı namazdır.) [Dârimî] (En fazîletli amel, vaktinde kılınan namazdır.) [Ebû Dâvüd] (Namazın farz oldu una inanıp, eksiksiz kılan, Cennete gider) [Hâkim] (Kıyâmette kulun ilk sorguya çekilece i ibâdet, namazdır. Namaz düzgünse, di er amelleri kabûl edilir. Namaz düzgün de ilse, hiçbiri kabûl edilmez.) [Taberânî] (Kıyâmette, namaz kılan kurtulur, kılmayan peri an olur.) [Taberânî]

(Allah, 5 vakit namazı farz kıldı, eksiksiz edâ edeni Cennete koyaca ına söz verdi. Namaz kılmayana verilmi bir sözü yoktur, buna dilerse azâb eder, dilerse Cennete koyar.) [E.Dâvüd] (Ümmetimin fesâdı zamanında sünnetime yapı an, [ya'nî Ehl-i sünnet olan] ve be vakit namazı cemâ'atle kılanın amel defterine hergün yüz ehîd sevâbı yazılır.) [I.Nâsiruddîn] (Müslüman, namaz kılarken günâhları ba ı üzerine konur. Her secde etti inde ba ından dökülür. Namazı bitirince hiç bir günâhı kalmaz.) [Taberânî] (Mü'min, Allah rızâsı için namaz kılınca, a açtan yaprakların döküldü ü gibi, günâhları dökülür.) [ .Ahmed] (Her namaz vakti gelince, melekler, "Ey insanlar, günâhlarınız sebebiyle hâsıl olan ate i namaz kılarak söndürün" derler.) [Taberânî] Namaz kılmak böyle büyük bir ibâdet oldu u için terkedilmesi de çok büyük günahtır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kasten [mazeretsiz] namaz kılmayanın di er amellerini Allahü teâlâ kabûl etmez. Tevbe edinceye kadar da Allahın himâyesinden uzak olur.) [Isfehânî] (Namaz kılmayan, kıyâmette Allahü teâlâyı kızgın olarak bulur.) [Bezzâr] (Kim namazı bile bile bırakırsa Allahü teâlâ onun ibâdetlerini faydasız kılar ve namaza ba layıncaya kadar, himâyesinden uzaktutar.) [Ebû Nuaym] (Be vakit namazı terk eden, Allahın hıfz ve emânından mahrûm olur.) [Ibni Mâce] (Namaz dînin dire idir, terk eden dînini yıkmı olur.) [Beyhekî] (Namaz kılmayanın Müslümanlı ı, abdest almayanın namazı yoktur.) [Bezzâr] (Îmân ile küfür arasındaki fark, namazı kılıp kılmamaktır.) [Tirmizî] Bu hadîs-i erîfleri, Ehl-i sünnet âlimleri öyle açıklamı lardır: Dînimizde en büyük günâhı i leyen kâfir olmaz. Bunun için, tembellikle namaz kılmayana kâfir denmez. Fakat namaz, çok önemli bir ibâdet oldu u için, namaz kılmayanın îmânla ölmesi çok zayıf bir ihtimâldir. Namaz kılmayanın kalbi kararır, di er günâhları i lemekten çekinmez. Bazı âlimler, namaz kılmayanın kâfir olaca ını bildirmi tir. Bu bakımdan her ne art altında olursa olsun, muhakkak namazı kılmalıdır!

Elbette vazife mukaddestir

Sual: Bir arkada , (Ben namaz kılmam ama, fakirlere yardım ederim, hayvanlara acırım. Bunlar da ibâdettir. Sadece namaz kılmakla olmaz. Vazife mukaddestir. Önce i , sonra namaz) diyor. Namaz kılmıyanın yaptı ı iyi i ler kabûl olur mu? CEVAP: (Sadece namazla olmaz) demek, namazı hafife almak olur. Namaz sanki îman gibidir. Nasıl ki, îmanı olmıyanın hiçbir ibâdetine, iyili ine sevâb verilmiyorsa, namaz kılmıyanın da hiçbir ibâdetine sevâb verilmez. Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Kıyâmet günü kulun ilk sorguya çekilece i ibâdet namazdır. Namaz düzgün ise, di er amelleri kabûl edilir. Namaz düzgün de ilse, hiçbir ameli kabûl edilmez.) [Taberânî] (Namaz kılmıyanın ibâdetleri kabûl olmaz.) [Ebû Nuaym] (Namazın dindeki yeri, ba ın vücuttaki yeri gibidir.) [Taberânî] (Namaz dînin dire idir, namazı terk eden dînini yıkmı olur.) [Beyhekî] (Vazife mukaddestir. Önce i , sonra namaz) diyerek namaz kıldırmamak do ru de ildir. Namaz kılmakla i verenin hakkı geçmi olmaz. Yani i verenin namaza mâni olma hakkı olmaz. Vazife ne demektir? Vazife, âmir tarafından emredileni yapmak, yasak edileni yapmamak demektir. Birkaç âmirin verdi i emir, birbirine benzemiyorsa, daha üstün olan âmirin emri yapılır. Memuriyette ve askerlikte de, birinci vazife büyük âmirin emrini yapmaktır. En büyük âmir kimdir? Vazife elbette mukaddestir. Çünkü hadis-i erifte, ( nsanların en iyisi, insanlara faydalı olandır) buyuruldu. nsanlara ne yapılırsa faydalı olaca ını da, en büyük âmir olan Allahü teâlâ bildirmi tir. Birinci vazife, en büyük âmirin emrini yapmak oldu una göre, en büyük âmir ne diyor? ( mandan sonra en büyük vazife namaz kılmaktır) buyuruyor. Namaz kılmıyanın ibâdetleri, iyi i leri kabûl olmadı ı gibi, kazancı da bereketsiz olur.

Namaz kılmak, i i aksatmaz. Hattâ namaz kılan, i ini daha canla ba la yapmaya gayret eder. Namaz kılan, kul hakkından, harâmdan korkar, vazîfesini ihmâl etmez. (Namaz kılmaya vaktim yok) demek veya ba ka bahâne uydurmak, beynamaz mazeretidir, namazın önemini bilmemektir. Hadîs-i erîfte, (Bir kimse, namazını kasten, mazeretsiz kılmazsa, Allahü teâlâ onun di er ibâdetlerini faydasız kılar.) buyuruldu. ( .Gazâlî) Allahü teâlâ, namaz kılmayanın iyiliklerine sevâb vermez. (Sefer-i âhiret) Kasıtlı ve kasıtsız yapmak Sual: Bazı cahiller; bir namazı, uyuyarak, unutarak veya me ru bir mazeretle kazaya bırakmakla, tembellikle veya kasten terk etmeyi aynı kefeye koyuyorlar. Kasıtlı ve kasıtsız yapmak hakkında bilgi verir misiniz? CEVAP Namazı kasten terk etmekle, me ru bir özürle terk etmenin cezası ve kazası aynı de ildir. Sadece namaz de il, her i i, kasıtlı veya kasıtsız yapmak arasında çok fark vardır. Kasıtlı ve kasıtsız yapmak konusunda Kur’an-ı kerimden ve hadisi eriflerden örnekler verelim: Bir i i kasten yapmak, taammüden, planlayarak, isteyerek yapmak demektir. Dinimizde adam öldürmek en büyük günahlardandır. Bunu taammüden, yani planlayarak öldürmek daha iddetlidir. Bekara suresinin 178. âyet-i kerimesinde, kasten adam öldürenin, mahkemece, aynı cezaya çarptırılması bildirilmektedir. Bir mümini öldürmek büyük günah oldu u gibi, mümini mümin oldu u için öldürmek daha büyük günahtır. Bu konuda Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki: (Bir mümini [mümin oldu u için] kasten öldürenin cezası, cehennemde sonsuz kalmaktır.) [Nisa 93] Fakat bir mümini kasten de il de, yanlı lıkla, kasıtsız öldürürse, cezası hafiftir. Varsa bir köle azat eder ve diyet verir. Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki: (Bir mümini yanlı lıkla öldürenin, bir mümin köleyi azat etmesi ve öldürülenin ailesi ba ı lamadıkça, diyet ödemesi gerekir.) [Nisa 92] Bir insan do ru zannederek yalan yere yemin edebilir. Bunu kasıtlı yapmadı ı için günah olmaz. Fakat bir eyi yapmayaca ım diye yemin edip de, yaparsa yemin kefareti ödemesi gerekir. Bu konuda Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki: (Allah, kasıtsız yeminlerinizden dolayı sizi sorumlu tutmaz. Ama kasıtlı yeminlerinizden dolayı sizi sorumlu tutar.) [Bekara 225] Hadis-i eriflerden de birkaç örnek verelim. Besmelesiz kesilen hayvan yenmez. Ama besmele unutulmu sa yenir. Bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Besmele unutularak kesilen hayvan helaldir, Besmeleyi kasten terk etmedikçe tutulan av da yenir.) [Abd bin Hamîd] Ramazan orucunu kasten bozmanın cezası, kefareti a ırdır. Ama unutarak yiyip içmenin cezası yoktur. Bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Oruçlu, unutarak bir ey yiyip içerse, kaza gerekmez.) [Dâre Kutni] Kasten hadis uydurmanın cezası da büyüktür. Bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Kasten bana izafeten yalan söyleyen [hadis uyduran] cehennemdeki yerine hazırlansın.) [Buhârî] Kasıtlı ve kasıtsız yapmakla ilgili fıkıhta çok konu vardır. Mesela bni Âbidin hazretleri diyor ki, (Özürsüz, çocuk almak haramdır. Ananın veya süt emen di er çocu un ölümüne sebep olan bir özür varsa, uzuvları te ekkül etmeden almak câiz olur.) Namazı kasten kılmamak çok büyük günahtır. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Namazı kasten terk eden, Allahın zimmetinden [korumasından] çıkar.) [ . Ahmed] (Namazı kasten kılmayanın di er amellerini Allahü teâlâ kabul etmez.) [ sfehani] (Namazı kasten terk eden kâfir olur.) [Taberânî] Bu kadar önemli bir ibadeti kasten terk etmekle, uyuyarak, unutarak kılmamak arasında çok fark vardır, mukayese bile kabul etmez, ikisi aynı kefeye konamaz. Uyumak, unutmak veya ba ka me ru bir mazeretle kazaya kalan namaz varken, sünnet veya nafile namaz kılmakta mahzur yoktur. Ama kasten terk edilmi namazları varken, bunları kaza etmeden nafile kılamaz. Namaz kılmamanın zararı Sual: Namaz kılmamanın zararı nedir?

CEVAP: Seyyid Abdülhakîm-i Arvâsî hazretleri (kuddise sirruh), Sefer-i Âhiret risâlesinde buyuruyor ki: Namaz kılmıyan, namaz kılmamakla bütün mü’minlere zulmetmi bulunuyor. Zîra her namazda (Esselâmü aleynâ ve alâ ibâdillâhissâlihîn) demekle bütün müminlere duâ ediliyor. Her gün be vakit namazda yirmi def’a tekrar olunan bu duâdan müslümanları mahrûm bırakıyor. Ya’nî hakları olan bu duâyı terkediyor. Kıyâmet gününde bütün mü’minler bu haklarını namaz kılmıyanlardan alacaktır. Namaza gev eklik gösterenler, namazı önemsemeyip hafif tutanlar birçok cezâya u rarlar: Ömründen hayır ve menfaat görmez. Çe itli hastalıklar, çe it çe it a a ılıklar, hakaretler ve zilletler içerisinde hayat sürer. Kimseden saygı görmedi i gibi, çe itli mahrumiyet ve zaruretlere mübtelâ olur. Sıhhatinden hayır ve menfaat görmez.Genel olarak kötü yerlerde bulunan kimseler, namazına devam etmiyenler veya namazında gev eklik gösterenlerdir. Bu gibi yerlerde, ekseriya namazı terkedenler, namaza gev eklik gösterenler görülür. Bunun gibi, zahmetli, yorucu ve a ır i lerde çalı anlar da ço unlukla yine namaz kılmıyanlardır. Namazı do ru kılanlar, sâlihlerin yanında hurmet ve haysiyet ve îtibar sâhibidir. Bu gibiler, arkada ları ve akrabaları arasında seçilmi ve saygılıdır. A a ı, çirkin, süflî ve ezici i lerde çalı anlar genellikle namaz kılmıyan veya namaza gev eklik gösterenlerdir. Cenâb-ı Hakkın hizmetinde bulunmaya yarar kimselerin simâlarında, kendi yaradılı larındaki, güzellik ve cemâlden ayrı olarak bir ba ka güzellik ve cemâl vardır ki, namaza gev ek davrananlar her ne kadar güzellenme ve süslenme sebeblerine ba vursalar da, hergün def’alarca hamama girip çıksalar da, türlü türlü, çe it çe it ve yeni elbiseler giyseler de, yine bu güzellik ve cemâle kavu amaz ve bu simaya bürünemezler. Her çe it güzel kokular sürünseler de, kendilerinde hâsıl olan yahûdî kokusuna benzer kokuyu hissedebilenlerden gizliyemezler. Bu kokuyu duyanlar vardır. Nitekim yehûdîler, yehûdîli e mahsûs olan kokudan, slâma gelip slâm dîninde karar kılmadıkça kurtulamıyacakları gibi, namazı terkedenler de, namaza devam ve artlarına riayet etmedikçe kurtulamazlar. Simâ-i sâlihîn ancak namaza devam edenlerde bulunur. Bunu anlıyanlar vardır. Hattâ bu i in ehli olanlar, geçirilen namazın hangi vaktin namazı oldu unu da bilebilirler. Namaza devam edenler, uzun zaman hamama gitmeseler de, yıkanmasalar da, bunun gibi hayli zaman çama ır de i tirmeseler de, vücudları, elbise ve çama ırları pis kokmaz. Namazı terkedenler, aksine sık sık hamama gitseler de ve çama ır de i tirseler de, o nezafet, o tarâvet ve o zarafete sâhip olamazlar. Günde defalarca sadaka verse, birçok yetim sevindirse, yedirse, giydirse, günlerce Kur’ân-ı kerîm hatmetse, birçok kere hacca gitse, buna benzer ibâdet, tâat ve iyilikler yapsa, Cenâb-ı Hak ona zerre kadar bir sevab vermez. Bütün amelleri bo tur. Allahü teâlâ, o vakitleri namaza mahsus kıldı ından bu vakitleri namazda geçirmeleri elbette lâzımdır. Bu vakitleri Allahü teâlânın tâyin etti i ekilden düzenden çıkarmak zulmünde bulundukları için namazı terkedenlerin her i inden, dünyevî ve uhrevî yaptıklarından iyilik, hayır ve bereket kalkar. Yâ Rabbi diyen kuluna, Allahü teâlâ, (Lebbeyk = söyle yapılsın) buyuruyor. Namaz kılmıyan kimseye, böyle söylemez. Onun duâsı kabûl olunacak makama getirilmez. Yanî bir engel çıkar da geri bırakılır. Kabûl olunacak yere ula amaz. Tıpkı dünya i inde, dilekçe yazanın, dilekçesinin bir yerde takılıp yerine ula amaması gibi. Sâlihler, Allahü teâlâya yâr olanlar namaz kılanlardır. Ancak bunlar hayır ve berekete ve rahmete vesile olurlar. Namazda, Âdem aleyhisselâmın yaratılmasından yeryüzünde bir tek mü’min kalıncaya kadar, bütün mü’minlerin ve dolayısıyle bütün mahlûkatın da hakları vardır. Namaz terkedilince, Hakkın rahmeti, örtülü kalır. Rahmetin gelmesine de il kesilmesine sebeb oldu undan bütün mahlûkat namazı terkedene bu z ve dü manlık eder. Müslümanların duâlarının bereketinden mahrum kalır. Yanî hisse, pay alamaz. Ölse, mezarı yanından geçen bir müslümanın okudu u Fâtihadan gerekti i kadar faydalanamaz. Allahü teâlâ böylelerini, ulûhiyet makamında özel hizmet sayılan namaza almadı ından, Hakka hizmetten kovulmu ve bu hizmet için verilecek olan faydalardan mahrum kalmı tır. Namaz kılmıyan, görünü ü bozuk bir sûrette ve rahatsız olarak yata a dü er. Üstünü ba ını, yorganını, karyolasını ve di er eylerini pisleterek berbat eder. Öyle olur ki, en yakınları olan çocukları ve hanımı, anası ve babası da ölümünden nefret eder. Beklenilen

hürmet ve riâyeti gösteremezler. Dünyalık olarak çok büyük meselâ pâdi ah da olsa, yine ölüm zamanında u veya bu ekilde ikrah olunur bir sûret ve ekilde vefat eder ki, bütün etrafı ve yakınları ondan nefret ederler. Namaz kılmıyanın ölümünde; gözlerinde korku alâmetleri, telâ ve hüzün eserleri, gözünü gö e dikme i aretleri görünür. Gözlerinin rengi de i ir. Yukarıya veya a a ıya do ru dikilir ki, bakmak mümkün de ildir. Burun delikleri kurur. Ku tüyü yataklarda, muhte em karyolalarda, süslü odalarda ve saraylarda binbir ihti am ve çe itli debdebe içerisinde bulunsa da, yine zelil ve a a ı olur. Gittikçe zillete, alçalmaya do ru yol alır. Çünkü izzet, ancak Allahü teâlâya, Muhammed aleyhisselâma ve mü’minlere mahsustur. Hz.Ömer bunun için: “Biz zelîl bir kavim idik. Allahü teâlâ bizi slâm dîni ile azîz eyledi. E er izzet ve erefi, Allahü teâlânın bizi azîz etti inden ba ka yerde ararsak, eskisinden daha zelîl ve a a ı oluruz” buyurdu. Namaz kılmamakla îmân zayıflar. Namazı kılmıyanların îmânları zayıf oldu undan, ne melekler, ne rûhlar, ne ölüler, ne diriler, ne de di er mahlûkat onu azîz tutmaz, ona hürmet ve riâyet göstermezler.Namaz kılmıyan ölürken saçları ve sakalları sarkar. Sarkık, dü ük, karı ık bir manzara alır. Kısaca, hayatındaki eklinde bulunmaz. Mü’minler ise ölümünde de hayattaki durumu bozulmaz, aynen canlı gibi kalır. Onun ölümünü gören, ölümünden haberdar de ilse, uyudu unu zanneder. Ne kadar çok yemek yese de, yine açlık ızdırabı dinmez. Gittikçe iddetlenir. Dayanılmaz, tahammül edilmez bir hâl alır. Ne kadar fazla, ne kadar kuvvetli ve iyi yemekler yedirilse, bu acı, bu a rı, bu sızı dindirilemez. Bu ızdırap teskin olunamaz. Bu hasta yedirilmekle doyurulamaz. Bo azı, barsakları açlıkla acı çeker. Açlık bir orantı hâlinde yükselir, artar. Nihâyet kıvrana kıvrana can verir. Çünkü namazı terketmek büyük günahtır. Cezâsı da o nisbette büyük olur. Açlık da mühim bir hastalıktır. Neticesi mutlaka ölümdür. Di er hastalıklar gibi de ildir. te namaz kılmıyanlar açlık hastalı ı ile kıvranıp öyle giderler. Her namaz kılmıyan mutlaka aç olarak ölür. Namaz kılan, güler yüzlü mütebessim, parlak ve nûrânî yüzlü olur. Sevinç ve ne e alâmetleri yüzünde ve gözlerinde â ikâr olur. Hak teâlâdan ve meleklerinden hayâ eder. Kendi kusurlarını ve Hak teâlânın lütuf ve ihsanını görür de, alnından terler dökülür, burnunun delikleri sulanır. Kulak altları ve burun delikleri hafif bir ekilde terler. Güzel bir ekilde kokar. Renginde lâtif bir güzellik olur. Etrafa güzel kokular yayılır. En lezzetli ve en nefis yemekler yemi gibi tok ve kanmı olarak vefat ederler.Namazın tamam olması ve kemâl üzere bulunması, fıkıh kitablarında geni çe anlatıldı ı ekilde namazın farzlarını, vâciblerini, sünnet ve müstehablarını yapmaya, yerine getirmeye ba lıdır. Namazda hu u’ bu dört eyde toplanmı ve kalbin hudû’u da bunlara ba lanmı tır. Mü’minle kâfir arasındaki fark namazdır. Mü’min namaz kılar, kâfir kılmaz. Münâfık ise bâzan kılar, bazân kılmaz. Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Îmân, namaz demektir. Namaz için kalbini hazırlar ve namazı itinâ ile, vaktine, sünnetine ve di er artlarına riâyet ederek kılan, mü’mindir.) [ bni Neccâr] (Kıyâmette kulun ilk sorguya çekilece i ibâdet namazdır. Namaz düzgün ise, di er amelleri kabûl edilir, düzgün de ilse, hiçbir ameli kabûl edilmez.) [Taberânî] (Namaz kılmıyan, Kıyâmette, Allahı kızgın olarak bulacaktır.) [Bezzâr] (Namazı kılmıyanın ibâdetleri kabûl olmaz ve namaza ba layana kadar Allahın himâyesinden uzak kalır.) [Ebû Nuaym] (Namaz dinin dire idir, terkeden dinini yıkmı olur.) [Beyhekî] (Namaz kılan kıyâmette kurtulacaktır, kılmıyan peri an olacaktır.) [Taberânî] Hanbelî’de bir namazı özürsüz terkeden kâfir oldu undan öldürülür. Yıkanmaz kefene sarılmaz, namazı kılınmaz ve müslümanların kabristanına konulmaz. Aya ına ip ba lanır, murdar bir it gibi, bir çukur kazıp içine konur. Üzerine toprak atılır. Üzerine kabir alâmeti de yapılmaz. âfiî ve Mâlikî’de büyük günâh i ledi i için cezâ olarak öldürülür. Hanefî’de namaza ba layıncaya kadar dövülüp hapse atılır. Namaz kılmamak îmânsız ölmeye, namaz kılmak ise iki cihan seâdetine sebep olur.

Namazın farzları

Sual: Namazın farzları nelerdir? CEVAP: Namazın farzları 12’dir. Bunların altısı içinde, altısı dı ındadır. Dı ındaki farzlara art denir. Namazın içindeki farzlara rükün denir. Namazın dı ındaki farzlar: 1-Hadesten tahâret: Abdestsiz olanın abdest alması, cünüp olanın da gusletmesidir. 2-Necasetten tahâret: Namaz kılanın, vücûdunu, elbisesini ve namaz kılaca ı yeri, necâsetten yâni dînimizde pis sayılan eylerden temizlemektir. 3-Setr-i avret: Avret yerini örtmek demektir. Namaz kılarken açması veya her zaman ba kasına göstermesi ve ba kasının da bakması haram olan yerlerine (Avret mahalli) denir. Erke in avret yeri, göbe inden dizi altına kadardır. Kadınların ise, yüz ve ellerinden ba ka her yeri avrettir. 4- stikbal-i kıble: Namaz kılarken kıbleye dönmektir. 5-Vakit: Namazı, vaktinde kılmaktır. 6-Niyyet: Namaza dururken kalb ile niyet etmektir. Yalnız a ız ile söylemeye niyet denmez. Namaza niyet etmek demek, ismini, vaktini, kıbleyi, cemaatle kılınıyorsa imama uymayı, kalbden geçirmek demektir. Niyet, ba lama tekbiri söylenirken yapılır. Namazın içindeki farzlar: 1- ftitah tekbiri: Namaza ba larken “Allahü ekber” demektir. 2-Kıyam: Namazda ayakta durmaktır. Ayakta duramayan hasta, oturur. Oturarak kılamayan yatarak îmâ ile kılar. 3-Kırâat: Namazda, Kur'an-ı kerimden sûre veya âyet okumaktır. 4-Rükû: Ayakta okuma bittikten sonra, e ilip elleri dize koymaktır. 5-Secde: Rükûdan sonra yere kapanmaktır. 6-Kâde-i âhıre [son oturu ]: Son rekâtta Ettehıyyâtü'yü okuyacak kadar oturmaktır. Namaz nasıl kılınır Sual: Namazın nasıl kılınaca ını tarif eder misiniz? CEVAP: Namaz dinin dire i oldu una göre, tarif etmek kaçınılmaz bir vazifedir. Sabah namazının sünneti öyle kılınır: 1-Kıbleye kar ı dönülür. Ayaklar birbirinden dört parmak kadar açık tutulur. Ellerin ba parmakları kulak yumu aklarına de dirilir, avuç içleri kıble istikâmetine açılır. “Niyet ettim. Allah rızası için bu günün sabah namazının sünnetini kılmaya, döndüm kıbleye” dedikten sonra “Allahü ekber” diyerek göbek altında sa el sol elin üzerine ba lanır. 2-Gözler, secde edilecek yerden ayırmadan Sübhâneke okunur. E'ûzü Besmeleden sonra Fâtiha okunur. Fâtihadan sonra besmele çekmeden bir zamm-ı sûre okunur. 3-Zamm-ı sûreden sonra (Allahü ekber) diyerek rükûa e ilinir. Ellerle diz kapakları kaplanır, bel düz tutulur ve gözler ayaklarından ayırmayarak, üç defa (Sübhâne Rabbiye'lazîm) denir. 4-(Semi'allahü limen hamideh) diyerek do rulur. Do rulurken, pantolonu çekmemeli ve gözlerini secde yerinden ayırmamalı. Tam dik durunca (Rabbenâ lekel hamd) denir. 5-Ayakta biraz durup, (Allahü ekber) diyerek secdeye gidilir. Üç defa (Sübhâne Rabbiyel-a'lâ) denir. 6-Sonra, (Allahü ekber) diyerek sol ayak yere yayılır, sa aya ın parmakları kıble istikâmetinde bükülür, uylukların üzerinde oturulur. Avuçlar, dizin üzerine konur ve parmaklar kendi hâline bırakılır. 7-Sonra (Allahü ekber) diyerek, tekrar secdeye varılır. 8-Secdede, üç kez (Sübhâne Rabbiyel alâ) dedikten sonra (Allahü ekber) diyerek aya a kalkılır.. 9-Ayakta besmele çekilip (Fâtiha) ve bir zamm-ı sûre okunup, (Allahü ekber) diyerek rükû'a e ilinir. 10- kinci rekât de, birinci rekâtta tarif edildi i gibi tamamlanır. Yalnız ikinci secdeden sonra (Allahü ekber) diyince aya a kalkmayıp uyluklar üzerine oturulur, (Ettehıyyatü), (Allahümme salli), (Allahümme bârik)ve (Rabbenâ âtina) duâlarını okuduktan sonra önce sa a, sonra sola (Esselâmü aleyküm ve rahmetullah) diye selâm verilir ve (Allahümme

entesselâm ve minkesselâm tebârekte yâ zel-celâli ve'l-ikrâm) denir ve hiç konu madan, hiçbir ey okumadan sabah namazının farzını kılmaya kalkılır. Namazdan sonra, 3 kere isti far okunur, sonra, (Âyetel-kürsî), 33 er defa subhanallah, elhamdülillah ve Allahü ekber ve bir kez la ilahe illallahü vahdehü la erikeleh... okunur. Daha sonra duâ edilir. Dört rekâtlı sünnetlerin ve farzların ikinci rekâtından sonra tehıyyat okuyup kalkılır. Sünnetlerin 3. ve 4. rekâtlarında Fâtihadan sonra, zamm-ı sûre okunur. Farzların 3. ve 4. rekâtlarında yalnız Fâtiha okunur, zamm-ı sûre okunmaz. Ak amın farzı da böyledir. Yâni üçüncü rekâtında zamm-ı sûre okunmaz. Vitrin üç rekâtında da, Fâtihadan sonra zamm-ı sûre okunur. Sonra tekbir getirip eller kulaklara kaldırılır. Sonra (Kunut) duâları okunur. kindinin ve yatsının ilk sünnetleri de di er 4 rekâtlı sünnetler gibidir. Ancak ikinci rekâttan sonraki oturmada tehiyyattan sonra Alahümme salli ve bârikler de okunur. Kadın ise namaz kılarken, elleri erkekler gibi kulaklara getirmez, elleri omuz hizâsına kaldırıp, niyet eder, elleri gö sü üzerine ba lar. Rükû'da tam düz durmaz. Secdede dirsekleri yere yayar. Tehiyyâtta uylukların üzerine oturur.

Namazın vacipleri

Sual: Namazın vacipleri nelerdir? CEVAP: Namazın vacibleri unlardır: 1-Fâtiha sûresini okumak. 2-Fâtihadan sonra bir sûre veya en az üç kısa âyet okumak. 3-Fâtihayı, sûreden önce okumak. 4-Fâtihadan sonra okunan sûreyi, farzların birinci ve ikinci rekâtlarında, sünnetlerin her rekâtında okumak. 5-Secdeleri birbiri ardınca yapmak. 6-Fâtihayı sünnet ve vâcib namazların her rekâtında bir kere okumak. 7-Üç ve dört rekâtlı namazların ikinci rekâtında oturmak. 8- kinci rekâtta te ehhütten fazla oturmamak. 9-Secdede burnu alnı ile beraber yere koymak. 10-Te ehüdde iken Ettehıyyâtü’yü okumak. 11-Tâdîl-i erkâna riâyet etmek. 12-Namazın sonunda, selam vermek. 13-Vitir namazının son rekatında, kunut duâsı okumak. 14-Bayram namazlarında tekbir getirmek. 15- mâmın sabah, cuma, bayram, teravih, vitir namazlarında ve ak am ile yatsının ilk iki rekâtında yüksek sesle okuması. 16- mâmın ve yalnız kılanın ö le ve ikindi farzlarında ve ak amın üçüncü, yatsının üçüncü ve dördüncü rekâtlarında sessiz okuması.

Namazı bozan eyler

Sual: Size göre namazı bozan eyler nelerdir? CEVAP Dinimiz nakle dayanır, ahsi görü lerin dinde yeri yoktur. Bazı kimseler sanki dinimizde delil bir tane imi gibi, (bu yazdı ınız Kur’anın hangi ayetinde bildiriliyor) diye soruyorlar. Kur’anı kerimde namazı bozan eyler, namazın farzlarının, mekruhlarının, sünnetlerinin neler oldu u, namazın nasıl kılınaca ı yazılmaz. Peygamber efendimiz bunu bildirmi , âlimlerimiz de bunları bize açıklamı lardır. A a ıdaki yazı muteber fıkıh kitaplarından alınmı tır. Namazı bozan eyler Namazı bozan eyler daha çok ise de, ba a gelebilenler unlardır: 1-Konu mak. 2-Kendisi i itecek kadar gülmek. 3-Bir farzı terk etmek. [Mesela rüku’a varmadan secdeye gitmek] 4-Dünya i i için veya a rı, üzüntü sebebi ile, yüksek sesle a lamak. [Sessizce gözya ı dökmek veya ahireti dü ünüp sesli a lamak bozmaz.]

5-Ah, of diyerek inlemek veya uf diye sıkıntıyı bildirmek. [Hasta, elinde olmadan ah, of der ve a larsa bozulmaz.] 6-Özürsüz öksürmek. 7-Amel-i kesîr sayılacak bir i yapmak. [Mesela bir rükünde, üç kere bir yerini ka ımak veya kapalı kapıyı açmak.] 8-Kendi i itemeyecek kadar sessiz okumak. 9- mâmdan ileri durmak. 10-Özürsüz bir saf kadar yürümek. 11-Saçını veya sakalını taramak 12-Çocu unu kucaklamak. 13-Bir ey yiyip içmek. 14-Di arasında kalan nohut kadar eyi yutmak. 15-A zındaki eker gibi bir eyin lezzetini duyup, suyu bo azına kaçmak 16- ki eliyle ba ındaki takkesini çıkarıp giymek. 17-Özürsüz, gö sünü kıbleden çevirmek. Yüzünü veya ba ka uzvunu çevirmek bozmaz, mekruh olur. Elinde olmadan çevrilince, bir rükün devam ederse, bozar. 18-Secdede iki aya ını yerden kaldırmak. 19-Kur'anı, mânası bozulacak kadar yanlı okumak. 20-Kadın, çocu unu emzirmek. 21-Ba kasının sözü ile yerini de i tirmek. 22-Ceketini giymek. 23- mâmdan ba kasının duâsına âmîn demek. 24-Necasetli yerde durmak veya necasetli yere secde etmek. 25-Bir rükünde, üç kere sübhânallah diyecek kadar avret yeri açılırsa veya bedeninde, elbisesinde namazı bozacak kadar necâset varsa veya [aynı imama uymu olan] kadınla bir hizâda durursa bozulur. 26- mâm, bir rükne ba lamadan önce, bu rükne ba layıp bitirmek. 27-Manayı bozacak ekilde tegannî ile okumak. Tegannî ile okuyan bir imam arkasında kılınan namazın tekrar kılınması lâzımdır. ( Halebî) Kelimelerin açıklanması: Amel-i kesir: Namazı bozan çok hareket. Rükün: Namazın içindeki bir farz. Rükû: Namazda, elleri dize koyup yakla ık 90 derece e ilmek. Necaset: Gaita, idrar, kan gibi pislik. Tegannî: Tegannî, ırlamak, sesini hançeresinde tekrarlayıp türlü sesler çıkarmaktır. Yani, mûsikî perdesine uydurmak için, hareke, harf ve med [uzatmak] eklemek veya çıkarmak suretiyle kelimeleri bozmak demektir. Fıkıh: Dinde yapılması ve yapılmaması gereken i leri bildiren ilim. Bu ilimden kendisine lazım olanları ö renmek farzdır. Namazda saçı açılan kadın Sual: Kadının sarkan saçının dörtte biri, bir rükün kadar açık olursa, namazının bozulaca ını bildirdiniz. Rükün nedir? CEVAP: Namazın içindeki farzlara rükün denir. Hepsi be tir: Kıyâm, kıraat, rükü’, sücûd ve son te ehhüdde oturmak. Kıyâmda saçı açılan kadın, bir âyet okuyacak kadar zaman içinde saçını kapatamazsa, namazı bozulur. Te ehhüdde otururken, saçı açılırsa, ettehıyyatüyü okuyacak kadar bir zaman içinde, saçını kapatamazsa, namazı bozulur. Kaç rek’at kıldı ını a ırıp, namaz içinde dü ünen kimse, sonraki rüknün veya vâcibin, bir rükün zamanı kadar gecikmesine sebep olursa, bu arada, âyet ve tesbîh okusa bile, secdei sehv yapması gerekir. Kadınların namazı Sual: Kadının, erke e göre, namazda farklı yaptı ı eyler nelerdir? CEVAP Bunlar öyledir:

1- Kadın, namaza dururken, ellerini, omuzlarına kadar kaldırır. Ellerini de kapatır. Sa el parmaklarını sol bilek üzerine halka yapmaz. Sa eli, sol el üzerinde olarak gö üs üstüne kor. 2- Rükûa e ilirken ayaklarını birle tirmez. Rükuda az e ilir, belini ba ı ile düz tutmaz, dizlerini büker. Ellerini dizleri üstüne kor, dizlerini kavramaz ve parmaklarını açmaz. 3- Secdede kollarını, karnına yakın olarak yere serer. Karnını uyluklarına biti tirir. 4- Te ehhüdde, ayaklarını sa a çıkararak yere oturur. Parmakları birbirine yapı ık olur. 5- Duâ ederken ellerini ileri uzatmaz, yüzüne kar ı e ik tutar. 6- Sabah namazını geç kılması müstehap de ildir. Vakit girer girmez kılmaları iyi olur. 7- Namazda yüksek sesle okumaz. Te rik tekbirini sessiz okur. (R.Muhtar, Tahtavi) Küçük çocuk ve namaz Sual: Namaz kılarken küçük çocu um secde esnasında sırtıma bindi. Secdeden do rulurken dü mesin diye bir elimle tuttum. Çocuk yava ça dü tü. Namazım bozuldu mu? CEVAP Namaz bozuldu. Tekrar kılmanız gerekirdi. Tekrar kılmamı sanız, kaza etmeniz gerekir. (Halebi) A lamak ve namaz Sual: A lamak, namazı bozar mı? CEVAP: A rı, üzüntü sebebiyle, namazda sesli a lamak namazı bozar. Sessiz gözya ı ile a lamak veya cenneti veya cehennemi hatırlıyarak sesli a lamak namazı bozmaz. (Dürr-ül muhtâr) Namazda takke dü mesi Sual: Namaz kılarken dü en takkeyi iki el ile almak namazı bozar mı? CEVAP: Bir el ile alıp koymalıdır. Ba'zı âlimler, iki elin bir hareketi bozar demi lerdir. Onun için iki el ile almamalıdır.

Namazın mekruhları

Sual: Namazın mekruhlarından daha çok i lenenler nelerdir? CEVAP Namazın mekruhlarına dikkat etmelidir. Namazda müekked sünneti ve vacibi terk etmek, tahrimen mekruh, müekked olmayan sünneti terk, tenzihen mekruh olur. Mekruh olarak kılınan namaz sahih olur ise de, sevabı çok az olur. Namazın mekruhları: Namazın mekruhlarından daha çok i lenenler unlardır: 1-Namazda tadil-i erkanı terk etmek. [Acele edip kavme ve celsede durmadan e ilmek gibi.] 2-Ba ı döndürüp bakmak. [Sadece gözle etrafa bakmak tenzihen mekruhtur.] , 3-Secdede iki kolu yere dö emek. [Kadınlar dö er.] 4-Ba ı bir tarafa e mek. 5-Esnerken a zı kapatmamak. 6-Özürsüz gözleri yummak. 7-Ön safta bo yer varken, geri safta kılmak. 8-Üzerinde canlı resmi bulunan elbise ile namaz kılmak. 9-Canlı resmi asılı odada namaz kılmak. 10- elbisesi ile ve büyüklerin yanına çıkamayacak elbise ile veya pis kokulu çorap ile kılmak. 11-Abdest sıkı tırırken kılmak. 12-Tekbir alırken ve te ehhüdde otururken parmakları açık veya kapalı tutmak. [Kendi haline bırakılır. Secdede parmakları kapalı, rükûda ise açık tutulur.] 13-Secdeye inerken pantolonunu yukarı çekmek. 14-Ba ı veya kolu açık veya kısa kollu gömlekle kılmak. 15-Namazda a ırlı ı, bir aya a vermek.

16- mam namaza durunca, sabahın sünnetini caminin giri inde veya direk arkasında kılmayıp, saf arasında veya ba ka yerde kılmak. [ mam namaza duraca ı zaman, ö le, ikindi ve yatsının sünnetlerine durulmaz, hemen imama uyulur.] 17- mam, açıktan okurken Sübhanekeyi okumak. 18-Secdeye veya rükûa, imamdan önce ba ını koymak veya kaldırmak. 19-Çıplak ayakla namaz kılmak. [ afiî’’de çıplak ayakla kılınır.] 20-Namaz kılanın önünden geçmek veya önünden geçilebilecek yere namaza durmak. 21-Namazın sünnetlerinden birini terk etmek. 22-Secdede burnu yere de memek. 23-Secdeye giderken diz, el, burun ve alnı yere, bu sırayla koymamak, kalkarken bu sıranın tersini yapmamak. 24-Secdede bir aya ı kaldırmak. 25-Farzdan sonra, varsa hemen son sünnete kalkmamak. Yahut konu mak veya bir ey okumak. 26-Bir rükünde iki defa bir yeri ka ımak. [Üç defa ayrı ka ımak bozar.] 27-Namazda 4-5 ki i duyacak kadar sesli okumak. 28- kinci rekatte, birincide okudu u ayeti tekrar okumak ondan önceki bir ayeti okumak. [Unutarak okumak mekruh olmaz.] ikinci rekatte birinci rekattakinden üç ayet uzun okumak. 29-Kıyamda ayakları dört parmak kadar açmamak. [ afiî’de bir karı kadar açılır.] 30-Özürsüz bir eye dayanıp kalkmak. Kur'an-ı kerimde (Her namaz kılarken, süslü [temiz, sevilen] elbiselerinizi giyin) buyuruluyor. Peygamberimiz ba ı açık kılmazdı. Sünnete uymak için ba ı hiç olmazsa, herhangi bir renkte olan takke ile örtmeli! Nimet-i slâm’da (Ba ı veya kolları açık namaz kılmak mekruhtur.) buyuruluyor. bni Abidin hazretleri, (Namazı, nalın veya mest ile kılmalı, çıplak ayakla kılmamalı. Böylece, yahudilere uyulmamı olur.) buyuruyor. Çorapsız kılmamalı. Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki: (Yahudilere benzememek için namazları, nalın [bir nevi ayakkabı] ile kılın!) [Taberânî], (Yahudiler, nalınla, mestle namaz kılmaz, siz onlara muhalefet edin, ayaklarınızı örtün!) [Ebu Dâvud] Ba ı açık namaz kılmak Sual: Bazı kimseler, “Eskiden padi ahın huzuruna ba ı açık çıkılamayaca ı için, ba ı açık namaz kılmak mekruhtu. Artık buna gerek kalmadı. Kısa kollu gömlekle ve ha ema ile namaz kılmak mekruh de il” diyerek dinde reform yapmak istiyorlar. Muteber kitaplarda bu husus açıkca belirtilmiyor mu? CEVAP Muteber kitaplarda bu konudaki ifadeler öyledir: 1- Nimet-i slam’da, namazın mekruhlarının 11.sinde, (Erkek kısmı namazda kolunu açık bulundurmaktır) deniyor. Dipnotta ise, etekleri toplayıp bacakları açmak da mekruh diyor. (s.564) Aynı kitabın mekruhların 12.sinde ise, sadece alvar ile, izar ile namaz kılmanın mekruh oldu u bildiriliyor. Çünkü vücudun üst kısmı açılarak ten görünmektedir. 2- Bir kimse elbisenin kollarını dirseklerine kadar sıvayarak kolları açık namaz kılması mekrutur. Fetava-i Kadıhanda da böyledir. (Hindiyye) Burada sıvamak de il, kolları açmanın, teni göstermenin mekruh oldu u bildiriliyor. Nitekim, yine aynı kitapta deniyor ki: Gömle i varken, gömleksiz namaz kılmak mekruhtur, Hulasa’da da böyle yazmaktadır. Bir omzu açık bırakarak namaz kılmak da mekruhtur. (Hindiyye) 3- zarının ön ve arkasını, toz toprak olmasın diye yukarı çekmek mekruhtur. Nitekim yenleri ve izarı sı alı olarak namaza durmak da mekruhtur. (Halebi) zar; entari, etek, pe tamal, alvar gibi belden alta giyilen elbisedir. Etek yukarı çekilince bacak görülür. Kıvırmak de il, baca ın görülmesi mekruhtur. Yere sürünüp, toz toprak olmasın diye yukarı çekmek de mekruhtur. Çünkü bacak görünür. E er baca ı göstermeyen uzun don varsa mekruh olmaz. Yine aynı kitapta diyor ki: Namazı sadece izar ile kılmanın mekruh oldu u hadis-i erifle bildirildi. [Çünkü vücudun üst kısmı açık kalmaktadır.] Fakat ba ka elbisesi yoksa mekruh olmaz. (Halebi) 4- Dürrül-muhtar’da diyor ki: (Namazda toz, topraktan korunmak için yen ve paçasını sıvamak mekruh oldu u gibi; elbiseyi toplamak, yani kaldırmak da mekruhtur.)

bni Abidin hazretleri burayı açıklarken buyuruyor ki: Elbiseyi secdeye giderken kaldırmak da mekruhtur. (Bahr) Hulâsa ve Münye’de mekruhluk, yenlerini dirseklerine kadar kaldırırsa diye kayıtlı. Bundan anla ılan, az sıvarsa mekruh olmaz. Bahr sahibi diyor ki: Az sıvansa da mekruhtur. Çünkü elbiseyi toplamak sözü hepsini içine alır. 5- bni Abidin hazretlerinin o lu Muhammed Alaeddin Hediyyetül alaiyye isimli ilmihalinde, namazın mekruhlarının onuncusunda (Erkekler için kolları açmak) tabirini kullanmı tır. Mekruhların on altıncısında ise, izarını kaldırmak ifadesini kullanmı tır. zar kaldırılınca bacaklar görünür. Demek ki mekruh olan tenin görünmesidir. 6- Erzurumlu brahim Hakkı hazretleri buyuruyor ki: Çi ini [omuzlar] ve kollar açık olarak namaz kılmak mekruhtur. (Marifetnâme s.268) 7- ir’a erhindeki hadis-i erifte, (Yakası kapalı kılınan namaz, yakası açık kılınandan yetmi derece daha sevaptır) buyuruluyor. Demek ki yaka açık olup ten görülmemelidir. Bu kadar vesikaya ra men, hâlâ kısa kollu gömlek ile namaz kılmaya devam eden kimse, ya çok mutaassıptır [ba nazdır], yahut sünnete, mekruha önem vermeyen bir cahildir. Kısa kol ile namaz kılmanın mekruh olmadı ını söyleyen hiçbir âlim, hiçbir kitap yoktur. Alın çıplak olarak yere de meli Sual: Erkeklerin saçı alna gelse, secde mekrûh olur mu? CEVAP: Evet. Takke de alna gelse böyledir. Çıplak olarak yere de melidir Bütün fıkıh kitaplarında Sual: Erkeklerin, ba , kol ve ayakları açık olarak namaz kılmalarının mekruh oldu u hangi kitapta yazılıdır? CEVAP Namazı ba ı açık kılmanın mekruh oldu u bütün fıkıh kitaplarında, mesela Dürer, Halebi, Dürr-ül-muhtarda vardır. Mekruh olan namaz sahih ise de, sevabı olmaz. Bir erkek, namazda ba ı örtmeye önem vermedi i için açık kılarsa, mekruh olur. Namaza önem vermedi i için açarsa, kâfir olur. Kendini Allahü teâlâya kar ı, küçük göstermek için, ba ı açık kılmak zarar vermez ise de, yine örtmek efdaldir. Harareti teskin ve rahatlık için açmak da mekruhtur. (Redd-ülmuhtar) Önemli kimselerin huzuruna çıkan kimsenin ık, temiz elbise giymesi gerekir. Allahü teâlânın huzuruna duruldu u zaman buna daha çok dikkat etmeli, büyüklerin kar ısına çıkılamıyan elbise ile namaz kılmamalıdır! Kur'an-ı kerimde (Her namaz kılarken, süslü [temiz, sevilen] elbiselerinizi giyiniz) buyuruluyor. (Araf 31) Peygamber efendimiz ba ı açık kılmazdı. Sarıkla kılmanın önemini bildirerek buyuruyor ki: (Sarıkla kılınan namaz, sarıksız kılınan yetmi rekat namazdan efdaldir.) [Ebu Nuaym] Namazda ba ı hiç olmazsa, herhangi bir renkte olan takke ile örtmelidir! (Nimet-i slâm)da namazın mekruhlarının onbe incisinin dipnotunda (Ba ı açık namaz kılmak mekruhtur.) buyuruluyor. 57.sinde de mekruh oldu u yine bildiriliyor. Namazın mekruhlarının onbirincisinde ise, kolları açık namaz kılmanın mekruh oldu u bildiriliyor. bni Abidin hazretleri, namazın mekruhları sonunda buyuruyor ki: (Namazı, nalın veya mest ile kılmak, çıplak ayakla kılmaktan efdaldir. Böylece, yahudilere uyulmamı olur. [Taberânînin bildirdi i] hadis-i erifte, (Yahudilere benzememek için namazları, nalın [bir nevi ayakkabı] ile kılınız!) buyuruldu. Resulullah ve Eshab-ı kiram, sokakta giydikleri nalın ile kılarlardı. Nalınları temiz idi ve Mescid-i Nebi kum dö eli idi. Kirli nalınla girilmezdi.) Ayakları herhangi bir ey ile örterek namaz kılmayı bildiren bir ba ka hadis-i erif de öyle: (Yahudiler, nalın [bir nevi ayakkabı] ile veya mest ile ayaklarını örterek namaz kılmazlar. Siz onlara muhalefet ediniz!) [Ebu Dâvud, Hakim] Temiz olmayan ayakkabı ile mescide girilmez. Çorap giyerek bu sünnet yerine getirilir. Çorabı da pis olan veya hiç olmayan, namazı topuk kemiklerine kadar uzun entari ile kılması iyi olur. Eshab-ı kiram kamis denilen aya a kadar uzun olan gömlek ile, yani

entari ile namazlarını kılarlardı. Ayakları böylece örtülmü olurdu. Ayaklar örtülü kılınan namazın çok sevab oldu u (Halebi), (Berika) ve (Hadika) kitablarında da yazılıdır. Müslüman olmıyanlar, kiliselerinde ba ı açık, aya ı çıplak tapınıyor, onlar gibi, medeni ibâdet etmeli diyerek, ba ı açık, aya ı çıplak kılmak, yükse e secde etmek ve emri altında olanları böyle kılmaya zorlamak caiz de ildir. badetlerde, kâfirlere benzemek mekruhdur. slâmiyetin istedi i ekli be enmiyen ise, kâfir olur. Kadınların ayaklarının açık olmasında iki kavil vardır. Birinci kavle göre mekruh, ikinci kavle göre namaz bozulur. Kadınlar, ya çorapla veya ayaklara kadar uzun etek veya entari giyerek namaz kılmalıdır! afiî mezhebinde erkeklerin çıplak ayakla namaz kılması sünnettir. (M.Erbea) Parmak çıtlatmak Sual: Parmak çıtlatmak mekrûh mu? CEVAP: Câmi’de, namaz için safa girerken, namaza dururken ve namaz içinde parmakları çıtlatmak mekrûhtur. Dizle Göbek Arası Sual: Erke in bakılması haram olan yerleri nelerdir? CEVAP: Dizle göbek arasıdır. Kadının kadına avret yeri de diz ile göbek arasıdır. Bir kadın, ba ka bir kadının bu kısmına zaruretsiz bakması haramdır. Fâsık veya kâfir kadın, yabancı erkek gibidir, müslüman kadının saçına bile bakamaz. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Erkek, erke in; kadın, kadının avret yerine bakamaz.) [Müslim] Kadınlara benzemek Sual: htiyaç olunca hanım benim hırkamı, ben de onunkini giysem caiz mi? CEVAP: htiyaç olunca, birbirinizin hırkasını giymeniz caiz olur. Hz. Hasan, (Resulullah, hanımının pe tamalını ku anarak namaz kılardı) buyuruyor. (Beyhekî) Bugün, birçok elbiseyi kadın da erkek de giymektedir. Ancak, kadına benzemek niyetiyle kadın elbisesi giyinen erke e, erke e benzemek niyetiyle erkek gibi giyinen kadına lânet edilmi tir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kadın elbisesi giyen erke e, erkek elbisesi giyen kadına lânet olsun!) [Hakim] (Kadın gibi davranan erke e, erkek gibi davranan kadına lânet olsun!) [Buharî] (Erke e benzemeye çalı an kadın, kadına benzemeye çalı an erkek bizden de ildir.) [ .Ahmed] Yazılı elbise ile namaz Sual: Üstünde yazı bulunan elbise ile namaz kılmak mekruh olur mu? CEVAP: Evet. Namaz kılarken boynu bükmek Sual: Namaz kılarken boynu bir tarafa bükmek mekruh mudur? CEVAP: Mekruhtur. (Miftah-ül-cennet) Kabre kar ı namaz Sual: Mezarlıkta camiler var. Kabre kar ı namaz kılınır mı? CEVAP: Önünde perde, duvar gibi bir ey olmazsa, kabre kar ı namaz kılmak mekruhtur. (Marifetname) Mescidin kıblesi ile kabir arasında, perde, duvar olursa veya kabir yanda ise, namaz mekruh olmaz. (Hindiyye) Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Kabre kar ı namaz kılmayın!) [Nesâî]

Secde-i sehv

Secde-i sehv gerektiren haller Sual: Hangi hâllerde secde-i sehv yapılır? CEVAP: Secde-i sehv, farzın tehiri ile vacibin tehiri, terki, tekrarı ve tebdili hâlinde yapılır. Bunun için namazın farz ve vaciplerini bilmek gerekiyor. Secde-i sehv gerektiren haller: 1- Oturmak vacip olan yerde kalkmak. [Mesela 4 rekatlı farzların ilk te ehhüdünde oturmayı unutup, kalkmak, secde-i sehvi gerektirir.] 2- Kalkmak gereken yerde oturmak. [Mesela birinci rekatı kılıp ikinci rekata kalkması gerekirken unutup oturmak, Ettehıyyâtü'yü okumak veya okumadan beklemek de secde-i sehvi gerektirir.] 3- Sesli okumak gereken yerde, hafif okumak. [ mam, ak am, yatsı ve sabah namazlarında sesli okuması gereken yerlerde hafif okursa, secde-i sehv gerekir.] 4- Yava okumak gereken yerde sesli okumak. [ mam, ö le ve ikindi namazlarında hafif okuması gerekirken sesli okursa, secde-i sehv gerekir.] 5- Duâ okunacak yerde Kur'an-ı kerim okumak. Çünkü burası kıraat mahalli de ildir. [Mesela birinci te ehhüdde Ettehıyyâtü'yü okuyacakken Fatiha veya ba ka bir sure veya ayet okumak secde-i sehvi gerektirir.] 6- Kur'an-ı kerim okunacak yerde duâ okumak. [Mesela kıyamda Fatiha okumayı unutup Ettehıyyâtü okursa, Fatiha'yı okumadı ı için secde-i sehv gerekir. E er o anda hatırlayıp Fatiha'yı okursa secde-i sehv gerekmez. Çünkü kıyam kıraat mahallidir. Fazla bir ey okumak secde-i sehv gerektirmez.] 7- Namazı tamamlamadan selam vermek. [Mesela Ettehıyyâtü'yü tamamlamadan selam verilirse, o anda hatırlanınca, hemen secde-i sehv yapılır.] 8- Tamamlamı oldu u namazdan sonra, unutup aya a kalkmak. [Mesela iki rekatlı namazda, üçüncü rekata, üç rekatlılarda, 4. rekata, dört rekatlılarda ise be inci rekata kalkan, secde yapmadan önce hatırlarsa, hemen oturup secde-i sehv ile namazını tamamlar. Secde yapmı sa, bir rekat daha kılar ve secde-i sehv yapar. Son olarak kıldı ı 2 rekat nafile olur. Bir rekat daha kılmayı dü ünemese, namaz yine sahih olur.] 9- Farzların ilk iki rekatında, sünnetlerin her rekatında, Fatiha'dan sonra zamm-ı sure okumayı unutmak. [Çünkü zamm-ı sure okumak vaciptir, unutulunca secde-i sehv gerekir. 4 rekatlı farzların son iki rekatında sadece Fatiha okunur, unutup Besmele çekmek, zamm-ı sure okumak secde-i sehvi gerektirmez. Çünkü kıraat yeridir.] 10- Vitirde kunut duâsını terketmek. [Zamm-ı sure okumayı rükûda iken hatırlıyan do rulup okur, fakat kunut duâsını okumayı unutan geri dönmez. Namazın sonunda secde-i sehv yapar.] Birkaç misal verelim: Sual: Unutarak üç secde yapılsa, secde-i sehv gerekir mi? Cevap: Evet. Sual: lk Ettehıyyâtü'yü okuduktan sonra, yanılıp Allahümme diyen veya bir ey okumadan o namazla ilgili bir rükün miktarı dü ünüp aya a kalkan, secde-i sehv yapar mı? Cevap: Evet. Sual: Salli barik, iki defa okunsa, secde-i sehv gerekir mi? Cevap: Gerekmez. Sual: Yanılıp Fatiha iki defa okunsa, secde-i sehv gerekir mi? Cevap: Evet. Sual: Son rekatta salli bariki okuyup kalkan secde-i sehv yapar mı? Cevap: Evet. Sual: Tehıyyâttan önce yanılıp Besmele çekilse, secde-i sehv gerekir mi? Cevap: Hayır. Sual: Sübhaneke'den önce Besmele çekilse, secde-i sehv gerekir mi? Cevap: Hayır. Sual: Son rekatta, Ettehıyyâtü'den önce Fatiha okunsa, secde-i sehv gerekir mi? Cevap: Evet. Sual: Secde-i sehvde Ettehıyyâtü'yü okumak vacip mi? Cevap: Evet.

Sual: Sabahın farzını kılarken secde-i sehv yapılırsa, güne do aca ı bilinse, ne yapılır? Cevap: Secde-i sehvden vazgeçilir. Sual: Secde-i sehv yaparken, bir yanlı daha yapılsa, tekrar secde-i sehv gerekir mi? Cevap: Hayır. Her namazda bir secde-i sehv yapılır. Sual: Son oturu ta, Ettehıyyâtü'yü okuduktan sonra, kıyama kalkan, hatırlayıp oturunca, tekrar Ettehıyyâtü'yü okur mu? Cevap: Okumaz. Okusa da bir ey gerekmez. Secde-i sehv ile namazı tamamlar. Sual: Son rekatta Ettehıyyâtü'yü okuduktan sonra, yanılıp bir rekat daha kılanın secdei sehv ile namazı sahih olur mu? Cevap: Evet. Sual: mam, secde-i sehv için selam verince, afiî veya malikiyi taklid eden secde-i sehv oldu unu bilmeden selam verse, namaz bozulur mu? Cevap: Hayır Sual: Bir namazda birkaç defa yanılan kimse, bir defa mı secde-i sehv yapar? Cevap: Birkaç defa yanılan da, bir defa secde-i sehv yapar. (Tahtâvî) Sual: Son rekatta Ettehiyyatüyü okuduktan sonra, kalkıp bir rekat daha kılanın, secde-i sehv ile namazı sahih mi? Cevap: Son rekatta oturdu u için secde-i sehv ile namazı sahihtir. Fakat bir rekat daha kılıp sonra selam verseydi, son kıldı ı iki rekat nafile olurdu.

Namaz vakitleri

Namazı vaktin sonunda kılmak Sual: Namazları vaktin sonunda kılmak uygun mudur? CEVAP: Evinde veya i yerinde yalnız kılan, her namazı vakti girer girmez, geciktirmeden kılmalıdır! Geciktirirse, son anlarda çıkabilecek maniler sebebiyle acele kılma, tadil-i erkanı terk etme, sünneti kılamama gibi hallere dü ülebilir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Ya Ali, namazı vakti girince, geciktirmeden hemen kıl) [E iat-ül-lemeat] (Bir zaman gelecek, âmirler, imamlar, namazı öldürecekler, vaktinden sonraya bırakacaklar. Sen, namazını vaktinde kıl!) [Müslim] (Allahın rızası, vakti girince hemen kılınan namazdadır.) [Tirmizî] Bilhassa ikindiyi, ak ama 45-50 dakika kalmadan önce kılmı olmalıdır. Daha sonra kılınırsa mekruh olur. Ak amı yarım saatten fazla geçirmeden hemen kılmalıdır. Yatsıyı da gece yarısından sonraya bırakmak mekruh olur. Namaz, saatin yanlı lı ı, takvimin hatası yüzünden vaktinde kılınmamı sa, vakti çıktıktan sonra kılınmı sa kazası kılınmı olur. Namazı özürsüz kazaya bırakmak ise büyük günahtır. Tergibüssalatdaki hadis-i erifte, (Bir namazı vakti çıkınca [kaza olarak] kılan, 80 hukbe Cehennemde kalır) buyuruldu. Bir hukbe 80 senedir. Bir ahiret günü, bin dünya senesi kadar uzundur. Hiç kaza etmemenin cezası ise elbette çok daha fazladır. Bir farz namazı, vakti çıktıktan sonra kılan, büyük günah i lemi olur. Yani kaza etmekle, kazaya bırakma günahı affolmaz. Ayrıca tevbe etmesi gerekti i bni Nüceym hazretlerinin Kebair ve segair kitabında bildiriliyor. Namazı kazaya bırakma tehlikesi yönünden, namazı vakit girer girmez kılmaya çalı malıdır. Namazı vaktinde kılmanın sevabı Sual: lerimin çoklu u sebebiyle, namazı son vaktinde kılmak caiz midir? CEVAP: Namaz, son vaktinde kılınınca da, vaktinde kılınmı olur. Fakat ak amı yıldızlar görününceye kadar geciktirmek ve yatsıyı gece yarısından sonra kılmak mekruh olur. Namazı ilk vaktinde kılmanın önemi büyüktür. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (En kıymetli ibadet, vakti girince hemen kılınan namazdır.) [Tirmizî] (Allahı anıp, namazını vaktinde kılanın, sevabı kat kat artar.) [Taberanî] (Allah, namazlarını vaktinde kılanı cennete koyaca ına söz verdi.) [Taberanî]

(Namazını, vakti girince hemen kılandan, Allahü teâlâ razı olur. Vakitlerinin sonunda kılanları da affeder.) [Tirmizî] Vakit çıkmadan iftitah tekbiri Sual: Namaz vakti çıkmadan ne kadar önce namaza ba lanırsa, o namaz sahîh olur? CEVAP: Vakit çıkmadan, iftitâh tekbîri alınca, namazı vaktinde kılmı olur. [Mâlikîde ve âfi'îde ise, bir rek'at kılınca o namaz vaktinde kılınmı olur. Bir rek'at kılınmadan ba ka vakit girerse, o namaz edâ de il, kazâ olur.] Sabah namazı kılarken, güne do maya ba larsa, bu namaz sahîh olmaz. kindiyi kılarken güne batarsa, bu namaz sahîh olur. Namaz vaktinin sonu kaç dakika Sual: Namaz vaktinin sonu kaç dk.dır? CEVAP: Abdest alıp farzı kılacak kadardır ki, 10-15 dakikadır. Namaz vaktinin girdi inde üphe Sual: Namaz vaktinin girdi inde üphe edilerek kılınsa, sonra, vakit girdikten sonra kılındı ı anla ılsa, namaz kılınmı olur mu? CEVAP: Namazın sahih olması için, namaz vaktinin girdi ini iyi bilmek gerekir. Vaktin girdi inde übhe ederek kılsa, sonra vakit girdikten sonra kıldı ı anla ılsa, kıldı ı namaz sahih olmaz. Vaktin girdi i, adil bir müslümanın okudu u ezan ile anla ılır. Ezanı okuyan adil de ilse, vaktin girip girmedi ini kendi ara tırır. Girdi ini çok zannedince, kılar. Din i lerinde adil müslümanın sözüne inanılır. Mesela, kıbleyi, bir eyin temiz ve necis olmasını, helal, haram olmasını haber verince inanılır. Haber veren fâsıksa yahut fâsık oldu u belli de il ise, do ru söyleyip söylemedi ini ara tırıp, zannetti ine göre hareket eder. Çünkü çok zannetmek, iyi bilmek demektir. Namaz vaktinin girdi ini haber vermek ibâdettir. Burada da, namaz vaktini bilen, akıl bali , adil bir erke in ezanına inanılır. Fâsık müezzinin haber vermesine de inanılmaz. Vaktinden önce okunan ezan sahih olmaz. Büyük günah olur. Ezan, belli kelimeleri, belli ekilde okuyarak, namaz vaktinin girdi ini bildirmektir.Yüksek yere çıkıp okumak sünnettir. Sabah namazının vakti Sual: Sabah namazını güne do uncaya kadar kılmak câiz mi? (Güne in do masına 15 dk kalınca kılmak mekrûh olur) diyenler vardır. Böyle bir ey var mı? CEVAP: Sabah namazını cemâ’at ile ortalık aydınlanınca kılmak müstehabdır. Evinde yalnız kılan, her namazı vakti girer girmez kılmalıdır. Hadîs-i erîfte, ( bâdetlerin en kıymetlisi, vakti girer girmez kılınan namazdır) buyuruldu. (Tirmizî) Sabah namazını güne do uncaya kadar kılmak câizdir. (Güne in do masına 15 dakika kalınca kılmak mekrûh olur) sözü yanlı tır. Güne do ana kadar kılınır. Erken kılmak elbette daha fazîletlidir. Sabah namazının farzından önce de, sonra da kazâ namazı kılınabilir. Asr-ı sani ne demek Sual: Asr-ı sani ne demektir? CEVAP: Asr-ı sani, ikinci ikindi demektir. Asr-ı evvel birinci ikindi demektir. Ö le namazının vakti, mameyn’e [Yani imam-ı Ebu Yusuf ile imam-ı Muhammed’e] göre, asr-ı evvele kadardır. Yani her eyin gölgesi, ö le namazının evvel vaktindeki uzunlu undan, kendi boyu miktarı uzayıncaya kadardır. [Mesela 100cm. olan bir çubu un gölgesi ö le vaktinin evvelinde 10 cm ise, bu gölge 110cm. olunca ö le vakti bitmi olur.] Bugün ikindi ezanları bu kavle göre okunmaktadır. mam-ı a'zam hazretlerine göre ise, ö lenin vakti asr-ı saniye kadardır. Yani her eyin gölgesi boyunun iki misli uzayıncaya kadar devam eder. [Yani yukarıda bildirilen çubu un gölgesi 210 cm olunca ikindi ba lamı olur.] [Di er üç mezhebde ö le ve ikindinin vakti, mameyn’in bildirdi i gibidir. Yani bu mezheblerde asr-ı

sani yoktur.] Bir özürle ö le namazını mameyn’in bildirdi i vakitte [Asr-ı evvele kadar] kılamayan kimse, namazı kazaya bırakmayıp mam-ı a'zam hazretlerinin kavline göre, asr-ı evvelde kılmalıdır! Bu takdirde, o gün ikindi namazını da, mam-ı a'zam hazretlerinin bildirdi i vakitten önce kılmamalıdır! Kısacası, ö leyi asr-ı evvelde kılanın, ikindiyi asr-ı sanide kılması gerekir. kindide oldu u gibi yatsıda da iki vakit vardır. Buna ( a-i evvel) ve ( a-i sani) denir. [ a, yatsı demektir.] a-i sani, i a-i evvelden, Eylülden Mart ayına kadar 10-12 dakika sonradır. Nisanda 12-14, Mayısta 14-18, Haziranda 18-19, Temmuzda 15-19, A ustosta ise 12-15 dakika sonradır. Hem mam-ı a'zam hazretlerinin, hem de mameyn’in kavline uyabilmek için ikindiyi asr-ı sanide, yatsıyı da i a-i sani’de kılmak iyi olur. Mekruh vakitlerde sadece namaz kılınmaz Sual: Namaz kılınması mekruh olan vakitlerde Kur’an-ı kerim okumak, duâ etmek veya ba ka ibadet yapmakta mahzur var mıdır? CEVAP: Mekruh vakitlerde sadece namaz kılınmaz. Kur’an-ı kerim okumakta, duâ etmekte ve ba ka bir ibadet yapmakta mahzur yoktur. (Dürer)

Ezan ve ikamet

Ezana hürmet etmek Sual: Ezana hürmet etmek ne demektir? Ezan nasıl okunmalı? CEVAP: Ezanı sünnete uygun okumamak ve sünnete uygun okunan ezana saygı göstermemek, imansız ölmeye sebep olur. Ezan okunurken i i bırakmak iyi olur. Çünkü hadis-i erifte, (Ezan okunurken i yapmak dinde noksanlıktır.) buyuruluyor. Ezan okunurken yapılan alı -veri helâldir, fakat mekruhtur. Yani sünnete uygun okunan ezana hürmet edilmezse, mekruh i lenmi olur. Demircilik yapan Ebu Hafs Haddad hazretleri, her ne zaman ezanı i itse, çekici yukarı kaldırmı ise, a a ıya indirmez, a a ıda ise, yukarı kaldırmazdı. Konu uyorsa, susar ezanı dinlerdi. Vefat edip cenazesi götürülürken ezan okunmaya ba ladı. Cenazeyi götürenler, ne kadar gayret ettilerse de, tabutu bir adım yerinden oynatamadılar. Ezan bittikten sonra, ancak cenazeyi götürmek mümkün oldu. Ezana hürmet etmek, harflerini de i tirmeden, teganni etmeden, minareye çıkıp, sünnet üzere okumakla olur. Hadis-i erifte, (Müezzin, kendisi ile namaz kılanların sevabı kadar sevap alır. Onların sevabından da bir ey eksilmez.) buyuruldu. Ezanı duyanın, yava ça tekrar etmesi sünnettir. Tekrar ederken, (Hayye ala)’larda, (La havle ve la kuvvete illa billah) denir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Müezzinin söyledi ini tekrar edene, onun sevabı kadar kendisine sevap verilir.) (Ezanı tekrar edene, kıyamette efaatim vacip olur.) (Ezanı siz de tekrar edip salevat getirin. Bir salevat getirene on sevap verilir.) Ezan okunurken, Resulullah efendimizin ismini i iten, iki elin ba parmaklarını, gözlerinin üstüne koyarak, ( ki gözümün nurusun sen ya Resulallah) der. Hadis-i erifte, (Salihlerin anıldı ı yere rahmet iner) buyuruldu. Peygamber aleyhisselam ise, salihlerin ve bütün peygamberlerin en üstünüdür. Onun ismi anılınca, Allahü teâlâ rahmet eder. Rahmet inince, yapılan duâ kabul olur. Ezan okunurken, (Seninle, gözüm nurlanır, kalbim sevinir ya Resulallah) demek, iki cihan saadeti için duâdır. Hazret-i Ebu Bekr-i Sıddık, ezan okunurken, Resulullahın ismini i itince, iki ba parma ının tırna ını öpüp gözlerine sürdü. Peygamber efendimiz, (Niye böyle yaptın?) buyurunca, (Ya Resulallah, senin mübarek isminle bereketlenmek için) dedi. Peygamber efendimiz, (Güzel yaptın. Böyle yapan göz a rısı çekmez) buyurdu. Tırnakları göze koyunca, (Allahümmahfaz ayneyye ve nevvirhüma) demeli. kamet okunurken böyle yapılmaz, yani tırnaklar öpülüp göze sürülmez. Ezan kıbleye kar ı okunur. Hayyealessalah derken sadece yüzü sa a, hayyealelfelah derken yüzü sola döndürmek sünnettir. Vücut döndürülmez. Minarede ise dönerek okunur. Ezanı uzatarak okumalı. Hadis-i erifte (Ezanı uzatarak, ikameti ise kısa okuyun!) buyuruldu. kamet okunurken, ezanda oldu u gibi tekrar etmek, sünnet de il, müstehabdır.

Cuma günü cami içinde okunan ezan hariç, ezanı cami içinde okumak, oturarak okumak ve sesini takatından fazla yükseltmek ve kıbleye kar ı okumamak mekruhtur. Dinimize uygun okunan ezanı i itince, hürmetle dinleyip ezandan sonra u duâyı okumalıdır: (Allahümme rabbe hazihiddavetittammeti vessalatil kaimeti ati Muhammedenil vesilete vel fadilete veddereceterrefiate vebashu mekamen mahmudenillezi vaadtehü inneke la tuhlifül miad.)

Kaza namazları

Namaz hangi özürle kazaya bırakılabilir Sual: Namaz, hangi özürle kazâya bırakılabilir ve kazâsı olan nâfile kılabilir mi? CEVAP: Farz veya vâcib olan bir namaz, ancak iki özürle kazâya bırakılabilir: 1- Dü man kar ısında, 2- Seferde; sel, yırtıcı hayvan gibi bir tehlike varsa, namazı oturarak veya hayvan üzerinde îmâ ile de kılmak mümkün de ilse, kazâya bırakmak ve uyku, unutmak gibi bir özürle namazı fevt etmek günâh olmaz. (Dürr-ül Muhtâr) Bütün fıkıh kitaplarında, fâite, ya’nî kaçırılmı namaz denmektedir. Çünkü, bir müslüman namazlarını terketmez. Ancak yukarıda bildirilen bir özür ile kaçırabilir. Bu bakımdan kaçırılan namaz sayısı az olur. Bugün terkedilmi namaz sayısı çoktur. Bir özür ile kaçırılmı namaz ile özürsüz, kasten terkedilmi namazın hükmü aynı de ildir. Namazları, yukarıda bildirilen bir özürle fevt ederek kazâya bırakmak günâh olmadı ı için, bunların kazâlarını, sünnetleri ve di er nâfileleri kılacak kadar geciktirmek de günâh olmaz. Uyumak, unutmak gibi bir özürle kılınamıyan namazın hükmü öyledir: Fevt olmu namazların kazâlarını kılmak, nâfile kılmaktan daha iyi ise de, 5 vakit namazın sünnetlerini ve hadîs-i erîfte övülmü olan Duhâ, Tesbîh, Tehıyyetülmescid gibi belli namazları kılmak böyle de ildir. Bunları nâfile niyeti ile kılmalıdır! (R. Muhtâr, Halebî, Hindiyye) Terkedilmi namazın hükmü ise öyledir: Büyük âlim bni Nüceym’e soruldu ki, kazâ namazı olan kimse, sünnetleri kılarken kazâya niyet ederek kılsa, sünnetleri terk etmi olur mu? Cevâbında, (Sünnetleri terk etmi olmaz. Çünkü sünnetleri kılmaktan maksat, o vakit içinde farzdan ba ka bir namaz daha kılmaktır. Kazâ kılmakla, sünnet de yerine getirilmi olur.) [Nevâdir-i fıkhiyye fî mezheb-ileimmet-il Hanefiyye s.36] Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (En üstün cihâd, farzları edâdır.) [Taberânî] (Kazâ namazı olanın, kıldı ı nâfile namaz kabûl olmaz.) [Dürret-ül-fâhire] (Herkes nâfile ile me gûl iken sen farzları tamamla!) [Miftâh-ün-necât] (Allahü teâlâ, “Farz ibâdetle bana yakla ıldı ı gibi, hiçbir eyle yakla ılamaz” buyurdu.) [Buhârî] (Farz namaz borcu olanın nâfile kılması, do urmak üzere olan hâmileye benzer. Do umu yakla mı ken, çocu u dü ürür. Artık bu kadına, hâmile denmez, ana da denmez. Bu kimse de böyle olup, farz namazlarını ödemedikçe, Allahü teâlâ, nâfile namazlarını kabûl etmez.) [Fütûh-ul-gayb m.48] Hanefî mezhebi âlimlerinden Abdülhak-ı Dehlevî, (Bu hadîs, farz borcu olanların, sünnetlerinin de kabûl olmıyaca ını göstermektedir) buyuruyor. Abdülkâdir-i Geylânî hazretleri buyuruyor ki: (Farz borcu varken sünnet ile me gûl olmak ahmaklıktır. Çünkü sünnetleri kabûl olmaz. Kazâ borcu olanın sünnet kılması, alacaklıya, borçlunun hediye götürmesine benzer ki, elbette kabûl olmaz. Mü’min, bir tüccara benzer, farzlar sermâyesi, nâfileler ise kazâncıdır. Sermâye kurtarılmadan kâr olmaz.) [Fütûh-ul-gayb m. 48] Hamza Efendi hazretlerinin (Bey’ ve irâ) risâlesinin erhinde, (Yolculu a çıkmadan önce iki rek’at namaz kılmalıdır! Kazâya kalmı namazı varsa bir, iki veya üç vakit namazını kazâ etmelidir! Çünkü kazâ borcu var iken, nâfile kılmak ahmaklıktır) buyuruluyor. (s.6) mâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: (Farzın yanında nâfilelerin hiç kıymeti yoktur. Sünnetlerin farzlar yanındaki kıymeti de, deniz yanında bir damla su gibi bile de ildir.) [m.29, 260]

Dört mezhebin fıkıh bilgilerinde mütehassıs olan S.Abdülhakîm Arvâsî hazretleri buyuruyor ki: (Yıllarca kazâ borcu olan, sünnetleri kılarken, kazâ namazına niyet ederek kılmalıdır. Böyle niyet ederek kılmak, dört mezhebde de lâzımdır.) Allahü teâlâ, (Bana farzla yakla ılır), Resûlü de (Kazâ borcu olanın nâfilesi kabûl olmaz) buyururken, âlimler de, (Kazâsı olanın, sünnet ve nâfile kılması ahmaklıktır), (Sünnetler farzın yanında denizde damla de ildir) derken, bir özürle kaçırılan namazla kasten kılınmıyan namazı aynı zanneden câhiller, Allahın emri olan farzı bıraktırıp, Duhâ, Tehıyyetülmescid, Tesbîh, Teheccüd namazı gibi nâfileleri kıldırmaya çalı ıyorlar. Bir kimse, ömründe bu nâfileleri hiç kılmasa, âhırette cezâ verilmez. Fakat bir farzı terk etmenin cezâsı çok büyüktür. Câmi’-ül-fetâvâ’da, (Dü man kar ısında, bir farz namazı kılmak mümkün iken, terk etmenin cezâsı, yediyüz büyük günâha bedeldir) diyor. Farzı kıldırmıyanlar büyük vebâl altındadır. Hayırlı i ler namaz yerine geçmez Sual: Bir sapık yazar, bni Teymiyye gibi (Kılınmayan namazın kazası gerekmez. Çok nafile kılması, çok hayır hasenat yapması gerekir) diyor. Hayırlı i ler namaz yerine geçer mi? CEVAP: brahim Muhammed Ne at hazretleri buyuruyor ki: Namazı bilerek terketmenin büyük günah oldu unu ve kaza etmek gerekti ini, cumhur-ı ulema bildirmektedir. bni Teymiyye, (Namazı kasten terkedenin kaza etmesi gerekmez. Kaza kılması sahih olmaz. Çok nafile kılması, çok hayrat ve hasenat yapması gerekir) dedi. Daha önce bni Hazm da, böyle uygunsuz fikirler ortaya atmı tı. bni Teymiyye ve bni Hazm, bazı ayet-i kerimelere ve hadis-i eriflere, yanlı manalar vererek, Ehl-i sünnetten ayrıldılar. Böylece, hayırlı i lerin, namaz yerine geçece i sapıklı ını ortaya attılar. slâmiyette açtıkları yaraların en zararlı olanlarından biri de bu olmu tur. Hz. Alinin bildirdi i hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Farz borcu olan, kazasını kılmadan nafile kılarsa, bo yere zahmet çekmi olur.) [Fütuh-ul gayb 48. makale] Bütün Ehl-i sünnet âlimleri buyuruyor ki: Özürlü ve özürsüz olarak namazı terkedenin, bunu kaza etmesi gerekir. ( bni Abidin, Halebi, Cevhere, Tahtavi) Namazı, eri özürsüz vaktinden sonra kılmak, büyük günahtır. Bu günah, kaza edince affolmaz. Kaza ettikten sonra, ayrıca tevbe de gerekir. (D. Muhtar s.485) Farzların yanında nafilelerin kıymeti Sual: Kazâ namazı olan, nâfile namaz kılabilir mi, belli ba lı nâfile namazlar hangileridir? CEVAP: Namaz iki sebeple kazâya kalır: 1- Uyumak, unutmak gibi dînî bir özürle kaçırılır. Buna (Fâite) ya'nî kaçırılmı namaz denir. Üzerinde böyle farz kazâsı olanın nâfile namaz kılması câizdir. R.Muhtâr, Halebî, Tahtâvî ve Hindiyye'de buyuruluyor ki: (Fâite [fevt olmu , bir özürle kaçırılmı ] namazların kazâlarını acele kılmak lâzımdır. Fevt olmu [bir özürle kazâya kalmı ] namazların kazâlarını kılmak, nâfile kılmaktan evlâ ise de, hadîs-i erîfle övülmü olan be vaktin sünnetlerini, duhâ, tesbîh, tehıyyet-ül-mescid, evvâbîn gibi nâfile namazları kılmak, kazâ kılmaktan evlâdır.) Evlâ olmasının sebebi, unutmak, uyumak gibi bir özürle namazı kazâya bırakmak günâh olmadı ı içindir. Böyle kimselerin, adı geçen nâfileleri kılacak kadar, kazâları geciktirmeleri günâh olmaz. Unutarak, uyuyarak kazâya bırakılan namaz sayısı bir veya birkaç vakittir. Meselâ sabah namazının vaktinde uyuyup kalan kimse, güne do duktan 50 dakika kadar sonra bu namazı kazâ eder. Kazâ etmeden önce, duhâ [ku luk] namazı kılarsa câiz olur. Çünkü sabah namazını, uyanamayarak bu vakte bırakması günâh de ildir. Duhâ namazı kılacak kadar geciktirmesi de günâh olmaz. 2- Bir de namaz, bile bile tembellikle kılınmayıp kazâya bırakılır. Namazı böyle terk ederek kılmamak büyük günâhtır. Terk edilen böyle namazı, bir özürle kaçırılan namazla karı tırmamalıdır. Birisinin kazâya kalması günâh de ilken, ötekinin kazâya kalması büyük

günâhtır. Bu büyük günâh her namaz kılacak kadar bo zaman geçince, bir misli artar. Çünkü namazı bo zamanlarda hemen kazâ etmek farzdır. Abdülkâdir-i Geylânî hazretleri buyuruyor ki: Farz kazâsı olanın nâfile kılması, borçlunun alacaklıya, hediye götürmesine benzer ki, elbette kabûl olmaz. Mü'min, bir tüccâra benzer, farzlar sermâyesi, nâfileler de kazancıdır. Sermâye kurtarılmadıkça, kazanç olamaz. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: (Farz borcu olan, kazâ etmeden nâfile kılarsa, bo a zahmet çekmi olur. Kazâsını ödemedikçe, nâfile namazları kabûl olmaz) [Fütûh-ul gayb 48] Hanefî âlimlerinden Abdülhak-ı Dehlevî hazretleri, bu hadîs-i erîfi açıklarken, farz borcu olanın hiç bir nâfilesinin kabûl olmayaca ını bildiriyor. Kazâ borcu olanın nâfilelerinin kabûl olmayaca ı Mektûbât-ı ma'sûmiyye, Bey ve îrâ risâlesi ve Nevâdir-i fıkhıyye fî mezheb-il-hanefîyye'de de yazılıdır. mâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: Farz ibâdetlerin yanında nâfile ibâdetlerin hiç kıymeti yoktur. Deniz yanında damla bile de ildir.) [Müj.m. 260] Farz ve vacip olmayan namazlara nafile denir Farz ve vâcib olmayan namazlara nâfile namaz denir. Be vaktin sünnetleri de nâfiledir. Nâfile namazlar çoktur. Ku luk, evvâbin, teheccüd, tehıyyet-ül-mescid gibi. Pazar günü 4, pazartesi 2-12, salı 10, çar amba 12, per embe 2, cumartesi 4 rek'at nâfile namaz kılmanın fazîleti hadîs-i erîf ile bildirilmi tir. Nâfilelerin sevâbı çoktur. Meselâ ku luk ve teheccüd namazları için hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Her gün iki rek'at ku luk namazı kılanın günâhları deniz köpü ü kadar da olsa affedilir.) [ bni Mâce] (Farzlardan sonra en fazîletli namaz gece namazıdır.) [Müslim] Tehıyyet-ül-menzil namazı Evden çıkarken ve eve girince, kerâhet vakti de ilse iki rek'at namaz kılmalı! Buna "Tehıyyet-ül-menzil" namazı denir. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: (Evinden çıkarken iki rek'at namaz kılan, dı arıdan gelecek her çe it belâdan korunur. Evine girince iki rek'at namaz kılan da, içteki kötülüklerden korunmu olur.) [Beyhekî] Abdest alan, sübhâ ya'nî abdeste ükür namazı kılmalıdır! Peygamber efendimiz, Hz.Bilâl'e, Cennetteki derecesinin yüksekli inin sebebinin ne oldu unu sorunca, o da, (Bilmiyorum. Her abdest aldıktan sonra, iki rek'at namaz kılarım) der. Peygamber efendimiz de, Hz.Bilâl'e, bu namaz sebebiyle o dereceye kavu tu unu söyler. (Buhârî) Farz kazâsı olanlar, bildirilen nâfile namazların vaktinde kazâ namazı kılmalıdır! Hem kazâ borcu ödenir, hem de nâfile namaz sevâbına kavu ulur. Ku luk, evvâbîn, teheccüd, tehıyyet-ül-mescid namazlarını kılarken, meselâ, (ilk kazâya kalmı sabah namazının farzına ve ku luk namazını kılmaya) diye niyet etmelidir. Böylece hem kazâ borcu ödenmi , hem de adı geçen nâfile namazlar kılınmı olur. (N.Fıkhıyye) Hiç kazâsı olmayanın da kazâ namazı kılması câizdir. (R.muhtâr, Hindiyye) Özür olmadan namazı kazaya bırakmak Sual: Yolculukta namazları kılmak zor oluyor. Namazı kazâya bırakmakta mahzûr var mıdır? CEVAP: Namazı dînî bir özür olmadan kazâya bırakmak, büyük günâhtır. Namazı vaktinden sonraya bırakabilmek için, 5 özür vardır: 1-Sava ta, oturarak ve kıbleden ba ka tarafa dönerek bile namaz kılmaya imkân yoksa, hayvan üstünde giderek de kılamazsa, 2- Yolda hırsız, e kıyâ, yırtıcı hayvana yakalanacaksa, 3- Anne veya çocu u telef olaca ı zaman ebe, ameliyatlarda doktor namaz kılamamı sa, 4- Unutmu sa, 5- Uyuyup kalmı sa. Böyle bir özür olmadan namazı kazâya bırakmak harâmdır, büyük günâhtır.

Kazayı geciktirme günahı Sual: Sabah namazını güne do madan önce kılamayıp kaçıran kimse, ö leden sonra kazâ etse, günâha girer mi? CEVAP Evet. Geciktirme günâhı da çok büyüktür. Sünnetleri kılarken kaza namazına niyet Sual: Sünnetleri kılarken kazâ namazına nasıl niyet edilir? CEVAP Ö le namazının ilk dört rek’at sünnetini kılarken, ( lk kazâya kalmı ö le namazının farzını ve vaktin sünnetini kılmaya) diye niyet edilir. Aynen farz gibi kılınır. Son iki rek’atta zamm-ı sûre okunsa da olur, okunmasa da olur. Çünkü dört rek’atlı farz namazların son iki rek’atinde zamm-ı sûre okumakta mahzûr yoktur. Ö le namazının son sünnetini kılarken, ( lk kazâya kalmı sabah namazının farzını ve ö le namazının son sünnetini kılmaya) diye niyet edilir. Sabah namazının sünnetine vâcib diyen âlimler oldu u için sabah namazının sünnetini kılarken sünnet diye niyet etmelidir! kindi namazının dört rek’atlık sünnetini kılarken de, ( lk kazâya kalmı ikindi namazının farzını ve vaktin sünnetini kılmaya) diye niyet edilir. Ak am namazının sünnetini kılarken, ( lk kazâya kalmı ak am namazının farzını ve vaktin sünnetini kılmaya) diye niyet edilir ve üç rek’at kılınır. Yatsı namazının ilk sünnetini kılarken, ( lk kazâya kalmı yatsı namazının farzını ve vaktin sünnetini kılmaya) diye niyet edilir. Yatsının son sünnetini kılarken de ( lk kazâya kalmı vitir vâcibi kılmaya) diye niyet ederek üç rek’at aynen vitir namazı kılınır. Böylece bir günlük kazâ namazı kılınmı olur, sünnetler de terkedilmi olmaz. Ku luk, evvâbin, teheccüd gibi nâfile namazları kılarken de aynı ekilde niyet edilir. Meselâ ( lk kazâya kalan ö le namazının farzını ve ku luk namazı kılmaya) diye niyet edilir. Bir ki i, böyle kazâ kılarken vaktin sünnetine diye niyet etmese de yine sünneti terketmi olmaz. Çünkü sünnet, vaktin farzından ba ka bir namaz kılmak demektir. (N. Fıkhıyye) ki niyetli namaz Sünnet yerine kaza kılan, sünneti terk etmi olmaz. Fakat sünnetin sevabına kavu mak için, kazayı kılarken, sünneti kılmaya da niyet etmelidir. Vaktin farzını kılarken, sünnete de niyet edilirse, sünnet sahih olmaz. Fakat, kaza kılarken sünnete de niyet etmek sahih olur. (E bah) Büyük âlim bni Nüceym’e soruldu ki, kaza namazı olan kimse, sünnetleri kılarken kazaya niyet ederek kılsa, sünnetleri terk etmi olur mu? Cevabında, (Sünnetleri terk etmi olmaz. Çünkü sünnetleri kılmaktan maksat, o vakit içinde farzdan ba ka bir namaz daha kılmaktır. Kaza kılmakla, sünnet de yerine getirilmi olur.) [Nevadir-i fıkhiyye fi mezheb-ileimmet-il Hanefiyye s. 36] Dürr-ül-muhtar’ın, (Nafile kılmak istiyen, önce namaz kılmayı adamalı, sonra, nafile yerine, bu adak namazı kılmalıdır. Sünnet namazları nezr ettikten sonra kılan, bu sünnetleri kılmı olur) ifadesini, bni Abidin hazretleri açıklarken, (Nezr edilen namazı kılmak vacip oldu u için, vacip sevabı hasıl olur. Sünnet yerine, nezr olunan namaz kılınınca, sünnet de kılınmı olur) buyuruyor. Sünnetleri önceden nezr edip de, nezr olarak kılmanın daha iyi oldu u Halebi’de ve (Tahtâvî)nin (Merakıl-felah) ha iyesinde yazılıdır. Böylece, ö le sünnetini kılmadan önce (Dört rekat namaz kılmak nezrim olsun) dese, sonra adak olarak niyet edip, kılsa, hem vacip sevabı kazanır, hem de ö le namazının sünnetini kılmı olur. Kulun, kendine vacip etti i namazı kılması ile, sünnet terk edilmi olmayınca, Allahın farz kıldı ı kaza namazı kılınınca, sünnet terk edilmi olmaz. Hem kaza, hem de sünnet kılınmı olur.

Yolculukta namaz (seferilik)

Sual: Seferi ile misafir aynı manaya mı gelir? Yolculukta namaz nasıl kılınır? CEVAP Seferi (yolcu) olana misafir de denir. 3 günlük yere gitmek niyeti ile yola çıkan kimse, konakladı ı bir yerden üç günlük yola gitmeye niyet ederek, ayrılırsa, gidece i yolun iki

tarafındaki evlerin hizasından ayrılınca misafir olur. Büyük ehirlerde kenar evler kalmamı tır. Bu bakımdan ehre yakın mezarlık, fabrika, okul ve kı la geçilince seferilik ba lar. Niyet etmez ise, bütün dünyayı dola sa bile, misâfir olmaz. Dü manı arayan askerlerin hâli böyledir. Fakat, geri dönü te misâfir olur. ki günlük uzaklıkta olan bir yere gitmeye niyet eden kimse, yolda iken veya o yere varınca, iki günlük yere daha gitmeye niyet etse, o dört günlük yere giderken misâfir olmaz. Seferi olan bir kimse, Hanefi mezhebinde seferde, 4 rekat olan farz namazları 2 rekat kılmak vaciptir. 4 rekat kılmak mekruhtur, günah olur. Hadis-i erifte, (Seferde namazı tamam kılan hazarda eksik kılan gibidir.) buyuruldu. Üç rekatları aynen kılar. Müekked sünnetler , gayrı müekked sünnet halıne gelir. Malikide, me ru seferde 4 rekat farzları 2 kılmak sünnet, afiîde, me ru seferde, 2 veya 4 kılmak da caizdir. ki kılmak evladır. Hanbelide ise seferde 2 veya 4 kılmak afiî’deki gibidir. Hanefi’deki Müslümanların günah i lememeleri için 4 rekatlık namazlarını seferde 2 rekat olarak kılmaları gerekir. Bunun için sefere ait hükümleri de bilmek gerekir. Bu bilgiler Hanefi’ye göre a a ıya çıkarılmı tır: nsanın mukim oldu u, yerle ti i yere Vatan denir. 3 çe it vatan vardır: 1- Vatan-ı aslî: nsanın do up büyüdü ü, daha sonra evlendi i yerdir. Bundan sonra da hep kalmak niyetiyle yerle ti i yerdir. Burayı da de i tirip temelli kalmak üzere ba ka yere göçebilir. O zaman göçtü ü yer vatan-ı aslî olur. 2- Vatan-ı ikamet: 15 gün veya daha çok kalıp, sonra çıkmaya niyet edilen yerdir. 3- Vatan-ı sükna: nsanın u radı ı yer olup, 15 günden az kalmak için niyet edilen, yahut bugün yarın çıkarım diyerek uzun müddet oturulan yerdir. Vatanın de i mesi : Vatanın de i mesi a a ıda belirtilen örneklerdeki gibi olur: Bir kimse, evlenip veya temelli kalmak üzere bir yere yerle medikçe, do up büyüdü ü yer vatan-ı aslî olmaktan çıkmaz. Evlenirse, eski vatan-ı aslîsi bozulur. Evlendi i yer vatan-ı aslî olur. Ba ka bir yerde temelli kalmak üzere yerle irse, bu sefer evlendi i yer vatan-ı aslî olmaktan çıkar. Temelli yerle ti i yerden ayrılıp ba ka bir yere temelli yerle irse, önceki yerle ti i yer vatan-ı aslî olmaktan çıkar. Yani bir kimse, Haymana’da do sa, vatan-ı aslîsi Haymana olur. Bu ki i, Samsun’da evlense, Haymana vatan-ı aslî olmaktan çıkar ve vatan-ı aslîsi Samsun olur. Daha sonra Fatih’te temelli yerle meye karar verirse, o zaman vatan-ı aslîsi Fatih olur. Samsun vatan-ı aslî olmaktan çıkar. Vatan-ı aslîde bir saat de kalınsa namazlar kısaltılmaz. Bir kimse, evlenip bir yere yerle tikten sonra, hanımı o ehirde ikamet ettirse, i icabı kendisi gidip ba ka bir ehre temelli yerle se, iki vatan-ı aslîsi olur. Bir köyde, ikamet eden bir kadın, ehirdeki do um evine giderek çocu u olsa, çocu un vatan-ı aslîsi annesinin ikamet etti i köydür. Çünkü orada büyüyecektir. Birkaç gün kaldı ı yerde, yani vatan-ı süknada do mu sayılmaz. Bir kimse 60 km.lik mesafeye gitmek için bir otobüse binse, otobüste uyuyup 150-200 km.lik mesafeye gitse bile yine seferi olmaz. Çünkü buraya gelmeye niyet etmemi tir. Burada iken 60 km. ilerideki ehre bir i için gitse, yine seferi olmaz. Dönerken ilk çıktı ı yere gelmeye niyet ederse, dönü te seferi olur. Bunun gibi, bir ki i, 60 km. olan Çatalca’ya gitmek üzere Fatih’ten çıksa, otobüste uyudu u için Edirne’ye gelse, Edirne’ye kendi iste i ile gitmedi i, niyetsiz gitti i için, Edirne’de namazlarını mukim olarak yani 4 rekat olarak kılar. Edirne’den tekrar Fatih’e gitmeye niyet ederek yola çıksa, Edirne’den çıkar çıkmaz, namazlarını kısaltır. Seferilikle ilgili örnekler Sual: Seferilikle ilgili örneklerle bilgi verir misiniz? CEVAP Seferi olan, camide veya evde yalnız veya cemaatle namaz kılarken ezan okur. Çünkü camide, okunan ezan, onun namazı için sayılmaz. Yolcu, çıkarken misafir oldu u yere gelinceye kadar misafir sayılır. Gelip de 15 günden fazla kalmaya niyet ederse mukim olur.

Vatan-ı aslîsi Van olan bir ki i, çoluk çocu uyla zmir’e temelli yerle mek için gelse, ve otele yerle se, ev tutunca e ya gelecek olsa, çoluk çocuk daha sonra gelse bile o ki inin vatan-ı aslîsi zmir olur. Vatan-ı aslîsi Sivas olan bir babanın, Fatih’te oturmakta iken, Sivas’ta oturan hanımı, Fatih’e gelince do ursa, çocu u, Fatih’te de ikamet eden babanın yanına bırakıp Sivas’a gitse, çocu un vatan-ı aslîsi Fatih’tir. Çocu un do up büyüdü ü yer vatan-ı aslîsi olur. Ana babasına ba lı olmaz. Bir kimse, Sivas’ta do duktan 6 yıl sonra babası ile birlikte Fatih’e yerle se, orada ilkokulu bitirdikten sonra, talebelik sebebiyle çe itli illerde bulunsa,vatan-ı aslîsi do du u yer olan Sivas’tır. Bingöl’e gitmek üzere Van’dan çıkınca seferi olunur. Bingöl’den Vana gelince de, bir hafta sonra tekrar gitmeye karar verilmi se, Van’da da seferi olunur. 15 günden fazla kalmak niyetiyle Ankara’dan Fatih’e giden bir ki i. Fatih’e gelince i inin on günde bitece ini anlarsa, yani 15 günden fazla kalmayaca ına karar verdi i andan itibaren, seferi olur. Vatan-ı aslî Konya olan bir kimse vazife icabı Fatihte otursa, fakat i yeri Fatihten 120 km. uzaklıkta olsa pazar hariç, her gün i ine gidip ak ama eve dönüyorsa, hem Fatih’te hem de i yerinde seferi olur. Vaziyet hiç de i mez ise ömür boyu seferilik devam eder. Ancak Fatih vatan-ı aslî olursa, Fatih’te bulundu u sürece seferi olmaz. Fatih’ten çıkıp, i yerinden tekrar Fatih’e dönünceye kadar seferi olur. Vatan-ı aslîsi Mu olan, Ankara’dan Bursa’ya 2 günde bir gidip gelen bir oförün hem Ankara’da hem Bursa’da evinde olsa 15 günden fazla kalmaya niyet etmedikçe hep seferi olur. E er Adana’ya giderse, orası vatan-ı aslî oldu undan seferi olunmaz. Vatan-ı aslîde bir saat de kalınsa seferilik sona erer. Vatan-ı aslî Adana olan ve Eski ehir’de ikamet eden bir kimse, oradan da çıkıp gezerken niyetsiz 45 km uzaklıktaki Bozüyük’e u rayınca, Ankara’ya gitmeye karar verse, Eski ehir’e u ramadan Ankara’ya gitse, Bozüyük’ten çıkı tan itibaren seferi olur. Eski ehir’e u rarsa, Eski ehir’de mukim olur. Fakat Ankara’dan dönerken Bozüyük’e gitmeye niyet etse, Eski ehir üzerinden dönse, Eski ehir’de seferi olur. Tamir sebebiyle gemide15 günden fazla kalan bir kimse, Kaptan (Burada 15 günden fazla kalaca ız) derse, karada mukim, denizde seferi olur. Gemi vatan olmaz. (Ne kadar kalaca ımız belli de il) der ise 15 günden fazla kalınsa, yine seferi olunur. kindi namazının son rek’atine yeti en seferi kimse, imamın mukim oldu unu zannederek 4 rekat kılsa, sonra imamın seferi oldu unu ö rense, kasten 4 rekat kılmadı ı için mahzuru yoktur. Misafir, seferde afiî veya Maliki’yi taklit ederek iki namazı, takdim ve tehirle yani ö le ile ikindiyi ö le vaktinde veya ikindi vaktinde, ak am ile yatsıyı, ak am veya yatsı vaktinde kılabilmek yani cem edebilmesi için bir ihtiyaç hasıl olması gerekir. Gerek yolda ve gerekse seferde ihtiyaç hasıl olmadan takdim ve tehir ile namaz kılınmaz. Çünkü, kolay hükümleri toplamaya telfik denir ki, caiz olmaz. Seferde trenle giden bir kimse, trende namazlarını ayakta kılamazsa, tren durdu u zaman takdim veya tehirle kılar. Seferilikte mesafe Sual: Seferilikte mesafe ne kadardır? CEVAP Üç günlük yola, süratli bir araç ile, mesela trenle daha az zamanda giden de seferi olur.(Mecelle erhi) Ke fedilecek yeni bir vasıta ile, bir saniyede, bir anda Amerika’ya giden de seferi olur. Kerametle bir anda ba ka ülkelere giden evliya da seferi olarak namazlarını kılar. Bir yere iki ba ka yoldan gidilse, biri kısa, öteki uzun olsa, uzun yol, üç günlük yürüyü ise, bu yoldan her vasıta ile giden seferi olur. Bir kimse, üç günlük mesafede bulunan bir yere, süratli yürüyen bir at ile iki günde veya daha az bir zamanda varmı olsa da, yine seferi olur, dört rekatlik namazlarını kısaltır. Cevhere’de de böyle bildirilmektedir. (Hindiyye) Âlimlerin hepsi, seferili i fersah denilen, bir saatte gidilen yolun uzunlu u ile bildirmi tir. Üç günlük yol ise, 15, 18 ve 21 fersahtır. Fetva 18 fersaha göredir. (R.Muhtar)

Bir fersah, 5.800 m. kadardır. Bazısı yakla ık olarak bunu 6.000 m., bazıları da 5.000 m. kabul etmi tir. Seferilik için gerekli uzaklı ı net olarak hesaplamak için 5.800 m. ile 18 fersah çarpılır, yakla ık 104 km bulunur. Maliki, afiî ve Hanbeli’de ise 80 km.den biraz fazla giden seferi olur. Mestli bir kimse, abdestli olarak sefere çıksa, 3 günlük mesh süresi abdest bozuldugu anda ba lar 3 gün devam eder. Seferinin cemaatle namazı Sual: Seferi cemaatle namazı nasıl kılar? CEVAP Misafir imam, namaz içinde, mukim olmaya niyet edip, 4 rekat kılsa, cemaatin de namazı sahih olur. Seferi imama uyan mukim, mam selam verdikten sonra kalan rekatleri tamamlarken secde-i sehvi gerektiren bir ey yaparsa, secde-i sehv yapar. Mukim olan kimse seferi olan imama uyarsa, mam yanılıp üçüncü rekata kalkıp dörde tamamlarsa, namaz sahih olur. Seferi bir kimse de, imam üçüncü rekate aya a kalkınca selam verse, namazı sahih olur. Fakat dört rekat kılan seferilerin namazı mekruh olur. Bir kimse, namaz vaktinin sonunda sefere çıksa, bu namazı kılmamı ise, iki rekat kılar. Vaktin sonunda vatanına gelse, bu vaktin namazını kılmamı ise, dört rekat kılar. Misafir imama uyan mukim, ilk te ehhütte salevatları okumaz. Ettehıyyatüyü yava okur. Misafir, Cuma günü ahır zuhur namazını iki rekat olarak kılar. stanbul’da ö renci olan bir kimse, haftanın herhangi bir gününde bir i için seferi uzaklı a gitse, sefer dönü ünde de bu hafta da falan yere gidece im diye de niyet etse stanbul’da seferi olur. Seferili e ait yeteri bilgiye sahip olmayan bir ki i seferi oldu undan üphe ederse, mukim olur. Namazlarını 4 rekat olarak kılması gerekir. Tahmininde yanılsa bile kasten 4 kılmadı ı için mazur sayılır. Fakat seferi de ilken 2 kılarsa, kıldı ı namazları kaza etmesi gerekir. htiyatlı hareket etmelidir. Seferde, afiî veya Maliki’yi taklit eden yolcu, ikindi ile cem ederek kılmak için, ö leyi geciktirirse, ö le vakti çıktıktan sonra, ö leyi kılmadan önce mukim olsa, önce ö le namazını kaza eder. Ö leyi kazaya bıraktı ı için günaha girmez. Çünkü namazı özürsüz kazaya bırakmak günahtır. Burada seferde olmak özrü ile kazaya bırakıldı ı için günah olmaz. Vasıtalarda namaz Sual: Vasıtalarda namaz kılınır mı? CEVAP Sa lam bir kimsenin, gemi, tren, uçak, otobüs ve uçak gibi vasıtalarda farzları oturarak kılması caiz de ildir. Ancak teyemmüm yapmak için gereken özürlerle caizdir. Zaruri özürler unlardır: Malın, canın, hayvanın tehlikede olması, inince hayvanın veya hayvandaki veya yanındaki e yanın, malın çalınması, yırtıcı hayvan, dü man, yerde çamur olması, ya mur olması, hastanın, inerken, binerken iyi olmasının gecikmesi veya hastalı ının artması, arkada larının beklemeyip tehlikede kalması, indikten sonra hayvana yardımcısız binememek gibi sebepler özür olur. Böyle özürle vasıta içinde ima ile namaz kılmak caiz olur. Namazda oturur gibi yere veya koltu un üzerine oturarak ve kıbleye dönerek namaz kılınır. Bildirilen özürler yoksa oturarak vasıtada namaz kılınmaz. Otobüslerin verdi i molalarda kılınabilir. Yahut otobüsü durdurup namaz kılınır. Durdurulamazsa inilip namaz kılındıktan sonra ba ka vasıta ile gidilir. Otobüse binerken, (Namaz vakitlerinde yolda durursan binerim) diye pazarlık etmeli. Bu da yapılamazsa di er üç mezhepten biri taklit edilerek iki namaz cem edilir. Giden gemide farzları, özürsüz oturarak kılmak, iki imama göre caiz de ildir. Ba dönmesi özürdür. Deniz ortasında demirli gemi, rüzgarla çok sallanıyorsa, giden gemi gibidir. Çok sallanmıyorsa, sahile yana mı sa, farz namazları oturarak kılmak caiz olmaz. Giden gemide, namaza ba larken kıbleye kar ı durmak ve gemi dönünce, kıbleye dönmek gerekir. Seferi olan, vapurda ve trende, farz namaz için kıbleye kar ı durup secde yerinin

yanına pusula koymalı, vapur ve tren döndükçe, kendisi kıbleye kar ı dönmelidir. Yahut ba ka birisi, sa a sola dön demeli. Namazda gö üs kıbleden ayrılırsa, namaz bozulur. Çünkü, vasıtalar ev gibidir. Hayvan gibi de ildir. Otobüste, trende, dalgalı denizde ve uçakta kıbleye dönemeyenin, farz namazları caiz olmaz. Bunlar yolda, di er üç mezhepten birini taklit ederek, iki namazı cem ederek kılabilir. Hanefi’de hacılar, Arafat’ta, ö le ile ikindiyi ö le vaktinde takdim ederek, Müzdelife’de ise ak am ile yatsıyı yatsı vaktinde tehir ederek kılar. Ba ka yerde ba ka zamanlarda iki namazı cem edemezler. Ancak ihtiyaç ve zaruret olunca di er mezheplerden birini taklit ederek kılar. Maliki’de, deniz hariç, kısa da olsa mubah olan kara ve hava yolculu unda, hastalıkta, karanlıkla beraber ya mur ve çamur olunca ö le ile ikindi, ak am ile yatsı birle tirerek kılınır. Arafat’ta ö le ve ikindi, Müzdelife’de ise ak am ile yatsı cemaatle birle tirerek kılınır. afiî’de, mubah olan seferde, yukarıda bildirilen namazları, birle tirip, takdim veya tehir ederek kılmak caizdir. Ya mur ya arken da sadece takdim ederek birle tirmek caizdir. Arafat ve Müzdelife’de ise di er mezheblerdeki gibi cem edilir. Bir kavilde de, hastalık halinde de, takdim veya tehir ederek cem etmek caizdir. Hanbeli’de, Arafat ve Müzdelife’de di er mezheplerde oldu u gibi cem edilir. Ayrıca seferde, hastalıkta, kadının emzikli veya özürlü olmasında, idrar ve yel kaçırmak gibi abdesti bozan özürlerde, abdest ve teyemmüm için me akkat çekenlerde, âmâ olan ve yer altında çalı an insan gibi, namaz vaktini anlamakta âciz kalanın, canından, malından ve namusundan korkanın, mai etine zarar gelecek olanın iki namazı cem edip kılmaları caizdir. Maliki, afii ve Henbeli’de iki namazı birle tirirken ö leyi ikindiden, ak amı yatsıdan önce kılmak, birinci namaza dururken cem etmeyi, niyet etmek, ikisini ard arda kılmak gerekir. ki farz arasında sünnet kılarsa cem caiz olmaz. ki farz arasında abdest almanın ve kamet getirmenin zararı olmaz. Gemide ve limanlarda namaz Sual: Gemi ile çe itli ülkelere gidiyoruz. Gemide ve limanlarda namazlarımızı nasıl kılaca ız? Dört rekatlı namazları iki rekat olarak mı kılaca ız? CEVAP Giden gemide farzları, özürsüz oturarak kılmak, iki imama göre caiz de ildir. Ba dönmesi özürdür. Deniz ortasında demirli gemi, rüzgarla çok sallanıyorsa, giden gemi gibidir. Çok sallanmıyorsa, sahile yana mı sa, farz namazları oturarak kılmak caiz olmaz. Giden gemide, namaza ba larken kıbleye kar ı durmak ve gemi dönünce, kıbleye dönmek gerekir. Seferi olan, vapurda ve trende, farz namaz için kıbleye kar ı durup secde yerinin yanına pusula koymalı, vapur ve tren döndükçe, kendisi kıbleye kar ı dönmelidir. Yahut ba ka birisi, sa a sola dön demeli. Namazda gö üs kıbleden ayrılırsa, namaz bozulur. 104 kmden daha uzaklı a gitmek üzere hareket eden gemide ve kalkı limanından sonra gidilen her limanda dört rekatlı farzlar iki rekat olarak kılınır. Üç rekatlılar aynen kılınır, kısaltılmaz. Sünnet ise, vakit müsaitse kısaltılmadan aynen kılınır. Vakit müsait de ilse, terkedilmesi caizdir. U ranılan limanların birinde veya birkaçında 15 günden daha fazla kalınacaksa, seferi olunamaz, namazlar kısaltılmaz. Gemi, limandan ayrıldıktan sonra yine iki rekat olarak kılınır. Bu hükümler Hanefi mezhebine göredir. Di er üç mezhebde ise, dört gün kalmaya niyet eden seferilikten çıkar, mukim olur. Üç gün ve daha az kalan seferi olur. Sual: Vatan-ı aslim olan Gölcükten zmire gemi ile gidip dönüyoruz. Gölcükte karaya çok yakın bir yerde demir atıyoruz. Gemide, namazları seferi olarak mı kılmam gerekir? CEVAP Gölcükte karaya ayak basmadı ınız için seferisiniz. Sefer dönü lerinde gemide kaldı ınız müddetçe dört rekatlik namazlarınızı iki rekat olarak kılmanız gerekir. (Nihaye) Sual: Her gün Silivri’den Büyükada’ya giden birinin, ak am namaz vakti gemide geçiyor. Ak am namazını kaçırmamak için, gemide namazını kılması caiz mi? CEVAP

Sahile yana mı gemi, karaya oturmu ise namaz kılmak caizdir. Karaya oturmamı ise, âlimlerin ço una göre, dı arı çıkmak mümkün ise, farz kılmak caiz olmaz. Dı arı çıkıp karada kılmalıdır! Gemi gidiyorsa, kıbleye dönerek ayakta kılmalıdır. Ba ı dönen kimse, ayakta kılamazsa, oturarak kılmalıdır. Seferilik müddeti Sual: âfiî ve Mâlikî'de sefer mesâfesi ve müddeti ne kadardır? CEVAP Mâlikî, âfiî ve Hanbelî'de, 80,640 kilometre mesâfeye gidip, giri ve çıkı günleri hariç, 4 günden az kalan seferî olur. 4 veya daha fazla gün kalan mukîm olur. Sefere çıkan kimse, sabah ezânları okunurken bir ehire girse, o gün sayılmaz. Ezânlar okunurken o ehirden çıksa çıktı ı gün de sayılmaz. 3 gün kalınca 3 sabah namazı kılar, bir giri te, bir de çıkı ta sabah namazı kılınmı olur ki, hepsi 5 sabah namazı eder. Demek ki, 3 sabah namazı de il, en fazla 5 sabah namazı kılan bile seferî oluyor, mukîm olmuyor. er'î gün, imsâk vakti girince ba lar. Seferde ezân ve ikâmet Sual: Seferi olan ezan ve ikameti okur mu? CEVAP Seferî olan, câmide veya evde yalnız veya cemâ'atle namaz kılarken ezân okur. Çünkü câmide, okunan ezân, onun namazı için sayılmaz. Unuturak 4 rekat kılmak Sual: Seferi unutarak 4 rekat kılsa ne yapar? Misafir olan imam, yanılarak dört rekat kılarsa buna uymu olan mukimin namazı ne olur? CEVAP Misâfir farzı dört rek'at kılarsa, son iki rek'atı nâfile olur. Emri dinlemedi i için ve nâfilenin iftitâh tekbîrini ve farzın selâmını terk etti i için ve nâfileyi farz ile karı tırdı ı için, günâh olur. Tevbe etmezse Cehenneme gidebilir. Unutarak dört rek'at kılan kimse secde-i sehv yapar. Misâfir olan imâm, yanılarak dört rek'at kılarsa, buna uymu olan mukîmin namazı fâsid olur. kinci rek'atte oturmazsa, farzı kabûl olmaz. Üçüncü rek'atin secdesini yapmadan, o ehirde 15 gün kalmaya niyet ederse, o farzı dört rek'at kılması lâzım olur. Fakat, üçüncü rek'atin kıyâmını ve rükü'unu tekrarlaması lâzım olur. Çünkü, bu ikisini nâfile olarak yapmı tı. Nâfile olarak yapılan ibâdet farz yerine geçemez. Misâfir sûreleri kısa okur. Tesbîhleri üçten az yapmaz. Yolda iken, ya'nî sıkıntılı zamanında, sabah namazından ba ka sünnetleri terk edebilir. Sünnetleri özür ile terk etmek câizdir. Seferde, yatsı namazını kerâhet vaktine bırakmak câizdir. Seferili e niyet Sual: Sefer için niyete lüzûm var mıdır? CEVAP Evet vardır. Sefere niyet olmıyarak vatanından ayrılan kimse, dünyayı dola sa misâfir sayılmaz. Bir kimse 60 km.lik mesâfeye gitmek için bir otobüse binse, otobüste uyuyup 150200 km.lik mesafeye gitse bile yine seferî olmaz. Çünkü buraya gelmeye niyet etmemi tir. 15 günden fazla kalmak niyetiyle Ankara'dan Fatih'e giden kimse, Fatih'e gelince 15 günden fazla kalmamaya karar verse, 15 günden az kalmaya karar verdi i andan itibaren seferî olur. Seferî oldu undan üphe eden, mukîmdir. Namazlarını 4 rek'at olarak kılması lâzımdır. Tahmininde yanılsa bile kasten 4 kılmadı ı için ma'zur sayılır. Fakat seferî de ilken 2 kılarsa, kıldı ı namazları kazâ etmesi lâzım olur. htiyatlı hareket etmelidir. oförlerin seferili i Sual: Vatan-ı aslîm Konya'dır. Vazîfe icâbı Fatih'te oturuyorum. Fakat i yerim Fatih'ten 120 km. uzaklıktadır. Cumartesi pazar hariç, her gün i ime gidip ak ama eve dönüyorum. Fatih'te ve i yerimin bulundu u yerde seferî sayılır mıyım? CEVAP

Evet, hem i yerinde, hem de Fatih'te seferîsiniz. Vaziyet hiç de i mezse ömür boyu hep seferî olursunuz. Fatih vatan-ı aslîniz olursa, Fatih'te bulundu unuz müddetçe seferî olmazsınız. Fatih'ten çıkıp, i yerinden tekrar Fatih'e dönünceye kadar seferî olursunuz. ehirlerarası öförlük yapanların durumu da böyledir. Seferde kazaya kalan namaz Sual: Seferde kazâya kalan namazı, mukîmken, kaç rek'at olarak kılmak lâzımdır? CEVAP Seferde kazâya kalan ö le, ikindi ve yatsının farzları mukîm iken de yine 2 rek'at olarak kazâ edilir. Sabah, ak am ve vitir aynen kazâ edilir. Seferde mesh Sual: Mestli kimse, abdestli olarak sefere çıksa, 3 günlük mesh müddeti ne zaman ba lar? CEVAP Seferde abdest bozuldu u anda ba lar. 3 gün devam eder. Sual: Namaz vaktinin sonunda sefere çıkan veya vaktin sonunda vatanına gelen o vakitlerin namazlarını kılmamı ise kaç rek'at kılar? CEVAP Namaz vaktinin sonunda sefere çıkan, bu namazı kılmamı ise, 2 rek'at kılar. Vaktin sonunda vatanına gelen, bu vaktin namazını kılmamı ise, 4 kılar. Yolcu, seferden dönerken, çıkarken misâfir oldu u yere gelinceye kadar misâfir sayılır. Gelince mukîm olur. ki namazı birle tirmek Sual: Seferî, seferde âfiî veya Mâlikî'yi taklîd ederek iki namazı cem edebilir mi? CEVAP âfiî veya Mâlikî'yi taklîd ederek iki namazı takdim ve tehirle, ya'nî ö le ile ikindiyi ö le vaktinde veya ikindi vaktinde, ak am ile yatsıyı ak am veya yatsı vaktinde kılabilmek için bir ihtiyâç hâsıl olması lâzımdır. Gerek yolda ve gerekse seferde ihtiyâç hâsıl olmadan takdim ve tehir ile namaz kılınmaz. Çünkü, kolay hükümleri toplamaya telfîk denir ki, câiz olmaz. Seferde trenle giden bir kimse, trende namazlarını ayakta kılamazsa, tren durdu u zaman takdim ve tehirle kılar. Otobüste, trende, dalgalı denizde kıbleye dönemiyenin, farz namazları câiz olmaz. Bunlar yolda seferî oldukları müddetçe Mâlikî veya âfiî'yi taklîd ederek, iki namazı cem ederek kılabilir. Mekke'de seferilik Sual: Bir kimse Mekke-i mükerremede veya ba ka yerde niyet etmeden 15 günden fazla kalsa, seferî olur mu? CEVAP Mekke-i mükerremeye giden, 15 veya daha fazla gün kalmaya niyet ederse mukîm olur. 15 günden az kalmaya niyet ederse veya hiç niyet etmeden aylarca kalsa misâfir olur. Mekke, Minâ ve Arafât gibi ba ka ba ka yerlerde toplam 15 gün kalmaya niyet eden de, mukîm olmaz. Talebe, asker, i çi gibi emir altında bulunanlar, kendi niyetleri ile de il, hocalarının, kumandanlarının, i verenlerinin emrine göre hareket ederler. Âmirleri 15 gün kalmaya niyet etse, bunlar emri i itinceye kadar misâfir olurlar. Emri hiç i itmezlerse, kaç gün kalsalar hep seferî olurlar. Sefere çıkarken Sual: Dedem bana "Sefere çıkarken yedi ayet-el-kürsi oku! Öne, arkaya, a a ıya, yukarıya, sa a ve sola üfür, bir tanesini de yut, sonra Kelime-i tevhid söyle!" dedi. Böyle yapmamda mahzur var mıdır? CEVAP Mahzuru yoktur, çok iyi olur.

Giri çıkı günü Sual: Maliki mezhebine göre, seferilikte giri ve çıkı günleri ne zaman ba lar, ne zaman biter? CEVAP Gün, oruçta oldu u gibi imsak vaktinde ba lar. Ertesi günü imsak vaktine kadar devam eder. Mesela, stanbula imsaktan sonra, sabah ezanı okunurken giren kimse, giri günü oldu u için o günü saymaz. E er imsak vaktinden önce girerse, imsak vaktinden sonraki gün giri günü olmaz. msak vaktinden sonra çıkarsa, o gün çıkı günüdür. Demek bir kimse, bir yere güne do arken girse, o gün giri günü oldu u için hesaba katmaz. Üç gün kaldıktan sonra, dördüncü günü imsaktan sonra, mesela güne do arken oradan çıksa, giri - çıkı günleri sayılmadı ı için o kimse, üç gün o yerde kalmı tır ve seferidir. (Menahic-ül- ibad) Yolculu a çıkarken Sual: Ticâret, hac, ziyâret, ilim tahsili gibi sebeplerle yolculu a çıkarken neler yapmak gerekir? CEVAP lim tahsili için yolculuk yapılıyorsa, ö renilecek ilim de vâcib olan ilim ise, yolculuk da vâcib olur. Ö renilecek ilim nâfile cinsinden ise yolculuk da nâfile olur. Vâcib olan ilmi ö renmek için yolculu a çıkmak çok fazîletlidir. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: ( lim talebi için evinden çıkan, evine dönünceye kadar Allah yolundadır.) [Tirmizî] Bir kimse, dünya ve âhıret saâdetine sebep olacak bir cümleyi ö renmek için Van’dan stanbul’a gelse, yolculu u bo a gitmez. Evine dönünceye kadar Allah yolundadır. Bi r-i Hafî hazretleri, (Seyahat edin ki, geçiminiz kolayla sın ve güzel olsun. Akan su temiz olur, duran su kirlenir) buyurdu. Hac, cihâd gibi ibâdet maksadıyla da yolculu a çıkılır. Evliyânın kabirlerini ziyâret etmek de sevâbdır. Yolculukta sâlih âlimler ziyâret edilir. Çünkü sâlihlerin yüzüne bakmak ibâdettir. nsan, kötü bir muhitte bulunursa, gün geçtikçe ahlâkı bozulur. Kötülerden uzak olmak için yolculuk etmek güzeldir. Peygamber sünnetidir. yi insanların bulundu u mahalleye veya ehre gitmek de iyidir. Geçim sıkıntısı çekilen bir yerden, i leri daha kolay bir yere gitmekte de mahzûr yoktur. Ana babaya âsî olarak yola çıkmak do ru de ildir. Yolculu a çıkarken borçlarını ödemeli, kul hakkı kalmaması için helâlla malı, duâlarını almalıdır. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: (Sizden biriniz yolculu a çıkmak isteyince, arkada larıyla vedâla ıp duâlarını alsın! Çünkü Allahü teâlâ, onların duâsında onun için bereket halkeder.) [Harâitî] Böylece yakınların duâsını aldıktan sonra erken yola çıkmalıdır. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: (Allahım, erken i ine giden ümmetimin i lerini bereketli kıl!) [Bezzâr] Bilhassa uzun yolculuklar için istihâre iyidir. Misafirli e eli bo gitmemek iyi olur. Atalarımız, bir yere bo gitmeyi, de irmene bu daysız gitmeye benzetmi tir. Hediye az da olsa bir kıymeti olur. "Çam sakızı, çoban arma anı" cinsinden de olsa bir ey götürmelidir. Kendi evimize de eli bo dönmemelidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Seferden dönerken, çoluk çocu unuza faydalı bir ta da olsa, hediye getirin!) [ bni Asakir] Eni te ile yolculuk Sual: Ablam ve eni temle veya beyimin karde i ve hanımı ile, uzun yola gitmemiz caiz midir? CEVAP Eni teniz, yani kızkarde inizin kocası size yabancı oldu u gibi beyinizin karde i de yabancıdır. Mahrem akraba olmadı ı için bunlarla beraber uzun yola gitmeniz caiz olmaz, haram olur. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allaha ve ahıret gününe inanan bir kadının, yanında babası veya o lu veya kocası veya erkek karde i veya bir mahremi olmadan üç günlük ve daha fazla bir yola, gitmesi helal olmaz.) [Buharî, Müslim] Damadınız, yani kızınızın kocası size mahrem oldu u için uzun yola gidebilirsiniz. Bir erke e yengesi de, baldızı da yabancı kadındır. (Bahr-ül fetava)

Ancak bir zaruret veya ihtiyaç olunca, mesela mahrem kimse bulamayıp sefere de çıkmak gerekince, ablanızla, hatta ba ka saliha hanımlarla da beraber gitmeniz caiz olur. Fâsık akraba yerine, salih olan yabancılar tercih edilir. Salih kimse, insanın dü manı bile olsa, haram i lemekten korktu u için malımıza, canımıza, ırzımıza zarar vermez. Seferde olan bir hanım ise, yanında mahrem akrabası olmasa da, beyinin ikamet etti i yere gelebilir. Kamp ev sayılır Sual: Kimse bulunmayan bir da ba ına veya ev bulunmayan bir adaya 15 günden fazla kalmak üzere kamp kuran kimse mukim sayılır mı? CEVAP Kamp ev sayıldı ı için mukim olunur. Çadırsız kalınırsa misafir olur. Çünkü ev olmayan adada, çölde çadırsız kalan kimseler ise, mukim olmaz. (R. Muhtar) Hastanın namazı Sual: Hasta namazlarını nasıl kılar? CEVAP Hastalık çe it çe ittir. Ayakta duramıyan hasta, ayakta iken ba ı dönen, ba ı, di i, gözü veya ba ka yeri çok a rıyan, idrâr, yel kaçıran, yarası akan, ayakta kılınca avret yeri açılacak olan, oturarak kılar. Ayakta kılınca hastalı ının artaca ını veya iyi olmasının gecikece ini kendi tecrübesi ile veya mütehassıs sâlih bir tabîbin bildirmesi ile anlıyan hasta da, yere oturarak kılar. Kolayına geldi i gibi ba da kurarak veya ba ka türlü yere oturur. Rükü’ için, biraz e ilir, secde için, ba ını yere kor. [Sandalyeye oturup îmâ ile kılması câiz de ildir. Bacakları felçli olan, bir yardımcı ile de yere inerse, tekerlekli sandalyesinde namaz kılması câiz olmaz. Yere inemiyen ve indirecek bir yardımcı da bulamıyan kimse, vakit çıkma tehlikesi de varsa, böyle bir zarûretle namazı tekerlekli sandalyede îmâ ile kılması câiz olur.] Ayakta duramıyan hasta, oturarak kılar. Duvara dayanarak, biraz ayakta durabilenin, ayakta tekbîr alması ve o kadarcık ayakta okuması farzdır. Ya lı ki i, ayakta namaz kıldı ı zaman idrâr kaçırırsa, oturunca idrârı akmazsa, oturarak kılar. Ayakta yarası akan da, oturarak kılar. Secde edince idrârı akan veya yel kaçıran, ayakta îmâ ile kılar. Hadîs-i erîfte, (Hasta, namazını ayakta kılamazsa, oturarak, buna da gücü yetmezse, sırtüstü yatarak îmâ ile kılar) buyuruldu. Âl-i mrân sûresinin, (Onlar ayakta iken, otururken, yanları üzerine yatarken Allahı zikrederler) meâlindeki 191. âyetindeki zikir, namazdır. (Namazı, gücü yeten ayakta kılar, ayakta kılmaktan âciz olan oturarak kılar, bundan da âciz olan, yatarak îmâ ile kılar) demektir. (Bahr-ür-râık) Yatarak da, ba ı ile îmâ edemiyen hasta, namazını kazâya bırakır. Yatarak îmâ ile kılarken, sa tarafa yatmak, sol tarafa yatarak kılmaktan evlâdır. Sırtüstü yatmak da sa a yatıp îmâ ile kılmaktan evlâdır. Oturamıyan hasta, ayakta îmâ ile kılar. Îmâ ba ile, vücut ile olur. Göz, ka ve kalb ile îmâ olmaz. Fetvâ böyledir. mâm-ı Ebû Yûsüf’e göre, ba ı ile îmâ edemiyen hastanın gözü ile îmâ etmesi câizdir. mâm-ı Züfer’e göre ise, kalbi ile de îmâ câizdir. (R.Muhtâr, Halebî, Tahtâvî) Demek ki, uuru yerinde olan bir hasta, her halükârda namazını kılması gerekir. Bu da namazın çok önemli bir ibâdet oldu unu göstermektedir. Hanefide göz ile ima caiz de ildir. Ima ba ile olur. Ba ile de ima edemiyen hasta, afiî mezhebini taklid ederek göz ile ima ederek kılabilir. Yüksek yere secde Sual: Yere secde edemiyorum. Yüksek bir yere secde etmem caiz mi? CEVAP Peygamber efendimiz bir hastanın yastık üzerine secde etti ini görünce yastı ı aldı. Hasta, odun üzerine secde etti. Onu da aldı. Sonra (Gücün yeterse yere secde et, yere e ilemezsen, bir ey kaldırıp, bunun üzerine secde etme, ima ile kıl) buyurdu. Oturdu u hâlde yere secde edemiyen hasta, ima ile kılar. (Halebi)

25 cmden yükse e secde etmek caiz de ildir. Bazı âlimlere göre, az yükse e de secde etmek caiz de ildir. (Camiur-rumuz) Ayakta kılamayanın ilk tekbiri Sual: Ayakta namaz kılamıyan bir hasta, ilk tekbiri ayakta mı alması gerekir? CEVAP Duvara, insana veya herhangi bir eye dayanarak biraz ayakta durabilen, ayakta tekbir alır ve o kadarcık ayakta okur. Rükû için e ilir, secde için ba ını yere koyar. Alın ve burnundaki yara veya ba ka bir hastalık sebebiyle ba ını yere koyamıyan, ayakta durabilse de, oturup ima ile kılar. Ayakta duramıyan ve oturarak da kılamıyan hasta, sırt üstü yatıp ima ile kılar. Yüzü kıbleye kar ı olması için ba ının altına yastık konur. Dizlerini diker, dikemezse ayaklarını uzatır. (Hindiyye) Kaza namazını oturarak kılmak Sual: Ayakta duramıyan hastanın, kazâ namazını oturarak kılması câiz midir? CEVAP Evet câizdir. Sa lam iken kılmadı ı namazları, hasta iken teyemmüm ile ve oturup îmâ ile kazâ etmek de câizdir. (R.Muhtâr) Ayakta mantar ve namaz Sual: Aya ımda mantar var. Ayakta durunca tazyikten dolayı ya lık çıkıyor. Abdestimin bozulmaması için oturarak kılsam caiz olur mu? CEVAP Evet oturarak namaz kılmanız gerekir. (Hindiyye) Maliki’yi taklid ederseniz, ya lık çıkmakla abdestiniz bozulmu olmaz. drar veya yel kaçırmak veya ba ka bir özürden dolayı Malikî mezhebi taklit edilirken, gusülde, abdestte ve namazda Malikî’nin farzlarına ve müfsitlerine riayet etmek gerekir. Yara ve oturarak namaz Sual: Aya ımda yara var. Ayakta durunca tazyikten dolayı irin çıkıyor. Abdestimin bozulmaması için oturarak namaz kılsam câiz olur mu? CEVAP Câiz olur. Mâlikiyi taklîd ederseniz, kan, irin çıkmakla abdest bozulmu olmaz. Ayakta namaz kılamayan Sual: Ayakta namaz kılamıyan hasta ne yapar? CEVAP ma, ba ile, vücut ile olur. Peygamber efendimiz, bir hastanın yastık üzerine secde etti ini görünce, yastı ı alıp, (Yere e ilemezsen, yüzüne bir ey kaldırıp, bunun üzerine secde etme! ma ederek kıl ve secdede, rükûdan daha çok e il) buyurdu. Oturdu u hâlde yere secde edemiyen hasta, ima ile kılar. (Halebî) Uygun oturamayan hasta, istedi i gibi oturur. Sandalyeye oturup ima ile kılması caiz de ildir. Sandalyede oturabilen, yerde de oturabilir. Namazdan sonra, yerden aya a kalkamıyan, sandalyeden kolay kalkan hastayı, yerden bir kimse kaldırır. Yahut, kıbleye kar ı uzatılmı sedir üzerinde, ayaklarını sarkıtmadan oturarak kılar. Namazdan sonra, ayaklarını sedirin bir yanına sarkıtıp, sandalyeden kalkar gibi kalkar. Bir eye dayanarak veya bir kimsenin tutması ile de, yerde oturamıyan hasta, sırt üstü yatarak kılar. Ba ı altına yastık koyar. Yüzü kıbleye kar ı olur. Veya kıbleye kar ı sa veya sol yanı üzerine yatar. Rükû ve secdeleri, ba ı ile ima eder. Ayakta hiç duramıyan hasta, oturarak namazlarını kılar. Rükû için e ilir, secde için ba ını yere koyar. Duvara, dire e, insana veya herhangi bir eye dayanarak biraz ayakta durabilenin, ayakta tekbir alması ve o kadarcık ayakta okuması farzdır. Alnı ile burnunda yara olan veya ba ka bir hastalık sebebiyle ba ını yere koyamıyan da, oturup ima ile namazını kılar. Rükû için biraz e ilir, secde için, rükûda e ildi inden daha çok e ilir. Oturarak da kılamıyan hasta, sırt üstü yatıp ba ı ile ima ederek kılar. Ba ile de ima edemiyen hasta, namazını kazaya bırakır. (Hindiyye)

Yatalak hasta ve namaz Sual: Yatalak bir hasta, nasıl abdest alır, nasıl namaz kılar? CEVAP Abdest alması veya aldırtılması mümkün de ilse, teyemmüm eder, namazlarını ima ile kılar. (Merakıl-felah) Bayılan ve namaz Sual: Geçen bayılmı ım. 2 gün sonra ayıldım. Namazlarımı kazâ etmem lâzım mı? CEVAP Bayılan kimse, 24 saat veya daha fazla zaman ayılmazsa, iyi olunca, namazlarını kazâ etmez. Afyon ve ilâç gibi eylerle aklı giden kimse, ne kadar baygın kalırsa kalsın ayılınca kılmadı ı namazlarını kazâ eder. Dilsiz ve namaz Sual: Dilsiz olanlar veya ses telleri kuruyup konu amıyanlar, namazı nasıl kılar? CEVAP Dînimiz, hiç kimseye gücünün yetmedi ini emretmez. Dilsizden veya konu amıyan kimseden kırâat farzı sâkıt olur. Okuyamaması namazına zarar vermez. Namazda ayakta durmak farzdır. Fakat ayakta duramıyan hasta veya ayakları olmıyan oturarak namaz kılar. Oturamıyan yatarak îma ile kılar. (Merâkıl-felâh)

Cenaze namazı

Cenaze namazında nelere dikkat etmeli Sual: Cenaze namazında nelere dikkat etmeli, cenaze götürülürken ve defnedilirken ne yapmalı? CEVAP Cenaze oldu u zaman, Ayet-el kürsiyi ve tesbihleri okumayarak sünnet terk edilmektedir. Cenaze sebebiyle sünneti terk etmek uygun de ildir. Cenaze namazını acele kılmak müstehaptır. Müstehap i lemek için sünnet terk edilmez. Cemaat çok olsun diye, cenaze namazını vakit namazlarından sonraya bırakmak mekruhtur. Cemaatın çok olması için, cenazeyi saatlerce bekletip, sonra acele ederek Ayet-el kürsiyi ve tesbihleri terk etmek pek yanlı tır. Özürsüz bir sünneti terk etmek, ortadan kaldırmak ve hele önem vermemek çok yanlı tır. Cenaze götürülürken, yüksek sesle tekbir, tehlil, ilahiler okumak bid'at ve günahtır. Matem tutmak, siyah elbise giymek, siyah perde ve rozet, i aret asmak, matem i aretleri, resmini ta ımak caiz de ildir. Musibetlere sevap olmaz. Bunlara sabretmeye sevap verilir. Ölü için sessiz a lamak câizdir. Müminin ölümüne gökler a lar buyuruluyor. Ama yüksek sesle a lamak caiz de ildir. Dükkan veya kahvedeki Müslümanlar, bir cenaze görünce, gidip hiç olmazsa 40 adım ta ımalı ve biraz arkasından yürümeli, ruhuna Fatiha ve duâ okumalıdır! Cenazeyi görünce, oldu u yerde ona kar ı dikilip beklemek tahrimen mekruhtur. mam-ı azam hazretleri kadınların cenazeyi takip etmelerin uygun olmadı ını, Süfyani Sevri hazretleri de bidat oldu unu bildirmi tir. Cenazeye toprak atanlar, elindeki küre i, ba kasına vermiyor yere bırakıyorlar. Ba kasına verince, melekler, a ırıp yanlı lıkla sevabı o kürekle son toprak atana yazar diyorlar. Bu çok yanlı tır. Hâ â, melekler a ırmaz, yanlı i yapmaz. Hiç kimsenin sevabını ba kasına yazmaz. Küre i yere atmayıp ba kasına vermek daha uygundur. Cenazeyi kabir ba ına koyunca, i yapmayanlar oturmalı veya çömelmeli, gayrı müslimler gibi ayakta durmamalıdır. Cenaze defnedilirken, Kadr, Kâfirun, Nasr, hlas, Felak, Nas ve Fatiha surelerini okumak, ölü için duâ ve isti far etmek müstehaptır. Bekara suresinin ba ını ve sonunu okumak da müstehaptır. Kur'an-ı kerim sessiz olarak okunur. Yüksek sesle okumak mekruhtur. Maalesef bugün kabristanda Kuranı kerimler sesli olarak okunmaktadır. Gerek ölü defnedilirken ve gerekse ba ka zaman, mezarlıkta Kur’an-ı kerimi, kendi duyaca ımız kadar sessiz okumak gerekir.

Kabir yanında nutuk söylemek, ölüyü kendinde bulunmayan eylerle övmek caiz de ildir. Kendinde bulunan sıfatlar ile de övmek de faydasızdır. Cenaze defnedildikten sonra, mezarlıkta bulunanların, cenaze sahiplerine taziyede bulunmaları bid'at de ildir. Cenaze sahibine rast gelince taziye etmek, yani ba sa lı ı dilemek sabır tavsiye etmek müstehaptır. Taziye için, (Allahü teâlâ güzel sabretmeni nasip etsin, rahmetlinin günahlarını affetsin) gibi bir ey söylenir. Üç günden sonra taziye yapmak mekruhtur. Ancak uzakta olanlar ve yakın olup da, geç haber alanlar için mekruh olmaz. Ölü için, çe itli kimselerin sessiz olarak çe itli cüzler okuyup, Kur'an-ı kerimi hatm etmeleri ve her birinin okudu unun sevabını ölünün ruhuna göndermeleri veya birinin hepsi yerine hediye etmesi, yani hatim duâsını yapması, okuyanların da âmin demeleri caiz ve çok faydalı olur. Ölüler için hayır hayrat hemen yapılır Sual: Ölüler için sadaka, mevlid gibi hayrat belli günlerde mi yapılır? CEVAP Ölü evinden yemek ve helva da ıtılması mekruh ve bid'attir. 1., 3., 7., 40., 52. veya 53. günü helva ve benzeri eyler da ıtmak do ru de ildir. 7. ve 40. gününde yapılan hatim ve sadaka gibi hediyeleri öldü ü gün hemen göndermeli, birinci günü yaparak imdadına bir an önce yeti melidir. 7. veya 53. gecelerine bırakmak, bo ulmak üzere olan birine, "Biraz bekle, yardıma birkaç gün sonra gelece im" demeye benzer. Ölüler için sadaka, mevlid gibi hayratın belli günlerde yapılması Hıristiyanlardan geçmi tir. (40. gün, burnu dü er, 53. gecesi çürümeye ba lar) gibi sözler do ru de ildir. Borçlu ölenin cenaze namazı Sual: Peygamber efendimiz, bir borçlunun cenâze namazını kılmak istememi , bir ba kası borcu üzerine alınca kılmı tır. Borçlu ölenin cenâze namazı kılınmaz mı? CEVAP Kılınır. Peygamber efendimiz kul borcu ile ölmemenin önemini göstermek için bildirdi iniz harekette bulunmu tur. Müslümanlardan sadece u dört ki inin cenâze namazı kılınmaz: 1- Bâgînin ya’nî haksız olarak halîfeye isyân edenler, dö ü ürken öldürülürse, 2- Müslümanların yolunu kesen hırsızlar, dö ü ürken öldürülürse, 3- Zulüm ile me hûr olan kabîleler, dö ü ürken ölürse, 4- Silâh ile ev basan kimse, o zaman öldürülürse, cenâze namazı kılınmaz. Cenaze namazından sonra konu ma yapmak Sual: Cenâze namazından sonra konu ma yapmak câiz midir? CEVAP Bid’attır. Kabir azabından kurtulmak için Sual: Kabir azabından kurtulmak için ne yapmak gerekir? Kabir namazı varmı . Bu namaz nasıl kılınır? CEVAP Kabir veya Cehennem azabından kurtulmak için itikadı düzgün bir müslüman olmak ve dinimizin emirlerine riayet etmek, yasakladıklarından kaçmak arttır. Ba ka bir ey yapmak gerekmez. Mesela kabir namazı kılmak gerekmez. Kabir azabı en çok, üstüne idrar sıçratan ve müslümanlar arasında söz ta ıyana olur. Resulullah, 2 kabir yanında durup, (Bunlardan biri, idrar sıçramasından sakınmadı ı için, di eri ise, müslümanlar arasında söz ta ıdı ı için kabir azabı çekiyor.) buyurdu. ( bni Mace) Cuma günü veya gecesi ölenler, her gece Tebareke [ve secde] suresini okuyanlar ve ölüm hastalı ında hlas suresi okuyanlara kabir suâli olmaz. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kabir, ya Cennet bahçesi veya Cehennem çukurudur.), (Kabir azabından Allaha sı ınırız), (Recebin ilk Cuma gecesini ihya eden [saygı gösteren], kabir azabından

kurtulur.), (Üzerinize idrar sıçratmayınız! Çok kimseye kabir azabı bundan olacaktır), (Kabir, ahıret konaklarından ilkidir. Bundan kurtulan için ötesi kolaydır. Kurtulamıyana ise ötesi çok zordur.), (Bir müminin kabrini ziyaret ederken, Allahümme inni eselüke-bi-hurmet-i Muhammed aleyhisselam en la tüazzibe hazelmeyyit derse, o ölünün azabı kıyamete kadar kaldırılır.) Hz. Aliden gelen bir rivayette, kabir azabından kurtulmak için, unlar tavsiye edilmi tir: 1- Ayet-el-kürsiyi çok okumak.. 2- Cuma günleri iki rekat namaz kılmak. [Kaza namazı borcu olan nafile namaz kılamaz. Birinci rekatte Fatiha ile Tebareke, 2. rekatte Fatiha ile hlas okunur.] 3- Her gün yüz hlas okumak. (Zühre-tür-Riyaz) Kadın ve cenaze namazı Sual: zmir’de bir cenazeye gelen ba ı açık kadınları da, Kar ıyaka müftüsü cenaze namazına davet etmi , kadın erkek karı ık cenaze namazı kılınmı tır. Kadınların cenaze namazı kılması caiz midir? CEVAP Caiz de ildir, mekruhtur. Bu hususta Diyanet leri Ba kanlı ı yayınlarından Sahih-i Buharî muhtasarı, Tecrid-i sarih tercümesi isimli kitabın üçüncü cilt, 361. sayfasında özetle deniyor ki: (Ümmü Atıyye radıyallahü anhanın rivayeti öyle: (Biz kadınlar, Resulullah tarafından cenazeyi takip etmekten nehyolunduk. Cenazeye ittibâ’, bizim üzerimize farz kılınmadı.) Bu hadisi, Buhârî hayız bahsinde zikretmi tir. Taberânî’nin rivâyetine göre, Ümmü Atıyye demi tir ki: Resulullah Medine’ye hicret etti inde Medine kadınlarını bir evde topladı. Sonra Hz. Ömer’i bize gönderdi. Hz. Ömer, “Ben Resulullahın size gönderdi i bir elçisiyim. Kadınların cenazeye çıkmasını nehyetti” dedi. bni Münzir de, bni Mesûd’un, bni Ömer’in, Ai e’nin, Ebu Ümâme’nin, kadınların cenaze i tiraklerini kerîh gördüklerini rivayet etmi tir. brahim Nehaî’nin, Hasen-i Basrî’nin, Mesrûk’un, bni Sîrîn’in, Evzâî’nin, Ahmed’in, shâk’ın da kerâhetine hükmettiklerini bildirmi tir. Süfyân-i Sevrî de kadınların cenazeye i tirakini bid’at addetmi tir. Ebu Hanîfe de: “Kadınlara cenaze takibi uygun de ildir” demi tir. bni Abbas, Kasım, Salim, Zührî, Rebîa, Ebü’z-Zinâd’dan cevazı rivayet edilmi tir. mam Mâlik bu hususta ya lı kadınlara ruhsat vermi , gençler için ho görmemi tir. mam-ı âfiî de mekruhtur, fakat haram de ildir, demi . mam-ı Mâlik’ten kerâheti hakkında da bir rivayet vardır. Ebu Ya’lâ’nın bildirdi i hadis-i erifte, Hz. Enes demi tir ki: Resulullah ile bir cenazeye gitmi tik. Resulullah (orada) gördü ü kadınlara sordu: - Cenazeyi omuzlar mısınız? - Hayır, omuzlamayız. - Ya ölüyü defneder misiniz? - Hayır. - Öyle ise nikâbınızla ve hiçbir hayır ve sevâba nâil olmıyarak evinize dönünüz, buyurdu. Netice olarak kadınların cenaze nakline i tirakleri caiz görülmemi tir. u kadar ki, cenazeyi nakledecek erkek bulunmazsa, böyle istisnai vaziyet bir zarurettir. Bu surette caiz görülmü tür. Demek ki, kadına cenaze namazı farz de ildir. Hiçbir erkek yoksa, o zaman kadın cenaze namazını bizzat kendisinin kıldırması caiz oluyor. Böyle bir mecburiyet yoksa, cenaze namazına katılması, kerih görülmü tür. ov mu yapıyorlar ki? imdi ovmenler, kadınları cenaze namazına dahil etmekle, kadınlara ne kazandırdılar, dine hizmet mi yapmı oldular. Memleketimizde, hatta bütün dünyada bir ahlak çöküntüsü ya anıyor. Din, iman elden gidiyor, adamların umurunda de il, onlar ov pe inde. Yeter ki, gazetelerde isimleri çıksın, TV’lerde gösteride bulunsunlar. Üstelik olay konusu cenazeye,

kadınlar, cenaze namazı kılmak niyeti ile gelmediler. Dolayısıyla, abdestlerinin bulunmaması ve aralarında hayzlı kadınların da olması kuvvetle muhtemeldir. ov pe inde olan, din adamlarına sormak gerekir. Abdestsiz, gusülsüz kadınları saf arasına çekmekle ellerine ne geçti? Ayrıca, di er namazlardaki artlar, cenaze namazı için de geçerli. Kadınların ba ları açıktı, bir kısmı da yarım kapalıydı. Bu durum kadının namaz kılmasına manidir. Safa davet eden din adamları, bunları görmediler mi? Yoksa, bazı ilahiyatçılar gibi, kadınların tesettürsüz ve hayz halinde namaz kılmalarını normal mi kar ılıyorlar? Hem unu da sormak gerekir: Siz imdiye kadar neredeydiniz? Bu kadar çok ey biliyordunuz da, bu zamana kadar niçin tatbik etmediniz? Kurt gibi yoksa siz de mi dumanlı havaları seviyorsunuz?

Cemaat ile namaz

Sabah namazı cemaatle kılınmalı Sual: Her i te azîmet yolunu tutuyor, takvâ ehli olmaya çalı ıyorum. Çok önemli oldu u için teheccüd namazı kılıyorum. Fakat yakın olmasına ra men, sabah namazına câmiye gelemiyorum. Bir mahzûru var mıdır? CEVAP Hazret-i Ömer, sabah namazında, câmide Süleyman isimli bir genci göremeyince, nerede oldu unu annesine sordu. Annesi dedi ki: (O, gece pek uyumaz. Teheccüd ve benzeri nâfile ibâdetle me gûl olur, belki imdi uykuya dalmı tır.) Hazret-i Ömer buyurdu ki: (E er bütün gece uyuyup da sabah namazını cemâ’at ile kılsaydı daha iyi olurdu.) [ mâm-ı Mâlik] Cemâatle namaz kılmak Sünnet-i hüdâ, yanî slâmın iârı olan mühim sünnettir. Cemâatle kılınan namaz, yalnız kılınan namazdan 25 veya 27 derece daha fazîletlidir. Cemâatle namaz kılmanın önemi hakkında bildirilen hadîs-i erîf meâllerinden birkaçı öyle: (Be vakit namazı cemâ’atle kılan, Sırat köprüsünü im ek gibi geçer.) [Taberânî] (Bir kimse, kırk gün sabah namazının ilk tekbîrine yeti irse, kendisine iki berât yazılır: Cehennemden kurtulu berâtı ile münâfıklıktan eminlik berâtı.) [Ebû - eyh] (Be vakit namazı, ilk tekbîre yeti ecek ekilde, kırk gün cemâ’atle kılana Cennet vâcib olur.) [Ebû ya’lâ] (Bir kimse, cemâ’atle namaz kılmak için câmide bekledi i müddetçe, hep namaz kılıyormu gibi sevâb kazanır.) [Buhârî] (Evi mescide uzak olanın [her adımına sevâb verilece i için] sevâbı daha fazladır.) [Buhârî] (Cemâ’ati terkedip evde namaz kılan sünneti terketmi , sapıtmı olur.) [Müslim] (Gece kâim, gündüz sâim olan cemâ’ate gelmezse cehenneme gider.) [Tirmizi] (Peygamberin sünnetini [önem vermeyerek] terkeden kâfir olur.) [Ebû Dâvüd] (Ezânı duyup da cemâ’ate gitmemek bir mü’minin âsi ve bedbaht olmasına kâfidir.) [Taberânî] (Bir cemâ’at toplanıp da, bir kısmı duâ eder, ötekiler de âmin derse, o duâ kabûl olur.) [Hâkim] ( mâm, namazı tamamlayıp cemâ’ate yüzünü döndürünceye kadar onunla bulunan, gece ibâdet etmi gibi sevâba kavu urlar.) [Tirmizî] (Namazlarını cemâ’atle kılanları Allahü teâlâ sever.) [Taberânî] (En kıymetli yer mescidlerdir. Câmi ehlinin en efdali, ilk girip son çıkandır. Cemâ’ate ilk gelen ilk müslüman olan gibi kıymetlidir.) [ .Râfi’î] (Ezânı i itip de, câmideki cemâ’ate gitmemek, münâfıklık alâmetidir, dört kitapta da la’netlenmi tir.) [ mâd-ül-islâm] [Bilhassa yatsı ve sabah namazının cemâ’atini kaçırmamalıdır!] (Emekliyerek de olsa, yatsı ve sabahı cemâ’atle kılmaya çalı ın!) [Taberânî] (Yatsıyı cemâ’atle kılan, gecenin yarısını, sabahı da cemâ’atle kılan, gecenin tamamını ibâdetle geçirmi olur.) [Müslim] (Sabah namazını cemâ’atle kılan Allahın himâyesindedir.) [ .Mâce] (Yatsıyı cemâ’atle kılan kadir gecesinden hisse almı olur.) [Taberânî] (Sabahı cemâ’atle kılmak, yatsıyı cemâ’atle kılmaktan iki misli fâziletlidir.) [ .Huzeyme] Yatsı ile sabah namazını cemâ’atle kılmamak münâfıklık alâmetidir. Nasıl ki, yalan söylemek münâfıklık alâmeti ise, cemâ’ate gelmemek de münâfıklık alâmetidir. Bu demek, cemâ’ate gelmiyen münâfık demek de ildir. Kendisinde münâfıklık alâmetinden bir alâmet var demektir. Verdi i sözde durmamak da münâfıklık alâmetidir. Sözünde durmıyana münâfık denmez. Fakat münâfıklık alâmetinden birini i lemi olur. Bu konudaki hadîs-i erîflerin meâlleri de öyle: (Bizimle münâfıkları ayıran alâmet, yatsı ile sabah namazını cemâ’atle kılmaktır.)[Beyhekî] (Yatsı ile sabah namazını cemâ’atle kılmak, münâfıklara çok a ır gelir. E er bundaki ecri bilselerdi, sürünerek de olsa, cemâ’ate gelirlerdi. Namaza gelmiyenlerin evlerini yakmak istedim.) [Buhârî] (Kadın ve çocuklar olmasaydı, cemâ’ate gelmiyen erkeklerin evinin yakılmasını emrederdim.) [ .Ahmed, .Mâce]

(Yemîn ederim ki, [sabah namazı için, ma’zereti dı ında] cemâ’ate i tirak etmiyenlerin evlerini yakılmasını emredeyim diye hatırımdan geçti.) [Müslim] Fıkıh kitaplarında cemâate gitmemeyi mubâh kılan ma’zeretler vardır. Böyle bir mazereti olmadan cemâ’ate gitmemek câiz de ildir. Bunlar evleri yakılmaya müstehak olan ve kendilerinde münâfıklık alâmeti bulunan kimselerdir. Böyle kimselerden olmamaya dikkat etmeliyiz! Camiye gitmemek münafıklık alametidir Sual: Cemâatle namaz kılmak için câmiye gitmiyen münâfık mıdır? CEVAP Câmiye gitmemek münâfıklık alâmetidir. Fakat câmiye gitmiyen müslümana münâfık denmez. Yalan söylemek münâfıklık alâmetidir. Fakat yalan söyliyen müslümana münâfık denmez. Münâfık, müslüman görünen kâfir demektir. Fâsıka da münâfık diyenler vardır. Cemâ'ati özürsüz terk eden, Cennetin kokusunu duyamaz. Böyle bir kimsenin la'netlik oldu u bildirilmi tir. Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Ezânı i itip de, câmideki cemâ'ate gitmemek, münâfıklıktır.) [R.Nâsıhîn] (Münâfıklara en a ır gelen namaz, yatsı ile sabah namazını cemâ'atle kılmaktır. Bunlardaki ecri bilen, sürünerek de olsa, cemâ'ate gelir.) [Buhârî]Bir mazereti olup da câmiye gitmiyenlere de su-i zan etmemelidir! unlar, cemâ'ate gitmemek için özür olur: Çamur, ya mur, gece iddetli rüzgâr, iddetli sıcak ve so uk, canına veya malına saldıracak dü man korkusu, arkada larının gidip yolda yalnız kalmaktan korkmak, havanın çok karanlık olması, fakîr borçlunun yakalanıp hapsedilmekten korkması, a'mâ, yürüyemiyen felçli, bir aya ı kesik, yürüyemiyen ihtiyar, nâdir bulunan fıkıh dersini kaçırmak, sevdi i yeme i kaçırmak korkusu, hareket hâlindeki yolcu, hasta, yerine bırakacak kimse bulunmıyan hasta bakıcı, abdesti sıkı ık olan. Eskiden slâmiyet kuvvetli oldu u zamanlarda, imâmlara ve her müslümana hüsn-i zan edilirdi. Fakat imdi, müslümanım diyenlerin ve imâm olmak istiyenlerin bazısının, dinden, îmândan haberi olmıyan câhiller oldu u söz, hâl ve hareketlerinden anla ılıyor. O hâlde, bugün Ehl-i sünnet i'tikâdına kar ı oldu u belli olmıyan ve guslünü, abdestini ve namazını do ru yapabilen ve harâm i lemekten sakınan imâm bulup ona uymak lâzımdır. Aksi takdîrde cemâ'at sevâbı de il, namazımız da elden kaçar. Fâsık imâmın arkasında kılınan namaz, Mâlikîde sahîh de ildir. (Halebî)

Mesbukun namazı

Sual: Namaza geç kalan namazı nasıl tamamlar? CEVAP Namaza geç kalıp imama birinci rekatte yeti emeyene Mesbuk denir. Mesbuk, imam iki tarafa da selam verdikten sonra, aya a kalkarak, yeti emedi i rekatleri kaza eder ve okumaları ba tan, oturmaları sondan yapar. Mesela: 1- Ö le, ikindi veya yatsının farzının ikinci rekatine yeti en; imam selam verdikten sonra kalkıp, Sübhaneke, Fatiha ve zamm-ı sure okur. Rükû ve secdeden sonra oturur, Ettehıyyatüyü, salli barikleri, Rabbena atina...yı okuyup selam verir. 2- Ö le, ikindi veya yatsının 3. rekatine yeti en; imam selam verdikten sonra kalkıp, Sübhaneke, Fatiha ve zamm-ı sure okur. Rükû ve secdeden sonra oturur. [Bir kavle göre oturmazsa da namazı sahih olur.] Et-tehıyyatüyü okuduktan sonra kalkar, Fatiha, zamm-ı sure okur, rükû ve secdeden sonra oturur. Et-tehıyyatüyü, salli barikleri, Rabbena atina..yı okuyup selam verir. Evla olanı böyledir. 3- Ö le, ikindi veya yatsının dördüncü yani son rekatine yeti en; imam selam verdikten sonra kalkıp, Sübhaneke, Fatiha ve zamm-ı sure okur. Rükû ve secdeden sonra oturur, Et-tehıyyatüyü okuduktan sonra kalkar, Fatiha ve zamm-ı sure okur, rükû ve secdeden sonra oturmayıp kalkar. Fatiha okur, rükû ve secdeden sonra oturup Ettehıyyatüyü, salli barikleri, Rabbena atinayı okur, selam verir. 4- Ak amın ikinci rekatına yeti en, imam selam verdikten sonra kalkıp, Sübhaneke, Fatiha ve zamm-ı sure okur. Rükû ve secdeden sonra oturur, Et-tehıyyatüyü, salli barikleri, Rabbena atinayı okuyup selam verir. Ak amın üçüncü rekatine yeti en de, imam selam

verdikten sonra kalkıp, Sübhaneke, Fatiha ve zamm-ı sure okur. Rükû ve secdeden sonra oturur, Et-tehıyyatüyü okuduktan sonra kalkar, Fatiha ve sure okur, Rükû ve secdeden sonra oturur, namazı tamamlar. 5- Sabahın 2. rekatine yeti en, imam selam verdikten sonra kalkıp, Sübhaneke, Fatiha ve zamm-ı sure okur. Rükû ve secdeden sonra oturup namazı tamamlar. 6- Mesbuk, imam son rekatte otururken, Et-tehıyyatüyü yava yava okur, erken bitirirse, imam selam verinceye kadar, Kelime-i ehadeti tekrar eder. Sükut etmez. 7- Son rekati de kaçıran, imama te ehhüdde yeti irse, yine cemaat sevabına kavu ur. 8- ftitah tekbirini imamla birlikte söylemenin sevabı çoktur. mamla birlikte tekbir almaya çalı malıdır! 9- Hiçbir rekate yeti emeyen, mesela son te ehhüdde imama uyan, imam, selam verince kalkar, tekbir almadan yeni ba tan kılar gibi kılar. 10- Mukim, seferi olan imama da uyabilir. Seferi olan da, 4 rekatli olan farzları eda ederken de, mukim imama uyabilir. Yeti emedi i rekat olursa, imam selam verince dörde tamamlar. Çünkü, seferi olanın namazı de i erek, imamın namazı gibi 4 rekat olur. 11- Seferi olan ö le, ikindi ve yatsı namazını kılamayıp kazaya bırakınca, kazayı 2 rekat kılması gerekti inden, aynı namazı kaza eden mukim imama uyamaz. Çünkü mukim imamın, 2. rekatin sonunda oturması farz de il. Seferi olanın oturması farz oldu undan, mukim imama uyamaz. 12- Cemaate gelen, imamı rükûda görürse, ayakta tekbir getirip, rükûa e ilir. Tekbiri e ilirken söylerse, namazı sahih olmaz. E ilmeden, imam kalkarsa, o rekate yeti memi olur. 13- mam açıktan okurken imama uyan, sübhanekeyi okumaz, imamı dinler. Çünkü sübhaneke okumak sünnet, imamı dinlemek vaciptir. Cemaate yeti mek Sual: Câmiye girdi imde, cemâ’at son te ehhüdde oturuyordu. ftitâh tekbîrini alıp otururken imâm selâm vermeye ba ladı. Cemâ’ate yeti mi oldum mu? CEVAP mâm selâm vermeden önce, iftitâh tekbîrini aldı ınız için, cemâ’ate yeti mi oldunuz. Rükü’ya yeti mek Sual: Câmiye girdi imde, cemâ’at rükü’da idi. ftitâh tekbîrini aldım. Rükü’ya e ilirken imâm do ruldu. O rek’ate yeti ebildim mi? CEVAP Hayır yeti emediniz. Az da olsa, imâmla birlikte rükü’da durmadıkça, o rek’ate yeti ilmi olmaz. mam yanılarak be inci rekate kalksa Sual: mâm, yanılarak be inci rek’ate kalksa cemâ’at ne yapar? CEVAP E er imâm, dördüncü rek’atte oturup Ettehiyyâtüyü okuduktan sonra be inci rek’ate kalkmı sa, cemâ’at oturarak imâmı bekler. mâm, yanıldı ını hatırlayıp otursa ve secde-i sehv de yapmadan hemen selâm verse, cemâ’at de selâm verir. mâm, rükü ve secdeye giderse, cemâ’at imâmı beklemeden selâm verir. E er imâm, dördüncü rek’atte oturmadan kalkmı sa, yanıldı ını hatırlamayıp secdeye gitse, namaz fâsid olur, ya’nî bozulur. Cemâ’atin oturması ve selâm vermesi fayda vermez. Secde-i sehv yapılırken imama uymak Sual: Secde-i sehv yapılırken, imâma uyan kimse, cemâ'at sevâbı alır mı? CEVAP Alır. Hastalanan için namazı bozmak Sual: Cemaatle namaz kılarken safta sara tutan veya bayılan biri ile ilgilenmek için namazı bozmak caiz mi? CEVAP Evet.

Dördüncü rekatten sonra imama uymak Sual: mam, ö lenin farzını kıldırırken dördüncü rekatta oturup tehıyyat okuduktan sonra unutarak be inci rekata kalktı. Be inci rekatin secdesini yaptıktan sonra yanıldı ını farkedip bir rekat daha kılarak namazı altı rekata tamamladı. Cemaatten bir kısmı, imamla birlikte be inci rekata kalkmayıp imam selam verinceye kadar bekledi. mamla birlikte selam verdi. mam be inci rekati kıldırırken gelip uyanlar oldu. Bunlardan hangisinin namazı sahih oldu? CEVAP mama be inci veya altıncı rekatta uyanların namazı sahih olmaz. Çünkü farz kılanın nafile kılana uyması sahih de ildir. mamla be inci ve altıncı rekati kılmayıp oturarak, imamla birlikte selam verenlerin namazı sahihtir. Çünkü döndüncü rekattan sonra imama uymak gerekmez. mam be inci rekata kalkınca cemaat kalkmaz. Kalkan olursa da onun da namazı bozulmaz. Evla olanı kalkmamaktır. (Hindiyye) Sual: mam, ö lenin farzını kıldırırken son ettehiyyatüyü okuduktan sonra yanılarak be inci rekata kalktı. altıncı rekati de kılıp selam verdi. Biz iki arkada , imama ikinci rekatta yeti mi tik. mam, be inci rekata kalkınca ben imama uymayıp kendi kendime daha önce yeti emedi im bir rekati kılıp imamın selam vermesini bekledim. mam selam verirken onunla selam verdim. Benimle beraber imama uyan arkada ise, imam selam verdikten sonra, aya a kalkıp kılmadı ı bir rekati kıldı. Namazlarımız sahih oldu mu? CEVAP mamın son kıldı ı iki rekat nafile olur. Sizin namazınız sahihtir. Fakat arkada ınız farz kılarken, son iki rekatı nafile olarak kılan imama uydu u için namazı sahih olmaz. (R. Muhtar) mamın ikamet okuması Sual: mamlık yapacak olan, ikameti de kendisi okuyabilir mi? CEVAP mamlık yapacak kimsenin, ikameti de kendisinin okuması mekruh olmaz. Hazret-i Ömer bazan böyle yapardı. Cemaatle namaz kılmak sünneti Sual: Cemaate yeti ebilmek için, bazan ikindinin sünnetini iki rekât olarak kılmakta mahzur var mı? CEVAP Cemaat ba lamı sa, iki rekât da kılmak uygun de ildir. Cemaatle namaz kılmak sünneti, di er sünnetlerden 27 derece efdaldir. Bu bakımdan cemaate yeti mek için ikindinin sünnetini iki rekât olarak kılmakta mahzur yoktur. Peygamber efendimizin, ikindinin sünnetini iki rekât kıldı ı zamanlar da olmu tur. Eshab-ı kiramdan, (Resulullah, ikindinin farzından önce, iki rekât namaz kılardı) diye rivayetler olmu tur. (Ebu Davud] Kurbet ve ibadetlerde isar Sual: Namaza duraca ımız sırada, bazan ön safta bir ki ilik bo yer oluyor. Yanımızdaki, bir ya lıya, bo olan yere geçmesini i âret etmek câiz midir? CEVAP Câizdir. Kendisinin geçmesi iyidir. Îsâr, muhtâç oldu u bir eyi kendi kullanmayıp, muhtâç olan din karde ine vermektir. nsana lâzım olan eylerde îsâr yapılır. Kurbet ve ibâdetlerde îsâr yapılmaz. Meselâ, tahâretlenecek kadar suyu, setr-i avret edecek kadar örtüsü olan, bunları muhtâç olana vermez, kendi kullanır. Namazda ön saftaki yerini ba kasına vermez. Namaz vakti gelince abdestsiz kimsenin abdest suyunu ba kasına vermesi câiz de ildir. (E bâh) Allahü teâlânın be endi i eylere tâ’at denir. Allah rızâsı için tâ’at yapmaya ise, kurbet denir. Kaza namazında mukim imama uymak

Sual: Tam lmihâl’in cemaatle namaz bahsinin sondan ikinci paragrafında, (Misâfir, dört rekâtli olan farzları edâ ederken, mukime uyabilir. Mukim imama vakit içinde uyan misâfirin namazı de i erek, imamın namazı gibi dört rekât olur. Fakat misâfir kazâyı iki rekât kılması lâzım oldu undan, mukim imama uyamaz. Çünkü, oturması ve okuması farz olan, nâfile olana uymu olur) deniyor. Bunun îzahı nasıldır? CEVAP Seferî olan kimse, ö le, ikindi ve yatsı namazını kılamayıp kazâya bırakınca, kazâyı iki rekât kılması lâzım oldu undan, aynı namazı kazâ eden mukim imama uyamaz. Çünkü, mukim imamın, ikinci rekâtin sonunda oturması farz de ildir. Seferî olanın ise, oturması farz oldu undan mukim imama uyamaz. Seferî olan kimse, vakit namazlarında mukim imama uyabilir. Sual: Ö le vakti misâfirlerle uyuyakalmı ız. kindi vaktinde ö le namazını cemaatle kazâ ederken, ev sâhibi olarak ben imâm oldum. Seferî olan bu misâfirlerin, mukim oldu um için bana uyarak kıldıkları namaz sahih oldu mu? CEVAP Sahih olmadı. Çünkü misâfirlerin ilk oturu u farz, mukim olan imâmın ilk oturu u vâcibdir. Farz kılan bir kimse, nâfile veya vâcib kılan imâma uyamadı ı gibi, bir rüknü farz olarak edâ edecek kimse de, onu nâfile veya vâcib olarak edâ eden imâma uyamaz. (R.Muhtâr) Cemaatle kaza namazında okumak Sual: Birkaç ki i, sabah namazına uyanamayıp, güne do duktan bir saat sonra sabahın farzını cemaatle kazâ etseler, imâmın yüksek sesle okuması gerekir mi? CEVAP Gerekir. (Hindiyye) Mesbuk aya a kalkınca sübhanekeyi okur Sual: mâma ikinci rek’atte yeti en kimse, imâm selâm verdikten sonra aya a kalkınca sübhânekeyi okur mu? CEVAP Okur, çünkü okumalar ba tandır. üpheli namazda ne yapmalı Sual: mamla kıldı ım ö le namazını, bir üpheden dolayı iade etmeyip de "Kılması üzerime farz olan son ö le namazını kılmaya" diye niyet ederek kılsam, namazım sahih olur mu? CEVAP mamın abdestinden veya itikadından üphe eden veyahut namazın sıhhatinden üphe eden kimse, (Vaktine yeti ip kılamadı ım son ö le namazının farzını kılmaya) diye niyet ederek dört rekatlık bir namaz kılmalıdır! E er imam ile birlikte kıldı ı namaz sahih ve kabul olmu ise, bu kıldı ı kaza olur. mamla kıldı ı sahih de ilse, bu kıldı ı ö le namazının farzı olur. Fakat niyet ederken, (Kılması üzerime farz olan) dememelidir! Çünkü ö le namazı, ö le vaktinde kılınınca farz yerine gelirse de, hemen kılmak farz olmaz. kindiye dört rekat namaz kılacak kadar zaman kalınca edası farz olur. E er (Kılması üzerime farz olan son ö le namazını kılmaya) diye niyet edilirse, birgün önceki ö lenin farzı kılınmı olur. Onu da, birgün öce kılmı oldu undan bu kıldı ı nafile olur. Onun için (Vaktine yeti ip kılmadı ım son ..... namazını kılmaya) diye niyet etmelidir! Mihrabda namaz Sual: Camide, mihrabdan ba ka yerlerde, cemaatle namaz kılmak caiz midir? CEVAP Camilerde birinci cemaatin imamı mihrabda kıldırmazsa, mekruh olur. mamı ve cemaati belli kimseler olan her camide, vakit namazları, imam mihrabda olarak, cemaat ile kılındıktan sonra, tekrar cemaatler yapılabilir. Ancak sonraki cemaatler, mihrabdan ba ka yerde kılmalıdır! (E er sonraki cemaatin imamı mihrabda bulunur, ezan ve ikamet okunmazsa, mekruh olmaz) diyen âlimler de vardır. htiyaten sonraki cemaatler mihrabda kılmamalıdır!

Yol kenarlarındaki belli bir imamı olmayan mescidlerde, ezan ve ikamet okunarak, mihrabda veya mescidin ba ka yerinde cemaatler yapılabilir. (Halebi) Namazdan sonra cemaate dönmek Sual: Kâbe çok mübarek oldu u için namazda o tarafa dönüyoruz. mam niçin namazdan sonra arkasını kıbleye do ru dönüyor? CEVAP Sünnet oldu u için dönüyor. Kâbe ereflidir. Ancak müminin erefi de az de ildir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Merhaba ey Beytullah. Ne büyüksün ve hürmetin ne büyüktür. Lakin mümin, Allahü teâlâ indinde senden daha muhteremdir.) [Beyhekî] (Ey Kâbe "Seni Allahü teâlâ, erefli, mükerrem ve muazzam kıldı. Fakat mümin, hürmet bakımından senden daha kıymetlidir.) [Taberânî] (Mümin Kâbeden üstündür.) [ bni Mace] Bu sebepten dolayı imam, cemaate yönünü dönüyor. Müminin kalbini kırmak, Kâbeyi yetmi defa yıkmaktan daha büyük günahtır. mamın yüzünü cemaate dönmesi Sual: Cemaat kaç ki i olursa imam yüzünü cemaate döndürür? CEVAP Cemaat az olsun, çok olsun imamın namazdan sonra yüzünü cemaate döndürmesi sünnettir. (Halebi) E er cemaat bir ki i ise, yüzünü o bir ki iye dönmez. Bir ki inden fazla ise döner. mam-ı Ebulleys hazretleri Mukaddime serhinde buyuruyor ki: Ebu Hanife (imam, namazdan sonra duâ ederken cemaat on ki iden çok ise yüzünü döndürür, az ise döndürmez) buyurdu. ( ira) E er cemaat on ki iden az olur, birinci safta namaz kılanlar da var ise, ikinci kavli tercih ederek imam yüzünü cemaate döndürmez. Namaz kılan yoksa, camaat az olsa da birinci kavle uyarak imam yüzünü cemaate döndürmelidir. Çünkü müminlerin yüzüne dönmek, Kâbe-i erife dönmekten evladır. Cemaat çok olsa da, namaz kılanın yüzüne dönmek mekruhtur. Yan dönülürse mekruh olmaz. (Hindiyye) Sünnete uygun tekbir almak Sual: Bazı imamlar, namaza ba larken, Allahü ekber diyerek ellerini kulaklarına götürüyorlar. Böylece namaza ba lamı oluyorlar. Sonra da namaza ba lamı oldu u için, ellerini namaz içinde göbeklerine ba lıyorlar. ki elin bir hareketi namazı bozaca ı için bunların namazı bozulmuyor mu? Bir de vitrin üçüncü rekatında, elleri a a ı bırakmadan tekbir almak gerekmez mi? CEVAP Eller, kulaktan ayrılırken (Allahü ekber) demeye ba lanıp, göbek altına ba larken bitirilir. Bahsetti iniz ekilde yapmakla da namaz bozulmaz. Yani ellerini kulaklarına götürürken veya ellerini kulaklara kaldırınca da tekbir getilirse yine namaz bozulmu olmaz. Fakat sünnete uygun olanı bizim bildirdi imiz gibidir. Vitirde de tekbir, ilk ba larken alınan tekbir gibidir. Eller a a ıya salıverilmeden kaldırılır. Eller salınsa da, namaz bozulmaz. Fakat a a ı salmak sünnete uygun de ildir. mama uymak vaciptir Sual: Cemâatle namazda yanılıp salli bâriki okuyunca selâm verdim, sonra imâm da selâm verdi. Namazım sahîh oldu mu? CEVAP Mekrûh olarak sahîh oldu. mâma uymak vâcibdir. Sual: kâmet okunurken imâm ayakta ise, cemâ’at de kalkabilir mi? CEVAP Evet. Sual: Namaza geç gelip birinci rek’ate yeti emiyen kimse, imâm selâm vermeden önce kalkabilir mi?

CEVAP mâmın selâmını beklemek vâcibdir. mâm selâm vermeden önce kalkmak tahrimen mekrûhtur. E er mesbûk daha fazla bekleyince namazı fâsid olacaksa, o zaman kalkar. Meselâ kendi namazını tamamlarken güne do ma tehlikesi varsa veya mestin mesh müddeti geçecekse veya özürlü olup vaktin çıkıp abdesti bozulacaksa, buna benzer sebeplerle te ehhüd miktarı oturduktan sonra, imâmın selâmını beklemeden kalkar. (Halebî) ftitah tekbirine yeti mek Sual: ftitâh tekbîrine ne zaman yeti ilmi sayılır? CEVAP Fâtiha bitene kadar imâma uyan, yeti mi sayılır. Namaz kılanların önünden geçmek Sual: Ön saftaki bo yere geçmek için namaz kılanların önünden geçmek günah mı? CEVAP Birinci safta bo yer olup, ikinci safta yoksa, ikinciyi yarıp birinciye geçilir. Ön safa geçmek için, namaz kılanların önünden geçmek günah olmaz. Sual: Evde namaz kılarken, hanım, dalgınlıkla önümden geçti. Namazım mekruh oldu mu? Küçük mescidlerde bazan namaz kılarken önümden geçiliyor. Bana da günah oluyor mu? CEVAP Hanım sizin önünüzden geçmekle namazınıza zarar gelmez. Mescidlerde de direk arkasında veya önde namaz kılarken önünüzden geçen olursa yine size günah olmaz. Geçenler günah i lemi olur. Fakat yol üzerine durmu sanız size de günah olur. Onun için namaz kılarken tedbir almak, sütre olacak bir ey koymak gerekir. Namazı bekleyenlere selam Sual: Yeni gelenler, camide namazı bekliyenlere selam verir mi? CEVAP Selam vermelidir. (Hindiyye) Safları bozmak müstehaptır Sual: Farz namazdan sonra sünnet kılarken yer de i tiriliyor mi? CEVAP Cemaatle farz namazı kıldıktan sonra safları bozmak müstehaptır. Dı arıdan gelen bir kimsenin, cemaatle kılınmadı ını bilmesi için, safları bozmak iyidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Farz namaz kıldıktan sonra nafile namaz kılmak istiyen, biraz ileri veya geri, biraz sa a veya sola gitsin!) [Ramuz] mamın son sünneti, farz kıldı ı yerde kılması mekruhtur. Biraz sa da veya biraz solda kılar. Küçük mescidlerde veya cemaat çok olup safları bozma imkanı olmıyan yerlerde, cemaat oldu u yerde durur. Oldu u yerde azıcık kıpırdaması kâfidir. Yanındakini kendi yerine çekmesi, onun yerine kendisinin gitmesi, böylece yanındaki müslümanı rahatsız etmesi do ru de ildir. Safları bozmak art de ildir. Bu bakımdan yanındaki müslümanları rahatsız etmek asla caiz olmaz. Mesbuka uymak Sual: Vaktin farzını kılan bir kimseye ondan habersiz uymanın câiz oldu unu daha önce gazetenizden ö renmi tim. yerinin mescidinde birkaç ki i toplanıp cemâ’atle namaz kılarken, ikinci veya üçüncü rek’atte biri gelip imâma uyuyor. mâm selâm verince mesbûk olan bu ki i namazını tamamlamak için aya a kalkıyor. Mescide yeni gelen kimselerin, farz kılan bu mesbûka uymaları câiz midir? CEVAP Mesbûka uymak câiz de ildir. Sual: mamın son te ehhüdde Rabbena. ve di er duâları okuması mekruh mudur?

CEVAP Mekruh de ildir. (Gurer) Namaz kılarken cemaat ba lasa Sual: Yalnız ba ına namaz kılanın yanında cemaatle namaz kılınmaya ba lansa ne yapması gerekir? CEVAP Farzı yalnız kılan kimsenin yanında, o farzı cemaatle kılmaya ba lasalar, birinci rekatta secde etmedi ise, ayakta iken, bir yana selam vererek, namazı bozar. mama uyar. Birinci rekatın secdesini yaptı ise, dört rekatlı farzlarda, iki rekat kılıp selam verir. Üçüncü rekatın secdesini yapmadı ise, ayakta bir tarafa selam verip bozar ve cemaate katılır. Üçüncü rekatın secdesini yaptı ise, dört rekatı tamamlar. Sünnet veya kaza kılarken farza ba lanırsa, bozmaz. Sual: mâm, namazı bitirince, aya a kalkarak mı, cemâ’ate döner? CEVAP Oturarak da, aya a kalkarak da dönebilir. Ak am namazını geciktirmek Sual: Ak am namazını cemaatle kılabilmek için yarım saat geciktirmek caiz midir? CEVAP Ak am namazını vaktin evvelinde kılmak sünnettir. Özürsüz yıldızlar görününceye kadar geciktirmek tahrimen mekruhtur. Cemaatle kılmak sünnettir. Sünnet i lemek için namazı haram vakte bırakmak caiz de ildir. Hastalık, seferi olmak gibi özürlerle yıldızlar çok görülünceye kadar geciktirilebilir. Cemaat için geciktirilemez. Cemaat için 15-20 dakikadan fazla geciktirmemelidir! Ayakta kılanın, oturarak kılan imama uyması Sual: Ayakta namaz kılanın, oturarak namaz kılan imâma uyması câiz midir? CEVAP Evet câizdir. Sual: kamet okunurken camiye girince oturmak gerekir mi? CEVAP kamet okunurken camiye giren kimse, imam mihraba gitmek üzere aya a kalkmamı sa, oturur. mam otururken ayakta beklemek mekruh olur. (N. slâm) mamlık mesuliyetli i tir Sual: Bir arkada , bize misâfir olarak geldi inde, namaz kılaca ımız zaman, hemen imâm oluyor. Misâfir diye bir ey demiyoruz. Arkada ın teklifsiz imâmlı a geçmesi do ru mudur? CEVAP Do ru de ildir. Aslında imâmlık mes’uliyetli i tir. Kendisinden daha ehili varken, imâmlık teklifi beklememelidir. Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Bir kavmi ziyârete giden kimse, onlara imâmlık yapmasın!) [Tirmizî] (Bir cemâ’at bir yere misâfir giderse, o evden gidene kadar, ev sâhibi o cemâ’atin emîri olur, ona itâ’at vâcib olur.) [Deylemî] (Ezân okumak için ko un, fakat imâmlı a atılmayın!) [ .E. eybe] Ehil olan imam olmalı Sual: Birkaç ki i cemaatle namaz kılarken, kimi imam olmak istemiyor, kimi de hiç teklifsiz imam oluyor. Uygun mudur? CEVAP Ümmînin, ümmî olanlara imam olması câizdir. Ümmî, Kur’an-ı kerimi yüzünden okumasını bilmeyen ki idir. Ümmînin, Kur’an-ı kerim okumasını bilene imam olması câiz de ildir. Tecvit ile okuyamayan da, tecvit ile okuyana imam olamaz. Kendisinden daha ehli var iken imamlı a geçmek uygun olmaz. mam olmanın sorumlulu u büyüktür. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki:

(Kur’an-ı kerimi en iyi okuyan imam olsun; bunda e it olunca, sünneti [ slâmiyetin hükümlerini] en iyi bilen imam olsun, bunda da e it olursa, en ya lı olan imam olsun!) [Müslim] (Ezan okumak için ko un, fakat imamlı a atılmayın!) [ bni Ebi eybe] ( mam olunca namazı hafif kıldırın! Cemaatin içinde, küçük, ya lı, hasta ve ihtiyaç sahibi olabilir. Yalnız kılarken uzatabilirsiniz.) [Buhârî] ( mam olan, Allahtan korksun, imamlık ettiklerinin sorumlulu unu yüklendi ini bilsin! E er imam namazı eksiksiz kıldırırsa, cemaatin sevâbı kadar da imama sevâb verilir. E er eksik kıldırırsa, günahı yalnız imama olur.) [Taberânî] (Bir yere ziyârete giden kimse, onlara imamlık yapmasın!) [Tirmizî] Ehil olmayanlar, bu sorumluluktan kaçmalı, ehil olanlar da bu vazifeden imtina etmemelidir! Kur’an-ı kerimi tecvit üzere okuyan ve slâmiyeti iyi bilen imam olmalıdır. Kendinde imamlık artları bulunan kimsenin tevâzu ediyorum zannıyla imamlıktan imtina edip, yerine imamlık artları bulunmayanı geçirerek, imamlıktan kaçması uygun olmaz. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kıyâmetin deh eti içinde, üç sınıfın korkmadı ı ve hesap vermedi i görülür. Bunlar misk tepelerinde, mah er halkının hesabı görülünceye kadar otururlar. Bunlardan biri, bir toplulu un rızâsı ile onlara imamlık edenlerdir.) [Taberânî] ( mam ile müezzin, cemaatın sayısı kadar sevâba kavu ur.) [Ebû eyh] - Yâ Resûlallah, bana bir amel bildir ki, yalnız onu i lemekle Cennete gideyim. - Senin vâsıtanla namaza gelmeleri için kavminin müezzini ol! - Yâ Resûlallah bunu yapamam. - O hâlde sana uyup namaz kılmaları için kavminin imamı ol! - Onu da yapamam yâ Resûlallah. - O vakit namazı ilk safta kıl! (Buhârî) mamlı a daha lâyıksa, o ul babasına imam olur. (Halebi) Açıktan günah i leyen imam Sual: Açıktan günah i liyen imamın arkasında namaz kılmak câiz midir? CEVAP çki içen, kumar oynayan veya ba ka günahları i leyen bir kimse, itikâdı düzgün ise, abdestin ve namazın farzlarını iyi biliyor ve önem veriyorsa, böyle bir kimsenin arkasında namaz kılmak kerâheten câiz, yâni mekruhtur. E er namazın artlarına önem vermiyorsa, zaten namaz sahih olmaz. Ebüssü’ûd efendi fetvâsında, (Sâlih ve fâcir [günahkâr, fitneci], arkasında namaz kılınız) hadis-i erifi açıklanırken, (Bu hadis-i erif câmi imamları için de il, Cuma kıldıran emîrler içindir. Bunlara uymak, itaat etmek gerekti inden, fitne çıkarmamak için fâsık olan [açıktan günah i leyen] emîrler arkasında namaz kılınır) buyuruyor. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Her imamla namaz kıl, sevâbı sana, yanlı ı varsa vebâli onadır. Her emîrle cihâd et, ecri sana, yanlı karar vermi se zararı onadır. Tevhîd ehli her ölünün cenâze namazını kıl, intihar etmi olsa da...) [Deylemî] Bu husus, yukarıdaki fetvâda da bildirildi i gibi emîrlere itaat içindir. Bidat ehli, içki içen, kumar oynayan câmi imamlarının arkasında namaz kılmamalıdır! Kur’an-ı kerimi tegannî ile okuyan, kendinde imamlık artları bulunmayan ve açıktan günah i leyen imamların da arkasında namaz kılmamalıdır! Hele îtikâdı bozuk kimselerin arkasında namaz kılmak hiç câiz de ildir. Fakat câmide böyle fâsık, sapık imam var sanarak câmiyi terk etmemelidir. Yine Ebüssü’ûd efendi fetvâsında buyuruluyor ki: (Kuran-ı kerimi tecvit üzere okumasını bilmek farzdır. Tecvit bilmiyen bir imamın okudu u Kur’an-ı kerim ve kıldırdı ı namaz sahih olmaz.) Îtikâdı bozuk veya bidat ehli olan, slâm âlimlerinin yazılarına, fetvâlarına önem vermeyen, belli bir mezhebe ba lanmayan, müfessir ve muhaddis icâzeti olmadı ı hâlde Kur’an-ı kerime ve hadis-i eriflere kendi görü üne göre mâna veren sapık kimselerin arkasında namaz kılınmaz. (Hadîka) Kadın, erkeklere imam olamaz

Sual: Kadın, erkeklere imam olabilir mi? CEVAP Bütün fıkıh kitaplarında imam olmak için bildirilen artlardan biri, (Erkek olmaktır. Kadın, erkeklere imam olamaz) buyuruluyor. (Halebî) Dürer’deki hadis-i erif meali öyledir: (Kadınların, [namazda imam olarak] öne geçirilmesi câiz de ildir.) [Rezîn] Kadın, erkeklerle birlikte cemaatle namaz kılsa, kadının sa ındaki, solundaki ve arkasındaki erke in namazı bozulur. (R.Muhtar) Takkesiz imam Sual: Takkesiz namaz kıldıran kimseye uyup namaz kılmak câiz midir? CEVAP Mekrûh i leyen imâma uymak da mekrûhtur. Veled-i zina ve imamlık Sual: Toplumda, babası bilinmeyen, piç denilen çocuklar gün geçtikçe ço alıyor. Anababalarının günahları bu çocuklara da yazılır mı? Piç, imâm olabilir mi? CEVAP Veled-i zinânın ço alması, kıyâmet alâmetidir. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: (Âhır zamanda, veled-i zinâ [piç] ço alır.) [Taberânî] Kâfir çocukları bile günahsız do ar. Ana-babanın günahını çocu u çekmez. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: (Veled-i zinâ, babasının günahını çekmez. Hiç kimse, di erinin günahını yüklenmez.) [Hâkim] Kur’ân-ı kerîmde de buyuruldu ki: (Bir kimse, di er kimsenin günahını çekmez.) [Necm 38] Câhil ise, veled-i zinânın, imâm olması mekrûhtur. Câhil de il ise imâm olmasında mahzûr yoktur. (Nûr-ül-îzâh) Veled-i zinâ genelde, ilgisiz ve bilgisiz yeti ti i için, ya’nî câhil olaca ı için imâmlık yapamaz. Fakat ilim sahibi olanlarının imâmlık yapmasında hiç mahzûr yoktur. Topal kimse ve imamlık Sual: Topal kimse imam olabilir mi? CEVAP Evet. (Merakıl-felah) mama uyulmayan yerler Sual: Cemaatin imama uyması vacip olmıyan yerler var mıdır? CEVAP Mevkufat kitabında buyuruluyor ki: Dört eyi, imam yaparsa, cemaat yapmaz. Bunlar: 1- mam, ikiden çok secde yaparsa, cemaat yapmaz. 2- mam, bayram tekbirini, bir rekatte üçten çok yaparsa, cemaat yapmaz. 3- mam, cenaze namazında, dörtten çok tekbir yaparsa, cemaat yapmaz. 4- mam, be inci rekate kalkarsa, cemaat kalkmaz. mamla beraber selam verirler. Yine aynı fıkh kitabında buyuruluyor ki: On eyi imam yapmazsa, cemaat yapar. Bunlar: 1- mam, iftitah tekbirinde el kaldırmasa da, cemaat kaldırır. 2- mam, Sübhaneke okumazsa cemaat okur. " okumaz" diyen âlimler de vardır. 3- mam, rükûa e ilirken tekbir getirmezse, cemaat getirir. 4- mam, rükûda tesbih okumasa da cemaat okur. 5- mam, secdelere gidip gelirken tekbir söylemese, cemaat söyler. 6- mam, secdelerde tesbih okumasa da cemaat okur. 7- mam, "samiallahü..." demese de, cemaat "Rabbena lekel hamd" der. 8- mam, ettehiyyatüyü okumazsa, cemaat okur. 9- mam, namazın sonunda selam vermeden çıkıp gitse, cemaat selam vererek çıkar. 10- Kurban Bayramında, 23 farzdan sonra, imam selam verince tekbir okumasa da, cemaat okur. Bu hususlar di er fıkh kitaplarında da yazılıdır. (Halebi, Hindiyye)

Cuma namazı

Hutbeleri nutuk çeker gibi okumak Sual: Hutbeleri nutuk çeker gibi okumak caiz midir? CEVAP Cuma namazında hutbe okumak, Cumanın edasının artlarındandır. Hutbeye dünya sözü karı tırmak haramdır. Hutbe nutuk, konferans ekline sokulmaz. Hutbeyi nutuk çeker gibi, iir söyler gibi okumak uygun de ildir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: ( airlerin iirlerine itina ettikleri gibi, hutbedeki konu masına itina edenlere Allah lânet etsin!) [Taberânî, .Ahmed] afide Cuma namazından sonra o günkü ö le namazı Sual: âfiî mezhebinde cum'a namazından sonra, o günkü ö le namazını kılmak lâzım mıdır? CEVAP Bu husûs (Tenvîr-ül kulûb) kitabında, uzun uzun anlatılmı tır, özeti öyle: (Muhakkikler güne i Remlî' hazretlerinden, ( âfiîler, Allah ve Resûlüne muhâlefet edip, be vakit namaza altıncı bir farz ilâve ettiler) diye iftirâ edene, ne cezâ gerekir diye soruldu. O da, bunu söyliyenin, en az benzerleri gibi, ta'zîr cezâsıyla cezâlandırılması gerekti ine fetvâ verdi. Bu fetvâ âfiî fıkh kitaplarında mevcuttur. Farz olan be vakti, altıya çıkarmak, dinden çıkmayı gerektirir. Dîne ilâve yapılamaz. âfiiler dîne ilâve yapmıyor. Cum'a namazının birden fazla câmide kılındı ı yerlerde, o günkü ö leyi de kılıyorlar. Müdiriyye kadısı, âfiîlerin, cum'a namazından sonra mescidde ö le namazı kılmalarını yasaklamı tır. Fakat adı geçen fetvâ, kadıya okununca, kadı, insaf ehli oldu u için, (Ey âfiîler, hatâlı olan benim. Önceden oldu u gibi, cum'adan sonra ö le namazını mescidde kılmaya devam edin) diyerek hakkı teslim etmi tir. Bu konu hakkında âfiî âlimlerinden Yûsüf Nebhânî hazretleri de bir eser yazmı tır. Bu eserde, birden fazla yerde cum'a kılınan ehirlerde, cum'a namazından sonra, ö le namazını kılmanın sadece âfiîlere mahsûs olmadı ını, dört mezheb âlimlerinin de aynı hükmü bildirdiklerini söylemi tir. Muhammed invânî de bu husûsta kıymetli bir eser yazmı tır. Cum'a namazından sonra ö le namazının kılınması lâzım geldi ini bildirmi tir. Sadece mezheblerde nasıl kılınaca ı husûsları de i iktir. Muhammed invânî, Hanefî âlimlerinin cum'anın birden fazla yerde kılınması veya namaz kılınan yerin ehir sayılıp sayılmıyaca ı husûsunda üphe edilmesi hâlinde ö le namazının kılınması gerekti ini bildiren cevaplarını (Dav'u - em'a fi salât-iz zuhri ba'del cumua) eserine almı tır. Bu de erli âlim, bu husûsta ele alınan bütün i'tirâzları, delil göstererek teker teker çürütmü tür. Resûlullah efendimizin zamanında cum'a tek mescidde kılınıyordu. Cum'aya geç kalanların ikinci, üçüncü cemâ'at yapmalarına müsâade edilmiyordu. Hulefâ-i râ idîn de bu yolu tuttu. Hz. Ömer döneminde fetihler yapılıp ehirler ço almasına ra men birden fazla câmide cum'a kılınmasına müsâade edilmedi. Vâlilere yazılan mektuplarda cum'anın tek mescidde kılınması emredildi. Emevîler döneminde ve Abbâsîlerin ilk yıllarında bu durum aynen devam etti. Cum'anın birden fazla câmide kılınmasının, Imâm-ı âfiî hazretlerinin vefâtından 76 yıl sonra oldu unu Hâtib Ba dâdî ve Ibni Hacer hazretleri bildirmektedir. Fakihlerin cumhuruna göre, cum'anın tek câmide kılınması vâcibdir. Birden fazla câmide namaz kılmak sünnetten ayrılmaktır. Imâm-ı âfiî hazretleri, ihtiyâç olsa da bir ehirde birden fazla câmide cum'a kılınmasının câiz olmadı ını bildirmi tir. Sonra gelen âfiî âlimlerinden ba'zısı ise, ihtiyaç hâlinde birden fazla yerde cum'a namazının kılınabilece ini söylemi lerdir.Zamanının ikinci âfiîsi olarak kabûl edilen Ibni Sübkî hazretleri de aynen Imâm-ı âfiî hazretleri gibi fetvâ vermi tir. Sözü hüccet mezheb âlimleri, birkaç câmide cum'a kılındı ı takdirde, ö le namazının da kılınması gerekti ini bildirmi lerdir. Çünkü ihtiyatlı davranmak lâzımdır. Nitekim hadîs-i erîfte, ( üphelerden sakınan dînini ve ırzını korumu tur) buyuruldu.) NOT: Yukarıdaki yazıda, birden fazla yerde cum'a namazı kılınan mescidlerde âfiîlerin ö le namazını kılmalarının lâzım oldu u bildirilmektedir.Hanefîlerin ise, cum'a namazından sonra, (Vaktine yeti ip kılmadı ım son ö le namazına) diye niyet ederek

(Zuhr-i âhir) adıyla bir namaz kılmalarının lâzım oldu unu Ibni Hümam ve Ibni Âbidîn hazretleri gibi Hanefî âlimleri bildirmektedir. evkânî ve Re it Rızâ gibi bid'at ehli olan mezhepsizler ise, cum'a günü cum'adan ba ka namaz kılmanın câiz olmadı ını bildiriyorlar. Bir mezhebe ba lı olanların, kendi mezheblerine uyarak cum'adan sonra bildirilen namazı kılmaları gerekir. Kadın ve Cuma - Bayram namazı Sual: Malezyada kadınların bayram namazı kıldıklarını gördüm. Acaba onların mezhepleri mi farklıdır? Kadın için bayram ve cuma namazı farz olan bir mezhep var mıdır? CEVAP afiî ve malikî’de bayram namazı sünnet, hanefî’de vaciptir. Cuma namazının yalnız erkeklere farz oldu u çe itli hadis-i eriflerle bildirilmi tir. Bunlardan biri öyle: (Cuma namazı, köle, kadın, çocuk, hasta olan kimse hariç, her müslümana farzdır.) [Ebu Dâvud, Hâkim] Bayram namazının artları da cuma namazının artları gibidir. Bu bakımdan cuma namazına gitmiyen kadın, bayram namazına da gitmez. Erkeklerin camide cemaatle namaz kılmalarının, evde kıldıkları namazdan 27 derece daha fazla sevap oldu u, kadınların ise, evde namaz kılmalarının, camide namaz kılmalarından daha çok sevap oldu u hadis-i eriflerle bildirilmi tir. Kadınlar, bir zaruret olmadan camiye gidemez. Çünkü bni Abidin hazretleri buyuruyor ki: (Kızların, genç ve ya lı kadınların be vakit namaza, cuma ve bayram namazları için, vaz dinlemek için camiye gitmeleri caiz de ildir. Eskiden, yalnız çok ya lı kadınların, ak am ve yatsı namazına gitmesine izin verilmi idi ise de, imdi bunların da gitmesi caiz de ildir.) [R. Muhtar][Bu hüküm, kitabın Türkçe tercümesinin c.2. s.420’dedir.]

Namazdan sonra dua

Namazdan sonra nasıl dua edilmeli Sual: Namazdan sonra okunması gereken dualar nelerdir? CEVAP Namazlardan sonra, okunması gereken belli duâ yoktur. Herkes ihtiyacına göre duâ eder. Hep aynı duâyı okumak da uygun de ildir. Ne istedi ini uurlu olarak bilmek gerekir. Ne istedi inin farkında olmadan duâ etmek uygun olmaz. Belli eyleri ezberleyip, iir okur gibi duâ etmek mekruhtur. Duâ, uyanık kalb ile ve sessiz yapılmalı, duâyı yalnız namazlardan sonra ve belli zamanlarda yapmak da mekruhtur. Her fırsatta duâ etmelidir! Mesela öyle duâ edilebilir: Ya Rabbi, kıldı ımız namazları kabûl eyle! Ahir ve akıbetimizi hayreyle! Son nefesimizde kelime-i tevhid söylememizi nasib eyle! Ölmü lerimizi af ve magfiret eyle! Allahümma fir verham ve ente hayrürrahimin. Teveffeni müslimen ve el hıkni bissalihin. Allahümma fir li velî valideyye ve lilmüminine vel müminat yevme yekumül hisab. Ya Rabbi, bizi eytan ve dü man errinden ve nefs-i emmaremizin errinden muhafaza eyle! Evimize iyilikler, hayırlı ve bereketli rızıklar ihsan eyle! Ehl-i islâma selamet ihsan eyle! Din dü manlarını kahr ve peri an eyle! Kâfirlerle cihad etmekte olan müslümanlara imdad-ı ilahiyyen ile imdat eyle! Allahümme inneke afüvvün kerimün tuhibbülavfe fafü anni. Ya Rabbi, hastalarımıza ifa, dertlilerimize deva ihsan eyle! Allahümme inni eselükessıhhate velafiyete vel-emanete ve hüsnelhulki verridae bilkaderi bi rahmetike ya erhamerrahimin. Riyadan, nifaktan, ikaktan, her türlü hastalıktan, kazadan, belâdan, tembellikten, acizlikten, zelil olmaktan, zulüm görmekten, azdıran zenginlik ve azdıran fakirlikten, eytan ve nefsin errinden, dü man galebesinden, kötü huydan, bid'at i lemekten, dalalete dü mekten, ihlassız amelden, her çe it günahtan, küfre girmekten, erzeli ömürden, ölürken gelecek fitnelerden, dinimize, dünyamıza zarar verecek eylerden bizleri koru! Hakiki iman, güzel bir ahlâk, ükredici bir kalb, zikredici bir dil, kaza ve kadere rıza gösteren hayırlı bir ömür, az yemek, az uyumak, az konu mak, az gülmek ve çok hizmet etmeyi, kabir azabından ve ahiret deh etinden kurtulmayı, ömür boyu rızana uygun i

yapmayı, ehit olarak ölmeyi ve son nefeste ehl-i sünnet itikadına uygun bir iman ve tövbe nasib eyle. Ya Rabbi, kendi sevgini, sevdiklerinin sevgisini, sevgine kavu turacak amellerin sevgisini nasib eyle! lmimizi, ihlasımızı, kabiliyetimizi artır, muratlardan, muhlaslardan olmamızı nasip eyle, cömert ve isar sahibi kullarından eyle. Ana babamıza ve evladlarımıza ve akraba ve ahbabımıza ve bütün din karde lerimize hayırlı ömürler ve güzel huy, akl-ı selim ve sıhhat ve afiyet rü dü hidayet ve istikamet ihsan eyle ya Rabbi! Amin. Velhamdü lillahi Rabbilalemin. Allahümme salli ala..., Allahümme barik ala..., Allahümme Rebbena atina... Velhamdü lillahi Rebbilalemin. Estagfirullah, estagfirullah, estagfirullah estagfirullahelazim elkerim ellezi la ilahe illa hu, elhayyel-kayyume ve etubü ileyh. Kelimelerin açıklaması: Riya: ki yüzlülük, Allahtan ba kası için ibadet etme. Nifak: Münafıklık. ikak: Uyu mazlık. Nefs-i emmare: Kötülük yapmak isteyen nefs. Rü dü hidayet : Do ru yolu arayıp bulma. stikamet: Do ru yol. Kelime-i tevhid: La ilahe illallah sözü. Erzeli ömür: Ba kalarına muhtaç olunan sıkıntılı ihtiyarlık dönemi. Murat: Seçilmi kimse. Muhlas: Devamlı ihlas sahibi. sar: Cömertlik, kendine ihtiyacı olmayan eyleri vermek, isar ise, kendine gereken eyleri vermektir. Yani ba kalarını kendine tercih etmektir. Namazdan ve duadan sonra Fatiha okumak Sual: Bazı kimseler, Kur’an-ı kerim okunduktan sonra Fatiha demenin ve okumanın bid’at ve haram oldu unu söyleyerek fitne çıkarıyor, bölücülük yapıyorlar. Bu konuda din kitapları ne diyor? CEVAP Muhammed Mâsum Fârûkî hazretleri birinci cilt, 197. Mektubunda, (Büyüklerimiz, be vakit namazdan sonra, elleri kaldırarak, Fâtiha okumadı. Namazdan sonra, hâcetlere kavu mak için Fâtiha okumak bid'attir.) buyuruyor. Burada bir hacete kavu mak için namazlardan sonra elleri kaldırarak Fatiha okumanın caiz olmadı ı bildirilmektedir. Normal olarak Fatiha okumanın ise mahzuru yoktur. Bu konuda Faideli bilgiler kitabının, (Do ruya inan, bölücüye aldanma) kısmında deniyor ki: (Namazlardan ve duâlardan sonra Fâtiha sûresini okumak bid'at mıdır, de il midir? Bunun cevabını Hâdimî Berîka kitabının 137. sayfasında uzun yazıyor. Kısaca bildirelim: Alimlerin ço una göre, duâ okuması bildirilen yerlerde, Fâtiha okumak daha iyidir. Namazlardan sonra duâ edilmesi de, hadis-i eriflerde bildirilmi tir. Bid'at, islâmiyetin sahibinin izni olmadan yapılan ibâdetlerdir. Fâtiha sûresi duâların en iyisini bildirmek için nâzil oldu. Bunun namazlardan ve duâlardan sonra okunmasına bid'at diyen olmamı tır. Herkesin birlikte yüksek sesle okumaları yasaktır. mâm, fâtiha dedi i zaman, herkesin sessizce okumaları iyi olur. Çünkü, duâların sonunda hamd etmek müstehabdır. Hamd etmenin en iyisi de, Fâtiha okumaktır. Farzla sünnet arasında okumak ve isteklerine [hacetlerine] kavu mak için okumak mekruhtur.) Burada da Fatiha okumanın iyi oldu u bildiriliyor. Ancak yukarıda oldu u gibi hacetlere kavu mak için okumanın mekruh oldu u bildiriliyor. Koro halinde yüksek sesle farzla sünnet arasında okumanın do ru olmadı ı bildirilmektedir. Tam ilmihal’de diyor ki: (Cilâ-ül-kulûbda diyor ki: Kabristana gelen bir kimse, ayakta, (Esselâmü aleyküm, yâ Ehle dâr-il kavm-ilmü'minîn! nnâ n âallahü an karîbin biküm lâhikûn) der. Sonra, Besmele ile onbir hlâs ve bir Fâtiha okur. Kabrin yanına gelince, ölünün sa [kabrin kıble] ve ayak tarafından yakla ır. Selâm verir. Ayakta veya çömelip veya oturup, Bekara sûresinin ba ını

ve sonunu, Yasîn-i erifi, Tebâreke, Tekâsür, hlâs-ı erif ve Fâtiha sûrelerini okuyup, ölüye hediye eder.) Görüldü ü gibi burada da en sonda Fatiha okunmaktadır. Ey o ul ilmihali’nde diyor ki: (Namazdan sonra, imam ve cemaat ile berâber kollarını, bir miktâr ileriye uzatıp ve gö üs hizâsına kaldırıp, avuçları tam açık olarak semaya çevirip duâ et ve âmîn de. Duâ bitince ellerini yüzüne sürüp, “Velhamdü lillâhi rabbil âlemîn” de ve salevât ile Fâtiha-i erife oku.) Burada da namaz sonunda Fatiha okunaca ı açıkça bildirilmektedir. Namazlardan sonra Kur'an-ı kerim okumak iyidir. Kur'an-ı kerim okuyup Sübhane rabbike ayetinden sonra Fatiha okumasına sebep olunur. Fatiha okumak ise çok sevabdır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kur'an-ı kerimin en faziletli suresi Fatihadır.) [Hakim] (Fatiha suresi, bütün dertlere devadır.) [Beyhekî] (Fatiha suresi Allahü teâlânın gadabını önler.) [ ira] Tesbih çekmek sünnettir Sual: Namazdan sonra, Sübhanallah, Elhamdülillah, Allahü ekber diye tesbih çekmek bid’at midir? CEVAP cma ile de sabit olmu müekked bir sünnettir. Tesbihleri parmakla saymak ve tesbih kullanmak câizdir. Resulullah, bir kadının tesbihleri, çekirdeklerle saydı ını görmü , fakat yasaklamamı tır. Bu da, tesbihleri, ta la, çekirdekle ve tesbihle çekmenin câiz oldu unu göstermektedir. (R. Muhtâr) Kur’an-ı kerimde her varlı ın tesbih etti i bildirilmektedir: (Yedi kat gök ve yer ve bunların içinde bulunanlar, Allahı tesbih eder. Allahı hamd ile tesbih etmiyen hiçbir varlık yoktur. Fakat siz onların tesbihini anlıyamazsınız.) [ sra 44] Kur’an-ı kerimde, Bâkıyât-üs-sâlihât [sürekli kalan iyi i ler] geçmektedir. Resulullah buyurdu ki: (Bâkıyât-üs-sâlihâtı, çok söyleyin. Bunlar; tesbih, tehlil, tahmid, tekbir ve temciddir.) [Taberânî] [Tesbih Sübhanallah, tehlil lâ ilâhe illallah, tahmid Elhamdülillah, Tekbir Allahü ekber, temcid, Lâ havle velâ kuvvete illâ billah demektir.] Bütün günahları affolur Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Her namazdan sonra 33 Sübhanallah, 33 Elhamdülillah, 33 Allahü ekber sonra, “Lâ ilâhe illallahü vahdehü lâ erîke leh lehülmülkü ve lehül-hamdü ve hüve alâ külli ey’in kadîr” diyenin deniz köpü ü kadar günahı olsa da affedilir.) [Müslim] (Parmak uçları ile sayarak tesbihe ve tehlile devam edin. Kıyamette her âzadan suâl edilir ve parmaklar için “tesbihte kullandı” derler. Gafil olan rahmetten uzak kalır.) [Hâkim] (Tekbiri, tahmidi, tesbihi ve tehlili sebebiyle Müslüman olarak ya lanandan iyisi yoktur.) [ . Ahmed] Fakirler, (Ya Resulallah; zenginler derece ve nimet bakımından bizi geçtiler. Biz namaz kılıyoruz, onlar da kılıyorlar; biz oruç tutuyoruz, onlar da tutuyorlar; fakat onlar, zekât, sadaka veriyor, köle azat ediyor, biz edemiyoruz) dedikleri zaman, Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Sizden üstün olanlara yeti ebilece iniz, sizden a a ı olanları geçebilece iniz ve sizin yaptı ınız gibi yapanlar hariç, sizden ba ka kimsenin üstün olamıyaca ı bir ey ö reteyim. Her namazın sonunda 33 defa Sübhanallah, 33 defa Elhamdülillah, 33 defa Allahü ekber, bir kere de “Lâ ilâhe illallahü vahdehü lâ erîke leh lehül mülkü ve lehülhamdü ve hüve alâ külli ey’in kadîr” söyleyin!) Fakirler, (Zenginler de bizim gibi tesbih çekip, yine bizi geçiyorlar) dediklerinde, Resulullah efendimiz buyurdu ki: (Bu, Allahü teâlânın fazlıdır, diledi i kimselere verir. ) [Ebu Davud] mam-ı Rabbanî hazretleri buyurdu ki: Namaz kılan, Rabbine yalvarmakta ve Onun büyüklü ünü ve Ondan ba ka her eyin hiç oldu unu görmektedir. Namazdaki kusurlar, çekilen Tesbih ile örtülür, layık ve tam ibadet yapılamadı ı bildirilir. Tahmid ile, namaz kılmakla ereflenmenin, Onun yardımı ile oldu u bilinerek, bu büyük nimete hamd edilir. Tekbir ile de, Ondan ba ka ibadete layık kimse olmadı ı bildirilir. (m. 304)

badetteki sayılar ilacın miktarı gibidir Sual: Namazdan sonraki tesbihleri 33’ten fazla çeksek zararı olur mu? CEVAP Namazdan sonraki tesbihleri okurken 33’e dikkat etmek gerekir. Dinin emirlerinde, çe itli hikmetler vardır. Bu adetler, ilacın miktarı gibidir. Ziyade veya noksan olursa, istenilen fayda hâsıl olmaz. Hazine 33’tedir. Bir metre ileri, bir metre geri gidilirse, hazine bulunamaz. Tesbihleri 33 yerine, çok sevap olsun diye 40 defa veya daha fazla çekmek bid’at olur. Hiç tesbih çekilmeden gidilse günah olmaz. Fakat sünnet sevabından mahrum kalınmı olunur. Sual: Amenerresulü okunurken dinleyenlerin duâ kısmında amin demeleri caiz midir? CEVAP Caizdir, iyi olur. ( ira) Sual: Hadîs-i erîfte, (Sabah-ak am, Ha r sûresinin son üç âyetini okuyan ehîd olarak ölür) buyuruldu u için, sabah-ak am Ha r sûresinin sonunu okuyorum. Câmide kıldı ım zaman imâm okuyor, biz dinliyoruz. Ben okumasam, yine aynı sevâba kavu ur, ehîd olarak ölür müyüm? CEVAP Kur’ân-ı kerîmi okumak sünnet, dinlemek farzdır. Dinliyen, okuyandan daha fazla sevâb aldı ı için, ayrıca okuması gerekmez. Her gece Amenerresûlü’yü okuyan da, imâmdan dinlemi se, onun da okuması gerekmez. ( ir’a) Dua ve tesbihleri terk etmemelidir Sual: Camide namazı kıldıktan sonra duâyı beklemeden i imize giderken yolda Ayetel kürsiyi okumak ve tesbihleri çekmekte mahzur var mıdır? CEVAP i olanın duâyı beklemeden gitmesi, yolda okuması caizdir. Zaruret olmadıkça, duâ ve tesbihleri terk etmemelidir. Ayet-el kürsi ve tesbihlerin fazileti büyüktür. Ey O ul lmihâlindeki hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Bir ki i namazdan sonra hemen bir defa Ayet-el kürsiyi okusa, o ayet Ar -ı alaya kadar gider ve orada durmadan hareket ederek "Ya Rabbi, beni okuyan kulunu affet!" der. Hak teâlâ, mekandan ve cihetten münezzeh olarak "Ey meleklerim, ahid olun, namazdan sonra Ayet-el kürsiyi okuyan kulumun günahlarını affettim") buyurur.) (Namazdan sonra, ayet-el kürsiyi okuyana her harfi için 40 sevab verilir.) (Kim, farz namazı bitirince, yerinden kalkmadan bir defa Ayet-el kürsiyi okuyup 33 defa Sübhanallah, 33 defa Elhamdülillah, 33 defa Allahü ekber derse, 99 olur. Bir defa da Lailahe illallahü vahdehü la erike leh lehülmülkü ve lehül hamdü ve hüve ala külli eyin kadir, dese Hak teâlâ o ki inin günahlarını affeder.) Allahü teâlânın affetti i günahlar, yalnız kendisi ile o kulu arasında olan, tevbe etmi oldu u günahlardır. Kul hakkından kurtulmak için helalla mak da gerekir. Allahümme entesselam... Sual: Allahümme entesselam... sadece farzlardan sonra mı okunur? Bir de her namazdan sonra istigfar okunur mu? CEVAP Farz, vacip, sünnet ve nafileden yani her namazdan sonra, selamı müteakip "Allahümme entesselam ve minkesselam tebarekte ya zelcelali vel ikram" denir. Son sünnet kılındıktan veya en son namaz kılındıktan sonra, üç kerre (Estagfirullahelazim ellezi la ilahe illa hüvelhayyelkayyume ve etubü ileyh) denir. Ondan sonra Ayet-el kürsi okunup tesbihler çekilir ve duâ edilir. Duâ ederken, "Ya Allah ya Allah ya hayyü ya kayyumü ya zelcelali vel ikram, eselüke en tuhyiye kalbi bi nuri marifetike ebeden ya Allah ya Allah" okumak çok iyi olur. Tesbihe üflemek

Sual: Ayet-el kürsi okuyunca tesbihe üflemek caiz mi? CEVAP Peygamber efendimiz bir ey okudu u zaman ellerine üflerdi. Ellere üflerken tesbihe de üflenirse mahzuru olmaz. Dua ederken gö e bakmak Sual: Duâ ederken gö e bakmakta mahzur var mıdır? CEVAP Duâ ederken ba ı yukarı kaldırmak do ru de ildir. Allahü teâlâ mekândan münezzehtir. Bâzı bid’at ehli gibi, hâ â, Allahü teâlâyı gökte sanmak çok tehlikelidir. (Buhârî)nin rivâyet etti i bir hadîs-i erîfte, namaz kılarken de gö e bakmak iddetle men edilmi tir. (El-Envâr) Duada ve Namazda hafif okumak Sual: Namaz kılarken, yata a girince, duâ veya kelime-i tevhid okurken, a zımız kapalı olarak kalbden sessiz okumak uygun mudur? CEVAP Kıraat, a ız ile okumak demektir. Kendi kulakları i itecek kadar sesli okumaya, hafîf okumak denir. Yanında olan kimselerin de i itecekleri kadar sesli okumaya, yüksek sesle okumak denir. Hafîf sesle okuyanı bir iki ki inin i itmesi mekrûh olmaz. Sesli okumak, çok ki inin i itmesi demektir. (Bezzâziyye) Kendi i itece i kadar sesle okumadan kılınan namaz sahih olmaz. Duâ ederken de, kendi i itece i sesle okuması, söylemesi gerekir. Kelime-i tehlili de, ibâdet sevâbı hâsıl olması için, dil ile, kendi i itecek kadar sesli söylemek gerekir. Hatm-i tehlil okuyanların da, en az kendi i itecekleri kadar sesli okumaları gerekir. Kelime-i tehlil, ibâdet olarak de il de, kalbi temizlemek için okunurken, dil oynatılmaz. (R.Muhtâr) Tesbihi çektikten sonra duaya katılmak Sual: mâm duâya ba layınca, tesbih çekmiyen de duâya katılır mı? CEVAP Tesbihi çektikten sonra duâya katılmak daha iyidir. Cenaze olunca sünneti terk etmek Sual: Cenaze oldu u zaman, Ayet-el kürsi ve tesbihler okunmuyor. Cenaze olunca, sünneti terk etmek caiz midir? CEVAP Caminin birisinde bir ey yapılınca, onu gören di er camilerdeki görevliler, bid’at mi, mekruh mu demeden, aynı eyi yapmaya çalı ıyorlar. Cenaze namazını acele kılmak müstehaptır. Müstehap i lemek için sünnet terk edilmez. Cemaat çok olsun diye, cenaze namazını vakit namazlarından sonraya bırakmak da mekruhtur. Cemaatın çok olması için, cenazeyi saatlerce bekletip, sonra acele ederek Ayet-el kürsiyi ve tesbihleri terk etmek pek yanlı tır. Özürsüz bir sünneti terk etmek, ortadan kaldırmak ve hele önem vermemek çok tehlikelidir. Numaratör ve Tesbih Sual: Numaratörle veya hesap makinası ile tesbih çekmekte ve 33lü tesbih kullanmakta mahzur var mıdır? CEVAP Numaratörle ve hesap makinası ile tesbih çekmekte mahzur yoktur. 33lü veya 99lu tesbih kullanmakta da mahzur yoktur. Ancak dikkati çekiyorsa hiçbiri uygun olmaz. Müslüman argo konu maz, kabadayılık yapmaz, tesbihi veya numaratörü akırdatıp onu bunu rahatsız etmez. Cami dı ında cebine koyar. htiyaç olunca cebinde çeker. Bütün i dikkati çekmemek, gösteri ten, kibirden uzak durmaktır. Sol el ile i

Sual: htiyaç halinde sol el ile tesbih çekmek caiz midir? CEVAP Elbette caizdir. Peygamber efendimizin iyi i lere sa dan ba laması, giyim-ku am, yiyip-içmek gibi adetlerine (Sünnet-i zevaid) denir. Bunları unutarak veya bir özürle terk etmekte hiç mahzur yoktur. (Hadika) Sübhane Rabbike ayetini de i tirmek Sual: Duâ niyetiyle, "Sübhane Rabbike" ayetini de i tirerek, "Sübhane Rabbina" eklinde okumakta mahzur var mıdır? CEVAP Birkaç kitapta (Duâ ederken ayeti de i tirip Rabbike yerine Rabbina demek daha iyi olur) deniyor ise de muteber kitaplardaki hüküm öyle: Müfessirlerin ba tacı Beydavi hazretleri Hz. Alinin (Kıyamet günü bolbol sevaba kavu mak istiyen, her toplantı sonunda, Sübhane Rabbike ayetini sonuna kadar okusun!) buyurdu unu bildirmektedir. Di er tefsirlerde de mesela Mevakib tefsirinde de böyle yazmaktadır.Birkaç Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Kıyamet günü bol sevab kazanmak istiyen kimse, bir toplantıdan kalkınca Sübhane Rabbike ayet-i kerimesini okusun!) [ bni Hibban] (Bir kimse namaz sonunda, üç defa Sübhane Rabbike ayet-i kerimesini okursa, kâfi miktarda sevaba kavu ur.) [Taberânî] Ebu Said-i Hudri Radıyallahü anh, Resulullah efendimizin namazdan selam verince, üç defa (Sübhane Rabbike Rabbıl ızzeti...) okudu unu bildiriyor. (Ebu Yala) Yine Ebu Said-i Hudri radıyallahü anh, (Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem, namazda, selam verece i zaman, Sübhane Rabbike ayet-i kerimesini okurdu.) buyurmaktadır. ( bni Ebi eybe) Abdullah bni Abbas radıyallahü anhüma, (Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem, namazda selam vermeden önce, Sübhane Rabbike ayet-i kerimesini okurdu.) buyurmaktadır. (Taberânî) Ebu Said-i Hudri, (Resulullah, namazdan selam verince, Sübhane Rabbike ayet-i kerimesini okurdu) buyurmaktadır. (Hatib-i Ba dadi) lim ehli bilir ki, te ehhüdde ayet-i kerimeler duâ niyetiyle okunur. Yukarıdaki hadis-i erifler gösteiyor ki, duâ niyetiyle de Peygamber efendimiz, ayet-i kerimeyi de i tirmeden okumu tur. O hâlde Sübhane Rabbikeyi, de i tirip (Sübhane Rabbina) eklinde okumak, Kur'an-ı kerime el uzatmak ve sünnet-i seniyyeye müdahale etmek gibi çok çirkin bir hareket olur. slâm âlimleri fıkh kitaplarında duâ olarak da (Sübhane Rabbike) eklinde okunmasını bildirmi lerdir. (Dürr-ül muhtar, Merakılfelah) Abdülgani Nablusi hazretleri buyuruyor ki (Kur'an-ı kerimdeki duâları okurken de i termek, Kur'an-ı kerimi kasten de i tirmek olur.) [Hadika] "Sübhane Rabbike"nin Manası (Sübhane rabbike) demek, (Bütün insanların üstünde, akılların ermedi i kemalatın, üstünlüklerin sahibi olan senin gibi bir Peygamberi yaratan, yeti tiren Rabbin, her aybdan münezzehtir) demektir. Hâlbuki, (Sübhane rabbina) demek, (Biz günahı çok, asi kulların yaratanı, yeti tireni her aybdan münezzehtir) demektir? Allahü teâlâyı tenzih etmekte, sena etmekte günahkâr kulları araya sokmanın, ne kadar yersiz oldu u, ilmi ve aklı olan kimse için, pek meydandadır. O hâlde (Sübhane rabbike) makamı, (Sübhane rabbina) makamından, edeb, fesahat ilimleri bakımından, katkat daha yüksektir. Yani (Sübhane rabbike) demek, (Sübhane rabbina) demekten, tenzihe ve senaya daha ziyade uygundur. Ayet-i kerimede Allahü teâlâ, kendi kendini medh ve sena ediyor. nsan, bundan daha iyi sena yapabilir mi? (S.Ebediyye) Yüksek sesle amin demek Sual: mamlık yapıyorum. Cemaatten biri, (Hocam, Kâbe gibi mübârek bir yerde, yüksek sesle âmîn dendi i, hattâ bu hususta hadis de oldu u hâlde, niçin Türkiye’de sessiz âmîn deniyor) dedi. Ben de Hanefî mezhebinde, yüksek sesle söylemek mekruhtur. Vehhâbilerin farklı hareketleri bizlere ölçü olmaz) dedim. Âmînin sesli olarak söylenece ine dâir hadis-i erif var mıdır? CEVAP

Bir yazımızda, bizlerin hadislerden hüküm çıkaramayaca ımızı vesikalarla bildirmi tik. Kütüb-i sittenin be inde bulunan, (Ate te ısınmı bir eyi yiyip içmek abdesti bozar) hadis-i erifini nakletmi , ate te ısınan eylerin abdesti bozmayaca ını bildirmi tik. Ayrıca cemaatle namaz kılarken, imam arkasında cemaatin de Fâtiha okuması gerekti i hadis-i erifle bildirilmi tir. Fakat Hanefî mezhebinde, imam arkasında Fâtiha okumak harama yakın mekruhtur. Ebû Dâvüd’ün bildirdi i hadis-i erifte, imamın veleddâllîn dedikten sonra, ön safta olanların i itece i bir sesle âmîn dedi i bildirilmektedir. Fakat Hanefî mezhebinde, yüksek sesle âmîn demek mekruhtur. Dürr-ül-muhtâr’daki (Fâtihadan sonra, imam ve cemaat, sessiz olarak, âmîn der. mam Fâtihayı bitirince, cemaatin ve imamın yüksek sesle âmîn demesi mekruhtur. Hafîf söylemelidir) hükmü, bni Âbidîn c.1, s. 492, [tercümesi c. 2, s. 270], Halebî-yi kebîr s. 309, Halebî-yi sagîr s. 233, Hindiyye s. 258, Mizân-ı kübrâ s. 249, Mezâhib-i erbea s. 250, Hidâye s.107, Dürer gurer s.127, Nîmet-i islâm s. 300 [namazın 80. mekruhu], Ömer Nasuhi Bilmen’in ilmihalinin 159. sayfasında da vardır. Mevkûfat’ta da, (imam, veleddâllin dedikten sonra, hem imam, hem de cemaat âmîn’i gizli olarak söyler. Hadis-i erifte, ( mam u üç eyi gizli söyler: Eûzü çekmek, Besmele okumak ve âmîn demek) buyuruldu) denmektedir. mam-ı a’zam Ebû Hanîfe hazretlerinin, (Cemaatle namaz kılarken, imama uyanlar, Fâtiha ve zamm-ı sûre okumaz) dedi ini duyanlardan on ki i, Hazret-i imamın huzuruna gelip derler ki: - mamın okumasını kâfi görüp, cemaate Kur’an okutmadı ını i ittik. Hâlbuki, Fâtihasız namaz olmaz. Elimizde bunu isbat eden kuvvetli deliller vardır. Hakkın ortaya çıkması için tartı maya geldik. Hazret-i imam der ki: - Ben bir ki i, siz on ki isiniz, hepinizle aynı anda nasıl tartı ayım? - Nasıl tartı mak istiyorsunuz? - çinizden en bilgili, âlim olanı seçin, onunla konu ayım. O, kendi ile birlikte hepinizin adına konu sun. - Teklifiniz uygun... - O beni yenerse, hepiniz beni yenmi olacaksınız, ben onu yenersem, hepiniz yenilmi olacaksınız. Kabûl mü? - Peki kabûl ettik. - Tartı mayı ben kazandım. - Nasıl olur, daha ba lamadık bile... - Siz, seçti iniz âlimin hepinizin adına konu masını kabûl etmediniz mi? - Evet... - Ben de, sizin kabûl etti inizi kabûl ediyor, aynı eyi söylüyorum. Herkesin tâbi oldu u imam, kendi adına ve ona uyup, imam kabûl edenler adına Kur’an-ı kerim okur, cemaat okumaz. Anla amadı ımız bir nokta kaldı mı? - Evet anla tık. Fatihasız namaz olmaz mam-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: Namazda kıraat farzdır ve hadis-i erifte (Fâtihasız namaz olmaz) buyuruluyor. Neden Hanefîlerin, hakîkî kıraat’ı [cemaatin hepsinin okumasını] bırakıp, kıraat-i hükmî’ye [ mamın okuyup, cemaatin susmasına] karar vermelerinin sebebini tam anlayamadım. mam arkasında sükût etmeye dâir açık bir delil bulamadım. Buna ra men, mezhebime uyarak imam arkasında Fâtiha okumadım. Çünkü, delili zayıf diye, mezhebimin hükmü ile amel etmemenin ilhad oldu unu biliyordum. Nihayet Allahü teâlâ, mezhebe uymanın bereketi ile, Hanefî mezhebinde imama uyan cemaatin kıraati terketmelerindeki hakîkati izhar eyledi. mam, sanki cemaatin dilinden okuyor. Bu una benzer: Bir köy halkı, köyün ortak bir meselesi için, köylünün tamamı kaymakama gitmez. Birkaç ki ilik bir heyet seçerler. Bu heyetin hep bir a ızdan meseleyi anlatmaları da do ru olmaz. çlerinden birini, temsilci seçerler. Temsilci, istekler aynı oldu u için, hepsinin dili ile ihtiyaçlarını arz eder. Kendilerine temsilci kabûl ettikleri bu kimse, onların adına konu ur. Seçilen bu temsilcinin hepsinin adına ihtiyaçlarını arz etmesi eklinde olan, cemaatin hükmî konu ması, onların hakîkî konu malarından daha iyidir. mam ile cemaatin hâli de böyledir. (Mebde ve Meâd f.30)

Nafile namazlar

Sünnetler de nafile namazdır Sual: Sünnetler de nâfile namaz mıdır? CEVAP stisnasız bütün fıkıh kitapları, sünnetlerin de nâfile oldu unu bildirmektedir. Hepsi de müekked sünnetleri nâfile bahsinde yazmaktadır. Birkaç misâl verelim: 1- Nâfile, lügatta, ziyâde, fazla demektir. Istılahta ise, farz veya vâcib olmayan ibâdettir. Yanî nâfile, sünnet, müstehab ve belli bir vakti olmıyan tetavvu' ibâdetleri içine alır. (Halebî-i Sagîr) 2- Nâfile, farz ve vâcib olmayan ibâdetlerdir. Bütün sünnetler nâfiledir. (Tahtâvî) 3- Be vaktin sünnetleri de nâfiledir. (Cevhere, Hidâye) 4- Revâtib sünnetler de nâfiledir. (Dürer) 5- Müekked ve gayrı müekked sünnetlerin hepsine nâfile denir. ( bni Âbidîn) 6- Nâfileleri özürsüz oturarak kılmak câizdir. Yalnız sabah namazının sünneti bundan müstesnadır. (Merâkıl-felâh) Hz.Âi e radıyallahü anha (Resûlullah, nâfile namazlardan sabah namazının iki rek'ati hariç, hiç birini devamlı kılmazdı) buyuruyor. (Buhârî) 7- mâmın nâfileyi, farz kıldı ı yerde kılması mekrûhtur. (Dürr-ül-muhtâr) 8- mâmın nâfileyi, farz kıldı ı yerden geride kılması efdaldir. (Hindiyye) 9- Nâfile, farz ve vâcib olmayan namazlar demektir. Nâfileler revâtib ve regâib olarak ikiye ayrılır. Revâtib, müekked ve gayrı müekked olarak farzlardan önce veya sonra kılınan sünnetlerdir. Regâib ise duhâ ve teheccûd gibi di er nâfilelerdir. Sünnetlerin nâfileler kısmında anlatılması, nâfile tâbirinin daha ümullu olmasındandır. Çünkü her sünnet nâfiledir, fakat her nâfile sünnet de ildir. (Nimet-i slâm) mâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: Nâfilelerin farzlar yanındaki kıymeti, deniz yanında bir damla su gibi bile de ildir. Hattâ nâfilelerin sünnetler yanındaki kıymeti de, yine böyledir. (c.1, m.260) Sünnetler, nâfilelerden bu kadar kıymetli oldu u hâlde, sünnetlerin de nâfileler arasında sayılması, farz veya vâcib olmamasındandır. Sünnetlerin nâfile oldu u hadîs-i erîfle de bildirilmi tir. Bunlardan biri öyle: (Kim, devamlı olarak, ö lenin farzından önce dört, sonra iki, ak amın ve yatsının farzından sonra iki, sabahın farzından önce iki rek'at olmak üzere günde 12 rek'at nâfile namaz kılarsa Cennete girer.) [Nesâî][Bu nâfile namazları Peygamber efendimiz de kıldı ı için sünnet denilmi tir.] 10- Di er üç mezhebde de aynen Hanefîdeki gibi sünnetler nâfile olarak bildirilmi tir. (Mezahib-i erbe'a) Ö le ve yatsının son sünnetini dört kılmak Sual: Ö le ve yatsının son sünnetini dört rekat kılmak caiz midir? CEVAP Farz ve vacip namazlardan ba ka kılınan namazlara, sünnetler de dahil, nafile denir. Mekruh vakitler haricinde her zaman nafile namaz kılmak caizdir. Ö le ve yatsı namazının farzından sonra dört, ak amın farzından sonra altı rekat nafile namaz kılmanın fazileti hakkındaki hadis-i eriflerden birkaçı öyle: (Ö le namazından önce ve sonra dört rekat namaz kılmaya devam edene cehennem haram olur.) [Tirmizî] (Ak amdan sonra altı rekat namaz kılanın, günahları deniz köpü ü kadar da olsa affedilir.) [Taberanî] (Ak am namazından sonra, konu madan altı rekat namaz kılan, oniki yıl nafile ibadet etmi gibi sevaba kavu ur.) [ bni Mâce] (Ö lenin farzından önce kılınan dört rekat, yatsının farzından sonra kılınan dört rekat namaz gibidir. Yatsıdan sonra kılınan dört rekat namaz, kadir gecesinde kılınan dört rekat namaz sevabına e ittir.) [Taberanî] Ancak nafile ibadetlerin sevabına kavu abilmek için farz borcunun olmaması gerekir. Bu borcu ödemedikçe, bu cinsten olan hiçbir nafile ibadetine sevap verilmez. Dürret-ül fahiredeki hadis-i erifte, (Allahü teâlâ, kazaya kalmı namaz borcu olanın, nafile

namazını kabul etmez) buyuruldu. Ayrıca nafile ibadetlere sevap verilebilmesi için, haramlardan kaçıp günahlara da tevbe etmek gerekir. Teheccüd namazı Sual: Teheccüd namazı kılmak gerekti i söyleniyor. Kazası olan teheccüd namazı kılabilir mi? CEVAP Teheccüd, gecenin üçte ikisi geçtikten sonra, sabah namazı girinceye kadar kılınan nafile bir namazdır. Kazası olan bu vakitte kaza kılarsa, hem kazası ödenir, hem de teheccüd sevabına kavu ur. (Nevadir-i Fıkhıyye) Teheccüd, uykuyu terketmek demektir. Gece kılınan nafile namaz, gündüz kılınan nafile namazdan daha faziletlidir. Çünkü gece uyanmak nefse zor gelir. Hadis-i erifte ( badetin efdali zahmetli olanıdır) buyuruldu. (M.Felah, bni Esir-Nihaye) (Amellerin kıymetlisi, az da olsa devamlı olanıdır) hadis-i erifi, me akkatli, nefse güç gelen ibâdeti ara sıra yapmaktansa, me akkati az olanı, yapılması kolay olanı devamlı yapmanın daha faydalı oldu una i aret etmektedir. (Beyhekî) Kolaylıklardan istifade etmek iyidir. Hadis-i erifte, (Kı mevsimi, müminin baharıdır. Gündüzleri kısadır, oruç tutar, geceleri uzundur, o vakitleri ibâdet eder) buyuruldu. (Gunye) Teheccüdün Fazileti Allahü teâlâ, Musa aleyhisselama, (Benim için ibâdet et) buyurunca, Hz. Musa, (Ya Rabbi sana ne zaman ibâdet edeyim ki makbul olsun?) diye sordu. Cenab-ı Hak da (Gece namaz kıl) buyurdu. (Ey O ul lmihâli) Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Gece kılınan iki rekat namaz, dünya ve içindekilerden daha kıymetlidir. E er me akkat vermeseydi, gece namazını ümmetime farz kılardım.) [Deylemî] (Ramazandan sonra en faziletli oruç, Muharrem ayında tutulan oruçtur. Farzlardan sonra en faziletli namaz, gece namazıdır.) [Müslim] (Ey insanlar, selamı yayar, açları doyurur, sıla-i rahmde bulunur, geceleri herkes uykuda iken namaz kılarsanız, selametle Cennete girersiniz.) [Tirmizî] (Bir müminin erefi gece namazı kılmasındadır.) [Taberânî] (Gece ibâdetine kalkın! Bu Rabbinize yakla tıran, günahlarınızı affettiren sizden önceki salihlerin amelidir, vücuttaki hastalıklara da ifa verir.) [Tirmizî] (Bir kimse, gece namazına kalkmak için niyet edip yattıktan sonra, sabaha kadar uyuyup kalsa, o ki iye gece namazı kılmı gibi sevab yazılır, uykusu da kendisine bir sadaka olur.) [Nesâî] Teheccüd namazı böyle faziletli olmakla beraber, nafiledir. Hâlbuki ilim ö renmek herkese farzdır. Din bilgilerinin hepsini ö renmek farz de ildir. Kendisine gereken ilmihal bilgilerini ö renmek farzdır. Bu bakımdan her müslümanın evinde nakli esas alan, do ru bir ilmihal kitabı bulunmalı, her fırsatta ondan ilim ö renmelidir! (Mektubat-ı Rabbanî) Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: ( lim ö renmek, Allah indinde namaz, oruç, hac ve Allah yolundaki cihaddan daha kıymetlidir.) [Deylemî] (Bir saat ilim ö renmek gece sabaha kadar ibâdet etmekten kıymetlidir. Bir gün ilim ö renmek, üç ay oruç tutmaktan kıymetlidir.) [Ebu Nuaym] (Bir kimse, ilim ö rense, bununla amel etmese bile; bin rekat namaz kılmasından daha fazla sevab alır. E er ö rendi i ilimle amel eder veya ba kasına ö retirse, hem bunun sevabını alır, hem de Kıyamete kadar bununla amel edenlerin sevabını alır.) [Hatib] (Allah yolunda bir gün cihad, dünya ve içindekilerden daha hayırlıdır.) [Buharî] Kalemle cihad ederek, emr-i marufta bulunmak da hepsinden daha sevabdır. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Bütün ameller, Allah için cihada nisbetle, büyük deniz yanında bir damla su gibidir. Allah yolunda cihad ve bütün ameller, emr-i maruf ve nehy-i münkere nisbetle yine bir damla gibidir.) [Deylemî] Ku luk namazı

Sual: Ku luk namazı ne zaman kılınır? CEVAP Ku luk vakti, eri gündüzün dörtte biri geçtikten sonra ba lar, zeval [ stiva] vaktine kadar devam eder. Yani imsak vaktine bu dörtte birlik zaman ilave edilince, ku luk vakti ba lar. Mesela 21 Aralıkta stanbulda imsak 5.31dir. Ak am ise 16.44te oluyor. Böylece eri gündüz 11 saat 13 dakika olup, bunun dörtte biri 2 saat 48 dakikadır. Bu imsak vaktine ilave edilince 5.31+2.48= 8.19 bulunur. u hâlde, ku luk bu vakitte ba lıyor demektir. Bu da a a ı yukarı i rak vakti ile aynıdır. Çünkü o gün i rak vakti 8.13tür. Ku luk namazı, bu vakitten ö leye yirmi dakika kalıncaya kadar kılınır. Ku luk vaktinde en az iki rekat namaz kılmak çok sevabdır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Günde iki rekat ku luk namazı kılanın günahları denizlerin köpü ü kadar olsa, affedilir.) [ bni Mace] (Her birinizin eklem yeri kadar sadaka vermesi gerekir. "Sübhanallah", "Elhamdülillah", "La ilahe illallah" veya "Allahü ekber" demek birer sadakadır. yili i tavsiye etmek, kötülü e mani olmaya çalı mak birer sadakadır. iki rekat ku luk namazı kılmak ise bütün bunları kar ılar.) [Müslim] (Günde iki rekat ku luk namazı kılan, anasından do du u günkü gibi günahsız olur.) [Ebu Yala] ( ki rekat ku luk namazı kılan gafillerden olmaz. Dört rekat kılan, abidlerden olur. Altı rekat kılarsa, bu namaz o gün ona kâfi gelir. Sekiz rekat kılan, masivayı terkedip itaat eden kullardan yazılır. On iki rekat kılan da Cennette özel bir kö ke kavu ur.) [Taberânî] (Cennetin bir kapısı vardır, ona "Duha kapısı" denir. Bu kapıdan sadece ku luk namazı kılanlar girer.) [Taberânî] ( ki rekat ku luk namazı, Allah indinde, kabul olunmu bir hac ve umreye bedeldir.) [Ebu eyh] Peygamber efendimizin, dü man üstüne gönderdi i askerler, kısa zamanda zafer kazanıp bol gaünimet ile evlerine döndüler. Bu askerlere gıpta edenleri görünce buyurdu ki: (Size bunlardan daha kısa süren, daha çok ganimet getiren ve daha tez eve döndüren cihad yolunu göstereyim. Ku luk namazı için camiye giden, daha az sava mı , daha çok ganimet almı ve daha tez evine dönmü olur.) [ . Ahmed] mam-ı aranî hazretleri, (Ku luk namazına devam edenlere cin musallat olamaz.) buyurdu. Ku luk amazı nafile bir namazdır. Kazası olan kimse, kazasını ödemedikçe nafile namaz kılarsa kabul olmaz. Önce kazasını ödemelidir. Kaza namazı borcu olan, ku luk vakti ku luk namazı kılmak isterse, ( lk kazaya kalmı sabah [veya ö le, ikindi, ak am, yatsı] namazının farzını ve ku luk namazı kılmaya) diye niyet ederse, hem kazası ödenmi , hem de ku luk namazı kılmı olur.) (R. Muhtar) Hacet namazı Sual: Çe itli dertlerimiz, dileklerimiz oluyor. Bunların hallolması için hacet namazı kılınıyormu . Bu namaz nasıl kılınır? CEVAP Hacet namazı birkaç ekilde kılınır: 1- Eshab-ı kiramdan Osman bin Huneyf hazretleri anlatır: Gözleri görmeyen bir kimse, gözlerinin açılması için Resulullaha ricada bulundu. Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Abdest alıp iki rekat namaz kıl, sonra öyle duâ et!: "Allahümme inni eselüke ve eteveccehü ileyke binebiyyi Muhammedin sallallahü aleyhi ve sellem nebiyyirrahmeti." Daha sonra gözlerinin açılması için "Ya Rabbi Resulünün hürmeti için gözlerimi aç!" diye duâ et!) [Nesâî] O ki inin, namaz kılıp duâ ettikten sonra, gözlerinin açıldı ını gördük. (Tergib) 2- Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allahtan veya insanlardan bir iste i bulunan kimse, güzelce abdest alıp iki rekat namaz kılsın! Sonra Allahü teâlâya hamd etsin, Resulüne salevat getirsin sonra u duâyı okusun! (La ilahe illallah-ül-halim-ül-kerim. Sübhanallahi Rabb-il-ar -il-azim. Elhamdü lillahi Rabbil âlemin. Eselüke mucibati rahmetike ve azaimi ma firetike vel ganimete min külli birrin vesselamete min külli ismin la teda li zenben illa gafertehü vela

hemmen illa ferrectehü vela haceten hiye leke rıdan illa kadayteha ya erhamerrahimin.) [Bu duâyı slâm harfleriyle yazıp do ru olarak okumak gerekir.] Hacet namazı iki, dört veya oniki rekat olarak kılınır. Birinci rekatta Fatihadan sonra üç kerre Ayet-el kürsi okunur, di er rekatlerde Fatiha ile birer kerre hlas ve Muavvizeteyn [yani iki kuleuzü] okunur. Yahut her rekatte Fatiha, Ayet-el-kürsi ve hlas okunur. 3- Bir ba ka hacet namazı da öyle: Yatsı namazını kılıp vitri kılmadan önce, dört rekat namaz kılınır. Birinci rekatta bir Fatiha, üç kerre Ayet-el-kürsi okunur. kinci rekatta Fatihadan sonra üç kerre hlas ve Muavvizeteyn [yani iki kuleuzü] okunur. Üçüncü rekatta ilk rekatta okunanlar okunur. Dördüncü rekatta ise ikinci rekatta okunanlar okunur. Namazdan sonra dile ini ister. ( madül-islâm) Türkçe olarak öyle duâ etmek de olur: (Yâ Rabbî! Sana yalvarıyorum. Âlemlere rahmet olarak gönderdi in Sevgili Peygamberin Muhammed aleyhisselâmı araya koyarak, senden istiyorum. Ey çok sevdi im Peygamberim Muhammed aleyhisselâm! Seni vesîle ederek, Rabbime yalvarıyorum. Senin hâtırın için kabûl etmesini istiyorum. Yâ Rabbî! Bu yüce Peygamberi bana efaatçı eyle! Onun hurmetine duâmı kabûl et!) Bu duâyı müslümanlar, her zaman okuyup maksatlarına kavu mu lardır. Bu duâları bir kere okuyup bırakmamalı, kırk gün kadar devam etmek iyi olur. Tesbih namazı Sual: Tesbih namazı nasıl kılınır? Kazası olan da kılabilir mi ve cemaatle kılmak caiz midir? CEVAP Sevabı pek çok olan bir namazdır. Peygamber efendimiz amcası Hazret-i Abbas’a, (Sana ö retece im eyi yaptı ın zaman, eski-yeni, önceki-sonraki, gizli-açık, hataen veya kasten i ledi in bütün günahları Allahü teâlâ affeder) buyurup tesbih namazının nasıl kılınaca ını bildirmi tir. (Ebu Davud, . Gazali) Tesbih namazı, mekruh vakitlerin haricinde her zaman kılınabilir. E er gündüz kılınırsa dört rekatte bir, gece kılınırsa iki rekatte bir selam vermek daha iyi olur. Haftada veya ayda bir veya hiç olmazsa ömürde bir defa olsun bu namazı kılmanın iyi olaca ı bildirilmi tir. Her rekatinde 75 defa (Sübhânallahi velhamdülillahi velâ ilâhe illallahü vallahü ekber) tesbihi okunarak kılınan dört rekatlı nafile bir namazdır. [Fazla yer kaplamaması için, bu tesbih yukarıya kısa olarak siyah harfle yazılmı tır. Tesbih denilince bu anla ılmalıdır.] Tesbih namazının kılını ı Allah rızası için nafile namaza niyet edilir. Sübhâneke’den sonra 15 defa yukarıda bildirilen Tesbih okunur. Sonra “Velâ havle velâ kuvvete illâ billahil aliyyil azîm” denir, sonra Euzü-Besmele çekilip Fatiha ile bir zamm-ı sure okunur. Sonra rükuya gitmeden tekrar 10 defa aynı Tesbih okunur. Sonra “Velâ havle velâ kuvvete ilâ billahil aliyyil azîm” denir. Sonra rükuya varılır, rüku tesbihinden sonra 10 defa Tesbih okunarak, rükudan, (Semiallahü limen hamideh) diyerek do rulduktan sonra ayakta iken aynı Tesbih 10 defa daha okunur. Tesbih bittikten sonra, (Rabbena lekel hamd) denir ve secdeye varılır. Secde tesbihinden sonra 10 defa Tesbih okunur. Secdeden kalkılır, celsede 10 defa Tesbih okunur, ikinci secdede de yine 10 defa Tesbih okunur. Toplamı 75 eder. kinci rekata kalkılınca, yine önce 15 defa Tesbih okunur, sonra yine birinci rekattaki gibi hareket edilir, sonra kadeye varılır. Tahiyyat ve salevatlar okunur. 3. ve 4. rekatlar da ilk iki rekat gibi kılınır. Her rekatte 75 Tesbih okunmu olur ki, toplamı 300 eder. Secde-i sehv gerekirse, secdede bu Tesbih okunmaz. Kazası olan nafile namaz kılamaz mam-ı Gazalî hazretlerinin (Dürret-ül Fahire) kitabındaki hadis-i erifte, (Kazaya kalmı namaz borcu bulunanın, nafile namazı kabul olmaz) buyuruldu. Ahmed Camî

hazretlerinin, (Miftah-un-necat) kitabındaki hadis-i erifte, (Ya Ali, halk nafile ile me gul olurken, sen farzları yap) buyuruldu. Hz. Ali’nin rivayet etti i hadis-i erifte buyuruldu ki: (Farz borcu olan, kaza etmeden, nafile kılarsa, bo yere zahmet çekmi olur, kazasını ödemedikçe, nafile namazları kabul olmaz.) [Fütuh-ul Gayb m. 48] Ba ka bir hadis-i erifte de, (Farzları eda ve muhafaza etmek, cihadın en faziletlisidir) buyuruldu. (Taberânî) Hadis-i Kudsîde, (Farzı yapmakla bana yakla ıldı ı gibi, hiçbir ibadetle yakla ılamaz) buyuruldu. (Buharî, Beyhekî) Farz namazın önemi Abdülkadir-i Geylani hazretleri buyuruyor ki: (Farz borcu varken nafile ile me gul olmak ahmaklıktır. Kaza borcu olan kimsenin, nafile kılması, borçlunun alacaklıya hediye götürmesine benzer, elbette kabul olmaz. Mümin, bir tüccara benzer, farzlar sermayesi, nafileler ise kazancıdır. Sermaye kurtarılmadan kâr olmaz. ) [Fütuh-ul gayb m. 48] Tesbih namazı nafile oldu u için cemaatle kılınmaz. Gurer ve Dürer’de deniyor ki: Ramazanın dı ında, vitir de cemaat ile kılınmaz. Bu husus icma ile sabittir. Cemaat ile nafile namaz kılınmaz. Ancak ça rılmadan gelen bir ki i, birine iktida eder veya iki ki i, bir ki iye uyarsa, mekruh olmaz. 3 ki ide ihtilaf vardır. 4 ki i olursa, ittifakla mekruh olur. Bazıları, tesbih namazını cemaatle kılabilmek için, namaza duruyor, sonra kasten bozuyorlarmı . Böylece bu namazı kılmayı kendilerine vacip yapıyorlarmı . (Vacib olunca da cemaatle kılınır) diyerek, tesbih namazını cemaatle kılıyorlarmı . Bir defa vacip de olsa cemaatle kılınmaz. Vitir vacip oldu u hâlde, Ramazan haricinde cemaatle kılınmıyor. Tesbih namazı nasıl cemaatle kılınabilir? Bir namazı kasten bozmak ise haramdır, büyük günahtır. Bir haramdan kaçmak, milyonlarca tesbih namazı kılmaktan evladır. Bazıları da, cemaatle tesbih namazı kılmayı nezrediyorlarmı . Böyle nezredilse de, yine cemaatle kılınmaz. (R.Muhtar) Kaza borcu olanın istihare namazı kılması Sual: Kazâ namazı borcu olan kimse, nâfile olan istihâre namazı kılabilir mi? CEVAP Nadiren yapılacak ibâdetler câiz olur. Cemaatle nafile kılmak Sual: Ba’zı kimseler, nâfile bir namaz olan tesbîh namazını cemâ’atle kılıyorlar. Nâfile namazları cemâ’atle kılmanın mekrûh oldu unu söyleyince, (Biz önce tesbîh namazı kılmayı adıyoruz. Adayınca tesbîh namazını kılmak vâcib oluyor. Vâcibi de cemâ’atle kılıyoruz. Ba’zan da, cemâ’atle namaza duruyoruz. Sonra da bozuyoruz. Tekrar kılması vâcib olaca ı için cemâ’atle kılıyoruz) dediler. Böyle vâcib yaparak cemâ’atle kılmak câiz midir? CEVAP Tesbîh namazı, nâfile oldu u için cemâ’atle kılınmaz. Dürer’de deniyor ki: Ramazanın dı ında, vitir de cemâ’at ile kılınmaz. Bu husûs icmâ ile sâbittir. Ramazanda terâvîhten ba ka, cemâ’at ile nâfile kılınmaz. Ancak ça rılmadan gelen bir ki i, birine iktidâ eder veya iki ki i, bir ki iye uyarsa, mekrûh olmaz. 3 ki ide ihtilâf vardır. 4 ki i olursa, ittifâkla mekrûh olur. Bir defa vâcib de olsa cemâ’atle kılınmaz. Vitir vâcib oldu u hâlde, Ramazan hâricinde cemâ’atle kılınmaz. Tesbîh namazı nasıl cemâ’atle kılınabilir? Bir ey adak edilince, bunun yapılması lâzım olmak için, be arttan biri, yapılacak ada ın kendisi günah olmamalıdır. Kurban bayramı günü oruç adamak câiz olur. Çünkü, orucun kendi harâm de ildir, bayram günü tutulması harâmdır. Ba ka gün tutması lâzım olur. (R.Muhtâr) Nâfile namazı cemâ’atle kılmayı adayan kimse, mekrûh i lememek için, bu namazı yalnız ba ına kılar. (Tesbîh namazını cemâ’atle kılanları görürsem, mekrûh i ledikleri ve dinde yanlı bir çı ır açtıkları için imâmlarını dövmek nezrim olsun) diye adakta bulunsa, dedi ini yapmaz. Yemîn keffâreti verir. Bir namazı kasten bozmak harâmdır, büyük günahtır. Bir harâmdan kaçmak, milyonlarca nâfile namaz kılmaktan evlâdır. Harâm i leyerek farz, mekrûh i leyerek sünnet yapılmaz. Günahtan kaçmak ibâdet yapmaktan önce gelir. (U.Besâir) Hadîs-i erîflerde buyuruluyor ki: (Az bir harâmdan kaçmak, 80 bin nâfile hac sevâbından efdaldir.) [Deylemî]

(Küçük bir günahtan kaçınmak, bütün cin ve insanların ibâdetleri toplamından daha iyidir.) [R.Nâsıhîn] Nafile namazlar farz namazlara eklenmez Sual: Çalı tı ım yerde, ö le ve ikindi namazlarını kılamadı ımı, ne yapmam gerekti ini bir hocaya sordum. Hoca efendi, (Nafilelerin farzlara eklenece ine dair hadis vardır. Ak am eve gelince, sekiz rekat nafile kılarsın) dedi. Nafileler farza eklenir mi? CEVAP Namazı, zaruretsiz kazaya bırakmak haramdır. Namazı kazaya bıraktı ı için tevbe etmek ve kaza borçlarını ödemek farzdır. Milyon rekat nafile namaz, iki rekat farzın yerine geçmez. (Namaz, zekât ve ba ka farzlardaki noksanlık, nafilelerle tamamlanır) hadis-i erifini bni Abidin hazretleri öyle açıklıyor: ( mam-ı Beyhekî, “Bu hadis-i erif, yapılmı olan farzlar içindeki sünnetler noksan kalırsa, nafilelerin bunları tamamlayaca ını bildirmektedir. Yoksa yapılmamı farzların yerine nafilelerin geçece ini bildirmiyor” dedi. u hâlde, nafileler, terkedilmi olan farzları de il, noksan olarak kılınan namazlardaki kusurları tamamlar.) R. Muhtar] Nafile kılmak, farzdaki kusurları tamamlamak için emrolunmu tur. (Namazı eksik olanın, o namazın üzerine, tamamlanıncaya kadar, nafile namazları eklenir) hadis-i erifi, nafilelerin farzlardaki kusurları tamamlıyaca ını bildirmektedir. (Tahtâvî) Namazın önemi büyüktür. Allahü teâlâ, (Namaz hesabının altından kalkan, kurtulur. Öteki hesaplarını kolayla tırırım) buyuruyor. (Umdet-ül- slâm) Peygamber efendimiz de (sallallahü aleyhi ve sellem) buyurdu ki: (Kıyamette önce namazdan sorulur. Namaz do ru kılındı ise, kurtulur, namaz bozuksa peri an olur.) [Hâkim] Ö le ve ikindi kaza edilmeden 8 de il, 8 bin rekat nafile kılınsa, ö le veya ikindinin 4 rekat farzı yerine geçmez. Milyonlarla sadaka, bir lira zekât borcunu ödeyemez. mam-ı Rabbanî hazretleri, (Nafile ibadet, bir farzı terk etmeye sebep olursa, ibadet olmaz, zararlı olur) buyurdu. (m. 123) Nafileler farzlar yerine geçmez Sual: Bir hoca, (Fıkıh kitaplarında, duha, tehiyyetülmescid, evvabin, tesbih namazı gibi nafile namazları kılmak, kaza namazı kılmaktan evla oldu u yazıldı ı için, kaza namazı kılmak yerine, bu nafileleri kılmak gerekir) dedi. Ben bu nafile namazları kılmayıp, kaza namazı kılıyorum. Yanlı mı yapıyorum? CEVAP Dogru yapıyorsunuz. Nafileler hiç bir zaman farzın yerine geçmez. Bir kimse, farzları, vacipleri kılsa, fakat ömründe hiç nafile kılmasa nafile kılmadı ı için sorumlu olmaz. Daha önemlisini yapmak için sünnet terk edilir. Mesela, sabah camiye gelen, imam te ehhüdde ise, sünneti kılmadan imama uyar. Daha sonra da sünneti kılmaz. Kamet okunduktan sonra sünnete durulmaz. Peygamber efendimiz, (Kamet okunurken, o farzdan ba ka namaz kılınmaz) buyurunca, “Sabahın sünneti de mi kılınmaz) dediler. (Evet, sabahın sünneti de kılınmaz) buyurdu. ( . Adiy) Cemaat ile namaz kılınırken, sünnete ba lamak mekruhtur. Mekruh i lememek için, sabahın sünneti bile terk edilir. ( mdad) Vakit daralınca, ilk sünneti kılmak, farzın kazaya kalmasına sebep olursa, bu sünneti kılmak haram olur. (Hadika) Bir hakim, vazifesini yapmak için, sabahtan ba ka namazların sünnetlerini terk edebilir. (Mülteka) Hakimin vazifesi, farz-ı ayn olmadı ı hâlde, sünnetleri terk etmek için özür sayılınca, birikmi kazaları ödemek, farz-ı ayn olup, cezası da pek iddetli iken, bunları ödemek elbette özür olur. Abdestte uzuvları üç kere yıkamak müekked sünnettir. Su pahalı ise, hava so uk ise, böyle bir özürle bu sünneti terk etmek, yani bir kere yıkamak caizdir. (R. Muhtar) Namazı kaza etmeyi geciktirmek Sual: Nafile kılmak kaza kılmaktan önemli midir? Namazı önem vermeden terketmekle, bir özürle kılamamak arasında fark var mıdır? CEVAP

Elbette çok fark vardır. Namaza önem vermedi i için kılmayan küfre girer. Uyumak, unutmak gibi bir özürle namazı kaçırmaya, fevt etmek denir. Fevt edilen namaza faite namaz denir. Faite namaz, kazaya kalması günah olmıyan namazdır. Bunun için, ku luk, tehiyyetülmescid gibi nafile namazları kılacak kadar faiteleri geciktirmek günah olmaz. Farz namazı özürsüz vaktinde kılmamak büyük günahtır. Acele kaza etmek gerekir. Zarurî i ler haricinde kaza etmeyi geciktirmek de büyük günahtır. (Berîka) Nafile zarurî i olmadı ı için, nafile kılarak, terkedilen kazayı geciktirmek dört mezhepte de günahtır.Dü man kar ısında, bir farz namazı kılmak mümkün iken, terketmek, 700 büyük günah i lemek gibidir. (Umdet-ül islâm, Cami-ül-fetâva) Önem verip de, tembellikle farz namazı terketmek büyük günah olur. (D. Muhtar, Cevhere) Namaza önem vermeli Namazı vazife tanımamak, önem vermemek ise küfürdür. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Namazı kasten terkeden kimse kâfir olur.) [Taberânî] (Küfrü imandan ayıran ey, namazı terketmektir.) [Tirmizî] (Namaz iman demektir. Namazı, vaktine ve di er artlarına riayet ederek kılan, mümindir.) [ bni Neccâr] En kıymetli amel, vaktinde kılınan farz namazlardır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Namazını, vakti girince hemen kılandan, Allah razı olur. Vaktinin sonunda kılanı da affeder.) [Tirmizî] (Rabbim söz verdi, namazı vaktinde, eksiksiz kılana azap etmiyecek.) [Hâkim] (Kıyamette önce namazdan sorulur. Namazı düzgün olanın, di er amelleri kabul edilir. Namazı düzgün olmıyanın, hiçbir ameli kabul edilmez.) [Taberânî] Cennete götürücü ameli soran sahabîden bir zata, Peygamber efendimiz, (Allaha ortak ko mayıp, farz olan namazı, zekâtı ve Ramazan orucunu eda eden cennete gider) buyurdu. O zat, (Allaha yemin ederim ki bundan fazlasını yapmam) dedi. (Cennetlik görmek isteyen buna baksın) buyurdu. (Buhârî) Sahabî, nafile ibadet yapmıyaca ına yemin etti i hâlde, Resulullah efendimiz, (Bu cennetliktir) buyuruyor. Demek ki, nafile ibadet yapmak art de ildir. Âlimlerimiz, nafile ibadetin farzlardaki noksanlıkları tamamlıyaca ını bildirmektedir. Sabah namazının sünneti, di er sünnetlere göre çok faziletlidir. Fakat, sabah sünnetini bile kılmıyan için, hiç ceza bildirilmedi. (Tahtâvî) mama, sabah namazının 2. rekatında yeti en, sünneti kılmaz, imama uyar. Çünkü sünnet, cemaatten hasıl olan 27 farz sevabından birisine bile yeti emez. (R. Muhtar) Müslim’deki bir hadis-i erifte, (Farzlardan sonra en faziletli namaz, gece [teheccüd] namazıdır) buyuruldu. Bir kimse, ömründe hiç teheccüd kılmasa, ahirette hiçbir ceza verilmez. Çünkü nafile namazdır. mam-ı Rabbanî hazretleri buyuruyor ki, (Farzın yanında nafilenin hiç kıymeti yoktur. Deniz yanında, damla bile de ildir. eytan, müminleri aldatarak, farzları küçük gösteriyor. Nafilelere yol açıyor. Zekât yerine, nafile sadakaları güzel gösteriyor. Hâlbuki, zekât niyeti ile fakire bir altın vermek, yüzbin altın sadaka vermekten daha sevaptır.) [m.29] Fütuh-ul-gayb kitabını erheden hanefî âlimlerinden Abdülhak-ı Dehlevî, hazretleri buyuruyor ki: (Farz namaz borcu olanın nafile kılması, do urmak üzere olan hamileye benzer. Do umu yakla mı ken, çocu u dü ürür. Artık bu kadına, hamile de, ana da denmez. Bu kimse de böyle olup, farz namazlarını ödemedikçe, Allahü teâlâ, nafile namazlarını kabul etmez) hadis-i erifi gösteriyor ki, farz borcu olanın, sünnetleri de kabul olmaz. Çünkü sünnetler de nafiledir. Bu hadis-i erif, Zahire-i Fıkh kitabında da vardır. Nafileler farzlardaki kusurları tamamlar Sual: Nâfile namazlar farzları tamamlıyormu . I yerimde ö le ve ikindiyi kılamıyorum. Eve gelince 8 rek'at nâfile kılsam, ö le ve ikindiyi kılmı sayılır mıyım? CEVAP Namazı, zarûretsiz kazâya bırakmak harâmdır. Namazı kazâya bıraktı ı için tevbe etmek ve kazâ borçlarını ödemek farzdır. Milyon rek'at nâfile namaz, iki rek'at farzın yerine geçmez. (Tamam yapılmamı olan namaz, zekât ve ba ka farzlar, nâfilelerle tamamlanır) hadîs-i erîfini bni Âbidîn hazretleri öyle açıklıyor: ( mâm-ı Beyhekî, "Bu

hadîs-i erîf, yapılmı olan farzlar içindeki sünnetler noksan kalırsa, nâfilelerin bunları tamamlayaca ını bildirmektedir. Yoksa yapılmamı farzların yerine nâfilelerin geçece ini bildirmiyor" dedi. u hâlde, nâfileler, terkedilmi olan farzları de il, noksan olarak kılınan namazlardaki kusûrları tamamlar.) [R.Muhtâr] I. Ahmed'in bildirdi i, (Farzdan bir ey noksan yapılırsa, nâfile namazlarla tamamlanır) hadîs-i erîfi de nâfilelerin farzlardaki kusûrları tamamlayaca ını bildirmektedir. (Tahtâvî) Ö le ve ikindiyi kazâ etmeden 8 rek'at de il, 8 bin rek'at nâfile namaz kılınsa, ö lenin veya ikindinin 4 rek'at farzı yerine geçmez. Milyonlarla nâfile sadaka, bir lira zekât borcunu ödeyemez. Farzın önemi büyüktür. Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Hak teâlâ, "farz ibâdetle bana yakla ıldı ı gibi, hiç bir eyle yakla ılamaz" buyurdu.) [U.Besâir] (En fazîletli cihâd, farzları ifâ etmektir.) [I.Ahmed] (Farz namaz borcu olanın, nâfile namazı kabûl olmaz.) [Dürret-ül fâhire] (Yâ Ali, halk, nâfile ile me gûl olurken, sen farzları tamamla!) [Miftâh]Farzı kazâ etmeden nâfile kılan, bo a zahmet çeker. [Fütûh-ul gayb] Teravih namazı Sual: Teravih kılmak sünnet midir? Nasıl kılınır? CEVAP Teravih namazı kılmak, sünnet-i müekkededir. Peygamber efendimiz, birkaç gün teravihi cemaatle kıldırmı , daha sonra evinde kılmı tır. Sebebi suâl edildi inde buyurdu ki: (Teravih namazının size farz olaca ından korktu um için evden çıkmadım.) [Buhârî] Teravihin yirmi rekat olu u ve cemaatle kılınması, hadis-i erifle bildirilmi tir. Sünnet oldu u eshab-ı kiramın icmâ’ı ile sabittir. (Merâkıl-felâh erhi) Peygamber efendimiz, teravihi, 8, 12 ve 20 rekat olarak da kılmı tır. 8 ve 12 rekati cemaatle kılmı , evinde de yirmi rekate tamamlamı tır. bni Abbas hazretleri bildiriyor ki, Resulullah, yatsıdan sonra, vitirden önce, 20 rekat namaz kılıp buyurdu ki: (Ramazanda 20 rekat teravih namazı kılanın, yirmi bin günahı affolur.) [ .E. eybe] Teravihin yirmi rekat oldu una inanmıyanın sapık oldu u (Nur-ül-izah) erhinde de yazılıdır. Hz. Ömer’in eshab-ı kiramla 20 rekat teravih namazı kıldı ı Peygamber efendimize bildirilince, Hz. Cebrail gelip, dedi ki: (Allahü teâlâ, Ömer’in ve eshabının bu ibadetini kabul eyledi.) (E. Vâizîn) mam-ı a’zam hazretleri buyuruyor ki: (Teravih namazı sünnet-i müekkededir. Hz. Ömer, teravih namazının 20 rekat olarak cemaatle kılınmasını kendili inden ortaya çıkarmamı , bid’at da i lememi tir. O, elindeki sa lam esasa, yani Resulullahın sünnetine dayanarak emretmi tir.) [El- htiyâr] Peygamber efendimiz, teravihi hiç kılmasa bile, hulefâ-i râ idinin kılması, sünnet olması için kâfidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Sünnetime ve hulefâ-i râ idinin sünnetine sımsıkı sarılın!) [Buhârî] Teravihin cemaatle kılınması sünnet-i kifayedir. Yani bir mahallede cemaatle kılınınca, di erleri evde kılsa, sünnet ifa edilmi olur. (Nimet-i slâm) Müekked sünnet olan teravihi ihmal etmemelidir! Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Ramazan ayında inanarak ve sevabını umarak teravih namazı kılanın, günahları affolur.) [Nesâi] Erkeklerin camide cemaatle namaz kılmalarının, evde kıldıkları namazdan 27 derece daha fazla sevap oldu u, kadınların ise, evde namaz kılmalarının, camide namaz kılmalarından daha çok sevap oldu u hadis-i eriflerle bildirilmi tir. Kadınlar, zaruretsiz camiye gidemez. Çünkü Redd-ül-muhtar’da buyuruluyor ki: (Genç ve ya lı kadınların 5 vakit namaza, Cuma ve bayram namazları için, vaaz dinlemek için camiye gitmeleri caiz de ildir. Eskiden, yalnız çok ya lı kadınların, ak am ve yatsı namazına gitmesine izin verilmi idi ise de, imdi bunların da gitmesi caiz de ildir.) Teravih namazı iki veya dört rekatta bir selam vererek kılınır. Fakat iki rekatta bir selam vermek daha iyidir. Teravih namazını on rekatta bir selam vererek iki selamla bitirmek caiz, fakat mekruhtur. afii’de ise hiç sahih olmaz. Teravih, vitirden önce kılınır. Vitirden sonra da kılmak caizdir. Kılınamayan teravih namazının kazası gerekmez

Yatsıyı cemaatle kılan, teravihi yalnız, vitri de cemaatle kılsa mahzuru olmaz. Hatta teravihi kılmasa da, farzı kılmı oldu u imama uyarak vitri kılabilir. mamla birlikte yatsının farzı kılınsa, sonra imam gitse, cemaatten biri imam olup teravihi ve vitri kıldırsa sahih olur. Birkaç ki i camiye girince, yatsının farzının kılınmı oldu unu görseler, biri imam olup yatsının farzını kıldırsa ve teravih kıldıran imama uysalar vitri de bu imamla kılsalar sahih olur. Bir özrü sebebiyle camiye gidemeyen kimse, teravihi evde yalnız ba ına kılabilir. Hanımı, anası ve kızı ile de cemaat yapıp kılabilir. Fakat imam, sünnete uygun kıldırıyorsa, erkekler camiye gitmelidir. Bazı imamlar tadil-i erkana riayet etmeyerek teravihi hızlı kıldırıyor. Halbuki Hanefi’de tadil-i erkan vaciptir. Vaciplerinden biri kasten terk edilerek kılınan namazı tekrar kılmak vaciptir. Unutularak vacip terk edilirse, secde-i sehv gerekir. Tadil-i erkan, afii’de ise farzdır. Farz terk edilince namaz sahih olmaz. Teravih de olsa, sahih olmayacak kadar hızlı kılmak caiz olmaz. Sual: Üç ki i câmiye girince, yatsının farzının kılınmı oldu unu gördük. Birimiz imâm olup yatsının farzını kıldık ve terâvîh kıldıran imâma uyduk. Vitri de bu imâmla kıldık. Sahîh oldu mu? CEVAP Evet. (Hidâye) Sual: Yatsı namazını kıldıktan sonra vitri kılıp, gece sahura kalkınca da teravihi kılmak caiz midir? Yani herhangi bir sebeple vitri teravihten önce kılmakta mahzur var mıdır? CEVAP Teravih, vitirden önce kılınır. Vitirden sonra da kılmak caizdir. (R. Muhtâr) Sual: Kılınmıyan teravih namazının kazası gerekir mi? CEVAP Teravih namazı sünnet oldu u için kaza edilmez. (M. Zühdiyye) Sual: Teravih namazını on rekatta bir selam vererek kılmak caiz midir? CEVAP Caiz, fakat mekruhtur. âfiîde ise sahih olmaz. (M. Felâh, T. Kulûb) Sual: Üç ki i ile Ramazanda camiye gitsek, yatsının farzı kılınmı olsa, birimiz imam olup yatsının farzını kılsak, sonra da teravih kıldıran imama uysak, vitri de bu imamla kılabilir miyiz? CEVAP Evet, kılabilirsiniz. (Hidâye) Sual: Bir özrü sebebiyle camiye gidemiyen kimse, teravihi evde yalnız ba ına kılabilir mi? CEVAP Yalnız da kılabilir, hanımı, anası ve kızı ile de cemaat yapıp kılabilirler. Sual: Terâvihte her dört rek'at kılındıktan sonra neler okunur? CEVAP Dört rek'at kılacak kadar oturulup salevât-ı erîfe veya tesbih veya Kur'ân okumak sünnettir. Iki rek'at arasında oturulmaz. Ba'zı yerlerde "sallû alâ Muhammed" deniyor. Bu ifâde, (Muhammed aleyhisselâma salevât getirin) demektir. Böyle söylemeyip, (Allahümme salli alâ Muhammed) demelidir! Elbette daha uzun olanlarını söylemek daha iyidir. Sual: Yatsı namazını kıldıktan sonra vitri de kılıyorum. Gece sahura kalkınca terâvîhi kılıyorum. Vakit daralırsa diye vitri terâvîhten önce kılmakta mahzûr var mıdır? CEVAP Terâvîh, vitirden önce kılınır. Vitirden sonra da kılmak câizdir. (R.Muhtâr) Sual: Yatsıyı cemâ'atle kıldım. Terâvîhi yalnız kılmak icap etti. Terâvîhi kıldıktan sonra vitri cemâ'atle kıldım. Mahzûru oldu mu? CEVAP Terâvîhi kılmasa da, farzı kıldı ı imâma uyarak vitri kılabilir. (R.Muhtâr) Sual: Kadın mamın, kadınlara teravih kıldırması sahih midir? CEVAP

Kadının kadınlara mam olması tahrimen mekruhtur. Tahrimen mekruh, harama yakın demektir. Mekruh olan namaz sahih olursa da, kabul olmaz, yani sevap verilmez. (R. Muhtâr) afiî’de kadının kadına imam olması caiz, Malikî’de sahih de ildir. (Tenvîr, Mîzân) Tadili erkan vaciptir Sual: Bazı imâmlar terâvîhi hızlı kıldırıyor. Ta'dil-i erkâna riâyet edemiyoruz. Daha belimizi do rultmadan secdeye iniyoruz. Namazımız sahîh oluyor mu? CEVAP Hanefîde ta'dîl-i erkân vâcibdir. Vâciblerinden biri kasten terkedilerek kılınan namazı tekrar kılmak vâcibdir. Unutularak vâcib terkedilirse, secde-i sehv lâzım olur. Ta'dîl-i erkân, âfi'îde ise farzdır. Farz terkedilince namaz sahîh olmaz. (Mevkûfât) Hangi namaz olursa olsun, sahîh olmıyacak kadar hızlı kılmak câiz olmaz. Kadın ve teravih namazı Sual: Kadınlar, teravih namazı kılmak için camiye gidince, konu uyor, gürültü ediyorlar. nsanlar rahatsız oluyor. Kadınlar teravih namazını evde kılsalar olur mu? CEVAP Erkeklerin camide cemaatle namaz kılmalarının, evde kıldıkları namazdan 27 derece daha fazla sevap oldu u, kadınların ise, evde namaz kılmalarının, camide namaz kılmalarından daha çok sevap oldu u hadis-i eriflerle bildirilmi tir. Kadınlar, hiç gürültü etmese de, zaruretsiz camiye gidemez. Çünkü Redd-ül-muhtâr’da buyuruluyor ki: (Kızların, genç ve ya lı kadınların 5 vakit namaza, cuma ve bayram namazları için, vâz dinlemek için camiye gitmeleri caiz de ildir. Eskiden, yalnız çok ya lı kadınların, ak am ve yatsı namazına gitmesine izin verilmi idi ise de, imdi bunların da gitmesi caiz de ildir.) [ mamlık bahsi] [Bu hüküm, adı geçen kitabın Türkçe tercümesinin c.2, s.420 dedir.]

Sünnet ve efaat

Sünnet kelimesi 3 manaya gelir Sual: "Farzı terkederek harâm i leyen efâ'ate kavu ur, fakat sünneti terkeden efâ'ate kavu amaz" deniyor. Do ru mudur? CEVAP Sünnet kelimesi 3 ma'nâya gelir: 1- Kitab ve Sünnet ifâdesindeki sünnet, hadîs-i erîfler demektir. 2- Farz ve Sünnet ifâdesindeki sünnet, Resûlullahın emîrleri demektir. Bunlar ikiye ayrılır: Sünnet-i zevâid: Peygamber efendimizin ibâdet olarak de il, âdet olarak devamlı yaptı ı eylerdir. Yiyip içme, elbise giyini ekli gibi. Sünnet-i Hüdâ: Yalnız dînimizin iârı olan i lerdir. Ezân okumak, cemâ'atle namaz kılmak gibi. Bunlara (müekked sünnet) de denir. Ara sıra terk ettiklerine (sünnet-i gayrı müekkede) denir. 3- Sünnet, yalnız olarak kullanılınca, Islâmiyet anla ılır. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: (Bir zaman gelir, sünnetime [ slâmiyete] uyan garip olur.) [ ir'a](Sünnetimi [ slâmiyeti] terkedene efâ'atim harâmdır) hadîs-i erîfinin, (Inanılacak eylerde slâmiyetten ayrılan efâ'ate kavu amaz) ma'nâsına geldi i, erh-i hadîs-i erbaîn'de yazılıdır. Çünkü günâh i liyen efâ'atten mahrûm kalmaz. Hadîs-i erîfte, (Büyük günâh i leyenlere efâ'at edece im) buyuruldu (Tirmizî) Demek ki, sünnet namazları de il, slâmiyeti terk eden efaate kavu amaz. Büyük günah i leyen de efaate kavu ur. (Hadika) Sünnet kelimesi, yol, i , âdet, çı ır gibi ma'nâlara da gelir. Meselâ sünnetullah, Allahın i i, Allahın âdeti demektir. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: (Kim, dînimizde bir "sünnet-i hasene" çıkarırsa, [iyi bir çı ır açarsa] bunun sevâbı ile, bu yolda gidenlerin sevâbı ona verilir, o yolda gidenlerin sevâbından da hiç bir ey eksilmez. Kim de, dînimizde bir "sünnet-i seyyie" çıkarırsa, [kötü bir çı ır açarsa] bunun günâhı ile, bu yolda gidenlerin günâhı, ona da verilir, o kötü yolda gidenlerin günâhından da hiçbir ey eksilmez.) [Müslim]

Kur’anda be vakit namaz

Dindeki delillere bakmak lazım Sual: Kur’anda be de il, üç vakit namaz oldu u söyleniyor. Peygamberimiz be vakit namaz kılmadı mı? CEVAP Söylenene de il, dindeki delillere bakmak gerekir. Be vakit namazın farz oldu u Kitap, Sünnet, cma ve Kıyas-ı fukaha ile sabittir. Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki: (Namaz, müminlere belli vakitlerde farz kılındı.) [Nisâ 103] (Namaz, belli vakitlerde farz kılındı) buyurulup, ayrıca, be vaktin hepsi de di er ayetlerde bildirildi i hâlde, “Be vakit namaz” ifadesinin geçmeyi i, kutuplarda ve buralara yakın yerlerde, be vaktin tamamının taayyün etmemesindendir. (N. slâm) sra suresinin, (Güne in kayması ânından, gecenin kararmasına kadar ve sabah vakti namaz kıl) mealindeki 78. ayet-i kerimenin aslında geçen, (Dülûk-ü ems) ö le ve ikindi, (Gasak-ıl leyl) ak am ve yatsı namazı, (Fecr) de sabah namazıdır. (Beydâvî) Kaf suresinin, (Güne in do u undan ve batı ından önce ve gece Rabbini tesbih et) mealindeki 39. ve 40. ayet-i kerimesindeki, güne in do u undan önceki sabah namazı, güne in batı ından önceki ö le ve ikindi namazı, geceki de ak am ve yatsı namazıdır. (Beydâvî) Be vakti bildiren ayet bni Abbas hazretleri, (Kur’an-ı kerimde be vakit namazı bildiren ayet hangisi) diye suâl edildi inde, u mealdeki ayet-i kerimeyi okudu: (Ak ama girerken, sabaha ererken, gündüzün sonunda ve ö le vaktinde Allahı tenzih edin!) [Rum 17,18] Ak ama girerkenden maksat, ak am ve yatsı namazı, sabaha ererkendeki sabah namazı, gündüzün sonundaki, ikindi namazı, ö ledeki de, ö le namazıdır. (Celâleyn) Nur suresinin 58. ayet-i kerimesinde, (salât-ı fecr = sabah namazı) ve (salât-ı i â = yatsı namazı) ifadesi açıkça geçmektedir. Peygamber efendimiz, Bekara suresindeki, (Namazları ve vustâ namazını kılın) mealindeki 238. ayet-i kerimeyi açıklarken, (Vustâ namazı ikindi namazıdır) buyurdu. ( . Ahmed) Bu ayet-i kerimede, (Namazları ve ikindi namazını kılın) buyuruluyor. Arabî gramere göre, namazlar [salevât] denince, ikiden fazla namaz anla ılır. Çünkü iki namaz demek için, salevât [namazlar] de il, salâteyn [iki namaz] denilir. kindi namazı vustâ [orta] namaz oldu una göre, ikindi hariç, öteki namazların sayısı iki olamaz, ikiden fazla olması gerekir. Üç de olamaz. Çünkü 4,6 gibi çift sayılı olmalı ki, ikindi namazı tam ortada olabilsin. Yani ortadaki namaz ikindi oldu una göre, ondan önce iki namaz, ondan sonra da iki namaz bulundu u meydana çıkar. Di er ayetlerdeki namaz vakitleri de dikkate alınınca, namaz vakitlerinin be oldu unda hiç üphe kalmaz. (H. S. Vesikaları) Kur’an-ı kerimi Peygamber efendimiz açıklamı tır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Büyük günah i lenmedi i müddetçe, be vakit namaz ile cuma namazı, öteki cumaya kadar aralarda i lenen günahlara kefarettir.) [Müslim] (5 vakit namaza devam edin!) [Taberânî] (5 vakit namazla emrolundum.) [Buhârî] Sünnetten Delil Peygamber efendimiz, (Be vakit namazı kılan, Ramazan orucunu tutan, zekât veren ve büyük günahlardan sakınan herkese, kıyamette, cennetin 8 kapısı açılır) buyurup, Nisâ suresinin (Nehyolundu unuz büyük günahlardan kaçarsanız, küçük kusurlarınızı örter, sizi erefli bir makama yükseltiriz) mealindeki 31. ayet-i kerimesini okudu. (Hâkim) (Birinin evi önünde, bir nehir olsa, günde be defa bu nehirde yıkansa, üzerinde kir kalır mı) sorusuna, eshab-ı kiram, (Hayır ya Resulallah) dediler. Onlara buyurdu ki: ( te be vakit namazı kılanların da günahları böyle kalmaz.) [Buhârî] Kur’an-ı kerimden sonra en sahih kitap olan Buhârî ve Müslim’deki uzun bir hadis-i erifin bir bölümü öyle: (Miraca çıktı ım gece, elli vakit namaz farz kılındı. Dönü te Hz. Musa’yı gördüm. Elli vakit namazın ümmetime zor gelece ini, namaz vakitlerinin azaltılması için ricada bulunmamı söyledi. Ben de arzettim. Rabbim be vakte indirdi.) [Buhârî]

Kitap ve Sünnet’ten sonraki delil cma’dır. Peygamber efendimiz, eshab-ı kiram ve onlardan sonra bugüne kadar gelen bütün âlimler, be vakit namaz kılmı , bu hususta kesin bir icma hasıl olmu tur. slâm âlimleri de, be vakit namazın nasıl kılınaca ını kitaplara yazmı lar, böylece Kıyas-ı fukaha ile de namazın be vakit oldu u sabit olmu tur. Bu dört delilden sonra, (Namaz, be vakit de il) demek, ( slâmiyete inanmıyorum) demenin ba ka eklidir.

Kutuplarda namaz

Kutuplarda namaz Sual: Kutuplarda namaz nasıl kılınır, oruç nasıl tutulur? CEVAP Kur’an-ı kerimde, be vakit namazın vakitleri, çe itli ayet-i kerimelerde bildirildi i hâlde, “Be vakit namaz” tâbiri geçmez. Bunun hikmetlerinden birisi de, kutuplara yakın yerlerde, be vakit namazın hepsinin vaktinin girmemesidir. âfiî âlimlerinin ço una göre, yatsı ve sabah namazının vakti girmiyen yerlerde, bu namazlar, vakitleri giren en yakın bölgeye kıyas edilerek kılınır. Hanefî âlimlerinin ço una göre de, vakit girmedi i için, bu iki namaz farz olmaz. Nitekim, ayakları olmıyan kimse için abdestin farzı dört de il, üçtür. Biri sâkıt olmu tur. Bulunmıyan ayaklar yerine vücudun ba ka yerini yıkamak gerekmez. Zengin, slâmın be artını da yapmakla mükellef iken, fakire zekât vermek ve artları yoksa, hacca gitmek de farz de ildir. u hâlde îfa bakımından, slâmın artı zengine göre be iken, fakire göre üç olmaktadır. Fakire de, (Sen slâmın be artını yapmaya mecbursun) denilemez. Çünkü onda zenginlik artı yoktur. Muayyen özrü on gün devam eden bir kadın, her ay on gün namaz kılmaz. Çünkü namaz kılmak için, hadesten taharet artı mevcut de ildir. Özürden kurtulunca, kaza etmesi de emredilmemi tir. Vakit, namazın artıdır Kısa gecelerde afak kaybolmadan fecrin tulû etti i ülkelerde, yatsı ile vitrin vakitleri girmedi i için bu namazları kılmak gerekmez. (Nimet-i slâm) Halebî’de buyuruluyor ki: Vakit girmedikçe, namaz farz olmaz. Nitekim Sadrüddin Bürhan-ül eimme, (Vakti girmedi i için yatsı namazı size farz olmaz) diye fetva vermi ti. ems-ül-eimme Hulvânî, (Vakit girmiyen yerlerde yatsı namazı kaza olarak kılınır) diye fetva vermi ti. Ancak daha sonra, bu fetvayı duyan Harezm’de eyh-i Kebir Bakkâli hazretleri, (Vakit girmiyen yerlerde yatsı namazı farz olmaz) diye fetva verdi. mam-ı Hulvânî hazretleri bu fetva üzerine, eyh-i Kebir hazretlerine, (Be vakit namazdan birini kaldıran kimse, kâfir olmaz mı?) diye sordurunca, eyh-i Kebir hazretleri de, (Dirsekleri ile birlikte elleri veya a ık kemikleri ile birlikte ayakları olmıyan kimse için abdestin farzı kaçtır?) dedi. Daha sonra, ( te bir abdest uzvu noksan olana abdestin farzı, dört de il, üç oldu u gibi, namaz vakitlerinden bazısı girmiyen yerdeki müslümanlara, sadece vakti giren namazlar farzdır) buyurdu. Bu cevap kar ısında, mam-ı Hulvânî, hakkı teslim edip, önceki fetvasından rücû etti. (Halebî) Hanefî’de vakit, namazın hem artı, hem de sebebi oldu u için, sebep bulunmayınca, yani vakit girmeyince, o namaz farz olmaz. Vakit girmeden de kılınmaz. Kaza etmek de gerekmez. Fakat bazı âlimlere göre, bu iki namazı kılmak farzdır. htiyata riayet ederek kılmak çok iyi olur. Bu bakımdan bu iki namaz vaktinin ba lamadı ı zamanlarda, vakitlerinin ba ladı ı en son günün vakitlerinde kılmak iyi olur. Seferî olanın, dört mezhepte de oruç tutması farz de ildir. Kutuplara giden müslüman, seferî ise oruç tutmaz. Geriye dönünce kaza eder. Ramazan ayı gelince, oruç tutmak farz olur. Bu bakımdan gündüzleri çok uzun olan yerlerde ikamet eden bir müslüman, oruca saat ile ba lar, saat ile bozar. Vakitleri normal te ekkül eden en yakın bölgelere kıyas edilir. O hâlde gündüzleri çok uzun olan yerde ya ıyan müslümanlar, gündüzü böyle uzun olmıyan bir ehirdeki müslümanların zamanına uyarak oruçlarını tutarlar. (R.Muhtar) Avrupa’daki bazı Müslümanların, yatsı ve sabahın vakti girmeyen yerlerde cemaatle nafile namaz, kılarak ayrılı a sebep olduklarını i itiyoruz. Müslümanlık, birlik dinidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: ( eytan, insanın kurdudur. Sürüden ayrılan koyunu kurt

yakaladı ı gibi, eytan da slâm toplulu undan ayrılanı yakalar. Sakın ayrılmayın, cami ve cemaatlerde bulunun!)

Namazla ilgili di er hususlar

Dört hak mezhebde namazın hükümleri Sual: Hanefi mezhebi ile di er hak mezheplerimizdeki namazın hükümleri hakkında kısaca bilgi verir misiniz? CEVAP Namaza ba larken a ız ile, dil ile niyet etmek, Hanefî’de bid’at, âfiî ve Hanbelî’de sünnet, Mâlikî’de caizdir. Hanefi’de kalbi tatmin olmayanın dil ile de niyet etmesi caizdir. Kıyamda iken, âfiî’de ayaklar bir karı kadar açılır. Di er üç mezhepte dört parmak kadar açılır. Namazda intikal tekbirleri Hanbelî’de vacip, di er üç mezhepte sünnettir. Namazda Fatiha okumak, Hanefî’de vacip, di er üç mezhepte farzdır. mamın arkasında Fatiha okumak, Hanefî’de tahrimen mekruh, âfiî’de farzdır. Mâlikî ve Hanbelî’de, imam yüksek sesle okurken, tahrimen mekruh, sessiz okurken müstehaptır. Son te ehhüdde salevat okumak âfiî’de farz, di er üç mezhepte sünnettir. Vitir namazı mâm-ı a'zama göre vâcib, imameyne ve di er üç mezhebe göre sünnettir. Be vakit namazın farzlarını cemaat ile kılmak, Hanefî, âfiî ve Mâlikî’de sünnet, Hanbelî’de vaciptir. Cuma namazına imâmdan ba ka, Hanefî’de 3, âfiî ve Hanbelî’de 40, Mâlikî’de 12 erkek yeti ir. Hanefî âlimlerinin ço una göre, tadili erkan vacip, mâm-ı Ebû Yûsüf ve di er üç mezhebe göre farzdır. Hanefî’de seferde iken namazları cem etmek caiz de ildir. Malikî’de seferde, hastalıkta, karanlıkla beraber ya mur ve çamur olunca, ö le ile ikindiyi, ak am ile yatsıyı birle tirerek kılmak câizdir. âfii’de seferde, bu namazları, birle tirip, takdim veya tehir ederek kılmak câizdir. Ya mur ya arken de sadece takdim ederek birle tirmek câizdir. Hanbelî’de ise, seferde, hastalıkta, kadının müstehaza [özürlü] olmasında, idrar ve yel kaçırmak gibi abdesti bozan özürlerde, canından, malından ve namusundan korkanın, mai etine zarar gelecek olanın iki namazı cem edip kılmaları câizdir. âfiî ve Hanbelî’de kadının kadına imam olması caiz, Hanefî’de mekruh, Malikî'de sahih de ildir. Teravihi on rekatta bir selam vererek kılmak üç mezhepte mekruh, âfiî'de sahih de ildir. Bayram namazı, Hanbelî’de farz-ı kifaye, Hanefî 'de vacip, âfiî ve Mâlikî 'de sünnettir. Bir namazı özürsüz terk eden Hanbelî âfiî ve Mâlikî’de öldürülür. Hanbelî’de kâfir oldu u için, di er ikisinde büyük günah i ledi i için öldürülür. Hanefî’de namaza ba layıncaya kadar dövülüp hapse atılır. Özürle bir veya birkaç namazı kılamayanın durumu ise öyledir: âfiî, Hanbelî ve Mâlikî’de, kazası olanın, sünnet kılması haramdır. Hanbelî ve Mâlikî’de, sabahın sünneti, vitir ve bayram namazı bundan müstesnadır. Hanefî’de ise, sünnetleri ve ku luk, evvabin, tesbih, tehiyyetül mescid gibi nafile namazları kılmak, kaza kılmaktan evladır. Çünkü bu kazalar bir özürle kılınamamı tır, böyle kazaya kalmak günah olmadı ı için, sünnetleri ve nafileleri kılacak kadar ertelemek de Hanefî’de günah de ildir. Ama namazları kasten, özürsüz terk eden, sünnet veya nafile kılamaz. Gaibin, yani uzak ülkede ölenin ardından burada cenaze namazı âfiî ve Hanbelî’de kılınabilir, Hanefî ve Mâlikî’de kılınmaz. ehidin cenaze namazı Hanefî’de kılınır, di er üç mezhepte kılınmaz. ntihar edenin cenaze namazı, Hanefî ve âfiî’de kılınır, Mâlikî ve Hanbelî’de kılınmaz. Seferi olmak için Hanefî’de 104 km, di er üç mezhepte 80 km uza a gitmek gerekir. Giderken yolda da seferi olunur. Üç mezhepte, giri ve çıkı günleri hariç, 4 günden, Hanefî’de ise 15 günden az kalmaya niyet eden seferi olur. Hanefî’de seferde 4 rekatlık farzları, iki rekat kılmak vacip, Mâlikî’de, me ru yani, günah olmayan seferde, 2 kılmak sünnet, âfiî ve Hanbelî ’de, 2 veya 4 kılmak da caizdir.

âfiî veya Mâlikî olan veya taklit eden, mukim iken, hacda seferî olan Hanefî imama uyarak dört rekat farzları iki rekat olarak kılar ise, bu namazları sahih olmadı ı için kaza etmesi gerekir. Niyet ne demektir Sual: Niyet ne demektir? Namazda niyet nasıl olur? Ticaret de yapanların haccı kabul olur mu? CEVAP Niyet, emre itaat ve Allahü teâlânın rızasına kavu mak için yaptı ını kalbinden geçirmek demektir. Niyet, ibâdet yapmayı kalbe getirmek, hâtırlamak de ildir. Allahü teâlâ için yapmayı irâde etmek, istemek demektir. Niyet, ibâdete ba larken yapılır. Daha önce, meselâ bir gün önce yapılırsa, niyet olmaz. Buna emel, arzu, vaat denir. Meselâ, Hanefî’de oruca niyet etmek zamanı, bir gün önce, güne in batmasından ba layarak, ertesi gün, ö leye bir saat kalıncaya kadardır. Daha önce veya daha sonra yapılırsa caiz olmaz. Namaza ba larken, iftitah tekbîri söylenirken niyet edilir. Daha önce de, mesela, cemaat ile namaz kılmak için evinden çıkan kimse, niyet etmeden imama uysa, câiz olur. afii’de niyet, iftitah tekbiri alınırken yapılır, daha önce olmaz. Namaza niyet etmek demek, o namazın ismini, vaktini, kıbleyi, imama uyma ı irâde etmek, kalbinden geçirip, kılmayı tercîh etmek demektir. Yalnız ilim, yâni ne yapaca ını bilmek niyet olmaz. Niyet ederken, hangi farz ve hangi vâcib oldu unu bilmek lâzımdır. Meselâ (Bugünkü ö leyi kılmaya) diye, farzın ismini bilmek veya vaktin farzı demek lâzımdır. bâdetlerin sahih olması için, Allahü teâlânın rızası için yapmaya niyet etmek lâzımdır. Niyet, kalb ile olur. Yalnız söylemek ile niyet edilmi olmaz. Kalb ile birlikte olmak artı ile dil ile söyleyerek niyet etmek câiz olur. Kalb ile niyet, söz ile niyete benzemezse, kalbdeki niyet esastır. Mesela bir kimse, ö le vakti, ö le namazına niyet ederken, dili ile niyet ettim, bugünkü ikindi namazına dese, kalbi ile de ö le oldu unu bilse, ö leyi kılmaya niyet etse ö le için niyet etmi sayılır, dil ile söyledi inin önemi yoktur. Resûlullah efendimizin ibâdet olarak de il de, âdet olarak, elbise giymesi, oturması, kalkması, iyi eyleri yapmaya sa dan ba laması gibi devamlı yaptı ı eylere zevâid sünnet denir. Bunları yapanlara da sevap verilir. Bunlara sevap verilmesi için, niyet etmek lâzım de ildir. Niyet edilirse, sevapları ço alır. Bid'at, dinden olmayan, ibâdet olmayan, âdet olan bir ey ise, dînimiz bunu red etmez. Yiyip içmekte, elbisede, nakil vasıtalarında, binâ, ev i lerinde, ibâdet yapmak, yâni Allahü teâlâya yakla mak niyet etmeyip, yalnız dünya i i dü ünülürse, bunlar bir ibâdeti yapmaya mani olmadıkça veya bir haramı i lemeye sebep olmadıkça, bid'at olmaz. (Hadîka) Ticâret yapmak ve hac etmek için giden kimsenin, niyetine bakılır. Hac niyeti fazla ise sevap alır. Ticâret niyeti çok ise veya iki niyet e it ise, hac sevabı kazanamaz. Fakat, artlarını yerine getirdi ise, yalnız farzı yapmı olur. Farzı yapmamak azâbından kurtulur. Hiç hac niyeti yoksa maksadı ticaret veya ba ka ey ise hiç sevap kazanamaz. Demek ki, hacılarla birlikte hacca gitmek için bilet alıp yola çıkmak, hac için niyet edilmi olmuyor. Ama niyet etmiyorum dese de seferilik için niyet etmi olur. Niyetin yeri kalptir Sual: Namazda niyeti kalp ile mi yapmalı yoksa dil ile mi? CEVAP Namaza ba larken, niyetin dil ile de söylemek hakkında kitaplardaki bilgiler kısaca öyledir: Niyetin yeri kalbdir. Dil ile de söylenmesi iyidir. Dil ile söylenmezse bir ey gerekmez. (El Kâfi, Fetava-i Hindiyye) Peygamber efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) namaza ba larken dil ile niyet etti i bildirilmemi tir. Sahabe ve tabiin den de böyle bir ey bildirilmemi tir. Hılye’de dört mezhep imamından da dil ile niyet edilebilir haberi bildirilmemi tir. Niyeti dil ile yapmanın bid’at oldu unu bildiren alimler vardır. Fetih sahibi bunu nakletmi tir. Hılye’de de, (Belki en uygunu, kalbi toparlamak için dil ile söylemek bid’at-i hasene olur.) demi tir. (Reddülmuhtar)

Hanefi’de namaza dil ile niyet bid’attır, vesveseden kurtulmak için caiz görülmü tür. (Mezahib-i erbea) mam-ı a’zam’ın fetvalarını bildiren El-ihtiyar kitabında, (Niyet, o namazın hangi namaz oldu unu kalben bilmektir. Bu i te dil ile söylemeye itibar yoktur) buyuruluyor. Dürer ve gurer’de, (Hidaye’de bildirildi ine göre. Niyet kalb ile, hangi namazı kıldı ını bilmektir. Dil ile söylemeye itibar edilmez. Kalbin hazır olması için dil ile de söylenmesi müstehaptır, iyi olur) buyuruluyor. Halebî’de (Niyet kalb iledir, dil ile de söylenmesi müstehabdır. Kalben niyet edip de, dil ile söylenmese mahzuru yoktur.) buyuruluyor. slam âlimlerinin göz bebe i olan mam-ı Rabbani hazretleri, Kâbil müftüsüne yazdı ı 186. Mektubunda buyuruyor ki: (Alimler, namazda, kalb ile niyet etmekle berâber, a ız ile de söylemek müstehab olur demi tir. Hâlbuki, Resûlullah efendimizin, Eshâb-ı kirâmın ve Tâbiîn-i ızâmın söz ile niyet ettikleri, zayıf bir haber ile dahi, bildirilmemi tir. A ız ile niyet etmek bid'attır. Bu bid'ate hasene diyorlar. Hâlbuki, bu bid'at, yalnız sünneti yok etmekle kalmıyor, farzı da yok ediyor. Çünkü çok kimse, yalnız a ızla niyet ederek kalb ile niyet etmiyor. Resûlullahın sünnetine bir ey katmamalı ve Onun Eshâb-ı kirâmına uymalıdır.) [c.1,m.186] [ bni Âbidîn buyuruyor ki: (Niyet, yalnız kalb ile olur. Yalnız söz ile niyet etmek bid'attir. Kalb ile niyet edenin, üpheden, vesveseden kurtulmak için, söz ile de niyet etmesi câizdir.] Niyet, kalb ile olur. Yalnız söylemek ile niyet edilmi olmaz. Kalb ile birlikte olmak artı ile söyleyerek niyet etmek câiz olur da denildi. Kalb ile niyet, söz ile niyete benzemezse, kalbdeki niyete bakılır. bâdetlerde niyetin söz ile yapılaca ını bildiren hiçbir hadis-i erif ve haber mevcut de ildir. Dört mezhebin imamları da bildirmemi tir. ( slam Ahlakı) bâdetler yapılırken, yalnız a ız ile söylemeye niyet denmez. Kalb ile niyet edilmezse, dört mezhepte de namaz sahih olmaz. Resûlullahın ve Eshâb-ı kirâmın ve Tâbiînin ve hattâ dört imamın a ız ile niyet ettikleri i itilmemi tir. Hanefî’de, abdest alırken yüzü yıkarken, kalb ile niyet etmek sünnettir. [A ız ile de niyet etmek, sünnettir, müstehabdır ve bid'attir denildi i bni Âbidîn’de yazılıdır. Sünnettir veya bid'attir denilen bir eyi yapmamak lâzım oldu u, Berîka, Hadîka ve bni Âbidîn’de bildirilmektedir. Bunun için a ız ile niyet etmemelidir. (S. Ebediyye) Sözün özü udur ki, niyetin yeri kalbdir. Kalb ile niyet edenin, üpheden kurtulmak için, söz ile de niyet etmesi iyi olur. Dinimizde niyetin önemi Sual: Dinimizde niyetin önemi nedir? Sırf kötü niyet için günah, sırf iyi niyet için sevap olur mu? CEVAP Dinimizde niyetin önemi büyüktür. Kötü niyet için günah, iyi niyet için sevap vardır. Sevap kazanmak için niyetin halis olması gerekir. Amel mümkün olmasa da halis niyet, yalnız ba ına hayırdır. yi bir amel i lemeye niyet edip, fakat onu i lemek nasip olmayana, niyetinin sevabı yazılır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Müminin niyeti amelinden hayırlıdır) (Allahü teâlâ, sizin suretlerinize, mallarınıza bakmaz. Kalblerinize ve amellerinize bakar) [ bni Mace] Yani, Allahü teâlâ, insanın yeni, temiz elbisesine, hayrat ve hasenatına, malına, rütbesine bakarak sevab ve ikram etmez. Bunları ne dü ünce ile, ne niyet ile yaptı ına bakarak sevab veya azab verir. Yine bir hadis-i erifte buyuruldu ki: ( nsanlar dört gruptur: Birincisinin ilmi ve malı vardır. Helalinden kazanır, me ru yerlere harcar. Ba ka biri de, "Benim de malım ve ilmim olsaydı, bunun gibi yapardım" der. Bunların ikisi mükâfatta beraberdir. Di er bir kimsenin de ilmi yok, fakat malı çok. Cahilli i sebebiyle malını harcarken harama, helale aldırı etmez. Ba ka biri de, "Benim de malım olsaydı, bunun gibi yapardım." der. Bunların ikisi de günahta beraberdir.) [ .Gazali]

Her türlü kötü niyetten kaçmak gerekir. Peygamber efendimiz, ( ki müslüman birbirine kılıç çeker, biri di erini öldürürse, ikisi de Cehennemdedir) buyurunca, (Ölenin suçu ne) diye sordular. Buyurdu ki: (O da, öldürmek istemi ti.) [Buharî] slâm âlimleri de buyuruyor ki: Amelden önce, amel için niyeti ö ren! Niyetle küçük amel büyük, büyük amel küçük olur. Niyetin hayır oldu u sürece hayır üzeresin. Niyeti tam olana, Allahın yardımı da tam olur. Niyet hayır, akıbet hayır. , niyete göre de erlenir Sual: Her i te niyetin kıymeti var mıdır? Mubah bir i yaparken, bu i , gayrı müslimlerin adetlerine benzerse mahzuru olur mu? CEVAP Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Ameller niyete göre, iyi veya kötü olur.) [Buharî] Bu hadis-i erif, taatlara ve mubahlara niyete göre sevab verilece ini bildirmektedir. Günahlar, niyetsiz veya iyi niyetle de i lenirse, günah olmaktan çıkmaz. Mesela (Mümini sevindireni Allahü teâlâ sevindirir) hadis-i erifine uyabilmek için, bir mümini sevindirmek niyetiyle içki masasına oturmak sevab olmaz, günah olur. Fâsıklara, gayrı müslimlere benzemek niyetiyle suyu bile onlar gibi içmek günahtır. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Suyu alkollü içki içenler gibi içmek haramdır.) [R.Muhtar] Mubah, taat, farz ve haram i lerken yapılan niyet önemlidir. Mubahlar iyi niyetle yapılırsa taat olur; sevap, kötü niyetle yapılırsa günah olur. Niyetsiz ise sevap da, günah da olmaz. Üç örnek verelim: 1- Yiyip içmek mubahtır. Yiyip içerken, Allahü teâlânın emirlerini yapıp yasak ettiklerinden kaçmak için kuvvet kazanmaya niyet edilirse, taat olur, sevap olur. Günah i lemeye kuvvet kazanmak için yenirse, günah olur. 2- Uyumak mubahtır. badetleri rahat yapmak niyetiyle uyumak ibâdet olur. Yarın bir haramı i lemek dü üncesiyle yatan günah i lemi olur. Hiçbir ey dü ünmeden gafletle yatan, sevap kazanamaz. Böyle gafletin devam etmesi günaha sürükleyebilir. 3- Elbise giymek mubahtır. Yeni ve temiz elbise giyinirken ibâdet için, namaz için süslenmeye, slâmın vekarını, erefini korumak için niyet edilirse sevap olur. Dünya lezzeti veya gösteri için yahut yabancı kadın ve kızlara ık görünmek için güzel giyinen günah i lemi olur. ık elbise gibi, güzel koku sürünmek de mubahtır. Sünnet oldu u için koku sürünen, camide yanına oturan müslümanları incitmemek için de niyet edince, her niyeti için ayrı sevap kazanır. Hadis-i erifte, (Allahü teâlâ, sizin eklinize, mallarınıza bakmaz. Kalblerinize ve amellerinize bakar) buyuruldu. Yani, Allahü teâlâ, insanın yeni elbisesi, mal ve rütbesi için sevap vermez. Bunları ne niyet ile yapmı sa, ona göre sevap veya günah yazar. Taat, kötü niyet ile yapılırsa, günah olur. Güzel niyetlerle taatın sevabı ço alır. Üç misal: 1- Camide oturmak taattır. Camiye kötü niyetle, mesela ayakkabı çalmak için giren, günah i lemi olur. Caminin Allahın sevdi i yer oldu unu dü ünen kimse, burayı ziyarete de niyet ederse sevabı daha çok olur. Namaz kılmayı beklemek için, camide itikaf edip ahireti dü ünmek için, vaaz dinlemek için de niyet ederse, her niyeti için ayrı sevaba kavu ur. 2- Fen bilgilerini ö renmek taattır. Allahı tanımak ve insanlı a hizmet etmek niyetiyle bu ilimleri ö renmek çok sevaptır. Bu bilgileri kötüye kullanmak niyetiyle ö renen de günah i lemi olur. 3- Sadaka vermek taatır. Fakire, ihtiyaçlarını gidermesi için sadaka vermek çok sevaptır. Kumar oynayan ve bir günlük yiyece i olan fakire sadaka vermek günah olur. Farzda niyetin önemi Farzları i lerken de niyetin önemi vardır. Birkaç örnek verelim: 1- Hacca gitmek farzdır. Hac yapmaktan ba ka, hacıların paralarını çalmak ve kendisine hacı dedirtip itimat kazandırmak için hacca giden, hac borcunu ödemi ve farzı yapmamak cezasından kurtulmu olur ise de, sevap kazanamaz ve günaha da girer. Ticaret ve hac etmek için giden kimsenin, hac niyeti fazla ise, sevap kazanır. Ticaret niyeti çok ise veya iki niyet e it ise, hac sevabı kazanamaz. Fakat, farzı yapmamak azabından kurtulur.

2- Oruç tutmak farzdır. Sa lı a olan faydaları için, oruç tutanın orucu sahih olmaz. Sa lı a da faydası olur niyetiyle oruç tutarsa, sa lık niyeti çoksa sevap kazanamaz. Fakat oruç borcundan kurtulmu olur. 3- Namaz kılmak farzdır. Namaz kılan, Allahü teâlânın emrini yerine getirmeyi ve kulluk vazifesini yapmayı niyet etmeyip, namazın bir jimnastik, beden terbiyesi oldu unu dü ünerek kılarsa, namazı sahih olmaz, spor yapmı olur. slâmiyetin emretti i bir ey, dünya menfaati için yapılınca sahih ve makbul olmaz. Dünya i i sayılır. Dünya i i de, ahiret menfaati için yapılınca, ibâdet hâlini alır. Haramda niyetin önemi Haramda da niyetin önemi vardır. Bir kâfiri müslüman yapmak için onunla içki içmek yahut ni anlı veya evli oldu unu göstermek için altın yüzük takmak caiz olmaz. Çünkü haramın iyi niyet ile yapılması, bunu haramlıktan çıkarmaz. (Ameller, niyete göre iyi veya kötü olur) hadis-i erifi, taatlara ve mubahlara niyete göre sevap verilece ini bildirmektedir. Haramdan iyi niyet ile [Allahtan korkup] vazgeçen sevap kazanır. Ba ka bir sebep ile haram i lemezse, sevap kazanmaz. Yalnız, günahından kurtulur. (Hadika) “ ” ba ka “ badet” ba ka Sual: badetleri dünyevi faydası oldu u için yapmak, mesela vücudun sıhhati için oruç tutmak caiz midir? CEVAP slâmiyetin emirlerinde ve yasaklarında, kulların dünyaları ve ahiretleri için nice faideler bulunmakla beraber, ibâdet ederken, Allahü teâlânın emri ve kulluk vazifesi oldu unu niyet etmek, dü ünmek gerekir. Böyle dü ünmeden yapılan i , ibâdet olmaz. Din ile ili i i olmayan baya ı bir i olur. Mesela, namaz kılan adam, Allahü teâlânın emrini yerine getirmeyi ve kulluk vazifesini yapmayı niyet etmeyip, namazın bir jimnastik, beden terbiyesi oldu unu dü ünerek kılarsa, namazı sahih olmaz. badet etmi olmaz, spor yapmı olur. Niyet o kadar mühimdir ki, dinimizin emretti i bir ey, dünya menfaati için yapılınca sahih ve makbul olmuyor. Dünya i i sayılıyor. Herhangi bir dünya i i de, ahiret menfaati için yapılınca, ibâdet halini alıyor. Mümin, hanımına verdi i bir lokmayla bile sevab kazanıyor. Bu durumu göz önüne alarak, dü üncesini temizleyen ve niyetini düzelten bir kimse, yiyip içmekte ve her türlü dünya i lerinde, ahiret faidesini gözeterek, sevab kazanmak fırsatını elden kaçırmaz. nsanlar bütün i lerinde, hatta ibâdetlerinde, dünya menfaati, maddi kazanç aramaya alı tırılırsa, menfaatperestlik, egoistlik hasıl olur. Hâlbuki slâmiyet, nefslerin böyle kötü isteklerini yatı tırmayı, menfaatlarımızdan fedakârlık etmeyi, ahlâkın ve ruhun temizlenmesini, yükselmesini istemektedir. slâmiyete uymanın, ibâdet etmenin, dünya menfaatleri üzerine kurulmayaca ı, akıl sahipleri için pek meydanda olan bir gerçektir. Böyle oldu unu u ayet-i kerime mealleri de göstermektedir: (Ahireti kazanmak için çalı anların kazançlarını arttırırız. Dünya menfaati için çalı anlara da, ondan veririz. Fakat, ahirette bunların eline bir ey geçmiyecektir.) [ ura 20] (Menfaatleri ve lezzetleri çabuk geçen, tükenen dünyayı isteyenlerden, diledi imize, istedi imize veririz. Ahiret menfaatleri için çalı an müminlerin mükâfatları boldur.) [ sra 18,19] (Dünyada ya amayı ve e lenmeyi isteyenlerin çalı malarının kar ılı ını bol bol veririz. Bunlara ahirette yalnız Cehennem ate i verilecektir. Emekleri ahirette bo a gider. Yalnızca dünya için yaptıkları i lerine, ahirette bir kar ılık hasıl olmaz.) [Hud, 15,16] Söz mü, i mi, niyet mi? Sual: Dinimizde her zaman, her hususta niyete mi bakılır? CEVAP Dinimizde bazen söze, bazen niyete veya i e itibar edilir. Niyetin geçersiz, sözün geçerli oldu u yerlerden bazıları unlardır: Nikahta: Bir kimse, akadan veya rol icabı, iki ahit yanında evlense, gerçekten evlenmi olur.

Bo amakta: Bir kimse, aka ile, alay olsun diye veya hanımını korkutmak niyetiyle “seni bo adım” dese, hanımı bo olur. Hadis-i erifte, (Bir kadınla nikahlanan veya hanımını bo ayan kimse, “ben akadan yaptım” dese, nikahı da bo aması da geçerli olur.) buyuruldu. (Taberânî) Vazgeçmek: Bir kimse, hanımına “seni bo adım” dese, sonra, akadan bo amaktan vazgeçti ini bildirse, bo amaktan vazgeçmi olur. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Üç eyin akası da, ciddisi gibi sahihtir. Nikah, bo amak, bo amaktan vazgeçmek.) [Tirmizi] Köle azadında: akadan, kölesine “seni azat ettim” diyenin, kölesi azat edilmi olur. Adakta: Adak yaparken hiç niyet etmese de, söz arasında dilinden çıksa da, ada ını yapması vacip olur. Çünkü, adakta niyetsiz, dü ünmeden söylemek, ciddi, isteyerek söylemek gibidir. Hatta, “Allah için, bir gün oruç tutmak üzerime borç olsun” diyece i yerde, “bir ay oruç tutmak” diye a zından çıksa, bir ay oruç tutması gerekir. Söz geçerli, niyet geçersizdir. (Dürer) Alı veri te: Alı veri yapıldıktan sonra, alıcı veya satıcıdan birisi, ben aka yapmı tım, bu alı veri ten vazgeçtim dese de itibar edilmez. Alı veri te de söze bakılır, niyete bakılmaz. Hediyede: Alaca ı oldu u bir parayı borçlusuna veya ba kasına hediye eden, akadan söylemi tim dese de, hediyesinden vazgeçemez. Niyet geçersiz, söz geçerlidir. Yeminde: Kalbden yemin geçerli olmaz, söz geçerlidir. Küfürde: Bir kimse akadan ben Hıristiyanım dese veya günah i leyene helal olsun dese kâfir olur. Niyet geçerli, söz geçersizdir: Bir kimse, ö le vakti, ö le namazına niyet ederken, dili ile, bugünkü ikindi namazına diye niyet etse, kalbi ile de ö le oldu unu bilse, ö leyi kılmaya niyet etse ö le için niyet etmi sayılır, dil ile söyledi ine itibar edilmez. Tersine, ö leyi kılarken, ikindi sanarak, ikindiye niye etse, fakat dili ile de ö leye niyet etse, namazı sahih olmaz. Dil sürçmesi: Sen benim Rabbimsin diyece i yerde, a ırıp kulumsun diyen günaha girmez. Niyet geçersiz, i geçerlidir: Günah olan i ler böyledir. Mesela dinlenmek niyetiyle müzik dinlemek de günahtır. Kâfir kız, “Benimle dans edersen müslüman olurum” dese, müslümanın, iyi niyetle onunla dans etmesi veya ba ka günah i lemesi caiz olmaz. yi niyeti geçersiz, günahı geçerlidir. (Ameller niyete göredir) hadis-i erifi, taat ve mubahlara niyete göre sevap verilece ini bildirmektedir. Günahlar, iyi niyetle de i lense, günah olmaktan çıkmaz. geçersiz, niyet geçerlidir: Elin evinden, yanlı lıkla kendi malını çalan günaha girer. Niyet de i de geçerlidir: Kur’an okuyan sevap kazanır. Sevap için niyet ederse daha çok sevap kazanır. htiyatlı davranan zarar etmez Sual: Yazılarınızı severek okuyorum. Hep nakiller yapıyorsunuz. Dinde nakil esastır diyorsunuz. Güzel söylüyor, do ru yapıyorsunuz. Bu insanlar neden anlamıyor? Bir ihtimal bile olsa neden tedbir almıyorlar? htiyatlı davransalar sanki zarar mı edecekler? CEVAP Hazret-i Ali (radıyallahü anh), öldükten sonra dirilmeye inanmayan bir ateiste, “Biz müslümanlar inanıyoruz. Senin dedi in gibi tekrar dirilmek olmasaydı, bizim hiç zararımız olmazdı. Bizim inancımız do ru olunca, ya ahiret varsa, sen sonsuz olarak ate te yanacaksın” diyor. nanmayan bir kimse ölünce, kendi inancına göre, yok olacak. Müslümana göre ise, cehennemde sonsuz azap görecektir. nanan, bir kimse ölünce, inanmayana göre, yok olacak. nanan kimse ölünce, kendi inancına göre, sonsuz zevkler, nimetler içinde ya ayacaktır. Aklı, bilgisi olan bir insan, bu ikisinden elbette, ikincisini seçer. Sonsuz azapta kalmak, bir ihtimal bile olsa, bunu hangi akıl kabul eder? Halbuki, ahiret hayatı, bir ihtimal de il, meydanda olan bir gerçektir. O halde aklı, ilmi olanın, Allahın varlı ına ve ahirete inanması gerekir. nanmamak, ahmaklık, cahillik olur. Bir ihtimal bile olsa, Allahın varlı ına inanmamak ahmaklık oldu u gibi, ibadetlerde de ihtiyata riayet etmemek ahmaklık olur. Birkaç örnek verelim.

Biz, sahih delillerle diyoruz ki, Hanefi mezhebinde a zın içini gusülde yıkamak farzdır. ne ucu kadar kuru yer kalsa gusül sahih olmaz. Bunun için di dolgusu olanların, gusülde a zın içini yıkamak farz de il diyen Maliki veya afii mezhebini taklit etmeleri, yani uymaları gerekir. Bizim nakletti imiz yanlı bile olsa, bize hiçbir zararı olmaz, üstelik, hak olan ba ka bir mezhebin artlarına da uydu umuz için sevap kazanırız. Zaten her Müslüman, kendi mezhebinin artlarına uyar, di er mezhebin artlarına da uymaya çalı ırsa, zarar etmez, aksine kârı olur. Ya hanefi mezhebinden nakletti imiz husus do ru ise, inanmayanlar bir ömür boyu cünüp gezer. Biz, fıkıh kitaplarından nakil yaparak, zekat, ya ticareti yapılan maldan veya de eri altın olarak verilir. Ba ka mal veya ka ıt para verilmez. Bizim nakletti imiz bu hüküm, kesinlikle do rudur. Yanlı dense bile, zekatı bizim bildirdi imiz gibi vermekte hiç mahzur yoktur. Do ru ise, zekatını ba ka mal veya ka ıt para olarak verenlerin zekatları sahih olmaz. Bizim söyledi imiz bu gerçek, bir ihtimal bile olsa, buna uymakta hiç mahzur yoktur. Biz ilmî olarak diyoruz ki, Türkiye gazetesinin esas aldı ı, 150 yıldan beri ecdadımız tarafından uygulanan namaz vakitleri do rudur, 1982 den beri uygulanan vakitler temkinsizdir. Bizim yaptı ımız hesap kesinlikle do rudur, 1982’den sonraki uygulama ise yanlı tır. Bizim hesabımız, yanlı olsa bile, namazı vakti girdikten 5-10 dakika sonra kılmanın ve oruçta da imsaktan 10-20 dk önceden yiyip içmeyi kesmenin hiç mahzuru yoktur. Ya bizim bildirdi imiz hesap do ru ise, namazı vakti girmeden kılmak sahih olmaz. Sahurda yiyip içmeyi imsak vaktinden 20 dk kadar uzatınca oruç da bo a gider. Bizim söyledi imiz bu gerçek, bir ihtimal bile olsa, buna uymakta hiç mahzur yoktur. Biz fıkıh kitaplarından alarak diyoruz ki, ilahileri müzik e li inde söylemek küfürdür. Bu hükmü yanlı alsak bile, ilahileri müziksiz dinledi imiz için bir zararı olmaz. E er hüküm do ru ise, küfre girmek gibi büyük tehlikeyi göze almak ahmaklık olmaz mı? Biz bilimsel olarak diyoruz ki, hoparlörle namaz kılmak sahih olmaz. Bu hüküm yanlı olsa bile, hoparlörsüz namaz kılmakta mahzur yoktur. Ya gerçekten sahih de ilse, kılınan namazlar bo a gider. Görüldü ü gibi biz, ba ka meselelerde de, kitaplardan nakli esas alıyoruz. Nakillerimizin gerçekli i bir ihtimal bile olsa, uymakta dinen hiç mahzur yoktur. Uymamakta ise büyük tehlike vardır. Namazla Alay Sual: Bir vaazda, müslümanlı ın sadece yatıp kalkmak olmadı ı, namazdan ba ka yapılacak çok i ler de oldu u bildirildi. Namaz için böyle demek uygun mudur? CEVAP Kelam, mantık ve matemati e dair eserleri de olan Sarı Lütfi veya Deli Lütfi denilen Tokatlı Molla Lütfi, eri ilimleri Hızır Çelebinino lu Sinan Pa adan tahsil etmi tir. Bir dersinde (Bizim kıldı ımız namaz, faydasız e ilip do rulmaktır) demi . Namazı önemsiz gördü ü için Hatibzade Muhyiddin efendinin verdi i fetvaya istinaden muhakeme olunup Sultanahmed meydanında idam olunmu tur. (1495) Kur'an-ı kerimde mealen (Namaz, münker ve fah adan [edebsizlikten, akla ve dine uymıyan her türlü kötülükten] alıkor) buyuruldu. (Ankebut 45) Bir genç, namaz kılar ve her türlü kötülü ü de yapardı. Bu gencin durumunu Resulullaha bildirdiler. Peygamber efendimiz, (Birgün gelir namaz, onu di er günahları i lemekten alıkor) buyurdu. Aradan çok zaman geçmedi. O genç günahlarına tevbe etti, iyi hâl sahibi oldu. Bu bakımdan namazı do ru kılmalıdır! Demek ki, namaz kılan bütün kötülüklerden uzak kalıyor. Yani insan namazı do ru kılarsa, dine tam uymu olur. Dine tam uyan da, hiç bir kötülü ü i lemez, ayrıca dinimizin emretti i iyi i leri yapmaya çalı ır. Namaz gibi çok önemli bir ibâdet için yatıp kalkmak tabiri kullanılmamalıdır! Camide dikkat edilecek husular Sual: Camide riayet edilecek önemli hususlar nelerdir? CEVAP Camide riayet edilecek önemli hususlardan bazıları unlardır: 1- Camiye girince ön safa durmalı, ya lılar var diye geride durmamalıdır! Birinci safa sıkı ma imkanı varken, ikinci safta durmak mekruhtur. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki:

(En hayırlı saf, ilk saftır. Sevabı en az olan da geri saflardır.) ( lk safın fazileti bilinseydi, oraya geçmek için kura çekilirdi.) (Melekler ilk safta namaz kılanlara dua eder.) Peygamber efendimiz, (Cennete girmek için ne yapayım) diyen zata, (müezzin veya imam ol) buyurdu. O da (yapamam) dedi. (Öyle ise namazını ilk safta kıl) buyurdu. Ön safa geçerken kimseyi incitmemeli! Hadis-i erifte (Halkı incitmemek için ön safa geçmeyen, iki misli sevaba kavu ur.) buyuruldu. Daha çok sevaba kavu mak için, cemaat mescidin sa tarafını doldurdu. Sol tarafta açıklık kalınca, Peygamber efendimiz, (Mescidin solundaki açıklı ı dolduran, iki misli sevap kazanır.) buyurdu. 2- Büyük camide cemaat bir saf da olsa, yine sık durmak gerekir. Safların sık olması, rahmetin gelmesine sebep olur. Saflar sıkla tırılıp omuzlar birbirine sıkıca de melidir! Eshab-ı kiram safta çok sık durdu undan elbiselerinin omuzları eskirdi. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Namazda omuz omuza sık durun! Açıklıkları kapatın ki, eytan girmesin!) (Hak teâlâ safı sıkla tırana rahmet eder, safta bo luk bırakana gazap eder.) (Saftaki bo lu u dolduranın günahları affolur.) 3- Büyük camide ayaklar ile secde yeri arasından, küçük camide, ayakları ile kıble duvarı arasından geçen günaha girer. Hadis-i erifte, (Namaz kılanın önünden geçmenin, ne kadar çok günah oldu unu bilen, geçmeyip, yüz yıl durmayı tercih eder.) buyuruldu. Herkesin gelip geçece i yere durana da günah olur. Ancak ön safta bo yer varken, bo lu u doldurmak için namaz kılanın önünden geçmek günah olmaz. Çünkü bu kimse, kendisine olan hürmeti kaldırmı demektir. Namaz kılanın önünden, insan veya hayvan geçmekle namaz bozulmu olmaz. Namazı bir sütre, yani direk gibi bir eyin arkasında kılmak gerekir. Hadis-i erifte, (Namaza dururken önünüze sütre koyun! Geçmek isteyene mani olun!) buyuruldu. [Geçene i aretle, yüksek sesle okumakla mani olmak caiz ise de, mani olmamak iyidir.] 4- Sünnet ile farz, farz ile sünnet arasında konu mak veya bir ey okumak, sünnetin sevabını azaltır. Hatta, (sünnet kabul olmaz, tekrar kılmak gerekir) diyen âlimler de vardır. 5- elbisesi ile ve büyüklerin yanına çıkamayacak elbise ile ve kötü kokulu elbise ve çorap ile namaz kılmak mekruhtur. Pis kokularla halkı rahatsız etmek haramdır. Bula ıcı hastalı ı olan camiye gelmemeli, burnunu karı tırıp, yanındakileri i rendirmemelidir! 6- Camiye girince, iki rekat nafile namaz kılmak sünnettir. Buna Tehıyyet-ül-mescid denir. Farz veya sünnet kılınınca, tehıyyet-ül-mescid namazı da kılınmı olur. 7- Camide farzı yalnız kılmı olan, ö le ve yatsı namazlarında, yanında cemaatle namaz kılınmaya ba lanırsa, ya cemaate uyup nafile olarak kılar veya camiden çıkar. Di er üç namazı yalnız kılmı olanın, cemaat ile kılınırken bile, cemaate uyup nafile olarak kılamaz, camiden çıkması vacip olur. Çünkü, cemaate uymamak günahtır. 8- Cuma günü imam minbere çıkınca ve ikamet okunurken sünnete ba lamak mekruhtur. 9- Camide konu mak sevapları giderir. Nutuk çeker gibi hutbe okumak haramdır. 10- Camiye abdestsiz girmek, camide bir ey yiyip içmek, küçük çocukları camiye sokmak, cemaate yeti ebilmek için ko mak mekruhtur. 11- Camiye, laubali bir ekilde girmemelidir! Mesela kollar sıvalı, eller cepte, ceket omuzda olmamalıdır! 12- mamın, son sünneti, farzı kıldı ı yerde kılması mekruhtur. Cemaatin aynı yerde kılması caizdir. 13- Camide güzel ahlâk, nasihat bildiren iir ve ilahileri ara sıra okumak caiz, devamlı okumak mekruhtur. Camilerde görülen hatalar Sual: Camilerde genellikle yapılan hatalar nelerdir? CEVAP Abdest alırken ayaklar üç kere yıkanmıyor, üç kere hilallenmiyor, kaplama mesh sünneti yapılmıyor. Ayakları yıkarken, ya suyu her seferinde kapatmalı veya aya ı sudan çekmelidir. Gerek ayakları üç defa yıkama sünnetine ve gerekse kaplama mesh sünnetine riayet etmelidir. Hadis-i erifte (Unutulmu , terkedilmi bir sünnetimi ortaya çıkarana, yüz ehid sevabı vardır.) buyuruldu.

Abdest alıp ıslak ayakla camiye girilmemeli. Çıplak ayakla, kolları kısa ve ba ı açık namaz kılmak mekruhtur. Kameti yürüyerek yapanlar, kamet getirirken ellerini ba layanlar oluyor. Böyle yapmak mekruhtur. Evinde ezan okurken de elleri kulaklara koymalı, ezan okurken gö sünü kıbleden çevirmemelidir. Camilerde kimisi ayakları çok açıyor, kimisi de hiç açmıyor. Hanefi’de ayakların dört parmak kadar açılması sünnettir. afii’de bir karı kadar açılır. Tekbir alırken avuç içleri yüze kar ı tutanlar oluyor ve parmaklarını biti tirenler çıkıyor. Tekbir alırken avuç içleri kıbleye kar ı getirmek ve parmakları kendi haliyle açık bırakmak gerekir. Kavme ve celselerde [yani rükü’dan kıyama kalkınca ve iki secde arasında] sübhanallah diyecek kadar durmak vacibdir. Daha fazla durmak da uygun de ildir. Secdeden kıyama kalktıktan sonra ayaklarını dört parmak kadar açanlar oluyor. Secdeden kalkmadan önce açmak gerekir. Tehiyatta otururken kimisi dizlerini utuyor, kimisi de ellerini dizden uzak tutuyor. Do rusu dizler tutulmayacak, parmaklar diz hizasında olacaktır. Tehiyatta parmaklarını biti tirenler oluyor. Parmakla kendi halinde açık kalacaktır. Tehiyatta parmak kaldıranlar oluyor. Hanefi’de parmak kaldırmak mekruh, haram, hatta bid’at diyen âlimler vardır. Parmak kaldırılmamalı. afii’de parmak kaldırmak sünnettir. ki ki i cemaatle namaz kılarken biri yarım metre kadar geride duruyor. Aynı hizada durmak gerekir. Sadece imamdan öne geçme ihtimaline kar ı, imamdan bir topuk kadar geri durmak iyi olur. Sünnetle farz veya farz ile sünnet arasında konu anlar çok oluyor. (Kamet getir, pencereyi kapa, saftaki, bo lu u doldur, buyurun siz geçin) gibi sözler söyleniyor. Hatta bir yerden gelmi arkada ına ho geldin diyorlar. Camide sünneti kılıp, farzı beklerken, dı arıdan gelenin selamını almak, sünnet ile farz arasında bir ey okumak, konu mak ve dua okumak, zikir çekmek sünnetin sevabını yok eder. Bazı âlimlere göre sünneti yeniden kılmak gerekir. Vakit az ise, tefekkür veya kalben zikretmeli, vakit fazla ise, kaza borcu var ise, kaza namazı kılmalıdır. Secdede parmakları kapalı tutmalı, dirsekleri yere koymamalı, iki yana da çıkarıp sa ve solundakileri rahatsız etmemelidir. mam selam verince cemaat hemen aya a kalkıyor. Kalkmadan önce, otururken Allahümme entesselâm ve minkesselâm tebârekte yâ zelcelâli velikrâm demelidir. Ö le, ak am ve yatsıda, sünnetler kılınıp namaz bitince, ikindi ve sabah namazının farzını kılınca, Allahümme entesselam... dediktan sonra, üç kere isti far söylenmiyor. Bazıları da Allahümme entesselamdan önce söylüyorlar. Bu da yanlı tır. Küçük mescitlerde, namaz kılanlar varken, yüksek sesle Kur’an okuyanlar oluyor. Onların a ırmasına sebep olmamalı. mam Kur’an okurken namaz kılmak, hele sünnet veya nafile kılmak çok yanlı tır. Ömür boyu kılınacak sünnet ve nafileler, Kur’anı kerimi dinleme farzının sevabına eri emez. Camide kıbleye ayak uzatanlar, biçimsiz ekilde oturup tespih çekenler oluyor. Özürsüz böyle yapmak uygun de ildir. mam namaza ba layaca ı zaman sünnete ba lamamalı. Ba lanmı sa, iki rekat kılıp selam vererek imama uymalıdır. Kıraat ilmine dair Sual: Bir hocaefendi, Arapçada ü sesi yok diye ince harfleri de u diye okuyup yazmak gerekir ve kesinlikle ü sesi çıkarmamalı diye israr etti. Kıraat ilmine vakıf ba ka hocaefendi de, Arapların ivelerinin kalın oldu unu, onun için ü sesi çıkarmadıklarını, fakat yanlı lı a meydan vermemek için ince harfleri ü sesi ile okumak ve latin harfleriyle ü diye yazmak gerekti ini söyledi. Bu görü ünde israr etti. Bu i in do rusu nedir? CEVAP Bize göre, her ikisi de a ırı gitmektedir. Bir kimse, ince ü sesi çıkarmadan, Arap ivesine uygun okusa mahzuru olmadı ı gibi, ince harflerde ü sesi çıkarmasında da mahzur yoktur. Ancak Türkler Arapçayı bilmedikleri için ince harflerde ü sesi çıkarmaları daha uygun, daha isabetlidir. Çünkü böylece yanlı lıklar önlenmi olur. stanbul Türkçesi,

Anadolu Türkçesine göre daha kibar oldu u gibi, ince harfleri ince okumak, imdiki Arap ivesine göre daha kibar, daha isabetlidir. Birkaç misal verelim: Kaf ile kef ötre ile olunca, ikisini de ku diye okuyup yazmak yanlı lı a sebebiyet verebilir. Hele bugünkü harflerle yazınca çok karı ıklık olur. Mesela Kul ile kül farklı manaya gelir. Kul, söyle demektir. Kül ise ye veya hep manasına gelir. kisi de kul diye okunup yazılırsa, yanlı lık olur. Kum ile küm de böyledir. Kum, kalk demektir, küm ise siz manasına gelir. Evladüküm evladınız demektir. Kur, ziftler; kür ise, demirci oca ı demektir. Kusur, eksiklik, ayıp, suç, kusur; küsur, kesirler, artan parçalar demektir. Sükut, konu mamak; sukut ise dü mek, a a ı inmek demektir. kisi de sin ile ba lamaktadır. Fakat, birincisinde sinden sonra ince olan kef harfi gelmekte, ikincisinde ise, kalın olan kaf harfi gelmektedir. kisini de u ile yazarsak birbirine karı ır. Birincise sükut, ikincisine de sukut demek daha uygun olur. Mesela sukut-u hayâl, hayâl kırıklı ı demektir. Sad ile sin birbirinden farklıdır. Sad ile Suud kelimesi, yukarı çıkmak, sin ile süud kelimesi ise, mesud olmak demektir. Sinden ve saddan sonra ayın da vardır. Süud diye yazmak daha do ru olur. Zı ile Ze, Tı ile Te, Ha ile he harfleri de böyle farklıdır. Di er harflerin bazılarında da bu durum vardır. Yanlı anla ılmıyacak ekilde, okuyup yazmak gerekir. Mesela Allahu ekber yerine Allahü ekber demeli ve öyle yazmalıdır. Hü denilince, ha harfi ile karı maz. Hu denilince harfi ile karı ır. Dat harfini zı veya ze olarak okumak yanlı oldu u gibi dal harfi gibi okumak da yanlı tır. Mahrecine uygun olarak dat olarak okumalı, zat okumamalı. Kur’an-ı kerimde, kelimelerin üstünde bulunan secavent denilen i aretler vardır. Mesela, [Mim]: Muhakkak durmalıdır. [Tı]: Durmak gerekir. [Cim]: Geçmek de, durmak da caizdir.. [Ze]: Geçmek de, durmak da caizdir. [Kaf]: Geçmek de, durmak da caizdir. [Lâ]: Durulmaz! Lâ bulunan yerde durulursa, önceki kelime ile birlikte tekrar okunur. Ayet-i kerime sonunda durunca, tekrar edilmez. [Kıf]: Durmak daha iyidir. [Sad]: Durmakta mahzur yoktur. [Sad, lam, ya]: Geçmek daha iyidir. [Sad, lam, ha]: Geçmek de, durmak da caizdir. [3 nokta]: Bu üç noktanın birisinde durulur. E er üzerinde üç nokta olan birinci kelimede durulursa, üç nokta olan ikinci kelimede durulmaz. E er üzerinde üç nokta bulunan birinci kelimede durulmazsa, ikinci üç nokta bulunan kelimede durulur. Her ikisinde de durmamak veya her ikisinde de geçmek caiz de ildir. Bir misal: Kadr suresinde, emrin ve selamün kelimeleri üzerinde üç nokta vardır. Emr diye durulunca, selamün hiye diye devam edilir. Birincide durmayıp, emrin diye devam edilirse, selam kelimesinde durulur. Kur’an-ı kerimde bir de kelimelerin altlarında yazılmı i aretler vardır. Birkaç misal verelim: [Kasr]: Bu kelimenin yazıldı ı yerler kısa okunur. Misal, Kâfirun suresinde ena kelimesinin altında kasr yazar. Bu kelime ene diye okunur. Ülâike kelimesinde eliften sonra vav oldu u hâlde, kısa okunur. [Med]: Bu kelimenin yazıldı ı yerler uzun okunur, kısa okunmaz. Misal, Maun suresinde yürâüne kelimesindeki ü uzun okunur. [Sekte]: Bu kelimenin yazıldı ı yerde, kısa bir zaman nefes alınmadan durulur. [Sin]: Sad harfinin altına yazıldı ı yerde, sad harfi, sin gibi okunur. Tecvid ilminde, vacip, lazım gibi ifadeler, kıraatin vacipleridir. Yoksa Kur’an-ı kerimi çekilecek yerlerde hiç çekilmeden de okunsa caiz olur, günah i lenmi olmaz. Ancak kıraati düzgün okumak için tecvid kaidelerine uymaya çalı mak iyi olur. Kur’an-ı kerim ö reticilerin, bilhassa ya lı kimselere namaz surelerini ö retirken, unu az çektin, unu çok çektin, unu tecvide göre okumadın gibi zorluklar çıkarmamalı, dilinin döndü ü kadar okuması yeti ir. Daha fazla zorlayıp da ö renmekten temelli mahrum bırakmamalıdır. Namaz Hz. Adem’den beri kılınıyor Sual: Namaz, ne vakitten beri kılınıyor? CEVAP Namaz, ilk peygamber Hz. Âdem’den beri kılınmaktadır. (Mevkufat) Rekat ne zaman ba lar Sual: Bir rekat namaz, ne zaman ba lar, ne zaman biter? CEVAP Birinci rekat, namaza durunca, di er rekatler aya a kalkınca ba lar, tekrar aya a kalkıncaya kadar devam eder. Son rekat ise, selam verinceye kadar devam eder. ki rekatten az namaz olmaz.

Zamm-ı sure nedir Sual: Zamm-ı sure nedir, uzunlu u ne kadar olmalıdır? Cevap: Fatihadan sonra okunan, uzun veya kısa bir sureye yahut üç ayete veya üç ayet miktarına uygun bir ayete zamm-ı sure denir. Üç ayetin miktarı kelime itibarı ile on kelime, harf itibarı ile otuz [30] harf olmalıdır! (R.Muhtar) Nas suresi altı ayettir. Gerekti inde üç ayeti birinci rekatte, di er üç ayeti ikinci rekatte okunabilir. Zamm-ı surenin miktarı Sual: Be vakit namazda okunan zamm-ı surenin sünnet miktarı kaç ayettir? CEVAP Sabah namazının iki rekatinde toplam kırk, en fazla elli ayet okumak sünnettir. Ö le namazında sünnet olan, sabah namazından daha a a ı miktar okumaktır. kindi ve yatsı namazında sünnet olan, yirmi ayet okumaktır. Ak am namazında sünnet olan, her rekatta kısa bir sure okumaktır. Kısa sureler, Beyyine suresinden sonraki surelerdir. mam olan kimsenin farz kıldırırken yukarıda bildirilen ayet miktarlarından fazla okuması tahrimen mekruhtur. Cemaat uzun okunmasını istese de yine mekruh olur. Fakat cemaat sünnet miktarından daha kısa okunmasını isterse, imamın kısa okuması caiz, uzun okuması caiz de ildir. Mesela yolcular, abdesti zor tutan kimseler, sabahın farzını kıldıracak imama, “En kısa sure ile namazı kıldır” deseler, imam da Kevser ve hlas suresi ile namazı kıldırsa caizdir, mekruh olmaz. (Hindiyye) Pijama ile namaz Sual: Namazda nasıl elbise giyilir? Evde pijama ile namaz kılınır mı? CEVAP Namazı, i elbisesi ile ve büyüklerin yanına çıkamıyacak elbise ile ve pis kokan çorap ile kılmak mekruhtur. Ba ka elbisesi yoksa, mekruh olmaz. Parası varsa, alması gerekir. Önemli kimselerin huzuruna çıkan kimsenin ık, temiz elbise giymesi gerekir. Allahü teâlânın huzuruna duruldu u zaman, buna daha çok dikkat etmeli, büyüklerin kar ısına çıkılamıyan elbise ile namaz kılmamalıdır! Kur’an-ı kerimde (Her namaz kılarken, süslü [temiz, sevilen] elbiselerinizi giyiniz) buyuruluyor. (Araf 31) Evinde pijama ile namaz kılmak mekruh de ildir. Ancak camiye pijama ile gelmemelidir! Samimi olmayan kimselerin yanında pijama ile oturmak da uygun de ildir. Ayıplanacak ve geleneklerimize aykırı eyler yapmamalıdır! Müzikli kol saati ve namaz Sual: Namaz kılarken müzikli kol saatim, çalarsa, namaza zararı olur mu? CEVAP Kol saati müzik çalınca namaz bozulmaz. Fakat bni Abidinde bildirildi ine göre, kalbi me gul eden, hu uu gideren eyler yanında, mesela çalgı yanında namaz kılmanın mekruh oldu u bildirilmektedir. Mekruhlar namazın sevabını azaltır. Günde be vakit namaz kılan kimsenin müzikli saat kullanması bu bakımdan uygun olmaz. Müzi ini iptal ettirmek veya düz alarmlı saat kullanmak gerekir. Bazı camilerde hoparlör açık oldu u zaman müzik sesleri geliyor. Namaz kılarken hu ua mani olan eyleri kaldırmak gerekir. Sual: Farz namazların üçüncü ve dördüncü rekatinde zamm-ı sure okunursa namaz bozulur mu? Böyle kılınan namazları kaza etmek gerekir mi? CEVAP Farz namazların 3. ve 4. rekatlerinde zamm-ı sure okumakta hiç mahzur yoktur. Bu bakımdan okunarak kılınmı namazları kaza etmek gerekmez. (R. Muhtar) Sual: Namazdan selam verip çıkınca, hemen kalkmak câiz mi? Allahümme entes selamü’yü, otururken de il de, kalkarken okumakta bir mahzur var mıdır? CEVAP

Peygamber efendimiz, namaz sonunda selam verince, “Allahümme entes selamü ve minkes selam tebârekte ya zel celâli vel ikram” der ve ancak o miktarda otururdu. (Tirmizî) Sual: Namaz kıldı ını bildirmek için, öksürür gibi yapmak câiz midir? CEVAP Hayır. Sual: Nâfile namaz kılarken, secdede, duâ okumak câiz midir? CEVAP Nâfile namazlarda câizdir. Sual: Sabah namazına kalkamıyanın çalar saat alması lâzım mı? CEVAP Namaza uyandırıcı bir tedbir almak lâzımdır. Bu tedbirin en kolayı çalar saat almaktır. Sual: âfiîde, iftitâh tekbîrinde oldu u gibi, rüküya inip kalkarken de elleri kaldırmak gerekir mi? CEVAP Farz ve nâfile namazlarda; iftitâh tekbîrinde oldu u gibi, rüküya varırken, rüküdan kalkarken ve birinci te ehhüdden kalkarken; elleri kaldırmak hem erkek hem de kadınlar için sünnettir. Cemâ'atle namaz kılarken de böyledir. Hattâ el kaldırmaya farz diyen âlimler de olmu tur. (Tuhfet-ul-muhtâc, c.2, s. 60; Kifâyet-ül-ahyâr c.1, s.113; el-Envâr li a'mâl-il-ebrâr c.1, s.64; es-Sirâc-ul-vehhâc s. 38; Hâ iyetü - erkâvî alâ Tuhfet-it-tullâb c.1, s 199; Tenvîrul-kulûb s.150) Sual: Fâtihadan sonra yanılıp el salınırsa, sûre okurken ba lanır mı? CEVAP Ba lamadan okumalı, fazla hareketten sakınmalıdır. Sual: Bazı kimseler parada resim oldu u için, paraları, çıkardıkları çoraplarının içine koyup yalınayak kılıyorlar. Kimi de tabanca, bıçak gibi silâhlarla namaz kılmak câiz de il diyor. Do rusu nedir? CEVAP Paradaki resim, cepte kapalı oldu u için namaza zararı olmaz. Hanefîde yalınayakla namaz kılmak mekrûhtur. Tabanca ve bıçakla namaz kılmakta mahzûr yoktur. Seccadesiz namaz Sual: Seccadesiz namaz kılınır mı? CEVAP Namaz, temiz olan her yerde kılınır. Seccade art de ildir. Toprak, hasır, tahta üzerinde, temiz olan her ey üzerinde namaz kılınır. Namaz kılacak yer bulunamadı ı takdirde ayakkabı ile girilen, fakat necaset görülmiyen odalarda da kılınır. Sual: Namazı bozulan, namazdan çıkarken selam verir mi? CEVAP Namaz bozulunca selama lüzum yoktur. Namaz bozulmadan, bozmak mecburiyeti hasıl olursa, o zaman selam vererek namaz bozulur. Mesela farza yeni ba lıyan kimse, yanında o namaz cemaatle kılınmaya ba lansa, hemen selam verip cemaate uyar. (Hidâye) Sual: Namaz kılarken kıraati kendi i itece imiz kadar okudu umuz gibi, duâ da kendi i itece imiz kadar sesli mi yapılır? CEVAP Evet. ( ira) Sual: Namaz kılarken çocuklar gürültü ediyor. Seslerini kesmeleri için tekbirleri biraz yüksek sesle okumak mekruh olur mu? CEVAP

Mekruh olmaz. a ırtmayacak kadar az olan gürültülerine mani olmamalıdır! (Halebi) Sual: Takkesiz namaza duranın takke giymek için namazı bozması caiz midir? CEVAP Caiz de ildir. Çünkü takke giymek sünnettir. Sünneti yapmak için haram i lenmez. Namazı bozmak ise haramdır. (R. Muhtar) Sual: Elektrik sobasına, hava gazı alevine kar ı namaz kılmak caiz midir? CEVAP Açıkta olsa ate e kar ı namaz kılmak caiz de ildir. Her türlü sobaya kar ı, aleve ve ı ık kaynaklarına kar ı namaz kılmak caizdir. (Hindiyye) Sual: Namaz kılarken, elektrikler sönse veya birisi bilmeden söndürse kılınan namaz sahih midir? CEVAP Kılınan namaz sahihtir. Mekruh olmaz. Özürsüz zifiri karanlıkta namaza durmak mekruhtur. Sual: Sa lam kadınlar, gerek tarlada ve gerekse camide yabancı erkeklerin görece i yerde oturarak namaz kılıyorlar. Kıyam, yani ayakta durmak farz de il mi? Yabancı erkek görecek diye oturarak namaz kılmak caiz midir? CEVAP Caiz de ildir. Farzı ayakta kılmak farzdır. Ancak hasta olup aya a kalkamıyan oturup kılar. Erkek görecek diye oturarak kılmak caiz olmaz. (R.Muhtar, Hindiyye Sual: Ak amın, yatsının, sabahın farzı gündüz kazâ edilirken sesli mi okunur? CEVAP Sesli okumak câizdir. Sual: Tehiyyât okurken Besmele çekilse, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Gerekmez. Sual: Namazda son te ehhüdde, salevât-ı erîflerden sonra, hadîs-i erîfle bildirilen herhangi bir duâyı okumakta mahzûr var mıdır? CEVAP Mahzûru yoktur. Hattâ (Rabbenagfirlî...) gibi âyet-i kerîmeleri duâ niyetiyle okumak da câizdir. Böyle âyet-i kerîmeleri duâ niyetiyle okumakla, te ehhüdde Kur'ân okunmu olmaz. Ya'nî namaz mekrûh olmaz. Siyah ba lık sünnettir Sual: Siyah takke yahudi kıyafeti midir? CEVAP Siyah takke, yahudi kıyafeti de ildir. Siyah ba lık sünnettir. Resulullahın, siyah sarık sardı ı, (Mevahib-i Ledünniyye) ve (Marifetname)de de yazılıdır. Bu hususta hadis kitaplarındaki ifade öyledir: (Resulullah, fetih yılında, ba ında siyah sarık oldu u hâlde Mekke-i mükerremeye girdi.) [Müslim] Peygamber efendimiz beyaz takke de giymi tir. Bu bakımdan beyaz takke giymek müstehabdır. (M. Ledünniyye) Sual: Namazda selam verirken, meleklere niyet edilir mi? CEVAP Yalnız kılan, selam verirken hafaza meleklerine niyet eder. Cemaatle kılan, meleklerle birlikte sa ındaki, solundaki cemaate de niyet eder. (Nur-ul zah) Sual: Namazda renksiz ve effaf naylon takke giyilebilir mi?

CEVAP Namaz kılarken, erkeklerin ba ını örtmesi sünnettir. Maksat saçları göstermemek de il, ba a bir ey koyarak sünneti yerine getirmektir. Böyle niyet ederek renksiz, effaf naylon takke giyilebilir. Sual: Boynunda alçı olanın, namaz kılmak için göz ile ima etmesi caiz midir? CEVAP Göz ile ima olmaz. (Halebî) Sual: Ayakta namaz kılarken, cebimdeki küçük ebatlı Mushaf yere dü se, e ilip tek el ile bu Mushafı alıp cebime koysam, namazım bozulmu olur mu? CEVAP Namaz bozulmu olmaz. Sual: A ızdaki az bir kanı yutanın namazı ve orucu bozulur mu? CEVAP Az oldu u için bozulmaz. Sual: Kırk yıllık namaz borcum vardır. Kazalarımı bir an önce bitirebilmem için son tehiyyatta okunan Rabbena duâsını okumasam, bundan kazanaca ım zamanı kaza namazına ayırsam uygun olur mu? CEVAP Caizdir. Çünkü namaz kazalarını bir an önce ödemek arttır. (N. Fıkhıyye) Sual: Cepte yılan derisinden yapılmı cüzdan ve fildi i tarak varken, namaz kılmak caiz midir? CEVAP Domuz ve yılan derisi, daba lansa da temiz olmaz. Böyle derilerden yapılmı cüzdanla namaz kılınmaz. Domuz hariç, her hayvan ölünce kemi i pis olmaz. Filin de kemi i necis olmadı ı için fildi i tarakla namaz kılınır. (Halebî) Sual: Son te ehhüdde Rabbena’dan sonra, Allahümme innî eûzü bike min hemezâti eyâtîn duâsını okumak sevap mıdır? CEVAP Evet, çok sevaptır. Sual: Son rekatta Ettehiyyatüyü okuduktan sonra, kalkıp bir rekat daha kılanın, secde-i sehv ile namazı sahih mi? CEVAP Son rekatta oturdu u için secde-i sehv ile namazı sahihtir. Fakat bir rekat daha kılıp sonra selam verseydi, son kıldı ı iki rekat nafile olurdu. Sabah farzdan sonra sünnet kılmak Sual: Bazı kimseler, imamla sabah namazının farzını kıldıktan sonra, kılamadıkları o günkü sabah namazının sünnetini kılıyorlar. Sabah namazının farzından sonra, nafile namaz kılınmadı ı gibi, sabah namazının sünneti de mi kılınmaz? CEVAP Sabah namazının farzından sonra, nafile namaz kılınmadı ı gibi, sabah namazının sünneti de nafile oldu u için kılınmaz. Ancak farz kazası olan, kaza kılabilir. Ö le namazının ilk sünneti kılınmadan, imamla farz kılınmı sa, ilk sünnet farzdan sonra kılınır. Yatsı namazının ilk sünneti de farzdan önce kılınamamı sa, farzdan sonra kılmak iyi olur. Sabahın sünneti gibi, ikindinin sünneti de farzdan sonra kılınmaz. Kamet okunduktan sonra ayrı bir yer yoksa cemaat arasında sünnete durulmaz. Peygamber efendimiz, (Kamet okununca, [cemaat arasında] o farzdan ba ka namaz kılınmaz) buyurunca, “Ya Resulallah, sabahın sünnetini de mi kılmayaca ız” dediler. (Evet, sabahın sünneti de kılınmaz) buyurdu. ( . Adiy)

Giri te veya direk arkasında, sabahın sünneti kılınıp imama yeti meye çalı ılır. Sünneti kılınca, imama yeti emiyece ini zanneden kimse, sünneti kılmaz, hemen imama uyar. Farzdan sonra da sünneti kılmaz. (Dürer) badet lisanı Arabidir Sual: Yazarın biri, (Her millet, namazda okunan sureleri, ayetleri, namaz kılarken kendi lisanı ile, yani tercümesini okuyabilir.) diyor. Öyle midir? CEVAP Diyanetin hazırladı ı Kur'an-ı kerim mealinin önsözünde diyor ki: (Kur'an-ı kerim, yalnız Türkçeye de il, hiçbir dile hakkıyle çevrilemez. Eski tefsirlerin ı ı ı altında verilen manalara da tercüme de il, meal demek uygundur. Kur'anın yalnız manasını ifade eden sözleri, Kur'an hükmünde tutmak, namazda okumak caiz olmaz. Hiçbir tercüme, aslının yerini tutamaz.) bni Hacer-i Mekki hazretleri buyuruyor ki: (Kur'an-ı kerimi Arabiden ba ka harf ile yazmak ve ba ka dile tercüme edip, Kur'an-ı kerim yerine bunu okumak, sözbirli i ile haramdır. Arabiden ba ka harf ile yazmak ve böyle yazılmı Kur'anı okumak haramdır. Kur'an-ı kerimi Arabi harflerle, okundu u gibi yazmak sureti ile de i tirmek bile, sözbirli i ile haramdır.) [Fetava-i fıkhiyye s.37] Dinin sahibi nasıl istemi se öyle yapılır Sual: Allah yerine tanrı demenin caiz olmadı ını bildirdiniz. 1940dan 1950 yılına kadar müezzinlik yaptım. "Allahü ekber" yerin "Tanrı uludur" dedim. Ezanı da, kameti de hep Türkçe okudum. Namazımı da ayetlerin tercümesi ile kılıyorum. Dinimizde zorluk yoktur. Tanrı kimseye gücünün yetmedi ini yüklemez. Bırakın her toplum, kendi dili ile ibâdetini yapsın! Kimseyi zorla Arap yapamayız. slâmiyetin artı temizlik ve güzel ahlâktır, dil de ildir. Hangi dille ibâdet edersen et hiç sakıncası olmaz. Öyle de il mi? CEVAP Hayır öyle de ildir. Namazda sureler ve duâlar Arapça okununca sadece iftitah tekbiri (Allahü ekber) yerine (Tanrı uludur) dense veya ba ka bir ey söylense namazın yine sahih ve kabul olmıyaca ı bütün fıkıh kitaplarında yazılıdır. Mesela Redd-ül muhtarda açıkça yazılıdır. Hatta selamdan önce okunan duâları bile Arabi okumak arttır. Kur'an-ı kerimde ve hadis-i erifte olmıyan duâları okumak bile namazı bozar. Arabiden ba ka herhangi bir dil ile namaz kılmanın sahih olmadı ını bütün âlimler ittifakla bildirmi lerdir. (Hindiyye) Biz, ba ka milletlerin milli mar larını tercüme ederek söylesek, onlar da bizim istiklal mar ımızın tercümesini söyleseler uygun görülmez. Her devletin kanununda bildirilen esaslara uymak gerekti i gibi, Allahü teâlâ da bize namazı nasıl kılmamızı emrediyorsa öyle kılmamız gerekir. Dinimizde kolaylık vardır. Fakat kolayına geldi i gibi dini de i tirmek yoktur. Mesela sizin isminiz smet, günahsızlık, temizlik demektir. Bir kimse sizi, Arapça olan smet kelimesiyle de il de tercümesi olan temizlik kelimesi ile ça ırsa, smet Bey yerine, Temizlik Bey dese ne dersiniz? Bir ismin bile tercümesini söylemek çok tuhaf olurken namazdaki sureleri Türkçe olarak okumak nasıl caiz olur? Dinde, sizin veya bizim fikrimize itibar edilmez. Muteber din kitapları ne yazıyorsa ona bakılır. Allahü teâlânın emri oldu u için ibâdet lisanı Arabidir. Dinin sahibi nasıl istemi se öyle yapılır. Ba ka türlü istemek dine aykırı olur. Kur'an-ı kerimin tercümesini Kur'an hükmünde tutmak ve namazda okumak asla caiz de ildir. Allahü teâlâ, Kur'an-ı kerimde, (Benim kitabım Arabidir, Kur'anı Arabi lisan ile indirdim) buyuruyor. O hâlde Allahü teâlânın melek ile indirdi i kelimelerin, harflerin ve manaların toplamı Kur'andır. Kur'an-ı kerim Arabiye bile çevrilse, yine Kur'an olmaz. Kur'anın açıklaması olur. Manası bozulmadan da, bir harfi bile de i ince, Kur'an olmaz. (Fetava-i fıkhiyye)de buyuruluyor ki: (Kur'an-ı kerimi ba ka dile tercüme edip, Kur'an-ı kerim yerine bunu okumak ve Kur'an-ı kerimi Arabi harflerle, okundu u gibi yazmak suretiyle de i tirmek bile sözbirli i ile haramdır. Kur'an-ı kerimi böyle yazarken ve ba ka dile tercüme ederken, Allah kelamının icazı bozulmakta, nazm-i ilahi de i mektedir. Bunun gibi sebeplerle de Kur'an-ı kerimin tercümesi namazda okunamaz.)

Namaz haricinde her milletin kendi diliyle duâ etmesi caizdir. Vaaz ve nasihatı kendi lisanıyle yapması gerekir. Din için yapılacak di er bütün hizmetler de böyledir. Diyanet i lerinin kararı Diyanet i leri Ba kanlı ı Din i leri Yüksek Kurulu’nun 4.12.1997 gün ve 103 sayılı kararı da özetle öyle: (Kur’andan kolayınıza geleni okuyun) ayetinde oldu u gibi, Peygamber efendimiz de namaz kılmayı tarif ederken, (Kur’andan hafızandakilerden kolayına geleni oku) buyurmu tur. Bu itibarla namazda Kur’an-ı kerim okumak; kitap, sünnet ve icma ile sabit bir farzdır. Kur’an, sadece mana olarak de il, Resulullahın kalbine elfazı [sözleri] ile indirilmi tir. Bu elfazdan ba ka lafızlarla ifade edilen mana Kur’an de ildir. Çünkü, indirildi i elfazın dı ında, hatta Arapça bile olsa, ba ka sözlerle ifade edilen mana, Kur’an de ildir. Kur’an kavramında sadece mana de il, bir rüknü olarak onun elfazı da vardır. Bunun için tercümesine Kur’an denilemiyece i ve Kur’an hükmünde olmadı ı konusunda slâm âlimleri görü birli i içindedir. 1926’da Göztepe camii imamı Cemal Efendi’nin cuma namazında Kur’an-ı kerimin tercümesini okuması üzerine, stanbul müftülü ü, Diyanet i leri reisi Rıfat Börekçi’nin de imzası bulunan Mü avere heyeti kararında denmi tir ki: “Namazda Kur’an okumak, icma ile farz ve Kur’anın herhangi bir tercemesini Kur’an yerine koymak asla caiz de ildir. Bu husus slâm âlimlerinin icmaı ile sabittir. Bu bakımdan Cemal Efendi’nin vazifeden alınmasına zaruret hasıl olmu tur.” Besmelenin faziletleri Sual: Besmelenin önemi ve fazileti nedir? CEVAP lk yazılan, Besmeledir. Âdem aleyhisselama ilk gelen, Besmeledir. Müminler, Besmele yardımı ile, Sırâttan geçer. Cennet davetiyesinin imzası Besmeledir. Peygamberimiz, (Hoca çocu a, Besmele okur, çocuk da söyleyince, Allahü teâlâ, çocu un ve anasının ve babasının ve hocasının Cehenneme girmemesi için senet yazdırır). buyurdu. Abdüllah ibni Mes'ûd (Cehennemde azap yapan 19 melekten kurtulmak isteyen, Besmele okusun! Besmele, ondokuz harftir). Buyuyor. E'ûzü okumak, (E'ûzü billâhi mine - eytânirracîm), Besmele okumak ise, (Bismillâhirrahmânirrahîm) demektir. Hadis-i erifte, (Kur'an-ı kerime saygı göstermek, E'ûzü okuyarak ba lamakla olur ve Kur'an-ı kerimin anahtarı, Besmeledir) buyuruldu. Sure okurken, Eûzü Besmele okunur. Ayet-i kerime okurken, âlimlerin ço una göre, yalnız Eûzü okunur. Sure veya ayet okumaya ba larken Eûzü okumak vacip, Fâtiha okumaya ba larken Besmele okumak da vaciptir. Di er surelere ba larken Besmele okumak sünnettir. Namazda, Sübhâneke okuduktan sonra Eûzü Besmele okumak sünnettir. Allahü teâlâ, (Kur'an-ı kerim okuyaca ın zaman E'ûzü... söyle) buyuruyor. (Nahl 97) Kesin haram oldu u bilinen bir eyi mesela arap içerken veya domuz eti yerken Besmele çekmek küfürdür. yi i lere Besmele ile ba lamalıdır! Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Besmele ile ba lanmayan her önemli i noksan kalır.) [Beyhekî] (Besmele ile yazı yazanın haceti kolayla ır, Allahü teâlâ da razı olur.) [Deylemî] (Eve girerken Besmele çekilirse, eytan, “Bu eve girmeme imkân yok” der, dönüp gider.) [Tibyan] (Besmele ile i e ba layanın günahları af olur.) [ . Rafii] (Yeme e Besmele ile ba layıp, sonunda Elhamdülillah diyenin, daha sofra kalkmadan günahları af olur.) [Taberânî] (Besmele ile yenen yemek bereketli olur.) [ bni Mace] (Sıkıntıya dü en, “Bismillahirrahmanirrahim ve lâ havle ve lâ kuvvete illa billahil aliyyil azim” derse, her türlü sıkıntıdan kurtulur.) [Deylemî] (Amel defterinde 700 Besmele bulunanı Allahü teâlâ cehennemden çıkarır.) [Tergibussalat] (Bin kere Besmele okuyanın dört bin büyük günahı af olur.) [Tergibussalat]

(Soyunurken çekilen Besmele, cinlere perde olur, avret yerlerini göremezler.) [ . Ebid-dünya] (Helâya girerken çekilen Besmele, cinlere perde olur, avret yerlerini göremezler.) [T. Salat] (Besmele yazılı bir kâ ıdı, yerden kaldıran sıddıklardan yazılır.) [Tergibussalat] (Besmelesiz koku sürünen, eytanlara da koku sürmü olur.) [ bni Sünnî] ( eytandan korunmak için, yeme e Besmele ile ba la!) [Taberânî] (Su içerken Besmele çek, bitince de, Elhamdülillah de ve üç nefeste iç!) [ bni Sünnî] Sual: Namazda Fatiha’dan önce, Besmele çekmek farz mıdır? CEVAP Namazda Sübhaneke’den sonra ve Fatiha’dan önce Besmele çekmek sünnettir. Vacip diyenler de olmu tur. Allahın evinden maksat Sual: Kilise, Havra gibi yerlere Allahın evi diyen var. Allahın evi olur mu? CEVAP Allahın evinden maksat, Allahü teâlâya ibâdet edilen yer demektir. Mesela Kâbeye Beytullah, yani Allahın evi denir. Fakat kilise ve Havralar Allahın de il, eytanın evidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Camiler Allahın evidir.) [Hakim] Ba ka yer yoksa Kilisede namaz kılmak caiz olur. Namazdan sonra hemen çıkmalıdır. Çünkü, Kilisede, eytanlar toplanır. Kilise putlardan temizlenirse namaz kılmak mekruh olmaz. (R. Muhtar) Sual: Câmide sünneti kılıp, farzı beklerken, dı arıdan gelenin selâmını almak, sünnet ile farz arasında bir ey okumak, konu mak ve nâfile namaz kılmak gibi sünnetin sevâbını yok eder mi? CEVAP Evet. Sual: Câmide, mâlâya’nî olmayan sözler dünya kelâmı olur mu? CEVAP Dünya kelâmı olmaz. Sual: Almanya’da çalı ıyorum. Namaz kılacak kadar i i bırakınca hak geçer mi? CEVAP Hak geçmez. Hiç kimsenin namaza mâni olma hakkı olmaz. Fatihin fermanı Sual: Fatih Sultan Mehmet Hanın namaz kılınması hakkında Rum vilayetlerine gönderdi i bir fermanı varmı . O ferman nasıldır? CEVAP Elimize Fatihin fermanı diye bir yazı geçti. Özeti öyle: "Allahü teâlâ, emirlerinin yerine getirilmesini bize nasib ve müyesser eylesin! itti ime göre, Rum diyarındaki ehir ve kasaba ve köylerde ya ayan müslüman ahali, slâm dininin emretti i farzları yapıp, sünnetlerine riayet etmekte, Kur'an-ı kerime ve hadis-i eriflere uymakta gev eklik gösterip muhalefet ederler imi . Allahü teâlânın "Namazı ikame ediniz" emrine ve "Namaz dinin dire idir. Onu do ru kılan dinini korumu , terkeden dinini yıkmı olur" hadis-i erifine uymayıp, tu yan yoluna sapanlar böylece camileri harabeye döndürüp, fısk ve fücur yerlerini mamur ederler imi . Emr-i bil maruf ve nehyi anil münker eylemek vacip oldu undan, bir adamımı bu i için vazifelendirdim. öyle emir eyledim ki: "Namazı terkedeni tazir eylemek me rudur. Rum diyarında namazını geçirenler tespit edilip, slâm dininin emrinin gere i yapılsın. Halka namaz kılmaları tenbih edilip, kılmayanlar te hir edilsin! Hiç kimse ne olursa olsun bu cezaya mani olmaya!.. Rum sanca ı beyleri ve kadıları ve suba ıları ve bunların emrindeki di er memurlar, gönderdi im vazifeliye yardımcı olalar. Böylece slâmiyetin yüce ahkamı, emri ve yasaklarını yerine getirmekte gev eklik ve tenbelli e asla meydan verilmeye. Öyle ki, mescidler dolacak,

medreseler mamur edilecek ve din-i slâm kuvvetlendirilmi olacaktır. Böylece müslümanlar, huzur ve saadet içinde olacaklardır. " Sual: Müekked sünnetlerin farzlarından sonra kılınaca ı, gayr-i müekked sünnetlerin ise kılınamıyaca ı söyleniyor. Do ru mudur? CEVAP Yanlı tır. Do rusu öyledir: Ö lenin, müekked sünnet olan ilk sünneti, farzdan önce kılınamamı sa, farzdan sonra kılınır. Sabahın çok faziletli olan müekked sünneti, farzdan önce kılınmamı sa, farzdan sonra kılınmaz. Çünkü sabah namazının farzından sonra nafile kılınmaz. kindinin sünneti, farzdan önce kılınamamı sa farzdan sonra kılınmaz. Çünkü ak ama kadar kerahat vaktidir. Kerahat vaktinde sünnet, nafile kılınmaz. Yatsının ilk sünneti, gayr-i müekked olmasına ra men, farzdan sonra kılınabilir. Çünkü yatsıdan sonra kerahat vakti yoktur. Sabaha kadar kılınabilir. Bu hususlar bütün fıkıh kitaplarında, mesela Redd-ülmuhtarda yazılıdır. Sual: Tehlike zamanında, namazı oturarak veya îmâ ile kılmak câiz midir? CEVAP Dü man veya yırtıcı hayvan korkusundan veya hastalanıp ayakta duramıyan veya çamur olup kuru yer bulamıyan kimse, namazını îmâ ile kılar. Daha sonra bunları iâde etmesi gerekmez. (Halebî) Resimli seccade Sual: Üzerinde cami veya Kâbe resmi bulunan seccadede namaz kılmak caiz midir? CEVAP Üzerinde slâm yazısı veya bir harfi bulunan seccadeyi yere sermek tahrimen mekruhtur. Böyle seccadeyi ne maksatla olursa olsun yere sermek, mübarek yazıya hakaret olur. (Hadika c. 2, s. 633) Kâbe, cami veya slâm yazısı bulunan seccadeyi yere sermek [ona hakaret olaca ı için] caiz de ildir. Fakat resim bulunan battaniye böyle de ildir. bni Hacer-i Mekki hazretleri, fetvasında, (Canlı resmini, hürmet edilen yerlerde kullanmak caiz de ildir, hürmet edilmiyen eyler üzerinde caizdir) buyuruyor. Battaniye yere serilince onun üzerinde bulunan resme hürmet edilmemi , hakaret edilmi olur. Resim, secde edilen yerde de ilse, böyle resimli battaniye üzerinde namaz kılmakta mahzur olmaz. Canlı resimleri, göbekten yukarıda bulunursa, orada namaz kılmak mekruh olur. Canlı resmi, basılan, oturulan yerde ise mekruh olmaz. Namaz kılanın arkasında göbekten yukarıda olursa tenzihen mekruh olur. (R. Muhtar) u hâlde canlı resmi bulunan eyleri yere serince ona hakaret oldu u için, namaz mekruh olmuyor. Kâbe, cami resmi bulunan eyleri yere sermek de ona hakaret oldu u için caiz olmuyor. Sual: Aslan, geyik gibi canlı resmi bulunan battaniye, halı üzerinde namaz kılmak mekruh olur mu? CEVAP Resim, namaz kılanın aya ı altında, oturdu u yerde veya secde etti i yerde olmazsa, böyle resimli battaniye, seccade üzerinde namaz kılmak mekruh olmaz. Resim, yerlerde bulundu u için ona hakaret edilmi olur. Fakat secde edilen yerde ise, yahut basılan ve oturulan yerde ise sanki insan vücudunda bulunmu gibidir. Namaz mekruh olur. Onun için üzerinde resim bulunan elbise ile namaz kılmamalıdır! (Zevacir) Rüküya e ilirken ayakları birle tirmek Sual: Rükü ve secdede ayakları birle tirmek sünnet midir? Sünnet ise nasıl yapılır? CEVAP Halebî-i kebîr, Halebî-i sagîr ve Dürr-ül-muhtâr’da, (Rükü’da sünnetlerden birisi de, iki aya ı birbirine biti tirmektir) buyuruluyor. Maalesef bugün bu sünnet unutulmu tur. Bunun gibi ba a kaplama mesh yapmak da unutulmu tur. Sadece ba ın dörtte biri meshediliyor, yalnız farz yapılıyor, sünnet yapılmıyor.

Rükü’da ve secdede, ökçe denilen topuklar birle tirilir. Rükü’ya e ilirken sol topuk, sa topu un yanına getirilir. Kavmeye kalkarken açılmaz. Topuklar secdede de biti tirilir. Secde yapıp kıyâma kalkarken açılır. Topuk yerine, topuk kemi i de denir. Ba’zıları, topukların yanındaki kemikleri de birle tirmeye kalkıyorlar. Ayaklar birle tirilirken yandaki bu kemikler birle tirilmez. Sadece topuklar birle tirilir. Yandaki bu kemikleri birle tirmek hem yanlı tır, hem de sıkıntı verir. nsanları sıkıntıya sokmak do ru de ildir. Sual: Halebide ve Redd-ül-muhtarda, rükûya e ilirken ayakları birle tirmenin sünnet oldu u yazılıdır. Kadınlar da ayak birle tirir mi? CEVAP Hayır, kadınlar birle tirmez. Bu erkeklere mahsustur. Bazıları, bu birle tirme i ini yanlı yapıyor. Ayaklar de il, topuklar birle tirilir. Rükûya e ilirken sol topuk, sa topu un yanına getirilir. Kavmeye kalkarken açılmaz. Topuklar secdede de biti iktir. Secde yapıp kıyama kalkarken açılır. mam arkasında fatiha okumak Sual: Namazda imâm arkasında Fâtiha okunur mu? CEVAP Bu konudaki üç hadis-i erif öyle: (Fâtihasız namaz eksiktir.) [Tirmizî] (Namazda imâm okurken siz de okumayın, Fâtihayı hafif okuyun!) [Beyhekî] (Fâtihasız namaz olmaz.) [Buhârî,Müslim] Bu hadislere ve ba ka delillere dayanarak, âfi’î âlimleri imâm arkasında Fâtiha okumanın farz oldu unu bildirmi lerdir. Mâlikî’de ise, imâm yava okurken müstehabdır. mâm açıktan okuyorsa, Fâtiha okunmaz. Namazda Fâtiha okumak Mâlikî’de farz, Hanefî’de ise, vâcibdir. Hadis-i eriflere bakalım: ( mâmla namaz kılarken susun, imâmın kıraati, cemaatin kıraatidir.) [Hatîb] (Ne o, Kur’ânda rekabet mi, namazda biri benimle beraber okuyordu.) [Tirmizî] Hanefî âlimleri, bu hadislere ve ba ka delillere dayanarak, ( mâm arkasında Fâtiha okumak mekruhtur) demi lerdir. mâm-ı Rabbânî hazretleri buyurdu ki: (Hadis-i eriflerle amel etmek, bize câiz olmaz. Mezhebimizin hükmüne aykırı gibi görülen hadis-i erifler, âlimlerin sözlerini reddetmek için delil ve senet olamaz. Bir Hanefînin, imâm arkasında Fâtiha okuması mezhepten çıkmaktır, ilhad’dır.) [Müjdeci m. 312, Mebde ve Meâd 31] M. Hadimî hazretleri buyuruyor ki: (Dindeki dört delil, müctehidler içindir. Bizim için delil, mezhebimizin bildirdi i hükümdür. Çünkü bizler, âyet ve hadisten hüküm çıkaramayız. Mezhebin bir hükmü, âyete, hadise uymuyor gibi görünse de yanlı de ildir. Çünkü âyet ve hadis ictihad isteyebilir, ba ka bir âyet veya hadisle de i mi olabilir veya bilmedi imiz bir tevili vardır.) [Berîka s. 94]1 Namazda dü ünmek Sual: Namazda dü ünmek zararlı mıdır? CEVAP Namazdaki dü ünce namazı bozmaz. Fakat elden geldi i kadar dü ünmemeye gayret etmelidir! Namazda manasını bilenin, okudu unu dü ünmesi iyi olur. Kendini Rabbimizin huzurunda dü ünmek ve o huzurda nasıl olunması gerekiyorsa öyle bulunmak çok iyidir. Kendinin son namazı oldu unu, son amelinin bu oldu unu, yahut kendini Sırat üzerinde dü ünüp kendini toparlamak, efendisinden kaçmı , yakalanıp tekrar efendisinin huzuruna götürülmü köle gibi bilmek, yahut her an nimetleri içinde bulundu u, her an kendisine muhtaç oldu u Halıkın huzurunda nasıl durulursa öyle durmak, namazda kalbi toparlamaya yardım eder.

Dünyaya önem vermemek, i lerini mesele ve dü ünce vesilesi yapmamak, geldi i gibi gider, ne olduysa öyle olur gibi dünya hakkında ho görülü olup namazda hep Rabbi ile olmaya çalı malıdır. Namaza girip eller kulaklara kaldırılınca, sanki Allahü teâlâdan gayrısını arkaya atmı cezasından korkarak, affını umarak Mevlanın huzuruna durulmu olunur. Sahibinin huzurunda kendini efendisinden kaçmı gibi korku içinde, cezalandıracak mı yoksa af mı edecek diye dü ünen suçlu bir kul vaziyetinde ellerin ba landı ına i aret vardır. Fatiha okununca, Allahü teâlânın görünen ve görünmeyen nimetlerine hamdetmek, rahmetine çok muhtaç oldu unu dü ünüp, rahmet istemek, ibâdeti yalnız Onun için yapmak, yalnız Ondan yardım istemek, salihlerin yolunda olmayı dilemek ve sapıklıktan Ona sı ınmak istemek vardır. Zamm-ı sure okuyunca, sanki, "Duânı kabul etmesi için Rabbine tazim eyle" deniyor. Rükûa e ilince, Allahü teâlânın azametine kulun a alı ına i aret vardır. Sanki "Ba ını kaldır, Allahü teâlâ sana ihsan eyledi, duâ ve tesbihlerini kabul eyledi, o hâlde do rul" deniyor. "Semiallahü limen hamideh..." denince, Onun ihsanı ile kabul edilmenin müjdesi akabinde hamdetmek, affetti i için hemen secdeye kapanmak, Rabbimiz için alçalıp, yalnız Onu tenzih etmeye i aret vardır. (T.Necat) Sünnet ile farz arasında konu mak Sual: Sünnet ile farz veya farz ile sünnet arasında konu mak, duâ etmek, tesbîh çekmek, Kur’ân okumak bid’at midir? Sabahın sünnetini evinde kılıp gelen kimse, câmide, tesbîhini alıp kelime-i tevhîd veya salevât-ı erîfe okuyamaz mı? Okusa veya konu sa ne olur? CEVAP (Merâkıl-felâh)ın Tahtâvî hâ iyesinin tercümesi olan Ni’met-i slâm kitâbının (Nâfile Namazlar) kısmında deniyor ki: (Farzla sünnet veya sünnetle farz arasında konu mak sünneti iskât etmez. Lâkin sünnetin sevâbını azaltır. Alâ kavlin sünnet sâkıt olmakla iâde olunur. Tahrîmeye münâfi olan her amel dahî böyledir, ya’nî konu mak gibidir.) Aynı ifâde (Dürrül-muhtâr)da da vardır. Esah olan kavil, sünnet kabûl olmaz, evvelki sünneti tekrar kılmak lâzımdır. Bu ifâde (Dürr-ül-muhtâr)ın arabî aslının 457, ba’zı baskılarında 711. sayfasındadır. Türkçe tercümesinin de 3. cild 40 ve 41. sayfasındadır. bni Âbidîn hazretleri, (Dürr-ül-muhtâr)ın ifâdesini açıklarken, her türlü okumaların da bu hükme girdi ini bildirmektedir. u hâlde, sünnet ile farz arasında duâ, sûre veya üç ihlâs okumamalıdır. Hele bunu âdet hâline getirmek bid’attır. bâdetlere ilâve yapmak dîni de i tirmek olur. Hadîs-i erîfte, ( bâdetleri bizim gibi yapmıyan bizden de ildir) buyuruluyor. Peygamber efendimiz nasıl ibâdet etmi se, mezhebimiz bunu nasıl bildirmi se, o ekilde ibâdet edilir. ( unu da yapalım, ötekini de ilâve edelim) demek, dinde reform olur. Aslâ câiz olmaz. Sünnet ile farz arasında bir ey okumanın sünneti iskât [iptal] edece i (Bahr-ür-râık)ta da yazılıdır. Sabahın sünnetini evinde kılıp gelen kimse, câmiye gelince, konu maz, sesli olarak bir ey okumaz. Duda ını kıpırdatmadan kalbinden kelime-i tevhîd okuyabilir veya tefekkür eder. E er kazâ namazı varsa, kazâ namazı kılar. Kur’ân-ı kerîm okunuyorsa dinler. ki namazı cem etmek Sual: ki namazı hangi hâllerde birle tirmek câizdir? CEVAP Hanefî mezhebinde ve di er üç mezhepte, hacılar, Arafat’ta, ö le ile ikindiyi ö le vaktinde, Müzdelife’de ise, ak am ile yatsıyı yatsı vaktinde cem ederek kılar. kindiyi ö le vaktinde, ö le ile birlikte kılmaya takdim ederek cem etmek, ak amı yatsı vaktinde, yatsı ile birlikte kılmaya da tehir ederek cem etmek denir. Malikî mezhebinde ise, seferde, hastalıkta, karanlıkla beraber ya mur ve çamur olunca, ö le ile ikindiyi, ak am ile yatsıyı birle tirerek kılmak câizdir. âfiî mezhebinde ise, seferde, yukarıda bildirilen namazları, birle tirip, takdim veya tehir ederek kılmak câizdir. Ya mur ya arken de sadece takdim ederek birle tirmek câizdir. Hanbelî mezhebinde ise, seferde, hastalıkta, kadının emzikli veya müstehaza olmasında, idrar ve yel kaçırmak gibi abdesti bozan özürlerde, abdest ve teyemmüm için

me akkat çekenlerde, yer altında çalı ıp da, namaz vaktini anlamakta âciz kalanın, canından, malından ve namusundan korkanın, mai etine zarar gelecek olanın iki namazı cem edip kılmaları câizdir. ki namazı birle tirirken ö leyi ikindiden, ak amı yatsıdan önce kılmak, birinci namaza dururken cem etmeyi, niyet etmek, ikisini ard arda kılmak gerekir. Sabah namazı, hiçbir mezhepte hiçbir namazla birle tirilemez. Her Müslüman, kendi mezhebinin hükmüne göre amel eder. Ancak kendi mezhebinde yapılması güç olan i lerde, ba ka bir mezhebi, zaruret geçinceye kadar taklid eder. Ba ka mezhebi taklid ederken, o mezhebin farzlarına ve müfsidlerine riayet eder. htiyaç olmadan iki namazı cem etmek câiz de ildir. Secde-i tilavet Sual: Tilavet secdesi nedir, ne zaman ve nasıl yapılır? CEVAP Bu konuyu kolay anla ılması için maddeler hâlinde bildirelim: 1- Tilavet, Kur’an-ı kerim okumak demektir. Secde ayeti okununca yapılan secdeye tilavet secdesi denir. 2- Namaz kılması farz olan bir kimse, Kur’an-ı kerimde bulunan 14 yerdeki, secde ayetinden birini okusa veya i itse, manasını anlamasa da, bir secde yapması vaciptir. 3- Tilavet secdesi yapmak için, önce tilavet secdesi yapmaya niyet edilir. Niyet arttır. Niyetsiz sahih olmaz. Abdestli olarak, kıbleye kar ı ayakta durup, ellerini kulaklara kaldırmadan, Allahü ekber der ve secdeye gider. Secdede üç defa Sübhâne rabbiyel-a’lâ der. Sonra, Allahü ekber der ve aya a kalkar. Böylece secde-i tilavet tamam olur. 4- Secde ayetini i iten cünüp veya abdestsiz kimse, temizlendikten sonra tilavet secdesi yapar. Fakat hayızlıya ve nifâslıya [lohusaya] temizlendikten sonra da tilavet secdesi gerekmez. 5- Bir oturumda, bir secde ayetini birkaç defa okuyan veya i iten, hepsi için bir secde eder. 6- Bir oturumda ne kadar secde ayeti okunmu sa, o kadar tilavet secdesi gerekir. Mesela üç secde ayeti okunursa, üç secde gerekir. 7- Namaz kılarken, dı ardan, birinin okudu u secde ayetini i iten, namazı bitirdikten sonra tilavet secdesi yapar. 8- Namazda okuyunca, hemen ayrıca rükü veya bir secde yapıp aya a kalkar. Okumasına devam eder. Secde ayetini okuduktan iki üç ayet sonra namazın rüküuna e ilirse ve tilavet secdesine niyet ederse, namazın rükü veya secdeleri, tilavet secdesi yerine geçer. 9- Secde-i tilavetin kazası, acele de ildir. Gecikirse günah olmaz. Fakat sebepsiz, zaruretsiz tehir etmek tenzihen mekruhtur. 10- Secde ayetini mubah vakitte okuyup, namaz kılmak mekruh olan üç vakitte tilavet secdesi yapmak caiz de ildir. Secde ayeti mekruh vakitte okunursa, bu vakitte secde etmek caiz ise de, efdal olanı, mekruh olmıyan vakte tehir etmektir. (Hindiyye) 11- Kur’an-ı kerim okunan yerde bulundu u hâlde, i itmiyen kimse, secde etmez. 12- Secde ayetini yazan, heceliyen, secde yapmaz. 13- Birkaç ki iden herbiri, secde ayetinden birer kelime okusalar, bunu i itenlere tilavet secdesi yapmak gerekmez. Çünkü, secde ayetini bir ki i okuyunca, bunu i itenlerin secde yapması vacip olur. Çe itli kimselerin okudukları kelimeler toplanarak, bir ki i bütün ayeti okumu gibi yapılamaz. Çünkü, Kur’an-ı kerim okumak için, kimse ba kası yerine vekil yapılamaz. (Dürr-ül-muhtar) 14- Secde ayetinin tercümesini okuyan veya i iten, bunun secde ayeti oldu unu anlarsa, secde yapar. 15- Çocuk, yaptı ını anlıyacak ya ta ise, okuması ile, i itenlerin secde etmesi gerekir. Daha küçük ya ta ise gerekmez. 16- Bir kimse, ara sıra deliriyorsa, deli iken secde ayetini okudu u zaman, secde gerekmez. Aklı ba ında iken okursa, secde gerekir. 17- Da dan, çölden ve bir yerden aksedip, yansıyıp geri gelen sedayı i iten ve ku tan i iten secde etmez. nsan sesi olması gerekir. (Dürr-ül-münteka)

18- Radyodan i itilen ses, hafızın sesine benziyen, cansız alet sesidir. Bunun için, fonografta [gramofonda, teypte, radyoda. tv’de ve benzeri vâsıtalarda] okunan secde ayeti i iten, tilavet secdesi yapmaz. (Mezahib-i erbea) Elmalılı Hamdi Yazır, A’râf sûresinin 204. âyetinin tefsîrinde diyor ki: Kırâet, bir ihtiyârî i tir ki, akıllı ve konu an bir insanın a zından çıkanı anlamaya ve anlatmaya yönelik bir maksat ta ıyan sesli olarak okumak demektir. Akıllı olmıyandan ve cansız varlıklardan çıkan seslere kırâet denilemeyece i gibi, aks-i sadâdan, sesin yankılanmasından meydana gelen eye de kırâet denilemez. Bunun içindir ki, fakîhler bir kırâetin yankılanmasından hâsıl olan yankıya kırâet ve tilâvet hükmü terettüp etmiyece ini ve meselâ tilâvet secdesi lâzım gelmeyece ini beyân etmi lerdir. Bir kitabı sessiz olarak okumaya kırâet denilemiyece i gibi, çalan veya çınlayan, yankı yapan bir sesi dinlemek de kırâet de ildir, bir çınlamayı dinlemektir. Kur’ân okuyanın sesini aksettiren gramofondan veya radyodan gelen sese de kırâet denilemez. Bu gibi sesler bir kırâet de il, bir kırâetin yankısı ve yansımasıdır, bunlara dinleme ve susma emrinin hükmü terettüp etmez. (s.2361) 19- Kâfirin okudu unu i iten müslümanların secde etmesi vacip olur. 20- mam-ı Nesefi Kâfi kitabında buyuruyor ki: Bir kimse, sıkıntıdan kurtulmak için, Allahü teâlâya kalbinden yalvararak, 14 secde ayetini [ezberden, ayakta] okuyup, herbirinden sonra, hemen yatıp secde ederse, Allahü teâlâ, o kimseyi o dert ve beladan korur. (Dürr-ül-muhtar, Nur-ül-izah) Son secdeden kalkınca, ayakta ellerini uzatıp, kendinin ve bütün müslümanların dünya ve dinlerine gelen beladan, sıkıntıdan kurtulmaları, korunmaları için duâ eder. 21- Namaz kılması mekrûh olan üç vakitte secde-i tilâvet yapmak câiz de ildir. Namaz kılması tahrîmen mekrûh olan vakitler üçtür. Bu üç vakitte ba lanan farzlar sahîh olmaz. Nâfileler sahîh olursa da, tahrîmen mekrûh olur. Bu nâfileleri bozmalı, ba ka zamanlarda kazâ etmelidir! Bu üç vakit; güne do arken, batarken ve zevâl’de oldu u vakittir.Burada güne in do ması, i râk vakti’ne kadar olan zamandır. Zevâl vakti ise ö leye 20 dakika kaladır. Güne in batması da, bakacak kadar sararmaya ba ladı ı vakitten batıncaya kadar olan zaman demektir. Bu zaman 40 dakika kadardır. Güne batarken, yalnız o günün ikindinin farzı kılınır. Fakat, ikindiyi bu vakte kadar geciktirmek tahrîmen mekrûhtur. Secde âyeti bu 3 mekrûh vakitte okunursa, tilâvet secdesini bu vakitlerde yapmak, bir kavle göre câiz ise de, mekrûh olmayan vakte tehir etmek evlâdır. (Dürer, Tahtâvî) Sual: Evde yalnız ba ına namaz kılarken, içinde secde ayeti geçen bir sureyi okusak, namaz içinde hemen tilavet secdesini yapmamız gerekir mi? CEVAP Evet, namaz içinde hemen eda etmek gerekir. (Halebî) Sual: Yalnız ba ına namaz kılarken, zamm-ı sure olarak secde ayetini okuyan kimse, hemen rükûya gitse, tilavet secdesini yapmı olur mu? CEVAP Bir kimse, namaz içinde secde ayeti okuyunca, hemen ayrıca rükû veya bir secde yapıp aya a kalkar. Okumasına devam eder. Secde ayetini okuduktan iki üç ayet sonra namazın rükûuna e ilirse ve tilavet secdesine niyet ederse, namazın rükû veya secdeleri, tilavet secdesi yerine geçer. Fakat, secde ayetinden sonra üç ayetten fazla okumu sa, tilavet secdesi, namaz için yapmı oldu u rükû veya secdeler ile kendisinden sakıt olmaz. Bu durumda, namaz içinde, tilavet için ayrıca secde etmesi gerekir. Yalnız ba ına namaz kılarken, tilavet secdesi, namaz içinde eda edilmezse, artık namaz dı ında kaza edilmez. (Halebî) Secde ayetini namaz içinde okuyan kimse, dilerse okuyaca ı ayetlerin sayısına bakmaksızın hemen Allahü ekber diyerek tilavet secdesine varır. Tilavet secdesi niyeti ile yalnız rükûya varması da kâfidir. Ondan sonra tekrar aya a kalkar ve birkaç ayet daha okuyup, namazın rükû ve secdelerini yapar, namazına devam eder. E er bir sureyi bitirmi ise, di er bir sureden birkaç ayet okur; çünkü tilavet secdesinden kalkar kalkmaz, böyle birkaç ayet okumadan namazın rükû ve secdesine gitmek mekruhtur.

mi?

Sual: TGRTde mukabele okunuyor. Secde ayetlerini dinleyince, secde-i tilavet gerekir

CEVAP Gerekmez. Fakat Kur'an-ı kerimi takip ederken veya dinlerken, siz de sesli olarak okursanız, secde-i tilavet gerekir. TVden, radyodan ve teypten duyulan secde ayeti için secde-i tilavet gerekmez. (M.Erbea) Tilavet secdesi Sual: Bir fıkıh kö esi yazarı, (secde âyetinin tercümesini, meâlini okuyanın tilâvet secdesi yapması gerekmez) diyor. Do ru mudur? CEVAP Secde âyetinin tercümesini okuyanın veya i itenin, bunun secde âyeti oldu unu anlarsa, tilâvet secdesi yapması gerekti i Hindiyye ve bni Âbidîn’de yazılıdır. Bahsetti iniz yazar, belki okudu unun secde âyeti oldu unu anlamıyan için böyle yazmı tır. Kıble yönünü bilmeyen Sual: Birkaç sualim var. Cevap verirseniz memnun olurum; Al-i mran suresinin 191. ayetindeki zikir namaz mıdır? Kıble yönünü bilmeyen ne yapar? mâmda namazı bozan bir ey bulundu unu anlayan kimse ne yapar? Kunut duasını bilmeyen ne okur? Cemaatle namazda kendisi a ıran secde-i sehv yapar mı? Devamlı kısa sureleri okumakta mahzur var mı? CEVAP Al-i mran suresinin (Onlar ayakta iken, otururken, yanları üzerine yatarken Allahı zikrederler) mealindeki 191. ayetindeki zikir, namazdır. (Namazı, gücü yeten ayakta kılar, ayakta kılmaktan aciz olan oturarak kılar, bundan da aciz olan, yatarak ima ile kılar) demektir. (Bahr-ür-raık) Kıble yönünü bilmiyen kimse, kendisi ara tırır, zannına göre karar verdi i yöne do ru kılar. Sonradan yanlı oldu unu anlasa bile namazını iâde etmez. Çünkü kıble ve namaz vakitleri fazla zan ile kabûl olur. Kıble yönünü bilmiyen kimse, bilene sormadan veya kendi ara tırmadan kıble cihetine do ru namaz kılarsa, kıbleye rastlamı olsa bile namazı kabûl olmaz. Kıbleyi ara tırıp da, zan ile karar verdi i yöne do ru kılmazsa, rastladı ını anlasa bile tekrar kılması gerekir. mâmda namazı bozan bir ey bulundu unu anlayan kimse, bu namazı tekrar kılar. Bunu imâm namazda hatırlarsa yahut namazda iken namazı bozan bir ey hâsıl olursa, bunu hemen cemâ’ate bildirir. Namazdan sonra anlarsa, o cemâ’atten olduklarını hatırladı ına söyliyerek, haber göndererek bildirir. Haber alan, iâde eder. Alamayan affolur. Bir kavle göre de, imâmın cemâ’ate haber vermesi lâzım de ildir. Kunut duâsını bilmiyen kimse, üç kere istigfâr okur. Mesela, (Allahüm-magfir lî) der. Yahut bir kere (Rabbenâ âtinâ...) ayetini sonuna kadar okur. Ayet-el kürsî’yi okuyamıyan da yine tesbihleri çeker. Namazlardan sonra Salâten tüncina duâsını okumakta hiç mahzur yoktur, okumak iyi olur. mama uyup cemaatle namaz kılarken, a ıran kimse secde-i sehvi yapmaz. Uzun sureleri bilse de, hlas, Felak, Nas gibi kısa sureleri namazda okumakta mahzur yoktur. Tertib sahibi olmak Sual: Tertip sahibi olmak ne demektir? CEVAP Tertip sahibi olmak demek, hiç namaz borcu olmamak demektir. Kaza borçlarının hepsini ödiyen kimse de tertip sahibi olur. Tertip sahibi olanın, be vakit farzı ve vitri kılarken, sıralarını gözetmesi gerekir. Bir namazı kılmadıkça, ondan sonraki be namazı kılmak câiz olmaz. Yani kaza namazını vakit namazından önce kılmak arttır. Hadis-i erifte, (Bir namazı uykuda geçiren veya unutan, sonraki namazı cemaat ile kılarken hatırlarsa, imamla namazı bitirip, sonra önceki namazını kaza etsin! Bundan sonra, imamla kıldı ını tekrar kılsın) buyuruldu. (Dürr-ül-muhtar) Bu tertibe, u üç halde uymak gerekmez: 1- Unutmak,

2- Vaktin daralması, 3- Kaza namazlarının çok olması. Bunlara birer misal verelim: 1- Unutmak: Ö le namazını kılmayı unutan, ikindi ezanı okunduktan sonra hatırlasa, ö leyi kaza etmeden ikindiyi kılsa sahih olmaz. Fakat ikindi namazını kıldıktan sonra, ö le namazını kılmayı unuttu unu hatırlasa, unutmak özür oldu u için, ikindi namazı sahih olur. Ondan sonra da ö leyi kaza eder. Bir kimse, vitri kılmadan yatsa, sabah ezanı okunurken uyansa, önce vitri kaza etmesi gerekir. E er, sabah namazını kıldıktan sonra vitri kılmadı ını hatırlarsa, sabah namazı sahih olmu olur. 2- Vaktin daralması: Bir kimse, ö le namazını kılmayı unutsa, ak ama dört rekât namaz kılacak kadar zaman kalsa, artık ö leyi kaza etmeden ikindiyi kılar. Daha sonra da ö leyi kaza eder. 3- Kaza namazlarının çok olması: Altı vakit veya daha fazla kazası olan kimse, bunları kaza etmeden de vakit namazlarını kılabilir. Bir kimse, bir ay namaz kılmasa, sonra pi man olup, bu namazları kaza etmeden vakit namazlarını kılmaya ba lasa, bu arada bir vakit namazı mesela ö leyi kılmasa, ekserî ulemâya göre, bu bir vakti kaza etmeden vakit namazlarını kılsa câiz olur. (Halebî) Sual: Bütün namazlarını kazâ eden bir kimse, tertip sâhibi olur mu? CEVAP Kazâ namazı borcu kalmayan kimse, tertip sâhibi olur. (Dürer)

Seher vakti Sual: Seher vakti ne zamandır? Vitri bu vakitte kılmak câiz midir? CEVAP Seher vakti gecenin son altıda biridir. Ya'nî güne in batı ından imsâk vaktine kadar olan zamanın son altı da biridir. Meselâ ak am 17.30'da, imsâk da 5.30'da oluyorsa, gecenin tamamı 12 saat demektir. Bunun altıda biri 2 saat eder. 5.30'dan çıkarılınca 3.30 kalır. Saat 3.30'dan saat 5.30'a kadar seher vakti demektir. Yaz ve kı bu vakit azalıp ço alır. Teheccüd namazını ve vitri seher vaktinde kılmak iyidir. Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Gecenin sonunda uyanamıyaca ından korkan, gecenin evvelinde vitri edâ etsin! Sonra yatsın! Gece sonunda uyanaca ını ümid eden, vitri o zaman kılsın! Çünkü gecenin sonundaki kalkmakta rahmet melekleri hazır olur.) [Müslim] (Gece seher vaktinde ve namazlardan sonra yapılan duâ kabûl olur.) [Tirmizî] (Seher vakti Allahü teâlâ buyurur ki: stigfâr eden yok mu, onu magfiret edeyim. steyen yok mu, istedi ini vereyim, duâsını kabûl edeyim.) [Müslim] Seher vakti, duâ ve istigfârların kabûl oldu u zamandır. Ramazan ayında sahur için kalkınca seher vaktinde kalkılmı olur. Bu vakitte duâ etmeyi ganimet bilmelidir! Allahü teâlâ iyileri, sâlihleri överken, (Onlar seher vaktinde istigfâr eder) buyuruyor. (Zâriyat 18) Ya'kûb aleyhisselâm o ullarına, (Sizin için yakında [seher vakti] Rabbime istigfâr edece im) dedi. (Yûsüf 98) Âl-i mrân sûresinin 17. âyetinde, sabredenler, sâdıklar, namaz kılanlar, zekât verenler ve seher vakitlerinde istigfâr edenler övülmektedir. Hepsinden sonra, istigfâr edenlerin bildirilmesi, insanın her ibâdetini kusûrlu görüp, dâimâ istigfâr etmesi içindir. Fırsat ganîmettir. Ömrü faydasız i lerle geçirmemeli, Hak teâlânın rızâsına uygun eylere sarfetmelidir! Be vakit namazı, ta'dîl-i erkân ile ve cemâ'at ile edâ etmelidir! Teheccüd namazı kılmalı, seher vakitlerini istigfârsız geçirmemeli, gaflet uykusuna dalmamalı, ölümü ve âhireti dü ünmeli, harâm olan dünya i lerinden yüz çevirip, âhiret i lerine yönelmelidir! Zarûrî olan dünya kazancı ile me gûl olup, di er vakitlerde, âhireti i'mâr etmekle me gûl olmalıdır! Sözün kısası, mâsivâ sevgisinden korunmalı ve dînin emrine uymakla me gûl olmalıdır! budur, bundan gayrisi hiçtir. (Mek.Ma'sûmiyye) Radyo, televizyon, hoparlör ile namaz Sual: Bâzı ülkelerde, bir câmiden di er câmilere tv ile irtibat kuruluyor, di er câmidekiler, büyük câmideki imâma uydukları gibi, câmiye gitmeyen de evinden, tv’deki imâma uyup namaz kılıyormu . Bunun mahzuru var mıdır? CEVAP Ö renmek niyetiyle tv’den Kur’ân-ı kerîm dinlemek câizdir. Teypten dinlemek de câizdir. Okunan Kur’ân-ı kerîmi kasete alıp, mezara gidince, teybi açarak kaseti dinlemekle bizzat Kur’ân-ı kerîm okunmu olmaz. Bunun gibi, bir kimse, namaz kılarken kendi filmini çekse, sonra her namaz vakti gelince, video ile bu filmi seyretse, namaz kılmı olmaz. Namaz kılmak, ezan okumak vakitli ibâdetlerdir. Bunları teyple, video ile yapmak, bid’at olup, büyük günahtır. TV ve video iyi bir e itim vâsıtasıdır. Meselâ namazın nasıl kılınaca ını tatbikî olarak göstermek çok iyi olur. Fakat namaz kılan imâmın filmini alıp, imâm yerine ekrandaki bu görüntüye uymak câiz olmaz. Bunun gibi, ezân okuyan müezzinin filmini videoya alıp, vakit gelince videodan ezân okutturmak da câiz olmaz. Çünkü tv ekranındaki resim, müezzinin kendisi de il, görüntüsüdür. TV’deki ses de, müezzinin bizzat kendi sesi de il, benzeridir. ki ayrı ey, birbirine çok benzese de, aynı de ildir. Meselâ Ali ile ikiz karde i Veli, birbirine ayırt edilmeyecek derecede benzese de, ayrıdır. Biri Ali, öteki Veli’dir. Bir insanın resmi, kendisinin tam benzeridir, aynısı de ildir. Resmin gözü yırtılsa, sâhibinin gözüne bir zarar gelmez. Bir kimse aynaya baksa, aynadaki görüntü, bakan kimsenin resmidir. Bu resim sâhibinin bizzat kendisi de il, benzeridir, görüntüsüdür. Aynayı kırsak, görüntü kaybolursa da sâhibine bir ey olmaz. TV, teyp ve radyodaki sesler de, sâhibinin benzer sesidir, aynısı de ildir. Aynen bunlar gibi imâmın sesi, hoparlöre verilince, elektrik ve mıknatısın hâsıl etti i bir ses hâline dönü üyor. Bizim duydu umuz ses, imâmın sesi de il, elektrik ve mıknatısın hâsıl etti i

sestir. Yâni hoparlörden çıkan ses, elektrik tesiriyle hâsıl olan mıknatıs kuvvetlerinin titreyerek demir levhanın husûle getirdi i bir sestir. Bu ses, imâmın sesine, ne kadar benzerse benzesin, benzeridir, aynısı de ildir. TV’deki görüntüye imâm diye uymakla, hoparlörden çıkan sese imâmın sesi diye uymak aynıdır. Görüntü bizzat imâm olmadı ı gibi, ses de bizzat imâmın sesi de ildir. Onun için görüntüye ve cihâzdan çıkan sese uymakla imâma uyulmu olmaz. TV’deki sesler yankı da de ildir. Yankıya da uymak câiz olmaz. (Redd-ül-muhtâr)da, (Da a çarpıp yankılanan ses, insan sesi olarak kabûl edilmez. Vâsıtasız, bizzat insanın söylemesi lâzımdır. Yankı ile gelen ses, hakîkî ses hükmünde olmadı ı için, yankı ile gelen bir secde âyeti için secde-i tilâvet lâzım de ildir) buyuruluyor. Namaz kılarken görüntüsü videoya alınmı imâma uymak câiz olmadı ı gibi, tv’nin naklen yayınında, imâmı da görsek, böyle bir imâma da uymak câiz olmaz. Yâhut hoparlör veya radyo vâsıtasıyla gelen ses de imâmın sesi olmadı ı için, bu ses ile hareket ederek ibâdet etmek de câiz olmaz. Elmalılı diyor ki: Elmalılı Hamdi Yazır, A’râf sûresinin 204. âyetinin tefsîrinde diyor ki: Kırâet (okumak) ise bir ihtiyâri i tir ki, akıllı ve konu an bir insanın a zından çıkanı anlamaya ve anlatmaya yönelik bir maksat ta ıyan sesli olarak okumak demektir. Nitekim vahiy mele i olan Hz.Cebrâil’in i i bile aslında bir kırâet (Kur’ân okuma) de il, bir ikrâ, yâni okutmaktır. Allahın yaptı ı i ise vahyi indirmek ve kırâeti yaratmaktır. Cansız varlıklardan çıkan seslere kırâet denilemeyece i gibi, aks-i sadâdan, yâni sesin yankılanmasından meydana gelen i e de kırâet denilemez. Bunun içindir ki, fakîhler bir kırâetin yankılanmasından hâsıl olan yankıya kırâet ve tilâvet hükmü terettüp etmiyece ini ve meselâ tilâvet secdesi lâzım gelmeyece ini beyân etmi lerdir. Bir kitabı sessiz olarak okumaya kırâet denilemeyece i gibi, çalan veya çınlayan, yankı yapan bir sesi dinlemek de kırâet dinlemek demek de ildir, bir çınlamayı dinlemektir. u hâlde Kur’ân okuyan bir okuyucunun sesini aksettiren gramofon veya radyodan gelen sese de kırâet denilemez. Bu gibi sesler bir kırâet de il, bir kırâetin yankısı ve yansımasıdır, bunlara dinleme ve susma emrinin hükmü terettüp etmez. (s. 2361) Gramofondan [teyp, radyo, tv’de] okunan secde âyetini i itenin, tilâvet secdesi yapması gerekmez. (Mezâhib-i erbe’a) ( bâdetleri bizim gibi yapmayanlar, bizden de ildir) hadîs-i erîfini dü ünerek, ibâdetlere ilâve ve çıkarma yaparak dîni de i tirmekten çok sakınmalıdır! Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Her bid’at sapıklıktır.) [ bni Asâkir] (Bid’at ehlinin hiçbir ibâdeti kabûl olmaz, ya dan kıl çıkar gibi kolayca dinden çıkar.) [ bni Mâce] Dinde nakil esastır Sual: Mısır radyosu, sabah namazını canlı olarak yayınlıyor. Net olarak dinliyoruz. Evimizden radyodaki imama uyup sabah namazını kılmamız caiz midir? Bölge radyomuz, vakit girerse, uyulabilece ini söyledi. CEVAP Fıkıh kitaplarında, imamla cemaat arasında kayık geçecek kadar bir nehir veya araba geçecek kadar bir yol varsa, imama uymanın caiz olmadı ı bildiriliyor. Tvde canlı olarak yayınlansa yine uyulmaz. Burada en önemli husus udur: Radyodan gelen ses, bizzat imamın sesi de il, tam benzeridir. Bir insanın foto rafı veya tvdeki görüntüsü gibidir. Her ne kadar foto raf veya tvdeki görüntü, o insana ait ise de, bizzat kendi de ildir. Bu bakımdan radyodan, tvden okunan secde ayetleri için secde-i tilavet gerekmedi ini de din kitapları bildirmektedir. Dinde nakil esastır. Herkes aklına göre bir ey çıkarırsa, ortada din diye bir ey kalmaz. Dini de i tiren dinden çıkar. (M.Erbea, Hadika) in esası dinin emrine uymaktır Sual: badetler eksik veya yanlı olsa, Allahü teala onu tam olarak kabul eder mi? CEVAP Bir ibadet eksik veya yanlı yapılsa, Allahın bir zararı, bir kaybı olmaz, aksine tam do ru yapılsa bir kârı olmaz. Bunun için Allahın emrine uyularak yapılan bir ibadet, eksik

veya yanlı olsa da, Allahü teâlâ onu tam olarak kabul eder. Emre uyulmadan eksiksiz yapılsa da o ibadet kabul olmaz. Birkaç örnek verelim: 1- Kıbleyi bilmeyen kimse, ara tırır, zannına göre karar verdi i yöne do ru kılar. Sonradan yanlı oldu unu anlasa bile namazını iade etmez. Kıbleyi bilmeyen kimse, bilene sormadan veya ara tırmadan kıble yönüne do ru namaz kılarsa, kıbleye rastlamı olsa bile namazı kabul olmaz. Demek ki, i in esası, dinin emrine uymaktır. 2- Sabahın iki rekat farzını kılarken ( ki mi, bir mi kıldım) diye üphe eden, bir rekat daha kılsa ve kıldı ı üç rekat olsa, namazı sahih olur. Fakat kasten üç rekat kılsa namazı sahih olmaz. Bir kimse de iki kıldım zannıyla bir rekat kılsa, kıldı ı namaz sahih olur. Cenab-ı Hak, "Niçin yanlı sandın" demez. 3- aban ayının 29 çekti i hesap ile kesin olarak bilinse, gerçekten de 29 olarak çekse, Ramazanın giri ini tespit için hilal gözetlense, hilal do du u hâlde, hava bulutlu oldu u için görülemese, aban 30 gün olarak kabul edilir. Yine bunun gibi, Ramazan ayının 29 çekti i hesap ile kesin olarak bilinse, gerçekte de 29 çekse, hava bulutlu oldu u için Ramazanın 29unda hilal görülmese, Ramazanı 30’a tamamlamak dinimizin emridir. Hadis-i erifte, (Hilâli görünce, oruç tutun, tekrar görünce orucu bırakın) buyuruldu. 4- Zekât verilebilece ini soru turup anlayarak, zekâtını verdikten sonra, bunun zengin oldu u anla ılsa, zararı olmaz. Yani kabul olur. Zekât verilecek olan kimse, fakirler gibi ise yahut fakir oldu unu söyleyip, zekât istemi ise, bu kimsenin zekât almaya hakkı olup olmadı ını ara tırmaya gerek yoktur. Buna zekât verince, ara tırarak vermi sayılır. 5- Dinimiz, “helal oldu u kesin bilinenleri yiyin” demiyor, “Haram oldu u bilinmeyenleri yiyin” der. Bilmedi imiz için yedi imiz haram olsa da günah olmaz. Zehir yemek haram oldu u halde, Resulullah efendimiz, bilmedi i için Yahudinin zehirli yeme ini yedi, ba ka bir Yahudinin tereya lı yeme ini ara tırmadan yedi. Bu ya domuz ya ı mı, koyun ya ı mı, ekme in hamuru arap ile mi yo ruldu diye sormadı. Temiz mi diye sormadan mü rik kadının su kabından abdest aldı. Eshab-ı kiram da, gayrı müslimlerin verdi i suyu içerdi. Halbuki pis, necis olan eyleri yemek haramdır. Kâfirler ise ekseriya pis olur. Elleri, kapları araplı olur. Hayvanı Besmelesiz keserler. Eshab-ı kiram, bunlara ra men, necis oldu unu kesin bilmedikleri için, vesvese etmez, et, peynir gibi gıdaları alıp yerlerdi. 6- Ya ayakla necis yerde yürünse, yer kuru ise ayaklar necis olmaz. Elbisenin bir yerine necaset bula sa, burayı bulamayıp, zannetti i yeri yıkayan, necaseti temizlemi kabul edilir. Hatta namazdan sonra necasetli yer meydana çıksa, bir kavle göre kıldı ı namazı iade etmesi gerekmez. Abdest aldıktan sonra, iç çama ırında ya lık görüp, idrar mı, su mu diye üphe eden, abdestten önce çama ırına su serpmeli, sonra orada bir ya lık gördü ü zaman "Bu benim serpti im su" demelidir. Hatta o ya lık idrar bile olsa, idrar oldu u kesin olarak bilinmedi i için yıkamak gerekmez. 7- Cünübün yıkanması farz iken, su yoksa veya su varken kullanılması zararlı ise teyemmüm edilir. Namaz kime zor gelir Sual: Müslüman olmak istiyen gayrı müslimler, (Müslüman oluruz ama, günde be kere namaz kılmak, yılda bir ay oruç tutarak aç kalmak ve daha ba ka emirler bize güç geldi i için müslüman olmuyoruz) diyorlar. badet etmek niçin güç gelir? CEVAP Müslüman olana ibadetler güç gelmez. Müslüman olsalar böyle eyler söylemezler. mam-ı Rabbanî hazretleri, (Mektubat)ında buyuruyor ki: (Allahü teâlâ, kullarına yapabilecekleri eyleri emretmi tir. Güç yetiremiyece i i leri emretmemi tir. nsanları zayıf yarattı ı için, kolaylık göstermi tir. Kur’an-ı kerimde mealen buyuruyor ki: (Allah, size hafif, kolay emretmek istedi, çünkü insan, zayıf yaratılmı tır.) [Nisa 28] Namaz, oruç kolaydır. Zekât için de malın tamamının de il, kırkta birinin verilmesini emretmi tir. Dinin di er emirlerine dikkatle ve insafla bakılırsa, bu kolaylıklar görülür. Bununla beraber ibadet etmenin güç geldi i kimseler yok de ildir. badetlerin zor gelmesi, Allahü teâlânın dü manı olan nefstendir. Namaz kılmak ve di er ibadetleri yapmak, ancak müminlere kolay gelir. Kalbi kararmı lara zor gelir. Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:

(Bu din [inanıp ibadet etmek] mü riklere güç gelir.) [ ura 13] ([Her çe it günahtan çekinmek, oruç tutmak ve di er ibadetleri yapmak için] Sabrederek ve namaz kılarak Allahtan yardım isteyiniz. Sabır ve namaz, yalnız Allahtan korkan müminlerden ba kalarına zor gelir.) [Bekara 45] Namaz kılmamak, imansızlıktan veya iman zayıflı ından ileri gelir. manın kuvvetli olmasının alameti, dinimizin emirlerine severek, kolaylıkla uymaktır. Bedeni hasta olana bazı i leri yapmak güç geldi i gibi, kalbi ve ruhu hasta olana da ibadet etmek güç gelir.) [m.191, 289] (Kalbi temizlemek için, iman edip, Allahü teâlânın nimetlerine ükretmek gerekir. Kur’an-ı kerimde buyuruluyor ki: (Allaha iman edip, nimetlerine ükrederseniz, size niçin azap etsin?) [Nisa 147] Allaha ükretmek, Ona inanıp, emir ve yasaklarına riayet etmekle olur.) [c.3, m.41] Kalbi temiz olmak Sual: Bazı kimseler hiç ibâdet etmedi i ve her çe it günâhı i ledi i hâlde, "benim kalbim temizdir, sen kalbe bak" diyorlar. Kalb nasıl kirlenir, nasıl temizlenir? CEVAP Önce kalb ile yüre in tarifini yapalım! Kalb, gö sümüzün sol tarafındaki et parçası de ildir. Buna, yürek denir. Yürek, hayvanlarda da bulunur. Kalb, yürekte bulunan bir kuvvettir. Görülmez. Ampulde bulunan elektrik cereyanı gibidir. Buna, kalb veya gönül diyoruz. Gönül, insanlarda bulunur. Hayvanlarda bulunmaz. Bedendeki bütün a'zâ, kalbin emrindedir. His uzuvlarımızın duydukları bütün bilgiler kalbde toplanır. Insanın, inanmak, sevmek, korkmak, kalbindedir. I'tikâd eden, ya'nî îmân eden ve kâfir olan, kalbdir. Güzel, iyi ahlâkın ve kötü huyların yeri kalbdir. Kalbi temizlemek için riyâzet ve mücâhede lâzımdır. Riyâzet, nefsin arzûlarını yapmamaktır. Nefsimiz, harâmları, mekrûhları arzû eder. Bunlardan kaçmak lâzımdır. Mücâhede, nefsin istemedi i eyleri yapmak demektir. Nefsimiz, iyilik ve ibâdet yapmak istemez. Iyilik ve ibâdet ederek kalbi temizlemelidir! Allahü teâlâ, dinleri, Peygamberleri, kalbi temizlemek için gönderdi. Kalbi temiz olan, dînimizin emirlerine uyar, yasak ettiklerinden kaçar. Kalbi kötü olan kimse, Islâmiyetten kaçar. Dînimizin emirlerini gericilik, tutuculuk olarak kabûl eder. Dîne uymamayı da ilericilik, uygarlık, özgürlük olarak bilir. "Sen kalbe bak" demek Namaz kılmıyan ve kendisine farz olan di er ibâdetleri yapmıyan kimsenin kalbi temiz olmaz. Günâh i liyenlerin kalbi temiz olmaz. Günâh kalbi karartır. Zaten namaz kılmamak en büyük günâhlardan biridir. Hattâ namaz kılmıyana kâfir diyen âlimler bile olmu tur. Namaz kılmıyanın, içki içenin kalbi çok kararmı demektir. Her türlü rezâleti i leyip de, "sen kalbe bak" demek, dinsizlerin veya din câhillerinin sözüdür. Bir yazar, kitabında, bir fâsıkı överken, "çok içki içerdi. arabı hamamın kurnasına koyar, oradan içerdi; fakat tertemiz, pırıl pırıl bir kalbi vardı" diyor. Allahü teâlâ ve Peygamber efendimiz, namaz kılmıyanın ve içki içenin kalbi temiz olmaz buyururken, câhil yazar, böyle söylemekle Allahı ve Resûlullahı yalancı çıkarmaya çalı ıyor. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: (Bir kimse, günâh i ledi i zaman kalbinde siyah bir nokta hâsıl olur. E er tevbe ederse, o leke silinir. Tevbe etmeyip tekrar günâh i lerse, o leke büyür ve kalbin tamamını kaplar, kalb, kapkara olur.) [Harâitî] Imâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki:Allahü teâlânın emîrlerini yapmamak kalbin bozuk olmasındandır. Kalbin bozuk olması, dîne tam inanmamaktır. Îmânın alâmeti, dînin emîrlerini seve seve yapmaktır. [Namaz kılmayıp günâh i liyenin, (benim kalbim temiz, sen kalbe bak) demesinin ne kadar câhilce bir söz oldu u buradan da anla ılır.] Kalb, sevgi yeridir. Sevgi bulunmıyan kalb ölmü demektir. Kalbde, ya dünya sevgisi veya Allah sevgisi bulunur. Allahı anarak, ibâdet yaparak, kalbden dünya sevgisi çıkarılınca, kalb temiz olur. Bu temiz kalbe, Allah sevgisi, kendili inden dolar. Günâh i leyince, kalb kararır, hastalanır, dünya sevgisi yerle ir ve Allah sevgisi gider. Kalbin bu hâli, bir i eye benzer. Su doldurunca, havası çıkar. Suyu bo altınca, hava kendili inden dolar. Bir bardaktaki hava çıkmadıkça içine su girmez. Içine su koyunca da, bu suyu çıkarmadan ba ka ey koyulmaz. Kalb de bardak gibidir. Kalbi Allah sevgisiyle doldurmak için, ba ka her eyi temizlemek lâzımdır. Bir kalbde iki veya daha fazla sevgi bulunamaz. Kur'ân-ı kerîmde, (Allah, insanın içinde iki kalb yaratmamı tır) buyuruluyor. (Ahzâb 4)

Nefs-i emmâre, dîne inanmaz. Bunun için, nefsi, tezkiye etmek, kötülüklerden temizlemek ve fazîletlerle doldurmak lâzımdır. ems sûresinde meâlen, (Nefsini tezkiye eden kurtuldu. Nefsini, günâhta, cehâlette, dalâlette bırakan zarar etti) buyuruldu. Günahkarların kalbleri Hadîka'da buyuruluyor ki: Harâm i liyenlerin, sen kalbime bak, kalbim temiz demeleri yanlı tır. Müslümanları aldatmaktır. Ancak dînin emîr ve yasaklarına uyanın kalbi temiz olur. Peygamber efendimiz, (Günâha devam edenlerin zamanla kalbi mühürlenir. O, artık sevâb i leyemez olur) buyuruyor. (Bezzâr) (Lâ ilâhe illallah) kelimesini çok söylemek, kalbi temizlemekte çok te'sîrlidir. Hergün, belli miktar okumak iyi olur. Abdestli ve abdestsiz söylenebilir. (c.1, m.14.) Rabbimizin gazabını söndürmek için (Lâ ilâhe illallah) güzel kelimesinden daha fâideli bir ey yoktur. Bu güzel kelime, Cehenneme götüren gazabı söndürünce, daha küçük olan ba ka gazablarını elbette söndürür. Bu güzel kelime, Kıyâmet için ayrılmı olan 99 rahmet hazînesinin anahtarıdır. Küfr karanlıklarını, irk pisliklerini temizlemek için, bu güzel kelimeden daha kuvvetli, hiçbir yardımcı yoktur. Bir kimse, bu kelimeye inanınca, îmânın zerresi hâsıl olur. (c.2, m.37) Allahı anmanın, Lâ ilâhe illallah demenin faydalı olabilmesi için dînimize uymak arttır. Farzları ve sünnetleri yapmak ve harâmlardan ve üphelilerden sakınmak lâzımdır. (m.190) Kalbin Allahü teâlâdan ba ka eyleri sevmesi onu karartır, paslandırır. Bu pası temizlemek lâzımdır. Temizleyicilerin en iyisi sünnet-i seniyyeye uymaktır. Sünnet-i seniyyeye uymak, nefsin kalbi karartan isteklerini yok eder. Her kaptan içindeki sızar Sual: Kimli ini bilmedi im, hoca oldu unu sandı ım birisi, bir radyoda, “Önyargılı davranmamalı” diyerek öyle konu uyordu: “ çki içmeyenleri hatasız, içki içenleri hatalı sanmak çok ama çok yanlı bir dü üncedir. Kumar oynamayanları hatasız, kumar oynayanları hatalı sanmak çok ama çok yanlı bir dü üncedir. Namaz kılanları hatasız, namaz kılmayanları hatalı sanmak çok ama çok yanlı bir dü üncedir. Dine uygun tesettürlü bir bayan hatasız, tesettürsüzler hata içerisinde gibi bir duyguya kapılmak çok ama çok yanlı bir dü ünce. Dürüstlük giyim ku amla de il yeti me tarzı ve karakterle ilgilidir. nsanları giyim ku amıyla yargılamak çok ama çok yanlı tır. Büyük hatadır. Böyle yanlı duygu ve dü ünceye kapılanlar bu yanlı larından vazgeçmelidir.” Bu adam din cahili de il mi? CEVAP Elbette din cahili. Olmaz ki, böyle de konu ulmaz ki... Bu zamanda kimler söz sahibi oluyor, kimler din adına ahkam kesiyor böyle.... Bir insanın iyi veya kötü oldu u, konu malarından, hareketlerinden, yaptı ı i lerden anla ılır. Bir hadis-i erifte, (Her kaptan içindeki sızar) buyuruluyor. mam-ı Rabbani hazretleri de, “Görünü ümüz, bâtınımızın [içimizin] alâmetidir” buyuruyor. Yunus Emre de diyor ki: Kim ki edepsiz gezer, ergeç yolundan azar Dı yüzüne o sızar, içinde ne var ise. stisnalar hariç, bir adamın i ine bak, giyini ine bak, ne mal oldu u belli olur. stisna olanları hüküm gibi ortaya atmak yanlı tır, hem de çok yanlı tır. Birkaç örnek verelim: Minare olan yerde cami var demektir. Sünnet olmak Müslümanlık alameti sayılır. Sünnetsiz birini görsek buna gayri müslim demek yanlı olur. Türk bayrakları dalgalan yerin Türkiye, polis elbisesi giyenlerin de polis oldu u anla ılır. Ancak ba ka ülkede de Türk bayra ı dalgalanabilir, polis olmayan biri de, polis elbisesi giyebilir. Ama bunlar istisnadır. stisnalara bakıp da genel bir hüküm verilemez. Allah korkusunun alameti, haramlardan kaçmaktır. Her günahı çok tehlikeli görmelidir! Müminin alametlerinden biri de günahını çok tehlikeli görür. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Mümin günahını ba ucunda, hemen üstüne yıkılacak bir da gibi görür. Münafık ise burnuna konmu hemen uçacak sinek gibi görür.) [Buharî]

Bedenin bozuk olması, yani günah i lemek, kalbin bozuk olmasının alametidir. Açık saçık gezenlerin veya ba ka günah i leyenlerin, (sen, kalbe bak, kalbim temizdir ) demelerinin bir kıymeti, bir do rulu u yoktur, yanlı tır. Hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Kalb bozuk olunca, bedenin i leri de hep bozuk olur.) [Beyhekî] çki içen, kumar oynayan, namaz kılmayan, açık saçık gezen, ne kadar iyi birisi olursa olsun, bir kere açıktan i ledi i bir günahı vardır. O pe inen salih birisi olmayı kaybetmi , fâsık sınıfına girmi tir. Allahın emrine isyan ediyor. Tesettürlü olan, çok kötü olsa bile, açıkça bir günahı görülmemektedir. Fahi elerin hemen hepsi açık saçık giyinir. Tesettürlü kadından da fahi e olabilir, ama bu oran çok azdır. Onun için kıyafetlerin önemi inkâr edilemez. “Dürüstlük giyim ku amla de il” diyen câhillere itibar etmemelidir. Bir hadis-i erifte buyuruluyor ki: (Din câhillerinin ço alması, kıyâmet alâmetlerindendir.) [Buhârî] Kadın nasıl giyinmeli Sual: Bazıları, "Çar af hıristiyan rahibelerinden geldi i için giyilmesi caiz olmaz. alvar ve pantalon giymek de bid'attir" diyorlar. Bu hususta dinimizin hükmü nedir? CEVAP Kadınların vücut hatlarının [kaba avret yerlerinin ekli ve rengi] belli olmıyacak herhangi bir elbise ile örtünmesi farzdır. slâm dini, kapanmayı emretmi , fakat belli bir örtü ekli bildirmemi tir. (Dürer-ül-mültekıte) Peygamber efendimizin ve Eshab-ı kiramın mübarek hanımları, çar afla örtünmemi tir. Hiçbir kitapta çar af giydikleri bildirilmemi tir. Milhafe, ferace, fistan, entari giydikleri birçok kitapta bildirilmi tir. mam-ı Rabbanî hazretleri de, böyle de i ik elbise giydiklerini 313. mektubunda bildiriyor. Bu hususlar, Camiurrumuz ve Hidaye kitabında da bildiriliyor. Kapanması gereken yerleri örtmek ve yukarıda bildirilen vücut hatlarını belli etmemek artı ile kadınlar, bulundu u ehrin adetine uygun giyinir. Çünkü elbise gibi mubahlarda, ehrin adetine uymamak tahrimen mekruhtur. Zaruret olmadıkça, haramlarda hiçbir yerin adetine uyulmaz. (Hadika) Peygamber efendimiz, ayaklarına kadar uzun gömlek, yani entari giymi tir. alvar ve pantalon giymemi tir. Bunları giymek adette bid'attir. Adette bid'at olan eyi yapmak günah de ildir. Taksiye, uça a binmek de adette bid'attir. Bunları yapmak günah de il dinin emridir. Bunun için adet olan yerlerde, kâfirlerden gelmi olsa bile, kadınların çar af ve erkeklerin bol pantalon veya alvar giymeleri caizdir, günah olmaz. Elbisenin ekli ibâdet de il, adettir. Çünkü Peygamber efendimiz, papaz ayakkabısı, Rum elbisesi giymi tir. (Redd-ül muhtar) Peygamber efendimizin böyle adet olarak yaptı ı eylere Sünnet-i zevaid denir. Bunları terketmek günah olmaz. (Hadika) (Bir kavme benziyen onlardandır) hadis-i erifi, ibâdetlerde benzemenin tehlikesini bildirmektedir. Mesela papaz zünnarı ve haç takmak böyledir. Diki makinası, daktilo, elbise gibi eyler ise adettir. Adetlerde kâfirlere benzemek günah olmaz. Peygamber efendimiz, her zaman belli bir elbise giymezdi. Bazan Rum, bazan Arab elbisesi giyerdi. Kolları dar Rum cübbesi de giymi tir. (Tirmizî) Ahzab suresinde kadınların cilbab giymesi emrediliyor. Cilbab nedir? Cilbab, erke in de, kadının da giydi i bir elbise, bir gömlektir. Zevacir ve Berikadaki hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Haramdan cilbab [gömlek] giyen erke in namazları kabul olmaz.) [Bezzar] (Hayâ cilbabını [örtüsünü] çıkarandan [aleyhinde] söz etmek gıybet olmaz.) [Beyhekî] Bu hadis-i eriflerde bildirilen cilbabın çar af demek olmadı ı, herhangi bir örtü oldu u açıkça görülmektedir. Cilbabın çar af de il, dı elbise oldu u tefsir kitaplarında da yazılıdır. Birkaçı öyle: Cilbab, ba örtüsünden daha geni ve gömlekten kısa olan örtüdür. Yüzü ve bedeni örten her örtüye denir. (Ebüssüud tefsiri) Cilbab, kadınların giydileri tek parça örtüdür. (Celaleyn) Cilbab, gö se kadar inen ba örtüsüdür. (Ruh-ul-beyan)

Cilbab, bedeni ba tan a a ı örten çar af, ferace, car gibi dı kisvedir. (Elmalılı) Cilbab, dı a giyilen örtüdür. (Tibyan) Cilbab, milhafe, uzun entari veya ba örtüsü demektir. (El-Envar) Kadın ve Ba örtüsü Nur suresinin 31. ayet-i kerimesinde, (Kadınlar, ba örtülerini yakalarının üzerine örtsünler) buyuruluyor. E er kadınlar çar af giyselerdi, ba örtüsünü yakanın üzerine örtmekten bahsedilmezdi. Bir de fıkıh kitaplarına bakalım! Erke in hanımına vermesi vacip olan nafaka, yemek, kisve [elbise] ve meskendir. Kisve ise, himar ve milhafedir. (Bahr) Himar, ba örtüsü, Milhafe, dı örtü demektir. Buna eskiden ferace denirdi. imdi ise manto deniyor. Erkeklerin giydi i örtüye de milhafe denmektedir. Hz. Enesin rivayet etti i hadis-i erifte, (Resulullah, milhafesini evde giyerdi) buyuruluyor. (Hatib) Herkesin çar af giydi i bir yerde, birkaç kadının manto giymesi fitneye sebep olaca ından uygun olmadı ı gibi, manto giyilmesi adet olan yerlerde de çar af giyilmesi uygun olmaz. Çünkü bir yerde adet olan eyler giyilmezse, gösteri ve öhret olur, fitneye sebep olur. Hadis-i erifte (Fitneyi uyandırana lânet olsun) buyuruldu. (Hadika) Tesettür elbette farzdır Sual: Dinimiz, kadının nasıl kapanaca ını açıkça bildirdi ine göre bunun tartı ması niçin yapılıyor? Bir Acem profesör, tesettürün farziyetini inkar edip "Kapanmak takvadır" diyor. Tesettürü inkar eden dinden çıkmaz mı? CEVAP Kadınların tesettürü kesin olarak açıklanmı tır. Tesettürle ilgili ayet-i kerimeleri Peygamber efendimiz açıklamı , âlimler de bizlere bildirmi tir. Bu husustaki tartı malar kasıtlıdır. Kur'an-ı kerimde genel olarak her ey, kısa olarak bildirilmi tir. Bunları Peygamber efendimiz açıklamı , o günden beri uygulanmı tır. Kur'an-ı kerimde (Sakın ana-babana öf deme) buyuruluyor. ( sra 23) Bir kimse, ana-babasına öf demese, fakat sopa ile dövse, sonra da (Ben öf demedi im için, Kur'anın emrine uydum) dese, bu kimse Kur'ana uymu mu oluyor? Ayet-i kerimenin manası, (Ana-babanızı üzmeyin hatta onlara öf bile demeyin) demektir. (Beydavi) Bunun için Kur'an-ı kerimdeki bir ayetin hükmünü ö renmek için Kur'an tercümesine bakmak çok yanlı olur. Herkes Kur'an-ı kerimden hüküm çıkarabilseydi, hadis-i erifler lüzumsuz olurdu. Hırsızlık suçtur. Bir hakim, kanunları esas almadan, sırf Anayasaya göre bir hırsıza ceza veremez. Çünkü hırsızlı ın cezası açıkça Anayasada bildirilmemi tir. Birçok hükümler kanunlarla açıklanmı tır. Bunun gibi, dinimizin bir hükmünü ö renmek için herkes Kur'an-ı kerime bakıp anlıyamaz. Kur'an-ı kerim, hadis-i eriflerle açıklanmı tır. Hadis-i erifleri de anlamak büyük ilim i idir. Bunları da slâm âlimleri açıklamı tır. Onun için hiç kimseye Kur'an tercümesi okumasını tavsiye etmiyoruz. Bir okuyucu "Kur'an tercümesi, okuyarak dinsiz oldum" diye acı bir itirafta bulunmu tu. Tıp kitabı okuyarak, ilaç yapmak ve hastaya te his koymak yanlı tır. Kur'an tercümesinden hüküm çıkarmak bundan daha büyük yanlı tır. Çünkü yanlı ilaç kullanan ölebilir. Fakat yanlı hüküm çıkaran imanını kaybedip, sonsuz azaba dü ebilir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kur'anı kendi görü ü ile açıklıyan, do ru olsa bile, muhakkak hata etmi tir.) [Nesâî] (Kur'anı kendi görü üne göre tefsir eden kâfir olur.) [M.Rabbani] Kur'an-ı kerimde buyuruluyor ki: [yabancı erkeklere bakmaktan] sakınsınlar, ırzlarını korusunlar, [el, yüz gibi] görünen kısmı hariç, zinetlerini [zinet takılan yerlerini] göstermesinler, ba örtülerini yakalarına kadar [saç, kulak ve gerdanlarını] örtsünler!) [Nur 31] Bu ayet-i kerimeden kadınların ba örtüsünü sadece yakasına örtece i, ba ve vücudunun di er yerlerini örtmenin gerekmedi i anla ılabilir. Gözünü neden sakınacak, ırzını nasıl koruyacak, zinetten maksat nedir? Kına, sürme boya mıdır, altın, gümü gibi

zinetler midir? Bu hususlar açık de ildir, hadis-i erifle bildirilmi tir. Bir ayet-i kerime de öyle: (Ey Nebi, hanımlarına, kızlarına ve müminlerin kadınlarına [dı arı çıkarken] cilbablarını [dı elbiselerini] giymelerini söyle! Bu, onların tanınıp, eza edilmemelerine daha uygundur.) [Ahzab 59] Bu tercümeye bakıp "Kadın, tanınıp eza edilmemesi için dı elbise giyer. Tanınıp eza edilmezse, çıplak gezebilir" diyenler çıkmı tır. Bu ayetleri Resul aleyhisselamın nasıl açıkladı ına bakmalıdır. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Kadının [yüz ve iki elinden ba ka] bütün bedeni avrettir) [Mecmaul-enhür, Elmugni] Bu hadis-i erifte kadının tesettürü açıkça, bildiriliyor. Kur'an-ı kerimin 17 yerinde Resulullaha (De ki, bana tabi olun) buyuruluyor. Allahü teâlânın Resulüne tabi olup Onun bildirdi i ekilde tesettüre riayet etmelidir! Hz. Esma, ince elbise ile gelince, Resulullah baldızına bakmadı. Mübarek yüzünü çevirip (Ya Esma, bir kız, namaz kılacak ya a gelince, yüz ve elleri hariç, vücudunu erkeklere gösteremez) buyurdu. (Ebu Dâvud) Hz. Ai e buyurdu ki: ( lk muhacir kadınlara Allah rahmet etsin! Tesettür ayeti inince, hemen futalarını yırtıp ba larını örttüler) buyurdu. (Buharî, Nesâî) Kadın avrettir, tesettürü farzdır. Ayet-i kerimeyi kendi görü üne göre tefsir edip bu farzı inkar etmek küfürdür. Bir kadın açık gezse kâfir olmaz. Fakat kapanmanın lüzumsuz oldu unu söylerse kâfir olur. Günah ile küfür farklıdır. Eyyamcı bir gazete, küfrü, günahtan çok küçük görüp, Acem profesörün [daha do rusu bir Acem cahilinin] tesettürü inkar eden yazısını yayınlama gaflet ve dalaletinde bulunmu tur. Böylelerine aldanmamalıdır. Yalnızken Tesettür Sual: Evde yalnız iken, kimse yok iken, çıplak durmak günah mıdır? CEVAP Hadis-i erifte, (Yalnızken de, avret yerinizi açmayın! Zira yanınızda hiç ayrılmıyanlar vardır. Onlardan utanın ve onlara saygılı olun) buyuruldu.[Hiç ayrılmıyanlar, hafaza melekleridir. nsandan yalnız helada ve cimada ayrılır.] (E iat-üllemeat) Yine hadis-i erifte buyuruldu ki: (Avret yerlerinizi örtün! Yalnız iken de Allahü teâlâdan hayâ edin!) [Tirmizî] u hâlde, insanlar yokken de tesettüre riayet etmelidir! Kadınların birbirlerine avret yeri Sual: Kadınların birbirlerine avret yeri nasıldır? Hurmet-i musahere yabancılarla da olur mu? CEVAP Kadınların birbirlerine avret yeri, erke in erke e avret yeri gibidir. Müslüman kadının, gayrı müslim ve fâsık kadınların ve dinsiz amca ve dayının yanında örtünmesi üç mezhepte farzdır, Hanbelî’de caizdir. Mâlikî ve Hanbelî 'de erke in avret yeri yalnız seveteyndir. Hanefî ve âfiî’de ise göbek ile diz arasıdır. Hanbelî’nin farklı yönü öyledir: Erke in erke e avret yeri, diz ile göbek arası de il, sadece seveteyn, yani sadece iki avret mahallidir. Kadının kadına avret yeri di er mezhepler gibi, diz ile göbek arasıdır. Ancak di er mezheplerden farklı olarak, kâfir kadınlarına da, göbek ile diz arası hariç, di er yerlerini göstermesi caizdir. Di er üç mezhepte caiz de ildir.

Hurmet-i musahere, ana baba ile oldu u gibi yabancı insanlarla da olur. Mesela yabancı bir kadına ehvetle dokunmak, yanlı lıkla bile olsa, hurmet-i musahereye sebep olur. Yani o kadının anası ile ve kızları ile o erke in evlenmesi Hanefî ve Hanbelî’ye göre haramdır. Bir kız da, bir erke e ehvetle dokunsa, o erke in babası ve o lu ile evlenmesi haram olur. âfiî ve Mâlikî’de hürmeti musahere yoktur. “Namaza dikkat edin” Sual: Vaizler, hatipler, hep islâmın sosyal strüktüründen, sosyo-ekonomik, sosyopolitik yönlerinden bahsediyorlar da neden, namazın öneminden, sünnet ve mekruhlarından, secde-i sehvden bahsetmiyorlar? Kabirde, ahirette neler sorulacak, iyi müslüman olmak için neler yapmak gerekir? Dini gazete denilen bazı yayın organları da böyle. Acaba namazdan bahsetmeyi a a ılık mı kabul ediyorlar? CEVAP Böyle suâlleri sahiplerine sormak gerekir. Zan üzerine yazmak do ru olmaz. Fakat namazın önemi söz konusu oldu u için, (Namaz kılmaz ama dayımın o lunun imanı çok kuvvetlidir. Teyzem de açık saçık gezer ama imanı çok sa lam) diyen bir okuyucumuza bu vesile ile cevap vermek istiyorum. Namaz kılmıyanın, pervasızca günah i liyenin imanı kuvvetli olmaz. Bir kimse, namazı ne kadar do ru kılıyorsa, imanı o ölçüde kuvvetlidir, parlaktır. Namaz kılmıyanın ve kılmadı ı için üzülmiyenin imanı çok sönüktür, belki de ço unun imanı yoktur. Peygamber efendimiz, ( man namaz demektir. Namaz dinin dire idir) buyuruyor. Direksiz din olur mu? Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Namaz dinin dire idir, terkeden dinini yıkmı olur.) [Beyhekî] (Namazın dindeki yeri, ba ın vücuttaki yeri gibidir.) [Taberânî] (Kıyamette kulun ilk sorguya çekilece i ibâdet, namazdır. Namaz düzgünse, di er amelleri kabul edilir. Namaz düzgün de ilse, hiçbir ameli kabul edilmez.) [Taberânî] (Namaz kılmıyanın di er amellerini Allahü teâlâ kabul etmez.) [ sfehani] (Namaz kılan kıyamette kurtulacaktır, kılmıyan peri an olacaktır.) [Taberânî] ( man, namaz demektir. Namaz için kalbini hazırlar ve namazı itina ile, vaktine ve di er artlarına riayet ederek kılan, mümindir.) [ bni Neccar] Peygamberimizin son sözlerinden biri, Namaza dikkat edin idi. ( .Mace) Namazın önemi böyle iken, kendilerine mücahid diyen bazı yazarların namaz kılmadı ını, karısının, kızının tesettüre riayet etmediklerini gördüm. Bir insanın sözü, yazısı kendine tesir etmiyorsa, ba kalarına nasıl eder? Herkes, önce kendini ıslah etmelidir! Namaz her iyili in anahtarıdır Sual: Ben namaz kılmıyorum. Fakat hiç günah i lemiyorum. çki içmem, kumar oynamam, hırsızlık etmem ve ba ka günahları da i lemem. Bunlar yetmez mi? CEVAP Namaz kılmamak çok büyük günahtır. Hırsızlık etmekten, kumar oynamaktan, içki içmekten daha büyük günahtır. Birçok hadîs-i erîfte, kasten namaz kılmamanın küfür oldu u bildirilmi tir. Amel îmândan parça olmadı ı hâlde, namaz konusunda ittifak hâsıl olmamı tır. Namazın îmândan oldu unu bildiren âlimler de olmu tur. Bu bakımdan namaz kılmamak, çok büyük tehlikedir. Bir insan her türlü kötülü ü i lese, namaz kılmaya devam etse, namazı do ru olarak kılsa, kötülüklerin ço unu, hattâ tamamını terkeder. Çünkü Kur’ân-ı kerîmde meâlen buyuruluyor ki: (Namaz, münker ve fah âdan [edebsizlikten, akla ve dîne uymayan her türlü kötülükten, her türlü günahtan] alıkor.) [Ankebût 45] Bir genç, namaz kımaya ba ladı ı hâlde, kötülüklerden el çekemiyordu. Bu gencin durumunu Resûlullaha bildirdiler. Peygamber efendimiz, (Birgün gelir, namaz, onu di er günahları i lemekten alıkor) buyurdu. (Haram i liyorsa, namaz kılmasın) demedi, (Namaza devam etsin) buyurdu. Aradan çok zaman geçmedi. O genç günahlarına tevbe etti, iyi hâl sâhibi oldu. Bu bakımdan mutlaka namaz kılmalı! Namaz kılmanın fazîleti çok büyüktür. Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Namazın dindeki yeri, ba ın vücuttaki yeri gibidir.) [Taberânî] (Namaz dinin dire idir, terk eden dinini yıkmı olur.) [Beyhekî]

(Namaz, her hayrın, her iyili in anahtarıdır.) [Taberânî] (Namaz kılan kıyâmette kurtulacak, kılmıyan peri an olacaktır.) [Taberânî] (Kıyâmette kulun ilk sorguya çekilece i ibâdet namazdır. Namaz düzgün ise, di er amelleri kabûl edilir. Namaz düzgün de ilse, hiçbir ameli kabûl edilmez.) [Taberânî] Bu hadîs-i erîfleri okuduktan sonra, namaz kılmayan müslümana hayret etmemek imkânsızdır. Farzı yapmayanın imanı Sual: Farzı yapmayanın imanı gider mi? CEVAP Farzlara önem verip, tembellikle yapmıyanın imanı gitmez. Fakat, bir farzı yapmıyan müslüman, iki büyük günaha girer: Birincisi, o farzın vaktini ibadetsiz geçirmek, yani farzı geciktirmek günahıdır. Bunun affolması için tevbe etmek, yani pi man olmak gerekir. kincisi, bu farzı terketmek günahıdır. Bu büyük günahın affolması için, bu farzı hemen kaza etmek gerekir. Kazayı geciktirmek de, ayrıca büyük günah olur. Kaza geciktikçe, günahlar, katlanarak artar, sayılamıyacak kadar ço alır. Hadis-i erifte, (Bir namazı, bilerek, özürsüz kılmıyan, seksen hukbe [1 hukbe 80 yıl] cehennemde kalacaktır) buyuruluyor. Bu müthi günahların altından kurtulabilmek için, namazları bir an önce kaza etmek gerekir. (Tergibüs-salât) bni Nüceym hazretleri buyuruyor ki: (Farz namazları vaktinde sonraya bırakmak büyük günah olup, ancak tevbe etmekle affolur. Tevbe ederken, kılmadı ı namazları kaza etmesi gerekir. Kaza etmeye gücü varken kaza etmezse, ayrıca büyük bir günah daha i lemi olur. (Kebair ve segair) Günahkarın ibadeti Sual: Harâm yiyenin namazı ve di er ibâdetleri kabûl olur mu? çki içen kırk gün namaz kılmamalı mı? CEVAP Sahîh olmakla kabûl olmak ayrı eydir. Her çe it günâhı i liyen kimsenin kıldı ı namaz sahîh olabilir; fakat kabûl olmaz. Ya’nî âhırette ona, “Niçin namaz kılmadın?” diye suâl edilmez. artlarına uygun kılmı sa, namaz borcundan ve namaz kılmamak gibi büyük günâhtan kurtulur. Fakat namazdan hâsıl olacak büyük sevâba kavu amaz. Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Duânın kabûl olması için helâl ye! Bir lokma harâm yiyenin, kırk gün ibâdetleri kabûl olmaz.) [Taberânî] (On dirhemlik elbisenin bir dirhemlik kısmı harâm kazançtan gelse, o elbise ile kılınan namaz kabûl olmaz.) [ .Ahmed] ( arap içenin namazı kırk gün kabûl olmaz.) [Hâkim] Sarho iken kılınan namazlar sahîh olsa da, kabûl olmaz, ya’nî sevâbı olmaz.Tekrar edelim, (Namazı kabûl olmaz) demek, namazı bo a gider demek de ildir. Namaz borcundan kurtulur, fakat namaza ait büyük sevâbdan mahrûm kalır. Namaza devam ederse, günâhları bırakması kolayla ır. u hâlde içki içen de namaza devam etmelidir. Hz.Mûsâ Tûr-i Sînâ’ya giderken, yolda, namaz kılıp a layarak duâ eden bir zâta rastlar. Münâcâtında mezkûr zâtın affı için duâ edince, cenâb-ı Hak, (Yâ Mûsâ, o zâtın namazını ve duâsını kabûl etmem. Zîrâ, giymi oldu u elbisenin bedelinde harâm vardır) buyurur. ( slâm Ahlâkı) mâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: Bir ibâdetin ilmini ö renmiyenin, artlarını bilmiyenin, yaptı ı ibâdet, ihlâs ile yapılmı olsa da, sahîh olmaz. Hiç yapmamı gibi, Cehennemde yanar. artlarını bilerek ve gözeterek yapanın, ibâdeti sahîh olur. Cehennem azâbından kurtulur. Fakat, ihlâs ile yapmadı ise, bu ibâdeti ve hiçbir iyili i kabûl olmaz. Sevâb kazanmaz. lim ve ihlâs ile yapılmayan ibâdetin faydası olmaz.

mu?

badetin faydası Sual: Cehenneme gidece i alnına yazılan kimsenin ibadet etmesinin bir faydası olur

CEVAP Aynı ekilde konu an birine, Resulullah efendimiz, ( badet et, herkese ezelde takdir edilmi olanı yapmak kolay gelir) buyurdu. [Müslim]

Cennetliklerin ibadet yapması ve cehennemliklerin isyan etmesi; genelde sa lıklı ya aması ezelde takdir edilmi olanın gerekli ilacı almasına; hastalanması takdir edilmi olanın da, ilaç bulamamasına benzer. Hastalıktan ölmesi takdir edilmi olana, ilaç almak nasip olmaz. Zengin olması takdir edilmi olana, kazanç yolları açılır. Bunun gibi, ezelde cennetlik olanın iman ve ibadet etmesi nasip olur. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Cennetlik olan, cennete götürecek; cehennemlik olan da, cehenneme götürecek amel i ler.) [Ebu Dâvud] Cehennemlik olan, (Herkesin cennetlik veya cehennemlik oldu u ezelde takdir edilmi ) der ve ibadet etmez. Bol mahsul alması takdir edilene ise, tarlasını sürmek, tohum ekmek nasip olur. te cennetlik olanın iman edip ibadet yapması, cehennemlik olanın da, isyan edip kâfir olması böyledir. badeti satmak Sual: Bir kimse, farz veya nafile bir ibâdetini ölü, diri ba kasına ba ı layabilir mi? Veya ona ücretle ibâdet yapabilir mi? CEVAP Bir kimse, farz veya nafile bir ibâdeti mesela namaz, oruç, sadaka, hac, Kur'an-ı kerim okumak gibi ibâdetlerin sevabını diri veya ölü bir müslümana hediye edebilir. afiî ve Malikide beden ile yapılan ibâdetler hediye edilmez. Sonra gelen afiî âlimleri, bunların da hediye edilece ini bildirdiler. Ücret ile ibâdet yaptırmak veya ibâdetin sevabını ba kasına satmak bâtıldır. badeti yapmadan pazarlık edilirse, ücret olur. Yaptıktan sonra pazarlık edilirse, ibâdeti satmak olur. (R.Muhtar) Önce bilinmesi gereken lüzumlu bilgiler Sual: Bir müslümanın önce bilmesi lüzûmlu bilgiler nelerdir? CEVAP Her müslümanın ( lmihâl) ö renmesi farz-ı ayndır. Allahü teâlâ, (Bilenlerden sorup ö reniniz) buyurur. Bilmiyenlerin, âlimlerden ve bunların kitaplarından ö renmeleri lâzım oldu. Bunun için, hadîs-i erîfte, ( lim ö renmek, kadın-erkek herkese farzdır) buyuruldu. Bu emirler, beden ile ve kalb ile yapılması ve sakınılması lâzım olan bilgileri, (ilmihâl) kitaplarından ö renmek lâzım oldu unu ve câhil din adamlarının, mezhebsizlerin ve hele dinde reformcuların sözlerine, kitaplarına aldanmamayı göstermektedir.Âlimler, sözbirli i ile bildirdiler ki, her müslümanın Ehl-i sünnet i'tikâdını kısa olarak ve günlük i lerindeki ve ibâdetlerdeki farzları ve harâmları iyice ö renmeleri farz-ı ayndır. Bunları ilmihâl kitaplarından ö renmezse, (bid'at sâhibi), ya'nî mezhebsiz, sapık veya (mülhid), ya'nî kâfir olur. Bunların fazlasını ve Arabî lisânının oniki âlet ilmini ö renmek ve tefsîr ve hadîs-i erîf ve fen ve tıb bilgilerini, hesâb, yanî matematik ö renmek, farz-ı kifâyedir. Bu farz-ı kifâyeyi, bir ehirde, bir ki i ö renirse, bu ehirde bulunanların ö renmeleri farz olmaz, müstehab olur. ehirde fıkıh kitaplarının bulunması da, islâm âlimlerinin bulunması gibidir. Böyle ehirde, fıkıh bilgilerinin fazlasını ve tefsîr ve hadîs ö renmek hiç kimseye farz olmaz. Müstehab olur. Dini do ru ö renmek istiyen Sual: Lüzumlu bilgiler Tam lmihâl Se’âdet-i Ebediyye kitabında var deniyor. Dinini do ru ö renmek istiyorsan bu kitabı oku diyorlar. Bu kitabın özelli i nedir? CEVAP Se’âdet-i Ebediyye, yüzlerce eserden hazırlanmı bir kitaptır. stifâde edilen bu eserler çe itli kütüphanelerde bulunmaktadır. Bunların ço u da tercüme edilmemi tir. Her okuyucunun bu eserleri bulup istifâde etmesi, imkânsız denecek kadar zordur. Bal, bir madde ise de, çe itli çiçeklerden toplanarak îmâl edilmi tir. Se’âdet-i Ebediyye de buna benzetilebilir.

Se’âdet-i Ebediyye, Redd-ül Muhtâr, Halebî, Hadîka, Mektûbat-ı Rabbânî gibi çok kıymetli eserlerden meydana gelmi tir. Bunun için Se’âdet-i Ebediyye kitabını okuyan, bahsi geçen muteber kitaplardaki lâzım olan bilgileri okumu olur. Piyasada bulunan di er ilmihâllerin hatâları bir tarafa, do ru olan bir meselenin hangi kitabın hangi sayfasından alındı ı da bilinmemektedir. Bunlardan bazıları muteber bir kitaptan naklederken hatâ etmektedir. Kitap ve sayfa numarası verilmedi inden bir meselenin do ru olup olmadı ı kontrol edilememektedir. Se’âdet-i Ebediyye kitabı, tamamen nakle dayanmakta, içinde hazırlıyan zâta ait bir hüküm bulunmamaktadır. Her meselenin hangi kitabın neresinden alındı ı bildirilmektedir. Bu eserde, îmânın esasları, Ehl-i sünnet i’tikâdı çok geni ve herkesin anlayabilece i ekilde açıklanmı tır. Sapık veya bâtıl mezhebler ve dinler, inânçlar bildirilerek, müslümanlar bunların zararlı propagandalarından korunmu tur. tikâdî meselelerden sonra, slâmın be artı çok geni bir ekilde kaynakları ile beraber açıklanmı tır. Bütün meseleler Hanefî mezhebine göre hazırlanmı , zaman zaman di er üç mezhebe göre de hükümler ayrıca bildirilmi tir. Hiçbir Türkçe ilmihâlde olmıyan, ihtiyâç hâlinde yapılan Mezheb taklîdi geni olarak açıklanmı tır. Müslümanların herhangi bir özürle kendi mezhebine göre yapamadı ı amelleri, dört mezhebden birini taklîd ederek nasıl yapaca ı anlatılmı tır. Bine yakın Me hur kimselerin hayatları ansiklopedik bilgiler içinde anlatılmı tır. stifade edilen binden fazla eserin ismi ve yazarı bildirilmi tir. 30 yıldan fazla bir ara tırmanın mahsûlüdür. 85. baskısı yapılan bu eser, çe itli ilim adamlarının tedkîkinden de geçmi tir. Tam lmihâl Se’âdet-i Ebediyye kitabında, abdest, gusül, teyemmüm, mesh, namaz, oruç, zekât, kurban, adak, yemîn çe itleri, hac bilgileri anla ılır ekilde sâde bir dil ile anlatılmı tır. Rûh ça ırmak, rûhun ba kasına geçmedi i ve cin hakkında uzun açıklamalar yapılmı tır. nsan kaderini kendi çizer mi? Kısmet meselesi, alınyazısının mâhiyeti bildirilmi tir. Dînimizin dört kayna ı olan, Kur’ân-ı kerîm, Hadîs-i erîfler, cmâ, Kıyâs geni ekilde anlatılmaktadır. Kur’ân-ı kerîmin üstünlü ü, inzâli, toplanı ı, di er semâvî kitablardan farkı çok güzel bir ekilde açıklanmaktadır. Tefsîr, Meâl hakkında kâfi malûmat verilmi tir. Hadîs-i erîf çe itleri de geni olarak açıklanmı tır. Bey’ ve irâ ya’nî alı -veri bilgileri çok geni olarak yazılmı tır. Alı -veri bilgilerini ö renmek farzdır. Ö renilmezse, harâma dü ülür. Câiz, fâsid, harâm olan satı lar misâllerle açıklanmı tır. Dînimizin kadına verdi i önem, slâmiyette kadının yeri, kadının ve kocasının birbirlerine kar ı hak ve görevleri ve Evlilik hakkında geni bilgi verilmektedir. Yiyip, içmesi harâm-helâl olanlar bildirilmi , ayrıca dînimize göre Yeme içme âdâbı geni olarak izâh edilmi tir. Akıl hakkında kâfi bilgi verilip, nefsin zararından kurtulma yolu gösterilmi tir. Kısacası, Se’âdet-i Ebediyye kitabında bir müslümana lâzım olan bütün dînî bilgiler vardır. Hepsi de en kıymetli eserlerden derlenmi tir. Bu kitabı ba tan sona dikkatlice okuyan birisi, dînimizin bütün emir ve yasaklarını ö renir. Dînimiz hakkında yeterli bilgiye sahip olur. Her müslümanın dînimizi çok iyi bilmesi arttır. (Dînini bilmiyenin dîni yoktur) buyurulmu tur. 1248 sayfalık bu dev eseri, her müslümanın okuyup, çoluk çocu una da okutması lâzımdır. En güzel hediye, en güzel mîrâstır. Se’âdet-i Ebediyye kitabı, Türkiye Gazetesi’nin herhangi bir bürosundan temin edilebilir Beyden habersiz Sual: Beyimden habersiz, mevlit için, vaaz dinlemek için, namaz kılmak için camiye, kom uların evlerine gitmem do ru mudur? CEVAP Zaruri gereken din ilimlerini beyi ö retmiyen kadın, münasip bir kadın hocadan bunları ö renebilmek için izinsiz gidebilir. Beyiniz izin verse bile, kom ularda yapılan uygunsuz eyler konu ulan toplantılara gitmenizi tavsiye etmeyiz. Kadınların camilere de gitmeleri uygun de ildir. Birkaç kadının, toplanıp uygun bir ilmihal kitabı okumaları çok iyi olur.

ki günü e it olmak Sual: Hadîs-i erîfte, (iki günü e it olan ziyândadır) buyuruluyor. Biz her gün aynı i leri ve aynı ibâdetleri yapıyoruz. Ziyânda mıyız? CEVAP bâdetlerin sevâbları, niyete, ihlâsa ve îmânın kuvvetine, parlaklı ına göredir. Hadîs-i erîfte, (Yemîn ederim ki, bir kimse, Uhud da ı kadar altın sadaka verse, eshâbımdan birinin bir avuç kadar arpa sadakasının sevâbına kavu amaz) buyuruldu. (Mevâhib) Eshâb-ı kirâmın îmânları çok kuvvetli, daha parlak oldu u için onların iki rek'at namazının sevâbı bizim ömür boyu kıldı ımız namazların sevâbından daha fazladır. Ihlâsla ibâdetlere devam edilince, her gün îmân daha kuvvetlenir, daha parlar ve böylece ibâdetlerin kıymeti de artar. Ibâdetlerin de eri de, miktarı ile de il, keyfiyeti ile ölçülür. Her gün aynı i yapılsa da kıymetleri de i ik olur. Gittikçe îmânı kuvvetlenecek yerde zayıflıyanlar ziyândadır. Gıybet gibi bir günâh i liyenin de sevâbları azalaca ından yine ziyânda olur. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: (Iki günü e it olan aldanmı ; bugünü, dününden kötü olan la'netlenmi tir.) [Beyhekî] htiyaç halinde bilmiyenler, bilenlerden sormalı, bilenler de bilgisini gizlememlidir! Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Âlimin, ilmini gizlemesi, calinin bilmedi ini sormaması caiz de ildir. Çünkü Allahü teâlâ [mealen] "Bilmedi inizi âlimlere sorun!" buyuruyor.) [Taberânî] Dünya i lerini yaparken ahıreti unutmak çok kötüdür. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Ahır zamanda insanlar, camileri süsler, kalblerini viran ederler. Dinden çok elbiseye de er verirler. Dünyaları selamet ise, ahıreti dü ünmezler.) [Hakim] Hep nafile namaz kılmak yerine, namazın nasıl kılınaca ını ö renmek daha kıymetlidir. Bilerek yapılan az amel, bilmeden yapılan çok amelden kıymetlidir. Bir eyi iyi yapmak ancak ilimle mümkündür. Her eyden önce ilim ö renmeye çalı malıdır! Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allah indinde, ilim talebi, namaz, oruç, hac ve cihaddan efdaldir.) [Deylemî] Her kötülü ün tek ilacı Sual: Avrupada günah i lemek için ortam hazırdır. Büyük günahlardan kurtulmanın çaresi nedir? CEVAP Her türlü günahın tek ilacı vardır. Bu ilaç Kur'an-ı kerimde açıkça bildiriliyor. Bu ilacı kullanan her müslüman, alı kanlık haline gelen büyük günahlardan mutlaka kurtulur. Ankebut suresi 45. ayet-i kerimesinde (Namaz, münker ve fah adan [edebsizlikten, akla ve dine uymıyan, esrar, içki, zina, livata gibi her türlü kötülükten] alıkor.) buyuruldu. Bir genç, namaz kılar ve her türlü kötülü ü de yapardı. Bu gencin durumunu Resulullaha bildirdiler. Peygamber efendimiz, (Birgün gelir namaz, onu di er günahları i lemekten alıkor) buyurdu. (Haram i liyorsa, namaz kılmasın) demedi, (Namaza devam etsin) buyurdu. Aradan çok zaman geçmedi. O genç günahlarına tevbe etti, iyi hâl sahibi oldu. Bu bakımdan mutlaka namaz kılmalıdır! Namaz kılmanın fazileti çok büyüktür. Hadisi eriflerde buyuruldu ki: (Cennetin anahtarı namazdır.) [Darimi] (Namazın dindeki yeri, ba ın vücuttaki yeri gibidir.) [Taberânî] (Namaz kılan, Kıyamette kurtulur, kılmıyan peri an olur.) [Taberânî] (Namaz, Allahın ho nut oldu u amellerin en faziletlisidir. Sıratı yıldırım gibi geçiricidir. manın ba ı ve Cehennemden kurtarıcıdır.) [Miftah-ul-Cenne] (En faziletli amel, vaktinde kılınan namazdır.) [Ebu Dâvud] (Allah be vakit namazı farz kıldı. Eksiksiz eda edeni Cennete koyaca ına söz verdi. Namaz kılmıyana verilmi bir sözü yoktur, böyle kimseye dilerse azab eder, dilerse Cennete koyar.) [Ebu Dâvud] (Müslüman, namaz kılarken günahları ba ı üzerine konur. Her secde etti inde ba ından dökülür. Namazı bitirince hiçbir günahı kalmaz.) [Taberânî] (Mümin, Allah rızası için namaz kılınca, a açtan yaprakların döküldü ü gibi, günahları dökülür.) [ .Ahmed]

(Her namaz vakti gelince, melekler, "Ey insanlar, günahlarınız sebebiyle hasıl olan ate i namaz kılarak söndürün!" derler.) [Taberânî] Bir kimse, ( man eder, namaz kılar, zekât verir, oruç tutar ve di er ibâdetleri yaparsam, kimlerden olurum?) diye suâl edince, Peygamber efendimiz, (Sıddik ve ehidlerden olursun.) buyurdu. (Bezzar) Namazı Terkin Cezası Namaz kılmak böyle büyük bir ibâdet oldu u için terkedilmesi de çok büyük günahtır. Hanbelide namazı terk eden küfre dü tü ü için, afiî ve Malikide büyük günah i ledi i için ceza olarak öldürülür. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kıyamette kulun ilk sorguya çekilece i ibâdet namazdır. Namaz düzgün ise, di er amelleri kabul edilir. Namaz düzgün de ilse, hiçbir ameli kabul edilmez) [Taberânî] (Namaz kılmıyan, Kıyamette, Allahı kızgın olarak bulacaktır.) [Bezzar] (Namazı kasten bırakanın ibâdetleri kabul olmaz ve namaza ba layana kadar Allahü teâlânın himayesinden uzak kalır.) [Ebu Nuaym] (Be vakit namazı kasden, mazeretsiz terkeden, Allahın hıfz ve emanından mahrum olur.) [ bni Mace] (Namaz dinin dire idir, terkeden dinini yıkmı olur.) [Beyhekî] (Namaz kılmıyanın dini yoktur.) [ bni Nasr] (Bizimle kâfir arasındaki fark namazdır. Namazı terkeden kâfir olur.) [Nesâî] [Yukarıdaki hadis-i erifleri, Ehl-i sünnet âlimleri öyle açıklamı lardır: Dinimizde en büyük günahı i liyen kâfir olmaz. Bunun için namaz kılmıyana kâfir denmez. Fakat namaz, çok önemli bir ibâdet oldu u için, namaz kılmıyanın imanla ölmesi çok zayıf bir ihtimaldir. Namaz kılmıyanın kalbi kararır, di er günahları i lemekten çekinmez. Bazı âlimler, namaz kılmıyanın kâfir olaca ını bildirmi lerdir. Bu bakımdan her ne art altında olursa olsun muhakkak namazı kılmalıdır!] Do ru kılınan namaz Sual: Bir arkada namaz kıldı ı hâlde içki ve di er kötülükleri bırakmıyor. Bu nasıl oluyor? CEVAP Do ru kılınan namaz her türlü kötülükten alıkoyar. (Ankebut 45) Namaz, kötülükten alıkoymuyorsa, namaz do ru kılınmıyor demektir. Hadis-i erifte buyuluyor ki: (Bir ki inin namazı, kendini fah a ve münkerden [Her türlü kötülükten] alıkoyamıyorsa, Allahtan uzaklı ı artar.) [Taberânî] O hâlde yapılacak i , namazı do ru kılmaya çalı maktır. Namazı do ru kılabilmek için önce itikadın düzgün olması arttır. Daha sonra di er artlar gelir. Bu artlara riayet eden, mutlaka her türlü kötülü ü bırakır. Kötülerle gezmek bile çok zararlıdır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kötü arkada , demirci körü ü gibidir. Üflenince, ate kıvılcımları seni yakmazsa da, kokusu seni rahatsız eder.) [Buharî] ( yi arkada , güzel koku satan gibidir. Sana koku sürmese de, yanında bulundu un müddetçe güzel kokusundan faydalanırsın.) [Müslim] badetlerin kabul olmasının artları Sual: badetlerin kabul olmasının artları nelerdir? CEVAP Namazın ve bütün ibâdetlerin kabul olmaları için, önce insanın düzgün itikada sahip olması ve ibâdetlerin sahih olmaları, sonra, ihlas ile yapılmaları ve insanın üzerine kul hakkı bulunmaması arttır. (Zevacir)deki hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Ya Sad! Duânın kabul olması için helaldan ye! Bir lokma haram yiyenin, kırk gün ibâdetleri kabul olmaz.) [Yani sevab verilmez.] [Taberânî] (Haram cilbab [gömlek] ile kılınan namaz kabul olmaz.) [Bezzar] (Üzerinde haramdan cilbab bulunan kimsenin ibâdetlerini Allahü teâlâ kabul etmez.) [Bezzar]

(Yalnız bir lirası haramdan olan on lira ile alınmı elbise ile kılınan namaz kabul olmaz.) [ . Ahmed] (Kâfir dahi olsa, mazlumun duâsı reddolmaz.) [Ebu Yala] Hz. Musa Tura giderken, yolda, namaz kılıp a layarak duâ eden bir zata rastlamı münacatında mezkur zatın affı için cenab-ı Hakka niyaz etti inde, Cenab-ı Hak, (Ya Musa! Ben o zatın namazını ve duâsını kabul etmem. Zira, üstüne giymi oldu u elbisenin bedelinde haram vardır) buyurmu tur. ( slâm Ahlâkı) Vesvese ve kurtulu çaresi Sual: Abdestte, namazda, temizlikte ve niyette vesvese ediyorum. Kurtulu çaresi nedir? CEVAP Vesvese, zararlı olan üphe, kuruntu demektir. Hadis-i erifte, (Vesvese eytandandır. Abdest alırken, guslederken ve necaset temizlerken, eytanın vesvesesinden sakınınız!) buyuruldu. (Tirmizî) Vesvese etmek günahtır. Vesvese eden imamın arkasında namaz kılmak mekruhtur. Vesvese, suyu israf etmeye sebep olur. sraf ise haramdır. Vesvese, namazı geciktirmeye, cemaati, hatta namaz vaktini kaçırmaya sebep olur. Vakti, ömrü zayi etmeye sebep olur. Ba kalarının elbisesinin, yeme inin necis olmasından üphe eder ki, müslümanlara su-i zan haramdır. Kendini ihtiyatlı sanıp, kibirli olur. Abdestin, taharetin ve namazın artlarını, sünnetlerini, mekruhlarını bilmeyen, vesvese hastalı ına yakalanır. Bunları bilip, yerine getirince, üpheye dü memeli, iyi ve tamam yaptı ına inanmalıdır! Böyle inanmak ihtiyat olur. üpheye dü mek vesvese olur. Vesvese sahibi, ruhsat ile amel etmelidir! Kalbi, kötü ahlâktan temizlemekte, kul haklarını gözetmekte ve haramlardan sakınmakta, vesvese olmaz. Vera ve takva olur. (Hadika, Berika) Bilen vesvese etmez Vesveseden kurtulu çaresi, hangi meselede vesvese ediliyorsa dinimizin o konudaki hükmünü iyi bilmektir. yi bilen vesvese etmez. Her müslüman, haramlardan, üpheli eylerden, hatta mubahların fazlasından da kaçmalıdır! Buna azimetle hareket etmek denir. Günah olmıyan, caiz olan i leri yapmaya, ruhsatla hareket etmek denir. htiyaç olmadıkça, ruhsatla amel etmemelidir! Azimetleri yani güç gelen i leri yapamıyanın, ruhsatla yani kolay olan, izin verilen i i yapması, azimeti yapmak gibi sevab olur. mam-ı Rabbanî hazretleri, (Gerekti inde en kolay fetvaya uymalıdır. Allahü teâlâ, insanlara güç gelen eyleri de il, kolay olanların yapılmasını istiyor. Çünkü insan zayıf, dayanıksız yaratılmı tır.) buyuruyor. mam-ı aranî hazretleri buyurdu ki: htiyaç halinde ruhsatla amel etmelidir! Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Allahın verdi i kolaylıklardan, ruhsatlardan istifade edin!) [Buharî] (Ruhsatlardan istifade etmiyen, Arafat da ı kadar günah i lemi olur.) [Taberânî] (Allahü teâlâ, azimetle hareket edilmesini sevdi i gibi, ruhsatla da amel edilmesini sever.) [Beyhekî] (Bir zaman gelecek, insanlar temizlikte fazla titiz hareket edecek, [vesveseye dü erek] dinde haddi a acaklardır.) [Ebu Dâvud] eytan namazı kıldırmak istemez. Namaz kılana da "Madem namaz kılıyorsun, güzel abdest al, do ru namaz kıl, kuru yer kalmasın, iyi yıka, namazın olmadı, yeni ba tan kıl!" gibi vesveseler verip sıkıntıya sokar. badetler mekruh olmakla kalmaz, ruhi bunalıma yol açar. Dinimiz, kolaylıklar, ruhsatlar dinidir. Mesela, abdest aldı ını bilip sonra bozuldu unda üphe edenin abdesti var demektir. Abdest aldıktan sonra, kuru yer kalmı tır zannıyla yeniden abdest almak icab etmez. Tekrar abdest alması mekruh olur. Abdest aldıktan sonra, iç çamı ırında ya lık görüp, idrar mı, su mu diye üphe eden, abdestten önce çama ırına su serpmelidir! Sonra orada bir ya lık gördü ü zaman "Bu benim serpti im su" demelidir. Hatta o ya lık idrar bile olsa, onun idrar oldu u kesin olarak bilinmedi i için yıkamak gerekmez. Ya ayakla necis yerde yürünse, yer kuru ise ayaklar necis olmaz. Elbisenin veya vücudunun bir yerine necaset bula sa, burayı bulamayıp, zannetti i yeri yıkasa, necaseti temizlemi kabul edilir. Hatta namazdan sonra necasetli yer meydana çıksa, bir kavle göre

kıldı ı namazı iade etmesi gerekmez. Vesveseliler, bu hükümle amel edip vesveseden kurtulmaya çalı malıdır. üphe Etmemeli Abdestten sonra, "Acaba ba ımı mesh ettim mi?" veya "Abdestim var mı?" diye üphe etmek, namaz kıldıktan sonra "Elbisem temiz mi idi?" veya " ftitah tekbirini almı mıydım?" gibi üpheler vaki olan kimse, yeniden abdest almaz, elbisesini yıkamaz, namazını iade etmez. badetlerimizi eksik yapmakla, hâ â Allahü teâlânın bir kaybı, fazla yapmakla da bir kazancı olmaz. Bunun için, dinin emrine uyularak noksan veya fazla yapılmı olsa mahzuru olmaz. Mesela sabahın farzını kılarken ( ki mi, bir mi kıldım?) diye üphe eden, bir rekat daha kılsa ve kıldı ı üç rekat olsa, namazı sahih olur. Fakat kasten üç kılsa namazı sahih olmaz. Bir kimse de dört kıldım zannıyla üç rekat kılsa, kıldı ı namaz sahih olur. Cenab-ı Hak, "Niçin yanlı zannettin?" demez. Gücümüzün yetmedi i i leri bize emretmez. (Hadika) Kalbe gelen dü ünceler nsanın kalbine, melekten, salih veya kötü arkada tan ve kendi nefsinden de çe itli dü ünceler gelir. Bunların birbirinden farkı nasıl bilinir? Hadis-i erifte, (Melekten gelen ilham, slâmiyete uygun olur. eytandan gelen vesvese, slâmiyetten ayrılmaya sebep olur.) buyuruldu. O hâlde vesveseyi ilhamdan ayırmak için dinin emrini iyi bilmek gerekir. eytan, hayırlı, iyi bir i e mani olmak için daha az iyi olanı yaptırmak maksadıyla vesvese verir. Büyük günaha sürüklemek için küçük iyilikleri yaptırmaya çalı ır. Dinini bilen kimseyi, eytan, asla aldatamaz. Her insan Allahın kulu oldu u hâlde, dinini bilen, Allahın emir ve yasaklarına riayet eden kimseler için Kur'an-ı kerimde, eytana hitap edilirken, (Benim kullarıma senin sultan [hakimiyetin] yoktur.) buyuruluyor. ( sra 65) eytanı Kovmak çin eytanın vesvesesine aldanmamak için Allahü teâlânın, (Benim Kulum) dedi i kimselerden olmalı, yani düzgün bir itikada ve ilme sahip olmalı ve ilmi ile amel etmelidir! "Mesela eytan vesvese verince, onu hemen uzakla tırmalıdır! Hadis-i erifte, ( eytan vesvese verir. Allahın ismi zikredilince, söylenince kaçar. Söylenmezse, vesveselerine devam eder.) buyuruldu. (E. Yala) Sünnete uygun abdest almasını bilmeyen kimse, iyi abdest alayım diye fazla su kullanır. Bu ise vesvesedir. Vesvese eden kimse, dine iyi uymak niyetiyle yeni bir eyler çıkarır, bu ise bid'attır. Bid'at ise haramdır. Ba kalarının yiyecek ve içeceklerinin, giyeceklerinin temiz olup olmadı ında üphe eder. Bu da sui zanna sebep olur. Müslümana sui zan ise haramdır. (Ben her gıdayı yemem, ihtiyatlı davranırım) diyerek kibre dü er. Hâlbuki zerre kadar kibri olanın Cennete girmesi zordur. Fatır suresi 6. ayet-i kerimesinde mealen, (Elbette eytan size dü mandır. Onu dü man edinin!) buyuruluyor. Vesvese eden, eytanı kendine dost ve karde edinmi olur. Sünnetleri, mekruhları ve di er emir ve yasakları bilmiyen, vesvese hastalı ına yakalanır. Bunları bilip yerine getiren üpheye dü memelidir! Vesvese eden, ruhsatlarla amel etmelidir! Üzerinde necaset görünmiyen her ey temiz kabul edilir. üphe etmekle necis olmaz. Gıdalarda necis maddeler var zannı ile gıda almamak vesvesedir, a ırılıktır. Hadis-i erifte, (A ırı gidenler helak oldu.) buyuruldu. (Müslim) frat ve tefritten yani a ırılıklardan uzak olmak ve orta yolu tutmak gerekir. Deylemîdeki hadis-i erifte, ( lerin hayırlısı vasat olanıdır.) buyuruldu. (Hadika) eytanla Bir Münazara eytan, abid ve âlim Salih efendiye der ki: -Salih efendi, ne kadar çok ibâdet ediyorsun? Sanki Allahın ibâdete ihtiyacı mı var? -Evet, Allahü teâlâ, her ihtiyaçtan münezzehtir. Hiç kimsenin ibâdetine ihtiyacı yoktur. Ancak bizim ibâdete ihtiyacımız vardır. Kur'an-ı kerimde, (Salih amelin faidesi, bunu yapanadır.) buyuruluyor. (Fussilet 46)

-Salih efendi, çok ibâdet etmek için acele ediyorsun. Acele i lerde hayır olmaz. lerini önce bir yoluna koy, bir rahata kavu , ondan sonra bol bol ibâdet edersin. Dünyanı kazanmadan ahıretini nasıl kazanacaksın? -Ecel benim elimde de il... Sonra bugünün i ini yarına bırakırsam, yarının i ini ne zaman yaparım? Hadis-i erifte, (Yarın yaparım diyenler, helak oldu.) buyuruluyor. badetler vakitlidir. Her ibâdeti zamanında yapmak gerekir. -Evet Salih efendi, hayırlı i te acele etmek gerekir. Hayırlı i olan ibâdetleri acele yap ki kısa zamanda daha çok ibâdet etmi olursun. -Cenab-ı Hak, çok ibâdeti de il, ihlaslı ibâdeti kabul eder. Hatasız yapılan az i , hatalı yapılan çok i ten hayırlıdır. -Ne mutlu sana Salih efendi, demek az da olsa hatasız ibâdet ediyorsun. Toplumda düzgün ibâdet yapamıyan çok kimse vardır. badetinle bunlara örnek olmak için onların görece i yerlerde ibâdet etsen, daha çok sevab kazanırsın. Çünkü hadiste (Bir hayra delalet eden, onu yapan gibidir.) buyuruluyor. ( . Ahmed) Örnek olmamakla emr-i marufu terketmi olursun. - Allahü teâlânın beni görmesi kâfidir. nsanların da görmesini istersem, ibâdete riya karı tırmı olurum. Riya ile yapılan amel kabul olmaz. eytanın taktikleri [ eytan, Salih efendiye, ibâdetlerini be endirip ucba sürüklemek için vesvese vermeye devam ederek der ki:] -Salih efendi, gerçekten büyük insansın. Yaptıkların, adına layık salih i lerdir. Herkes gaflette yüzerken senin uurluca, akıllıca ibâdet etmen her türlü takdirin üstündedir. Dünyada bu dereceye kaç ki i eri mi tir ki? -E er söylediklerin bende varsa, hepsi Rabbimin ihsanıdır. Her nimetin sahibi yalnız Allahü teâlâdır. [ eytan, Salih efendiyi gizli riyaya sürüklemek için der ki:] -Az önce "Allahın beni görmesi kâfidir" demi tin. O hâlde riyadan kurtulmak için, insanların gözünden uzak yerlerde ibâdet edersen, yine Allah senin sevgini insanların kalbine yerle tirir. -Ba kalarına, "Salih efendi ibâdetlerini hep gizli yapıyor." dedirterek beni ucba, kibre ve riyaya sürüklemek istiyorsun. Ben kulum, Rabbim, benim ibâdetimi dilerse açı a vurur, dilerse gizler. Gizli yapılacak i ler var, açık olanları var. nsanlardan gizlemekle veya onlara göstermekle elime ne geçer? badeti Bıraktırmak ster [ eytan, ibâdeti bıraktırmak için bu sefer de tenkid yolunu deneyerek der ki:] -Salih efendi, ibâdetlerin kusurlu mu, yoksa mükemmel mi? -Çok kusurludur. -Zaten gizlemen mümkün de ildir. Namaz kılarken kalıbın namazda, kalbin dünya i lerindedir. ledi in günahları ben bilirim. Bu halinle takva ehli olamazsın. Hâlbuki Rabbimiz, (Allah, sadece takva ehlinin ibâdetlerini kabul eder.) buyuruyor. Takva ehli olmadı ına göre, yatıp kalkman bo unadır. -Benim vazifem Rabbimin emrine uymaktır. artlarına uygun olan her ibâdet sahihtir. Fakat artlarına uygun bir ibâdeti de kabul edip etmiyece i Onun bilece i bir i tir. Farz olan ibâdetleri terk etmek büyük günahtır. Bu günahlardan kurtulmak için farzları yapmak arttır. badet etmeden, Cennete girmek için duâ etmek günahtır. Hadis-i erifte, (Akıllı, nefsine uymaz, ibâdetlerini yapar, ahmak olan da nefsine uyar, sonra Allahın rahmetini bekler.) buyuruluyor. Dünyada, ne ekersen, ahırette onu biçersin. Ahıret için gereken eyleri bu dünyada hazırlamak gerekir. Bu da Rabbimizin emirlerine uyup, yasak ettiklerinden kaçmakla olur. [ eytan, bir çok kimsenin aya ının kaydı ı kaza-kader konusunda Salih efendiyi kandırmak ister. Der ki:] -Sen itikadı düzgün bir insansın, hayrın ve errin Allahtan oldu unu bilirsin. Cennetlik veya Cehennemlik oldu un ezelde takdir edilmi tir. Cehennemliksen, yapaca ın ibâdetlerin hepsi bo tur. Cennetliksen, ibâdete ne lüzum var?

-Bir kimse Cennetlik ise, dünyada Cennete götürücü amelleri i ler, Cehennemlikse, günah olan i leri yapar. Kulun vazifesi, Allahü teâlânın emrine uyup Cennetlik amelleri i lemektir. Ezelde takdir edildi i için ibâdet ediyorum. -"Ezelde Allahın takdir etti i olur." diyorsun. Salih efendi, o hâlde u minareye çık, kendini a a ı at, e er ezelde selametin takdir edilmi se, sana bir ey olmaz. mtihanı Kim Eder? -Allah kullarını imtihan eder. Kulun, Allahı imtihan etmeye hakkı yoktur. Cenab-ı Hak, (Kendinizi tehlikeye atmayın.) buyuruyor. Emretmedi i, üstelik yasak etti i bir i nasıl yapılır? Minareden kendini atmak intihardır. Onun emrine isyan edip intihara te ebbüs edilir mi? -Salih efendi konuyu de i tirme! Benim soruma cevap vermedin. Cennetliksen ibâdete ne lüzum var diyorum? -E er Cennetlik isem, ibâdet etmekle derecelerim yükselir. Hak teâlâ, ibâdet edenleri Cennete, ibâdet etmiyenleri de Cehenneme koyaca ını vâdediyor. Rabbimiz, vâdinde sadıktır, iman edip salih amel i liyenleri Cennete koyaca ına söz vermi tir. -Salih efendi, "Cennetlik olan Cennete götürücü, Cehennemlik olan da Cehenneme götürücü amelleri i ler." dedin. Yani "Allah takdir etti i için ibâdet ediyorum." demek istiyorsun. Peki, ezelde Cehennemlik olarak takdir edilen kimsenin günahı nedir de ona kötü i ler i letiliyor? - nsanlarda ( rade-i cüziyye) denilen bir kuvvet vardır. Bir eyi yapmak ve yapmamakta kullanır. rade-i cüziyyeyi kullanmakta mecbur de il, serbesttir. Allahü teâlâ, kul, iradesini iyili e kullanırsa iyilik, kötülü e kullanırsa kötülük yarataca ını bildiriyor. Kul, ibâdet etmekte ve günah i lemekte serbest olmasa, ahırette iyili e mükâfat, kötülü e ceza verilmez. O hâlde irademizi iyi yolda kullanmalıyız. (Berika) Kötü dü ünceler nereden geliyor Sual: Kalbimize çe itli dü ünceler geliyor. Bunlar nereden geliyor? Hangisinin iyi, hangisinin kötü oldu unu nasıl bilece iz? CEVAP Kalbe gelen fikirler: lhâm, nasîhat, vesvese, hevâ ve igfâl'dır. lhâm, melekten; nasîhat, sâlih müslümanlardan; vesvese, eytandan; hevâ ise, insana kendi nefsinden gelir. gfâl ise, kötü arkada ın telkîn etti i dü üncedir. Bunların birbirinden farkı nasıl bilinir? Hadîs-i erîfte, (Melekten gelen ilhâm, slâmiyete uygun olur. eytandan gelen vesvese, slâmiyetten ayrılmaya sebep olur) buyuruldu. O hâlde vesveseyi ilhâmdan ayırmak için dînin emrini iyi bilmek lâzımdır. Gayrı müslimlerden peynir, sucuk gibi gıdâ alırken, (bunların içine necis madde koymu lardır) dü üncesi gelirse, hemen dînin bu husûstaki hükmü hatırlanır. Dînimiz almanın câiz oldu unu bildiriyorsa alınır. Bu dü üncenin eytandan oldu u anla ılır. Vesveseye uyulmazsa, eytan bundan vazgeçip ba ka vesvese verir. Nefsimizden gelen dü ünce ise, devamlıdır. nsan ölünceye kadar devam eder. Vesvese eytandadır eytan, hayırlı, iyi bir i e mânî olmak için daha az iyi olanı yaptırmak maksadıyla vesvese verir. Büyük günâha sürüklemek için küçük iyilikleri yaptırmaya çalı ır. Dînini bilen kimseyi, eytan, aslâ aldatamaz. Her insan Allahın kulu oldu u hâlde, dînini bilen, Allahın emir ve yasaklarına riâyet eden kimseler için Kur'ân-ı kerîmde, eytana hitâp edilirken, (Benim kullarıma senin sultan [hâkimiyetin] yoktur) buyuruluyor. (Isrâ 65) Vesveseye dü memek için Allahü teâlânın, (Benim kulum) dedi i sâlih kimselerden olmalı, ya'nî düzgün bir i'tikâda ve ilme sahip olmalı ve ilmi ile amel etmelidir!. Sünnetleri, mekrûhları ve di er emir ve yasakları bilmiyen, vesvese hastalı ına yakalanır. Bunları ö renip yerine getirmek suretiyle üpheye yer vermemelidir! man ve vesvese Sual: Yeni namaza ba ladım. "Cennet Cehennem var mıdır? Allahı kim yarattı" gibi vesveseler içimi kemiriyor. Bunlardan nasıl kurtulabilirim? CEVAP mâm-ı Gazâlî hazretleri buyurdu ki:

Her insana musallat olan en az bir eytan vardır. eytanın verece i vesveselerden korunmaya çalı malıdır! Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Kanın damarlarda dola tı ı gibi, eytan da, insanın vücûdunda dola ır. Açlıkla [az yemekle, oruç tutmakla] onun yollarını daraltın!) [Buhârî] ( eytan, kalbe vesvese verir. Allahü teâlânın ismi söylenince hemen kaçar. Söylenmezse vesvese vermeye devam eder.) [Ebû Ya'lâ] Vesvese, duâ ederek, zikrederek azalır ve yok olur. Bunun için, bilhassa günâh i leme meyli oldu u zaman, hemen Allahı hatırlamaya, onu anmaya çalı malı, istigfâr, salevât ve duâ okuyarak eytanı uzakla tırmaya çalı malıdır! Günâhlara tevbe etmelidir! eytanın vesvesesinden ve sıkıntılardan kurtulmak için, hergün u duâyı okumalıdır: (Yâ Allah-ür-rakîb-ül-hafîz-ür-rahîm. Yâ Allah-ül-hayy-ül-halîm-ül'azîm-ürraûf-ül-kerîm. Yâ Allah-ül-hayy-ül-kayyüm-ül-kâimü alâ külli nefsin bimâ kesebet, hul beynî ve beyne adüvvî!) [Kitâbürrahme fittıbb-i velhikme] Bilhassa kırk ya ını geçince, tevbeyi hiç ihmâl etmemelidir. Hadîs-i erîfte, ( eytan, kırk ya ını geçti i hâlde, tevbe etmeyen için, "Bu artık kolay iflâh olmaz" der) buyuruldu. ( .Gazâlî) Onun için hemen tevbe etmeli, eytanı uzakla tırmaya, çâresiz hâle getirmeye çalı malıdır. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: ( nsan, yolculukta devesini zayıflatabildi i gibi, mü'min de eytanını zayıflatabilir.) [ .Ahmed] Kötü eyler dü ünerek, kötü yerlere giderek, eytana yardımcı olmamalıdır! Hadîs-i erîfte, (Uçurum etrafında dola an oraya dü ebilir) buyuruldu. (Buhârî) Harâm i lemeye niyet edip, Allah'tan korktu u için vazgeçen günâha girmez. Nefse ve eytana uymayıp Allahü teâlâya itâ'at etti i için büyük sevâba da kavu ur. O harâmı i lemeyi i Allah korkusundan de il de, insanlardan utandı ı için ise, böyle dü üncenin de günâh oldu unu söyleyen âlimler vardır. Bazı âlimler ise, yalnız kalbe gelen eylerden dolayı sual ve azâb olmayaca ını bildirmi lerdir. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: (Kalbe gelen kötü ey söylenmedikçe ve buna uygun hareket edilmedikçe affolur.) [Beyhekî] Kibir, hased gibi eyler böyle de ildir. Çünkü bunlar zaten kalb ile olur. eytanın kalbe giri yerlerinden biri de, Allahü teâlânın zâtı hakkında dü ündürmek, üpheye dü ürmektir. nsanların en ahma ı zekâsına en çok güvenendir. nsanların en akıllısı da, suçu kendinde arayan ve bilmediklerini âlimlere soran kimsedir. Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: ( eytan, vücûda girerek, "seni kim yarattı" diye sorar. O ki i "Allah yarattı" dedi i zaman, "O'nu kim yarattı" diye vesvese verir. Böyle bir vesveseyle kar ıla an kimse, "Ben Allah ve Resûlüne îmân ettim" desin!) [Buhârî] (Allahın yarattı ı eyleri tefekkür edin, fakat zâtını tefekkür etmeyin. Yoksa helâk olursunuz.) [Ebû eyh] Böyle vesveseler, âlimlerde olmaz. Câhil olanlar ise, böyle eylerle me gûl olmamalıdır! Câhillerin böyle konular hakkında konu ması, hırsızlık etmekten daha kötüdür. Çünkü âlim olmayan din hakkında konu ursa sapıtabilir, hattâ küfre dü ebilir. Bu, yüzme bilmeyen kimsenin, yüzenleri görüp, ben de yüzerim diyerek denize atlamasına benzer. bâdetleri yapıp îmânıma bir zarar gelir diye korkanın ve (günâhlarım çoktur, ibâdetlerim beni kurtarmaz) diye dü ünenin îmânı kuvvetli demektir. (Bezzâziyye) bâdetle me gûl olup, fıkıh bilgilerini ö renmeye çalı an kimseye, Allahı, dirilmeyi, Cenneti ve Cehennemi inkâr etmek gibi dü ünceler gelmesi, onun îmânsız oldu unu göstermez. Aksine onun îmânlı oldu unu gösterir. Meyveli a aç ta landı ı gibi, eytan da îmânlı olanlara saldırır. Hadîs-i erîfte, böyle vesveselerin îmândan oldu u bildirilmi , (Vesvese îmânın tâ kendisidir) buyurulmu tur. (Râmûz) mâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: Eshâb-ı kirâmdan birkaçı, kötü dü üncelerden, vesveselerden ikâyet edince, Resûl aleyhisselâm bunlara, (Bu vesveseler, îmânın olgun olmasındandır) buyurmu tu. Kötü vesveselerin gelmesine sebep îmânın kâmil olmasıdır. (m.182) Böyle vesveseler birçok kimsede olabilir. Îmânım gitti diye üpheye dü memelidir! Böyle dü üncelere önem vermemelidir! Her zaman Allahü teâlâyı anmaya çalı malıdır!

eytanın saldırıları Sual: eytan daha çok hangi yolla insanı kandırmaya çalı ır? CEVAP eytan çe itli yollarla vesvese vermeye çalı ır. Hikmet ehli bir zât diyor ki: eytanın, bilhassa u on yolla vesvese verdi ini görüp, ona göre tedbir aldım: 1- Tûl-i emel: Zevk ve safâ sürmek için çok ya amayı istemektir. Nerede, ne zaman ölece imi bilmiyorum. Âniden de ölebilirim diyerek, u âyet-i kerîmeyi hatırladım: (Hiç kimse, nerede ölece ini bilmez.) [Lokman 34] Sonra u hadîs-i erîfi de dü ündüm: (Cenneti istiyen, uzun emelli olmasın, dünya i i, ona ölümü unutturmasın!) [I. Ebiddünya] ve böylece eytanın verdi i vesveseden kurtuldum. 2- Nefse uymak: Her ni'metin çetin bir hesâbının oldu unu ve a a ıdaki âyet-i kerîmeleri dü ünüp, nefsime uymadım: (Onları bırak; yesinler, e lensinler ve bo ümit onları oyalayadursun. [Kötü neticeyi] yakında görecekler!) [Hicr 3] (Nefslerinin arzûlarını ilâh edinenleri görmedin mi?) [Câsiye 23] 3- Ucb: Yaptı ı iyi i ler sebebiyle kendini be enmektir. Insan, kendini be enince, kendini ba kalarından üstün görebilir. Bu üstün görme i i de kibirdir. Ucubdan kibir do ar. Kibir, kendini ba kasından üstün göstermek, ucub ise, kendini ba kasından üstün bilmektir. Hiç kimsenin bulunmadı ı yerde insan ucub sâhibi olabilir, fakat kibirli olamaz. Çünkü insan, kimse olmasa da kendini ve i ini be enebilir. Fakat kimse olmadı ı için kendini büyük gösteremez, kibirlenemez. Ucbeden, kendini herkesten üstün bilir, günâhlarını hatırlamaz. bâdetine ükretmez. ükre ihtiyâç olmadı ını zanneder. Allahü teâlânın kendine ihsân etti i ibâdet etme ni'metini kendinden bilir, kabiliyeti ile övünür. lmi ile ucbeder, ya'nî ilmini be enir, kimseye bir ey sormaz, nasîhat dinlemez. Hadîsi erîfte buyuruldu ki: (Üç ey felâkete götürür: Cimrilik, nefse uymak, ucbetmek.) [Beyhekî] Ucbun zıddı minnet'tir. Minnet, ni'mete, kendi çalı masıyla kavu madı ını, Allahü teâlânın lutfu ve ihsânı oldu unu dü ünmektir. Böyle dü ünmek ucb tehlikesi oldu u zaman farz olur. u âyet-i kerîmeyi hatırladım: (Onlardan kimi bedbaht, kimi mesuttur.) [Hûd 105] ve mesut olaca ımı bilmedi ime göre niye ucbedeyim dedim ve ucbdan kurtuldum. 4- Kibir: (Kalbinde zerre kadar kibir olan, Cennete giremez) hadîs-i erîfi ile a a ıdaki âyeti kerîmeleri dü ünerek kibretmekten sakındım. (Allah, kibredenleri sevmez.) [Nahl 23] (Allah katında en keremliniz, en çok takvâ ehli olanınızdır.) [Hucurât 13] A a ıdaki hadîs-i erîfi de dü ünerek tevâzû sahibi olmaya çalı tım: (Allahü teâlâ, tevâzû üzere olmamı emreyledi. Hiç kimseye kibirlenmeyin!) [E.Dâvüd] 5- Müslümanlara saygısızlık: u âyet-i kerîmeyi hatırladım: (Asıl eref, ancak Allahın, Peygamberinin ve mü'minlerindir.) [Münâfikûn 8] ve müslümanlara hürmet ettim. 6- Hased: A a ıdaki âyet-i kerîmeyi dü ünerek kimsenin malına göz dikmedim: (Biz, onların dünya hayatındaki maî etlerini aralarında taksim ettik.) [Zuhruf 32] 7- Riyâ: A a ıdaki âyet-i kerîmeyi dü ünüp ihlâsa sarılıp riyâdan kurtuldum. (Rabbine kavu mayı dileyen, sâlih amel i lesin. Ibâdette O'na hiçbir eyi ortak ko masın.) [Kehf 110] 8- Cimrilik, 9- Tamah, 10- Hırs: Tamah, mal toplama, biriktirme hırsıdır. Cimrilik ise, harcanması gereken yerde para harcamaktan kaçınmaktır. Önce u hadîs-i erîfi dü ündüm: (Cömertlik îmân

sa lamlı ından ileri gelir. Îmânı sa lam olan Cehenneme girmez. Cimrilik, [îmândaki] üpheden ileri gelir, böyle kimse de Cennete giremez.) [Deylemî] Sonra u âyet-i kerîmeleri dü ünüp Allaha güvendim ve insanlardan ümidimi kestim: (Sizin yanınızdakiler tükenir. Allah katındakiler bâkidir.) [Nahl 96] (Kim Allahtan korkarsa, Allah ona bir çıkı yolu ihsân eder. Ummadı ı yerden rızkını verir.) [Talâk 23] (Her canlının rızkı Allahın üzerinedir.) [Hûd 6] eytanın sevdikleri ve sevmedikleri kimseler Allahü teâlâ, iblîse, Resûlullaha giderek, soraca ı bütün suâllere do ru cevap vermesini emretti. blis gelince, Resûlullah efendimiz buyurdu ki: - Sen kimsin? - Ben iblîsim. - Niçin geldin? - Allahü teâlâ gönderdi ve soracaklarına do ru cevap vermemi emretti. - O hâlde, sevmedi in ve dü man oldu un kimseleri söyle! - Dünyada en sevmedi im kimseler, âdil sultanlar, tevâzu' sâhibi zenginler, hâlinden ikâyetçi olmayan fakirler, do ru sözlü tüccarlar, ihlâs sâhibi ve ilmi ile amel eden âlimler, dîn-i islâmı yaymaya çalı an mücâhidler, emr-i ma'rûf ve nehy-i münker yapanlar, insanlara kar ı merhametli olanlar, tevbe-i nasûh ile tevbe edenler, harâmdan kaçınanlar, dâimâ abdestli bulunanlar, dâimâ hayır ve hâsenâtta bulunan cömertler, hayâ ve edep sâhibi güzel huylu olan ve insanlara faydalı olan müslümanlar, Kur'ân-ı kerîmi tecvîde uygun olarak okuyan hâfızlar, namazı vaktinde kılanlar ve herkes uyurken namaz kılan kimselerdir. - Dünyada sevdi in, dost oldu un kimseleri söyle! - Zâlim idâreciler, kibirli zenginler, hâin tüccarlar, içki içenler, kötü yerlerde tegannî eden, arkı söyleyen, fuhu yapanlar, yetim malı yiyenler, cimriler, namaza önem vermiyen ve geç kılanlar, tûl-i emele [uzun dünya arzûlarına] sâhip olanlar, hemen öfkelenip öfkesini yenemiyen kimseler benim dostum, sevdi im kimselerdir. Hadîs-i erîfte buyuruldu ki: blis yeryüzüne indi i zaman Allahü teâlâya sordu: - Yâ Rab, beni kovdun ve yere indirdin. Benim evim yok. - Meskenin hamamlardır. - Toplantı yerlerim neresidir? - Sokak, çar ı ve pazarlar. - Yeme im nedir? - Besmelesiz yenilenler. - çece im nedir? - Alkollü içkiler. - Tellâllarım kimlerdir? - Her çalgı senin tellâlındır. - Neler okuyaca ım? - Uygunsuz iirler. - Kitabım nedir? - Da lamak. - Benim hadîslerim nedir? - Yalan, senin hadîslerindir. - Av âleti ve tuza ım nedir? - Kötü kadınlar. ( hyâ) Kalbe gelen kötü dü ünceler ve günah Sual: Kalbime, günah olan çe itli kötü dü ünceler geliyor. Bu kötülükleri i lemedi im hâlde, sırf dü üncemden dolayı günaha girer miyim? CEVAP Dü ünce kalbde be ekilde bulunur: 1- Kalbe gelip gider. 2- Kalbe gelip kalır. Fakat insan o i i yapmak istemez. 3- Kalbe geleni yapıp yapmamakta tereddüt eder. 4- Kalbe geleni yapmayı tercih eder.

5- Kalbe geleni yapmaya kasteder, kendini zorlar. (Hadika) Kalbe gelen, ilk üç dü ünce, insanın kendi ihtiyarı ile olmadı ı için azap yoktur. Di er ikisine ise suâl ve azap ihtimali çoktur. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Allahü teâlâ, ümmetimin kalbine gelip de, söylemedi i ve yapmadı ı kötü eyleri affetti.) [Buharî] ( nsan, haram i lemeyi kalbinden geçirir, Allahtan korkarak yapmazsa, hiç günah yazılmaz, haram i leyince bir günah yazılır.) [Berika] Biri, haram i lemeye niyet edip, Allahtan korktu u için vazgeçerse, niyetinden dolayı günaha girmez. Nefse ve eytana uymayıp Allahü teâlâya itaat etti i için büyük sevaba da kavu ur. O haramı i lemeyi i Allah korkusundan de il de, insanlardan utandı ı için ise, böyle dü üncenin de günah oldu unu söyliyen âlimler vardır. mam-ı Gazalî ve mam-ı Fahreddin-i Razi hazretleri (Harama kasdedip de insanlardan utandı ı için i lemiyen kimse günaha girer.) buyurdular. Bazı âlimler de, (Haram i lemeyi hatırından geçirse, fakat azmetmese günahkâr olmaz.) buyurdu. Azmederse günahkâr olur, fakat o i i yapma günahı kadar de ildir. (Bezzaziye) Bazı âlimler ise, yalnız kalbe gelen, eylerden dolayı suâl ve azap olmıyaca ını bildirmi lerdir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Kalbe gelen kötü ey, söylenmedikçe ve buna uygun hareket edilmedikçe affolur.) [Beyhekî] Kibir, ucub gibi hususlar bunun dı ındadır. Çünkü bunlar zaten kalb ile olur. Neticede bütün âlimlere uyabilmek için, kalbe gelen kötü eyleri defetmeye çalı malı, kalbi çirkin eylerden, bozuk dü üncelerden temizlemeli ve güzel ahlâkla süslemelidir! Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Kıyamette fâsık-salih herkes pi man olacaktır. Fâsıklar fıskı bırakıp do ruluk ve takva üzere bulunmadıklarına, salihler ise daha çok ibâdet etmediklerine pi man olacaklardır.) [Ferad-ül fevaid] O hâlde vaktin kıymetini bilip Allahü teâlânın rızasına uygun i ler yapmaya çalı malı! eytan ve Melek Sual: eytan, melek de il miydi? blis ile eytan ayrı mıdır? CEVAP blis, meleklere hocalık etmi ise de, melek de il, cin taifesinden oldu u din kitaplarında yazılıdır. eytan, sapıtan, do ru yoldan ayıran demektir. Bunun için blisin çocuklarına " eytan" denmi tir. eytan kelimesinin ço ulu " eyatin"dir. Kur'an-ı kerimde eytanların çok oldu u bildiriliyor, mesela ( sraf edenler, eytanların karde leridir) buyuruluyor. ( sra 27) Her insanın yanında en az kâfir bir cin, bir eytan bulunur. Hadis-i erifde buyuruldu ki: (Her müslümana yüz altmı melek vekildir. E er insan bir an yalnız ba ına bırakılsaydı, eytanlar ona taarruz ederlerdi.) [Taberânî] Melek ve rahmet Sual: Çalgı aleti, tv, içki bulunan yere rahmet melekleri girer mi? CEVAP Kumar ve çalgı aleti, tv, canlı resmi, haç resmi, köpek, cünüp, içki ve sarho bulunan yere rahmet melekleri girmez. Böyle yerlerde namaz kılmak mekruh olur ve edilen duâ da kabul olmaz. Eve rahmet melekleri girmezse Sual: Kumar ve çalgı aleti, tv, canlı resmi, haç resmi, köpek, cünüp, içki ve sarho bulunan yere rahmet meleklerinin girmiyece ini bildirmi tiniz. Rahmet melekleri girmezse, ne kaybımız olur? CEVAP O yazıda, (Böyle yerlerde namaz kılmak mekruh olur ve edilen duâ da kabul olmaz) denmi ti. (Nisabül-ahbâr) Mekruh olarak kılınan namaz sahih olur. Yani o kimse, namaz borcundan kurtulursa da, namaz kılmakla hâsıl olacak büyük sevaba kavu amaz. Melek girmeyen eve eytan girer. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki: (Cers [çan, çıngırak] bulunan odaya rahmet melekleri girmez.) [Nesâî]

(Cers, eytanın mizmarıdır.) [Müslim] [Mizmar, her türlü çalgı aletidir. (Müncid)] Bir ihtiyaç olmadan oyun, e lence için cers takılı hayvana binmek mekruhtur. Cers bulunan kervana rahmet melekleri gelmez. (Tergîb-üs-salât) eyhulislâm Ahmet ibni Kemal efendi hazretleri buyuruyor ki: (Mizmarları kırmak için gönderildim) hadis-i erifi, (Her çe it çalgıyı yasak etmekle emrolundum) demektir. (Kırk hadis) Allahü teâlâ, eytana, (Senin müezzinin mizmardır) buyurdu. Müezzin, ezan okuyarak insanları ibadete ça ırır. eytanın müezzini ise, insanları günah i lemeye ça ırır. Bu da mizmarların her çe ididir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Misafir, sofrada iken, melekler ev sahibine duâ eder.) [Taberânî] (Sirke yiyen kimselere, iki melek, yemek bitinceye kadar duâ eder.) [ . Asakir] (Melekler, sahura kalkan kimselere duâ eder.) [ . Ahmed] E er sofrada içki veya meleklerin girmesine mâni olan bir ey varsa, o ki i meleklerin yapaca ı bu duâdan mahrum kalır. Yine hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Bana salevat getiren kimsenin, günahlarının affolması için melekler duâ eder.) [Eyo ul ilmihali] (Allahın zikredildi i yerlere, melekler rahmet saçar. ) [Ebu eyh] (Kur’an-ı kerimi hatmedene 60 bin melek duâ eder.) [Hazînet-ül-esrâr, Deylemî] (Bir kimse, uygunsuzluk yapmadıkça, namaz kıldı ı yerden ayrılıncaya kadar, melekler, “Ya Rabbi, buna rahmet et” diye duâ ederler.) [Nesâî] E er salevat getirilen, zikredilen, Kur’an okunan ve namaz kılınan yerde, çalgı aleti veya meleklerin girmesine engel olan ba ka bir ey varsa, meleklerin yapaca ı duâdan mahrum kalınır. Yine hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Melekler, insanlara iyilik ö reten kimselere duâ ederler.) [Tirmizî] (Din karde inin bir i ini yapana binlerce melek duâ eder.) [ bni Mace] (Yata a abdestli yatan kimse için, o gece bir melek sabaha kadar, “Ya Rabbi, bunu affet” diye duâ eder.) [Hâkim] E er o yerlerde veya yatak odasında, canlı resmi, kumar aleti veya rahmet meleklerinin girmesine engel olan ba ka bir ey varsa, meleklerin yapaca ı duâdan mahrum kalınır. Ölüm hastasının bulundu u odada, hayzlı, cünüp, canlı resmi, kumar aleti, köpek, çalgı aleti ve rahmet meleklerinin girmesine engel olan ba ka ey bulunmamalıdır. Mümin, ruhunu teslim edece i vakit, rahmet meleklerini görüp, can verme acısını duymaz. O odaya rahmet melekleri girmezse, o kimse ölürken sıkıntılara mâruz kalabilir. Rahmet meleklerine, Ruhâniyân denir. Bir namaz vaktini cünüp geçirmek büyük günahtır. Sarho olmak, kumar oynamak ve çalgı çalmak haramdır. (Berika) Kendisi kullanmasa bile, herhangi bir çalgı aletini evinde bulundurmak günah olur. (Hadîka) Kendi yapmasa bile, kötü eyleri evinde bulundurmak kötü, kendi yapmasa bile, iyi eyleri bulundurmak iyidir. Mesela, Kur’an-ı kerimi, okumasını bilmese de, bereketlenmek için evinde bulundurmak sevaptır. (Hindiyye) Kendi oynamasa bile evde iskambil kâ ıdı, tavla gibi kumar aletlerini bulundurmamalıdır. Haramlardan, mekruhlardan kaçılırsa, rahmet meleklerinin yapacakları duâlardan istifade ederiz. Zararın neresinden dönülürse kardır. Ya geçmeden tevbe etmelidir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Ki i kırk ya ına girdi i hâlde, günahlarına tevbe etmezse, eytan o ki inin yüzünü sıvazlayıp, "Bu iflah olmaz" der.) [ . Gazalî] blisin meleklere sordu u sualler Sual: blisin meleklere sordu u suâller nasıldı? CEVAP

eytanın, meleklere sordu u sualleri, Abdulgani Nablüsi hazretleri bildirmi tir. eytan dedi ki: Sual: Kulun ibâdetinin Allaha hiç faydası olmadı ı gibi, isyanının da hiçbir zararı yoktur. Allah, neden emrinin yapılmasını, nehyinden kaçılmasını isteyerek kullarını mükellef tutmu tur? CEVAP mam-ı Rabbanî hazretleri buyuruyor ki: ( nsanlara, ibâdetler faydalı, haramlar da zararlıdır. Allahü teâlâ hiçbir eye muhtaç olmadı ı hâlde emir ve yasaklar vermekle kullarını ereflendirmi tir.) [73. Mektub] eytan dedi ki: Kâfirin günah i liyece i muhakkak iken, onu yaratmasındaki hikmet nedir? Secde kendine yapıldı ı hâlde, Allah, niçin Âdem'e secde etmemi emretti? CEVAP mam-ı Rabbanî hazretleri buyuruyor ki: (Kul, sahibinin i lerinin sebebini soramaz! Allahü teâlâ bütün insanları Cehenneme koyup, sonsuz azab yapsaydı, kimsenin bir ey söylemeye hakkı olmazdı. Çünkü yarattı ı kendi mülkünü kullanmaktadır. Ba kasının mülküne tecavüz yok ki zulm denebilsin?) [266. Mektub] Abdulgani Nablüsi hazretleri de, naklen buyuruyor ki: [Allahü teâlâ, blise, (Ey blis, sen beni tanımadın. E er tanısaydın, bana hiçbir i imde kar ı gelinmiyece ini, itiraz edilmiyece ini bilirdin. Benden ba ka ilah yoktur. Yaptıklarımdan kimseye hesab vermem.) buyurdu.] (Hadika) Evet, kâfirin günah i liyece i muhakkaktır. Fakat cenab-ı Hakkın adeti öyledir ki, isyan etmeden kimseyi Cehenneme sokmaz. Bunun için iman ve isyan imkanı verdi i kullarını imtihandan geçirdikten sonra mükâfat veya ceza vermektedir. Böylece kullar için bir bahane kalmamaktadır. blise de, (Secde et) emrini vererek imtihan etmi tir. eytan dedi ki: Ben Allaha de il, Âdem'e secde etmedi im için niye lânetlendim? CEVAP eytan, "Benim Âdem'e secde etmeyi imle, Allaha isyanın ne alakası var?" demek istiyor. eytan, isyanını Âdem aleyhisselama kar ı yaptı ını zannediyor. Hâlbuki Hz. Ademin önünde (Secde et!) emrini Allahü teâlâ veriyor. Bu emri dinlememek, Âdem aleyhisselama de il, Hak teâlâya isyandır. eytan dedi ki: Lânetlik oldu um hâlde, niçin insanları sapıtmam için bana imkan ve uzun bir mühlet verildi? CEVAP Allahü teâlâ, isyan edenle itaat edenin belli olması için (Domuz eti yemeyin, içki içmeyin) gibi bazı yasaklar koydu. Domuzu ve içkiyi yaratıp, yasaklaması gibi, eytanı yaratarak, insanları sapıtması için ona uzun bir mühlet vermesi de insanlar için bir imtihandır. Bu imtihanı kazanmaları için Allahü teâlâ kurtulu yolunu da göstermi tir. Öyle bir imtihan yapıyor ki, soru ve cevapların hepsi bellidir. ( unları yaparsanız imtihanı kaybeder, unları yaparsanız kazanırsınız.) buyurmu tur. mtihanı kaybedenleri de Cennete koyabilirdi. Fakat mülk Onun oldu u için, iman etmiyenlere Cennetini haram kılmı tır. Hiç kimseyi de gücünün yetmiyece i i lerle mükellef kılmamı tır. Herkese akıl ve imkan vermi , yapaca ı i lerde serbest bırakmı tır. Artık insanlar için hiçbir bahane kalmamı tır.

Dinin dire i Namaz dinin dire i, Kul olmanın gere i, Sevindirir mele i Namaz kılalım namaz. nsan dertten kurtulur, Kalbi imanla vurur,

Rabbimiz razı olur Namaz kılalım namaz. Gözün nuru namazdır, Bekleme vaktin azdır Mele e sevap yazdır Namaz kılalım namaz. nsanın saadeti, manın alameti stersek selameti Namaz kılalım namaz. Haktan yüce hitaptır, Edası çok sevaptır, Münker Nekr’e cevaptır Namaz kılalım namaz. Ruhumuzun gıdası, Kalbimizin cilası, Müminlerin duası Namaz kılalım namaz. Herkes namaza muhtaç, Mah erde ba lara taç, Müminler için Mirac Namaz kılalım namaz. Gönüllere en eder, Kötülükten men eder, Hemen huzura gider Namaz kılalım namaz. Namaz yüce bir paye, Mah erde olur saye, Vasıta de il, gaye Namaz kılalım namaz. Hakka yap ibadeti, Büyüktür fazileti, Kaçırma cemaati Namaz kılalım namaz. Bir kimse namaz kılmaz, Hikmetten nasip almaz, Artık o huzur bulmaz Namaz kılalım namaz.. Namaz ifa her derde, Yazık olsun namerde, Cehennem için perde Namaz kılalım namaz. Namaz imanın ba ı, Akıt gözünden ya ı, Erit kalbdeki ta ı Namaz kılalım namaz.

Yüzler kaplanır nurla, Vücut çevrilir surla, Hu u ile uurla Namaz kılalım namaz. Ölüm özür anlamaz, Ya lı ve genç ayırmaz, Dünya kimseye kalmaz Namaz kılalım namaz.

ABDEST Güzel abdest almak Sual: Güzel abdest nasıl alınır? CEVAP Önce güzel abdest almanın faziletini bildirelim. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Ya Enes, abdeste devam et ve güzel abdest al ki, ömrün uzasın.) [Haraiti] (Güzel abdest alıp camiye giren Allahın misafiri olur. Allahü teâlâ da misafirine mutlaka ikram eder.) [Beyhekî] (Güzelce abdest aldıktan sonra "E hedü en la ilahe illallahü vahdehü la erikeleh ve e hedü enne Muhammeden abdühü ve Resulühü" diyene cennetin sekiz kapısı açılır.) [Nesâî] (Güzelce alınan abdest, imanın yarısıdır.) [ bni Hibban] ( lk sorgu abdestten olacaktır. Abdesti güzel ise, sıra namaza gelir.) [Beyhekî] (Hiç bir günahkar yoktur ki, güzelce abdest alıp iki rek'at namaz kılarak ma firet dilesin de, affedilmi olmasın.) [Tirmizî] (Güzelce abdest alıp namazını cemaatle kılanın bütün günahları affolur.) [Müslim] (Güzelce abdest alan günahlarından sıyrılmı olur). [Buhârî] (Güzelce abdest alıp bir din karde ini ziyaret eden, cehennemden uzakla ır.) [Ebû Dâvüd] (Güne yükselince [i rak vaktinde] güzelce abdest alıp iki rek'at namaz kılanın bütün günahları affolur.) [ .Ahmed] (So ukta, sıcakta güzelce abdest almak, günahlara kefareti olur.) [Müslim] (Güzelce abdest alıp, hu u içinde namazını kılan, küçük günahlarına kefâret olur. Bu durum ömür boyu devam eder.) [Müslim] Güzel abdest almak nasıl olur? Peygamber efendimiz bu hususu öyle tarif etmi tir: (Abdestin farz ve sünnetlerini yerine getirmek suretiyle, alınan mükemmel abdesttir.) [Tirmizî] A ız, burun, yüz, kol ve ayakları, ayrı ayrı su ile, üç kere yıkamak gerekir. Her birinde, uzvun her yeri ıslanmalıdır. Üç kere su dökmek de il, üç kere tam yıkamak sünnettir. Üçten az veya fazla yıkamak mekruhtur. Maalesef musluktan abdest alanlar, bu sünneti ihmal ediyorlar. Elleri, kolları ve ayakları birer kere yıkıyorlar. Ayak parmaklarını da bir kere hilallemekle yetiniyorlar. Üç kere su döküp bir kere yıkamak sünnete aykırı oldu u gibi, bir kere çok su döküp de, üç kere yıkamak da sünnete aykırıdır. Ayrı ayrı üç kere su döküp, üç kere ovarak yıkamak gerekir. Bunun için ya muslu u her seferinde kapatmak veya aya ı sudan çekmek gerekir.

Abdestin sünnetleri

Sual: Abdestin Sünnetleri nelerdir? CEVAP Bazıları unlardır: 1 — Abdeste ba larken, Besmele okumak. 2 — Elleri, bilekleri ile beraber, üç kere yıkamak. 3 — A zı, ayrı ayrı su ile üç kere yıkamak.

4 — Burnu, ayrı ayrı su ile, üç kere yıkamak. 5 — Ka , sakalı ve bıyık altındaki görünmeyen deriyi, yüzü yıkarken ıslatmak. 6 — Sakalın, sarkan kısmını mesh etmek. 7 — Sakalın, sarkan kısmını sa elin ya parmaklarını tarak gibi sokarak hilallemek. 8 — Di leri, Misvak ile temizlemek. 9 — Ba ın her tarafını bir kere mesh etmek. 10 — ki kula ı, ve enseyi bir kere mesh etmek. 11 — El ve ayak parmaklarının arasını hilallemek 12 — Yıkanacak yerleri, üç kere yıkamak. 13 — Yüzü yıkarken abdeste kalb ile niyet etmek. 14 — Tertibe riayet etmek. Yani uzuvları sıra ile yıkamak. 15 — Delk etmek, yani yıkanan yerleri o mak. 16 — Müvalat. Yani her uzvu birbiri arkasından yıkarken ba ka i le u ra mamak. Abdesti bozan eyler Sual: Abdesti bozan eyler nelerdir? CEVAP 1 — Önden ve arkadan çıkan eyler. 2 — A ızdan çıkan necs eyler: A ız dolusu kusmak, kan tükürmek gibi. 3 — Deriden kan ve irin gibi eyler. 4 — Uyumak. 5 — Bayılmak. 6 — Namazda kahkaha ile gülmek, namazı da bozar. 7 — Müba eret-i fahi e, yani çıplak olarak çirkin yerlerini sürtünmek. Sual: Bir kimse abdest aldı ını veya bozdu unu unutsa ne olur: CEVAP Abdest aldı ını bilip, sonra bozuldu unda üphe ederse, abdesti var kabul edilir. Abdesti bozuldu unu bilip, sonra abdest aldı ında üphe ederse, abdest alması lazım olur. Sual: Otobüste dayanıp bir an uykuya dalmak abdesti bozar mı? CEVAP Dayanarak uyuyanın abdesti bozulur. Sual: Ba a rısı sebebiyle gözden ya gelse, abdest bozulur mu? CEVAP Bozulmaz. Gözden a rı ile gelirse bozar. Sual: Secde-i tilâvette sesli gülünse, namazdaki gibi, abdest bozulur mu? CEVAP Evet. Sual: Kazma tutmaktan elin içinde meydana gelen kabarcık patlayınca, çıkan renksiz sıvı abdesti bozar mı? CEVAP Hastalıktan meydana gelen renksiz sıvı abdesti bozar. Bu da böyledir. (Mevkufat)

Abdestli durmanın fazileti

Sual: Abdestli durmanın fazileti nedir? CEVAP Abdestli bulunmanın fazileti çoktur. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Abdestli bulunan oruç tutan gibidir.) [Deylemî] (Güzelce alınan abdest, imanın yarısıdır.) [ bni Hibban] (Abdest alanın, a açtan yaprakların döküldü ü gibi günahları dökülür.) [Taberânî] (Can alıcı melek gelince, abdestli olan, ehidlik mertebesine kavu ur.) [Taberânî]

(Bir mümin, abdest için yüzünü yıkayınca, gözü ile i ledi i günahların hepsi su ile birlikte dökülür. Ellerini yıkayınca, elleriyle i ledi i günahlar, suyun son damlası ile dökülür. Ayaklarını yıkayınca, ayakları ile i ledi i günahlar, su ile dökülür. Böylece bütün [küçük] günahlardan temizlenmi olur.) [Müslim] (Abdest için yüzünü yıkayınca günahların kirpiklerinden dökülür. Ellerini yıkayınca el tırnaklarından, ba ını meshedince ba ından, ayaklarını yıkayınca ayak tırnaklarından günahların dökülür. Namazın sevabı yanına kalır.) [Ramuz] [Abdest alanın bütün küçük günahları affolur. Büyük günahları, insan ve hayvan hakları kendisine veya varislerine ödenmedikçe günahları affedilmez. Nafile ibâdetin sevabına kavu abilmek için imanda ve farzlarda kusurlu olmamak, haramlardan kaçıp günahlara tevbe etmek ve o i i ibâdet olarak yapmaya niyet etmek arttır.] ( .Ahlakı) Namaz kıldıktan sonra tekrar abdest almak sevabdır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Abdestli iken abdest alana on sevab verilir.) [ bni Mace] (Abdest üzerine abdest, nur üzerine nurdur.) [ .Gazali] (Me akkat olmasaydı, her namaz için abdest almayı emrederdim.) [ .Gazali] (Abdestini tazeliyenin, imanı tazelenmi [parlamı ] olur.) [ .Gazali] (Allahü teâlâ buyurdu ki: Abdesti bozulunca abdest almayan bana cefa etmi olur. Abdest alıp da, iki rekat namaz kılmayan da bana cefa etmi olur. ki rekat namaz kılıp da benden bir ihtiyacını istemezse yine bana cefa etmi olur. Abdest alıp, iki rekat namaz kıldıktan sonra duâ edenin duâsını kabul etmezsem ben de ona cefa etmi olurum. Hâlbuki ben cefa etmem.) [ ira] (Abdestini güzelce aldıktan sonra "E hedü en la ilahe illallahü vahdehü la erikeleh ve e hedü enne Muhammeden abdühü ve Resulühü" diyene Cennetin sekiz kapısı açılır, istedi inden içeri girer.) [Nesâî] (Abdest alınan suyun artanından içmek 70 türlü derde devadır. Bunun en a a ısı hem [sıkıntı, keder]dir.) [Deylemî] (Abdestten sonra "Kadr" suresini okuyanın elli yıllık günahı affolur.) [Halebi] (Abdestten sonra "Kadr" suresini okuyan sıddiklardan, 2 defa okuyan ehidlerden yazılır. 3 defa okuyan, peygamberlerle ha rolur.) [Deylemî] (Abdest alıp, iki rekat namaz kılan, Cennete girmeye layık olur.) [Halebi] (Abdest alıp, 2 rekat namaz kılanın günahları affolur.) [Buharî] (Güzelce abdest alanın, iki namaz [kılaca ı namaz ile gelecek namaz vakti] arasındaki günahlarının hepsi affolur.) [Buharî] (Abdestten sonra, on defa salevat-ı erife getirenin gamı gider, duâsı kabul olur.) [Ey O ul lmihâli] (Ancak [kâmil] mümin, devamlı abdestli durabilir.) [ bni Mace] Abdestli olmaya devam edene, Allahü teâlâ unları ihsan eder: 1-Melekler onun yanından ayrılmaz. 2-Devamlı sevab yazarlar. 3-Bütün azaları tesbih eder. 4-Uyuyunca melekler, insan ve cin errinden korur. 5-Sekerat-ı mevti kolayla ır. 6-Abdestli iken Allahü teâlânın emanında olur. 7- ftitah tekbirini kaçırmaz. Allahü teâlâ, Hz. Musaya buyurdu ki: (Ya Musa sana bir musibet gelince abdestsiz isen, kusuru kendinde bul!) [ ira] Evliya-i kiram, her zaman abdestli durabilmek için, az yiyip az içerlerdi. mam-ı Malik hazretleri, üç günde bir yemek yerdi. Sebebi sorulunca, (Allahın huzurunda sık sık helaya gidip gelmekten utanıyorum.) buyurdu. (Envar-ül-Kudsiyye) Yata a abdestli girmenin fazileti de büyüktür. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Kim, yata a abdestli yatarsa, o gece bir melek sabaha kadar "Ya Rabbi bu kulunu affet!" diye duâ eder.) [Hakim] (Abdestli yatıp Allahı anarak uyuyan, uyanana kadar namazda sayılır. Bir melek onun için ibâdet eder. Uyandı ı zaman yine Allahı anarsa, o melek, bu kulun affı için Allaha duâ eder.) [ bni Hibban] (Abdestli yatan, gece ibâdet eden, gündüz oruç tutan gibidir.) [Deylemî]

(Abdestli yatan, gece vefat ederse ehid olur.) [ bni Sünni]

Abdest duaları

Türkçe abdest duaları Sual: Abdest duâlarının Arabîsini bilmeyen, Türkçesini okusa câiz midir? Her uzvu yıkarken nasıl dua etmelidir? CEVAP Abdest duâlarını bilmeyen, Türkçesini okumalıdır. Önce Euzü Besmele çekilir. Bize slâm dînini veren, imanı ihsan eden ve suyu temizleyici, islâmı nûr kılan Allahü tealaya hamdü senalar olsun“ denir. Her uzvu yıkarken a a ıdakiler gibi dualar okunur: A za su verirken: Ya Rabbi, peygamber efendimizin havzından içmemi nasip eyle, Kur'an okurken, zikrederken ve ibâdet ederken bana yardım eyle! Burna su verirken: Ya Rabbi, cennet kokusunu nasip et, beni cennet nimetleri ile rızıklandır. cehennem kokusundan uzak eyle! Yüzü yıkarken: Ya Rabbi, salihlerin yüzlerinin a arıp, sana dü manlık edenlerin yüzlerinin karardı ı günde, yüzümü a art, günahlarımdan dolayı yüzümü karartma. Sa kolu yıkarken: Ya Rabbi, amel defterimi sa tarafımdan ver ve hesabımı kolay eyle! Sol kolu yıkarken: Ya Rabbi, amel defterimi solumdan ve arkamdan verme ve hesabımı zorla tırma, kolayla tır. Ba ı meshederken: Ya Rabbi, saçlarımı ve vücudumu cehenneme atma, ba ka hiçbir gölgenin bulunmadı ı mah er günü, beni Ar ın gölgesinde barındır. Kulakları meshederken: Ya Rabbi, hak sözleri dinleyip, en güzeline uyanlardan eyle. Boynu meshederken: Ya Rabbi, boynumu ate ten azat eyle. Sa aya ı yıkarken: Ya Rabbi, Sırat köprüsünde sana dü manlık edenlerin ayaklarının kaydı ı günde, ayaklarımı kaydırma, sabit eyle. Sol aya ı yıkarken: Ya Rabbi, günahlarımı affet, amelimi makbul et, helal kazanç nasip eyle. Abdest bitince: Ya Rabbi, beni tövbe edip tövbesinde sadık olanlardan ve günahları af olanlardan eyle denir. Sonra kelime-i ehadet okumak iyidir. Hadisi erifte buyuruldu ki: (Güzelce abdest aldıktan sonra "E hedü en la ilahe illallahü vahdehü la erikeleh ve e hedü enne Muhammeden abdühü ve Resulühü" diyene cennetin sekiz kapısı açılır, istedi inden içeri girer.) [Nesâî]

Abdestle ilgili di er hususlar

Mushafı abdestsiz tutmak Sual: Bir müslüman Mushafı abdestsiz tutabilir mi? CEVAP Peygamber efendimiz, Bekara suresinin, (Hayzdan temizleninceye kadar kadınlarınıza yakla mayın.) mealindeki 222. âyeti ile, Vakıa suresinin, (Kur'an-ı kerime temiz olanlardan ba kası dokunamaz.) mealindeki 79.âyet-i kerimesini açıklayarak buyuruyor ki: (Kur'ana ancak hadesten [abdestsizlikten, cünüplükten, hayz ve nifastan] temiz olan el de direbilir.) [Nesâî] (Hayzlı ve cünüp olan, Kur'andan bir ey okuyamaz.) [Tirmizî] (Cünüp ile hayzlıya mescide girmek helal olmaz.) [ bni Mace] (Hayzlı kadın namaz kılamaz.) [Ebu Davud] (Resulullah, cünüp olmadı ı sürece Kur'an okuturdu.) [Tirmizî] Bütün fıkıh kitaplarında da Kur’anı kerime cünüp ve abdestsiz iken dokunulamayaca ı, cünüpken de okunamayaca ı bildiriliyor. Cumhurun bu açık hükmüne ra men, mezhepsizlerin sözüne kanarak, Allahın emrine, Resulullahın ve âlimlerin sözlerine aykırı olarak hayzlı ve nifaslı iken namaz kılan, Kur’ana cünüp dokunan veya cünüpken okuyanlara yazıklar olsun. Abdest sıkı ıklı ında ölçü Sual: Abdest sıkı ıklı ında ölçü nedir?

CEVAP Huzûra mâni olursa, namaz mekrûh olur. Huzura mâni olmuyorsa, namaz mekrûh olmaz. Abdestsiz dua okumak Sual: Bula ık yıkarken, abdestsiz olan bir kimsenin, duâ okumak, istigfar çekmek, salevat-ı erife getirmek, kelime-i tehlil gibi zikirleri söylemesi uygun mudur? CEVAP Abdestsiz, duâ okumak, istigfar çekmek, salevat-ı erife getirmekte mahzur yoktur. Bo dururken de, i yaparken de bunları okumak çok iyi olur. Abdestli olursa daha çok sevap olur. Abdestsiz olursa da, hatta muayyen özürlü iken de mahzuru olmaz. Abdest alana selam Sual: Abdest alana selâm verilmez mi? CEVAP bâdet etmekte olana selâm verilmez. Abdest ve zamk Sual: Abdestten sonra elindeki zamkı tükürükle ıslatıp kaldırmak kâfi midir? CEVAP Zamkı kaldırıp, kuru yeri su ile ıslatmak lâzımdır. Lens takmak ve abdest Sual: Göze lens takmak abdeste ve gusle mani midir? CEVAP Gözün içi abdestte ve gusülde yıkanmaz. Bunun için lens gusle ve abdeste mani de ildir. Yani abdest alırken ve guslederken lensleri çıkarmak gerekmez. (Halebi) Abdest ve muslu u açık tutmak Sual: Abdest alırken, muslu u hep açık tutmak isrâf olur mu? CEVAP Az açmak isrâf olmaz. Abdest uzuvlarını üç kere yıkamak sünnettir. ki veya dört defa yıkamak mekruhtur. Unutularak olursa, mekruh olmaz. Sual: Namaz ayeti Mekkede, abdest ayeti ise Medinede indi ine göre, Mekkede namazlar abdestsiz mi kılınıyordu? CEVAP Abdest, Mekkede [Miracda] namaz ile birlikte farz oldu. Hatta, evvelki ümmetlere de farz idi. Miracdan önce, Eshab-ı kiram da abdest ile namaz kılardı. Kıyamete kadar, ümmetin ihtilafa dü memesi için, Maide suresinde emredilerek önemi bildirildi. (R. Muhtar) Sual: Namaz kılıp camiden çıkınca abdesti bozulan kimse, camide emsiyesini unuttu unu hatırlasa, emsiyesini almak için camiye abdestsiz girmesi caiz mi? CEVAP Girip hemen çıkması caizdir. (Hindiyye) Taburede uyumak ve abdest Sual: Taburede oturup uyumak abdesti bozar mı? CEVAP Temkinli oturup uyunursa abdest bozulmaz. Zeytinden Misvak Sual: Misva ın erak a acından yapıldı ını yazdınız. Bu a aç da Türkiyede yoktur. Ba ka a açtan misvak yapılamaz mı? CEVAP Erak a acından yapılan misvak di erlerine tercih edilir. Erak a acı bulunmadı ı zaman zeytinden de yapılır. Hadis-i erifte buyuruldu ki:

(Mübarek bir a aç olan zeytinden yapılan misvak ne güzeldir. O benim ve benden önceki peygamberlerin misvakıdır.) [Taberânî] Zeytinden de olsa, misvak kullanmayı ihmal etmemelidir. Çünkü misvak, ya lanmayı yava latır, gözün görmesini kuvvetlendirir, a ız kokusunu giderir. Daha bir çok faydası vardır. (R. Muhtar) Sprey ve abdest Sual: Saçımıza sürdü ümüz jöle ve sprey abdesti bozar mı, namaza mani midir? CEVAP Jöle ve sprey abdesti bozmaz. çinde alkol oldu u bilinmiyorsa namaza da mani olmaz. Üzerinde yazmıyorsa, onun bunun; içinde alkol varmı demesiyle bir ey necis olmaz (Hadika) Kürsüf kullanılmazsa Sual: (Kadın, kürsüf kullanmazsa, namazı kabul olmaz) deniyor. Do ru mu? CEVAP Böyle bir eyin aslı yoktur. Hiç kürsüf kullanılmasa da, yine de namazlar sahih olur. Kürsüf kullanılmazsa, iç çama ırı kirlenebilir. Kirli çama ır çıkarılıp temiz çama ırla namaz kılınır. Kürsüf, yani bez veya pamuk, namazdan sonra konursa, çama ır kirlenmi olmaz. Malikî mezhebini taklit ederse, namazda bile akıntı gelse, abdesti de, namazı da bozmaz. Her vakit için abdest almak Sual: Her namaz vakti için, ayrı bir abdest almak gerekir mi? CEVAP Gerekmez. Bir abdest ile, sayısız namaz kılınır. Fakat her vakit için yeniden abdest almak, nur üstüne nur gibidir, iyidir. Abdestte kullanılan su Sual: Abdest suyunun temiz oldu u, içilebilece i, bu su ile tekrar abdest alınabilece i söyleniyor. Abdestte kullanılan böyle suyun hükmü nedir? CEVAP Abdestte ve gusülde kullanılan suya müsta'mel su denir. Müsta'mel su, mâm-ı a'zam hazretlerine göre kaba necâsettir. mâm-ı Ebû Yûsüf hazretlerine göre de hafif necâsettir, mâm-ı Muhammed hazretlerine göre de temizdir, fakat hadesi temizleyici de ildir. Yanî bu su ile tekrar abdest alınmaz, gusledilmez, içilmez. Deniz suyu ve abdest Sual: Deniz suyu ile içinde koli basili bulunup da içilmeyen su ile abdest alınabilir mi? Guslederken sabun, su kazanının içine dü se, o su ile gusletmekte mahzur var mıdır? çine ayran, sirke dökülmü su ile abdest alınır mı? CEVAP Deniz suyu temizdir. çilebilir de. Fakat tuzlu oldu u için içilmiyor diye, "abdest alınmaz, gusledilmez" eklinde bir kaide yoktur. Necis oldu u için içilmiyen bir su ile abdest alınmaz. Fakat koli basili bulundu u için içilmiyen bir su ile abdest alınır. Bir kazanın içine bir ka ık tuz konsa, o su ile abdest alınabilir. Eriyemiyecek kadar çok tuz konursa, o zaman böyle bir tuz eriyi i ile abdest alınmaz. Bir kazan suya bir ka ık ayran veya sirke katılsa, bu su ile abdest alınır. Bir suya süt, ayran gibi bir ey karı ıp, suyun rengini de i tirecek kadar çok olursa, o su ile abdest alınmaz. Kavun suyu ve eker karı ıp da suyun tadı de i mezse, böyle bir su ile abdest alınır. Tadı de i ecek kadar çok konursa, o su ile abdest alınmaz. Meyve suları içildi i hâlde, hiç birisi ile abdest alınmaz. Zemzem suyu ile abdest alınır, gusledilir. Bir suya mürekkep damlayıp suyun rengini de i tirmezse, o su ile abdest alınır. Karı an sıvı, suyun üç vasfı olan renk, koku ve tadından birini de i tirirse, o su ile abdest alınmaz, gusledilmez. Bunun isitisnaları vardır. Mesela, fasulye, nohut, mercimek so uk suda kalıp suyun üç sıfatı yani rengi, kokusu ve tadı de i se bile akıcılı ını kaybetmedi i müddetçe böyle su ile abdest alınır. Et suyunun rengi, kokusu ve tadı de i memi bile olsa, yine et suyu ile abdest alınmaz. Bir suya temiz eyler karı ıp, suyun

rengi de i ti i hâlde, su ismi de i memi se, o su ile abdest alınır. Küçük bir havuza, az bir necaset dü ürse, suyun üç sıfatı de i mese de yine, o su ile abdest alınmaz. Uzun zaman durmakla, üç sıfatı de i en su, pis olmaz. Bununla abdest alınır. Sabunlu su ve abdest Sual: Kovadaki suya sabun dü üp erimi . Böyle bir su ile ile abdest alınır mı? CEVAP Su, akıcılı ını kaybetmemi se, sabunlu su ile abdest alımır. Sirkeli su ve abdest Sual: Su dolu kovaya sirke dökülse, bu su ile abdest alınır mı? CEVAP Evet alınır. Kokan su ve abdest Sual: Uzun zaman kalmakla kokan su ile abdest alınır mı? CEVAP Uzun zaman durmakla üç sıfatı de i en su, pis olmaz. Kokan suyun sebebi bilinmezse, temiz kabul edilir. Ba kasına sorup, ara tırmak gerekmez.

MEST ÜZER NE MESH Mest Giymek Sual: Meste mesh caiz mi? Kur'anda var mı? CEVAP Kur'an-ı kerim peygamber efendimize inmi , (Ümmetine açıkla) buyurulmu tur. Peygamber efendimiz, mübarek ayaklarına mest giymi ve nasıl mesh yapılaca ını göstermi tir. Kur'an-ı kerimde namazların nasıl kılınaca ı gibi birçok husus yoktur. Peygamber efendimizin yaptı ı gibi yapılmı tır. Dört mezhebden birine uyan, Kur'ana ve sünnete uymu olur. Mesti sırf so uktan korunmak için de il, yazın bile giyinmek caizdir. Kesik ayak ve mesh Sual: Bir aya ının ön tarafı kesik olanın mest giymesi caiz midir? CEVAP Caiz de ildir. Parmakları olmayan aya a mest giyilmez. Öteki aya a mest giyilince onu mesh etmek ve bu aya ı da yıkamak olmaz. Yani ikisini de yıkamak gerekir. E er bir aya ı tamamen yoksa, abdestte yıkanacak yer olmadı ı için tek aya a mest giymek caiz olur. (Hindiyye) Seferde mesh müddeti ne zaman ba lar Sual: Mestli kimse, abdestli olarak sefere çıksa, 3 günlük mesh müddeti ne zaman ba lar? CEVAP Seferde abdest bozuldu u anda ba lar. 3 gün devam eder. Teyemmüm ve Mest Sual: Teyemmüm ederek, mest giyen kimsenin, su bulununca, abdest alırken mestlere meshetmesi caiz midir? CEVAP Teyemmüm ederek, mest giyen, su ile abdest alırken, mesh edemez. Ayaklarını da yıkaması gerekir. Mest ve necaset Sual: Mestteki necaseti temizlemek gerekiri mi? Meshetmek yeterli olur mu? CEVAP Mestte namaza mani olacak necaset varsa, temizlemek farzdır. Meshetmekle necaset temizlenmi olmaz. Yıkamak gerekir.

Çoraba mesh Sual: Çoraba, çıplak aya a ve oje üstüne mesh caiz midir? CEVAP Mesh, meste ve sargılar üzerine yapılır. Aya ını yıkamak zor gelen kimse, çıplak aya ına veya naylon çoraba mesh edemez. Ojenin üstünü mesh edemez. Malikide mest Sual: Malikide mestin durumu nasıldır? CEVAP Mest deri ve benzerinden olur, yünden olmaz. Mestin üst ve altı meshedilir. Mest, aya ı yıkamak me akkatinden dolayı de il, sünnete uymak veya so uktan korunmak niyetiyle giyilir. Mâlikî’de mestin mesh müddeti yoktur. Cünüp olana kadar çıkarmak gerekmez. Sadece Cuma günleri gusül için çıkarmak sünnettir. Maliki’yi taklit eden, 24 saatten fazla giyemez. Varis çorabına mesh Sual: Varis çorabına mesh câiz midir? CEVAP Câiz de ildir. Ancak mest vasfı olan çoraba mesh câiz olur.

ÖZÜR SAH B OLMAK

Sual: Herhangi bir ekilde abdest tutamıyan kimse, nasıl hareket eder? CEVAP Abdest tutamıyan kimse, özür sahibi ise, istedi i zaman abdest alır. Bu abdest ile, istedi i kadar farz ve nafile kılar ve Kur’an-ı kerim okur. Namaz vakti çıkınca abdesti bozulmu olur. Her namaz vakti girdikten sonra, yeni abdest alıp, bu vakit çıkıncaya kadar her ibadeti yapar. Ö leden ba ka dört namazdan birinin vakti girmeden önce aldı ı abdest ile, bu namazı kılamaz. Çünkü, ö le namazının vakti ba larken, bir namazın vakti çıkmıyor. Özür sahiplerinin, devam eden özürleri, abdestini bozmaz. Fakat, ba ka bir abdest bozan sebep ile bozulur. Vakit çıkınca, özür sebebi ile de bozulmu olur. Özür sahibi olmak için, abdesti bozan bir eyin, devam üzere mevcut olması gerekir. Edası farz olan herhangi bir namaz vakti içinde, namaz vaktinin ba ından sonuna kadar, abdest alıp, yalnız farzı kılacak kadar bir zaman, abdestli kalamıyan kimse, özrü gördü ü andan itibaren, özür sahibi sayılır. Mesela, idrar ve ba ka akıntılar, yel kaçması, yaradan kan, irin akması, yahut meme, göbek, burun gibi bir yerden, kan, irin akması gibi, abdesti bozan eylerden biri, hep mevcut olur, yani bir namaz vaktinin ba ından sonuna kadar, bir abdest alıp, farzı kılacak kadar, durdurulamazsa, o kimse, özür sahibi olur. Bir namaz vakti girdikten, farzı kılacak kadar zaman sonra özür ba lasa, vaktin sonu yakla ıncaya kadar bekler. Hiç durmadı ise, vaktin sonunda abdest alıp, o vaktin namazını kılar. Namaz vakti çıktıktan sonra, sonraki namaz vakti içinde durursa, önceki namazını iade eder. kinci namaz vaktinin ba ından sonuna kadar hiç kesilmezse, özür sahibi oldu u anla ılır ve kılmı oldu u önceki vaktin namazını iade etmez. Özürlü kimse, Malikî’yi taklit ederse iyi olur. Çünkü Malikî’de, abdesti bozan ba ka bir sebep yoksa, devam eden özür, namaz vakti çıksa da, abdesti bozmaz. Malikî’ye göre, özür sahibi olmak için, abdesti bozan bir eyin hastalık sebebi ile bir defa çıkması kâfidir. Bir namaz vakti içinde devamlı çıkması gerekmez. Namazdan önce veya namaz içinde idrar veya yel kaçıran veya ba ka özrü zuhur eden, abdest ve namazının bozulmaması için, Malikî’yi taklit etmesi iyi olur.

GUSLETMEK Guslün önemi

Guslü geciktirmek Sual: Yatsıyı kıldıktan sonra cünüp olan, ne vakte kadar cünüp dursa günah olmaz? CEVAP

Yatsı namazını kıldıktan sonra cünüp olanın sabah namazına kadar guslünü tehir etmesi caiz ise de hemen yıkanması elbette çok iyi olur. mam-ı Gazalî hazretleri (Cünüp olup gusletmeden bir namaz vaktini geçirene, ate ten gömlek giydirilecektir) buyuruyor. Namaz kılan ve kılmıyan herkes, bir namaz vaktini cünüp geçirirse, çok azab görür. Mesela, ö le ezanından sonra cünüp olanın ö le namazını kılmamı ise, ikindi vaktine ö leyi kılacak kadar zaman kalınca gusletmesi farz olur. Farzı yapmak çok sevab, yapmamak büyük bir günahtır. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Cünüp olunca, çabuk gusletmeli! Çünkü kiramen katibin melekleri, cünüp gezenden incinir.) [Eyo ul lmihâli] (Canlı resmi, köpek ve cünüp bulunan odaya rahmet melekleri girmez.) [Nesâî] (Cünübe, sarho a rahmet mele i yakla maz.) [Bezzar] (Gusletmek için kalkana, üzerindeki kıl sayısınca sevab verilir, o kadar günahı affolur, Cennetteki derecesi yükselir. Guslü için ona verilecek sevab, dünyada bulunan her eyden daha hayırlı olur. Allahü teâlâ meleklerine, "Bakın bu kulum, gece ü enmeden kalkıp emrime uymak için guslediyor. ahid olun ki, bunun günahlarını af ve ma firet eyledim" buyurur.) [Gunye] Guslü terkeden dinden çıkar mı Sual: Guslü terkeden dinden çıkar mı, guslü kısaca tarif eder misiniz? CEVAP Guslü terkeden dinden çıkmaz ise de büyük günah i lemi olur. Gusülsüz gezen, namaz kılamaz. Namaz kılmamak insanı küfre sürükliyen büyük günahlardandır. Böyle bir kimsenin de imanını kaybetmesi çok kolay olur. Onun için guslü geciktirmemelidir! Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allahü teâlâ buyuruyor ki: u üç eye devam eden, gerçek dostumdur. Bunları terkeden de, gerçek dü manımdır. Bu üç ey, namaz, oruç ve cünüplükten gusüldür.) [Beyhekî] Allahü teâlânın dü manım dedi i ve rahmet meleklerinin uzak durdu u bir kimsenin evinde huzur, bereket diye bir ey kalır mı? Gusletmek çok kolaydır. A zını, burnunu yıkayıp denize girip çıkan veya du altında ıslanan gusletmi olur. Önce abdest alıp, sonra bütün vücut yıkanırsa sünnete uygun olur.

Sünnet üzere gusletmek

Sünnet üzere gusletmek Sual: Sünnet üzere nasıl gusledilir? CEVAP Gusletmek çok kolaydır. A zını ve burnunu su ile yıkayıp denize veya göle girip çıkan yahut du altında bütün vücudunu ıslatan gusletmi olur. Gusletmek için niyet, Hanefi’de sünnet, di er mezheplerde farzdır. Guslederken niyeti unutanın da guslü sahih olur. Sünneti uygun gusletmek için, önce abdest alınır. Üç defa ba a, sonra sa omuza, sonra sol omuza su dökülür. lk dökmede ovulur. Gusledince, tekrar abdest almak mekrûhtur. Fakat guslederken abdesti bozulursa, bir daha almak lâzım olur. Dört hak mezhepte de, gusül abdesti ile namaz kılınır.

Guslü gerektiren durumlar

Guslü gerektiren haller Sual: Guslü gerektiren hâller nelerdir? CEVAP Hayz veya lohusalık hâli bitince yahut cünüp olunca gusletmek farzdır. Hayz bitince, cünüp de olursa, ikisi için bir gusül yeti ir. Kadın cünüp iken hayz görürse, isterse hemen gusleder, isterse hayz bitene kadar bekler, sonra ikisi için bir defa gusleder. Üç ekilde cünüp olunur: 1- Zekerin [penisin] ucu, sünnet derisi altındaki yuvarlak kısım, ferce [hazneye] girince erkek de, kadın da cünüp olur. 2- Erkekte koyu beyaz ve kadında akıcı sarı menî, yerinden ehvetle kopup çıkarsa cünüp olunur.

3- htilâm ile, yani rüyâda ehvetlenip uyandı ı zaman, menî akmı oldu unu gören erkek ve kadın cünüp olur. Rüyada ili kide bulundu unu görür, fakat uyanınca meni akmamı sa, meni yoksa gusletmez. Bazı alimler kadının menisi içeri akar, ihtiyaten yıkanması iyi olur demi lerdir. Guslü gerektiren haller 1- ehvet ile yerinden ayrılan menî, idrar yolunda kalıp, dı arı çıkmadı ı müddetçe, gusletmek gerekmez. Sonra buradan, ehvetsiz de çıkınca, gusletmek gerekir. 2- stimnâ [mastürbasyon] guslü gerektirir. Kadın veya erkek tarafından yapılan mastürbasyon, zevk için olursa harâm, sükûnet bulmak için olursa câiz, zinâ tehlikesi olursa, vacip olur. Yani, sırf zevk için olursa harâmdır. Sükûnet bulmak için olursa günâh olmaz. Zinâ etme tehlikesi olunca, zinâdan korunmak için mastürbasyon yapmak lâzım olur. 3- Cünüp olup, idrar yapmadan guslettikten sonra menînin geri kalan kısmı, ehvetsiz aksa, tekrar gusletmek gerekir. Bunun için, gusülden önce idrara çıkıp, idrar yolunda kalmı olan menî parçasını çıkardıktan sonra gusletmek lâzımdır. âfiî’de, idrara çıkılmı olsa da, meni gelirse, tekrar gusletmek gerekir. Guslettikten sonra kadından kocasının menisi çıksa gusül gerekmez. 4- Zekerin ucu, kadının veya erke in dübürüne girince, menî aksa da, akmasa da, her ikisine gusletmek farz olur. Hayz hâlinde de, temiz iken de kadına dübüründen yakla mak harâmdır. Büyük günâhtır. Livata veya cinsî sapıklık denilen o lan kirletmek daha büyük günâhtır. Hayvana tecavüz edene de gusül gerekir. Çok çirkin ve büyük günâhtır. 5- htilâm olan, uyanınca, yatakta, elbise veya baca ında ya lık görürse, bunun mezi denilen beyaz akıcı sıvı oldu unu anlarsa veya uyanık iken mezi akarsa, gusül gerekmez. 6- htilâm oldu unu hâtırlamadan, menî görenin, gusletmesi lâzımdır. Uyanıp, çama ırında menî gören, ihtilâm oldu unu hâtırlamasa da gusleder. Mezi sansa ihtiyâten gusleder. 7- Parmak ferce sokulunca, lezzet duyulursa, gusletmek gerekir. Lezzet duyulmazsa, gusletmesi iyi olur. Kadın doktoruna muayene olan kadının durumu da böyledir. Yani parmak girince zevk almı sa gusül gerekir, zevk almamı sa gusül gerekmez. Rahim hastalıklarında hazneye bir aletle ilaç sokuluyor, genelde bu i ten zevk alınmadı ı için gusül gerekmez. Zevk alan çıkarsa gusül gerekir.

Guslü gerektirmeyen durumlar

Guslü gerektirmeyen haller Sual: Guslü gerektirmeyen hâller nelerdir? CEVAP Halk arasında guslü gerektirdi i sanılan ba’zı hâller, guslü gerektirmez. Guslü gerektirmeyen haller: 1- Bir erkek, bir kadını yahut bir erke i çıplak görse, gusül gerekmez. Bakarken ehvetlenip meni gelirse gusül gerekir. 2- Bir kadın, kendi kocasını veya bir kadını çıplak görse gusül gerekmez. Meni gelirse gusül gerekir. 3- Karı-koca oyna ırken, çıplak resme bakarken veya dü ünürken mezi gelse, fakat menî gelmese gusül gerekmez. 4- drar yaptıktan sonra gelen yapı kan prostat sıvısı ve vedi guslü gerektirmez. A ır bir ey kaldırmak gibi bir sebeple menî çıkarsa, gusül gerekmez. âfiî’de ise meni guslü gerekir. 5- htilâm oldu unu hâtırlayanın, uyanınca çama ırında menî görmezse gusletmesi gerekmez. 6- Kadın, guslettikten sonra, kocasının menîsinin artı ı çıksa, gusletmez. 7- Kadınların taktıkları spiral gusle mâni de ildir. 8- Kadın veya erkek, etek tıra ı olsa gusül gerekmez. 9- Kapanmı küpe deli inin içine su girmesi için iplik veya küpe takılıyor. Bu yanlı tır, kapanmı sa gusle mani olmaz.

Di dolgusu ve gusül

Sual: Hoca denilen biri, (Di dolgusu gusle mani de ildir. Çünkü vücudun içini de il, dı ını yıkamak gerekti i gibi, di in de içini de il, dı yüzünü yıkamak gerekir. Di dolgusunun altını yıkamak gerekmez) diyor. Anlamadım ama pek de inanmadım. Do rusu nedir? CEVAP Çok hayret ettim. Bu kadar da cahillik olur mu? Ahir zamanda kimlere söz hakkı veriliyor. Di in içini yıkayan kim, di in içi yıkanır mı? nsanın bir parma ı kesilse kesilen yer vücudun dı ı olur, kesik yer yıkanmazsa abdest de gusül de olmaz. nsanın bile inin üstünden kolu kesilse, kesilen yer, artık vücudun dı ı olmu olur. Kesik yer yıkanmazsa abdest de gusül de olmaz. Di de böyledir. Di in yarısı kırılsa, kırılan yer, vücudun dı ı sayılır. Dı kısmını da gusülde yıkamak farzdır. Fıkıh kitapları a zın içinde, di lerin arasında ve di lerin üstünde i ne ucu kadar kuru yer kalırsa, gusül sahih olmaz diyor. Fıkıh kitaplarındaki ifadeler öyledir: Di ler arasında yemek artı ı kalıp, altı yıkanamazsa, gusül caiz olur. Çünkü, su akıcı olup, bu artıkların altına sızar. Fakat bu artıklar, katıla mı ise, gusül caiz olmaz. Çünkü su, bunun altına sızmaz. Bunda zaruret ve güçlük de yoktur. (Halebi-yi kebir) Di lerin arasında, di kovu unda katıla mı yemek artı ı bulunursa, gusül tamam olmaz. (Kadıhan) Di arasındaki yemek kırıntısı katıla ır da, suyu geçirmezse, gusle mani olur. (Mecmua-i Zühdiyye) Dürr-ül-muhtar’ın, (Di çukurundaki ey, gusle zarar vermez diyen olmu ise de, bu ey, katı olup, altına su geçmez ise, guslü caiz olmaz) ifadesini bni Abidin hazretleri öyle açıklıyor: (Zarar vermez denilmesi; su, di teki eyin altına sızıp, ıslataca ı içindir. Hulasat-ülfetava’da da, böyle yazmaktadır. Bu fetvadan da anla ılıyor ki, altına su geçmezse, gusül caiz olmaz. Hilye’de ve Münyet-ül-musalli erhinde de böyle yazılıdır.) [Redd-ül Muhtar] Merakıl-felah’ı açıklayan Tahtavi, (Di çukurundaki yemek artıklarının altına su geçerse, gusl caiz olur. Bunlar, sert olup altına su geçmez ise, gusl caiz olmaz. Feth-ulkadir’de de böyle yazılıdır) diyor. Yine Tahtavi, (Dürr-ül-muhtar) ha iyesinde, (Di çukuruna giren yemek parçası altına su sızaca ı için gusle mani olmaz. Suyun sızdı ında üphe ederse, bunları çıkarıp di çukurunu yıkamalıdır) buyuruyor. Mecmua-i Cedide’nin1329 tarihli baskısındaki di dolgusunun gusle mani olmadı ı yazılı ise de, bahsedilen ifade, bu kitabın 1299 tarihli ilk baskısında yoktur. O baskıya, ittihatçıların eyh-ül-islâmı mason Musa Kazım efendi tarafından sokulmu tur. tibar edilmez. Altın, gümü veya plastik di yaptırmak caiz ise, gusül de caiz olur demek yanlı tır. mam-ı Rabbanî hazretleri, (Hanefi mezhebinin usul-i fıkhında, artsız bildirilen bir haber, artlı olarak anla ılır.) buyuruyor. Fıkıh kitaplarında, (Geyik eti yemek caizdir) buyuruluyor. Hüküm artsız olarak bildirilmi tir. Geyik eti caiz diye; canlı bir geyi i tutup, bir aya ını kesip yemek caiz olmaz. Ehl-i kitap dı ındaki gayrı müslim keserse veya kendili inden ölürse, le olaca ı için yine yenmez. Besmelesiz kesilirse yine yenmez. Görüldü ü gibi geyik etinin yenmesi için bir çok art vardır. (Harbde ölen ehit olur) hadis-i erifi artsız bildirildi ine göre, bazı artları var demektir. Mesela mümin olmayan, harbde de ölse ehit olmaz. (Gümü yüzük erkeklere de caizdir) hükmü de artsız olarak bildirilmi tir. Yüzü ün a ırlı ı 4,8 gramdan fazla olmamalıdır. E er yüzük çok sıkı olursa, altına su geçirmedi i için alınan abdest veya gusül sahih olmaz. Böyle dar olan yüzü ü oynatarak veya çıkartarak altına su geçirmek arttır. (Gümü yüzük caizdir) diye altını yıkamaya lüzum yoktur eklinde anlamak yanlı olur. Bunun gibi, (Sallanan di i, altın tel ile ba lamak caiz) denince, bunun da bazı artlarının oldu u anla ılır. Altına su geçip geçmedi ine bakılır. Yüzü ün altına su geçmeyince; abdest ve gusül sahih olmadı ı gibi, a zın içinde kuru yer kalınca gusül sahih olmaz. Bunun için di dolgusu olanın, a zın içini yıkamak gusülde farz de il diyen bir mezhebi, mesela Maliki veya afii’yi taklit etmesi gerekir. htiyaç ve zaruret nedir?

Bazıları (Her ihtiyaç zarurettir. Zaruret kar ısında da haramlar mubah olur) diyerek, di dolgusunu zaruret olarak gösteriyor. Di doldurtmak ihtiyaçtır, zaruret de ildir. Mecelle’de diyor ki: Zaruretler, memnu olanı mubah kılar. Yani yasak olan eylerin, zaruret devam etti i

müddetçe yasaklı ı kalkar. Ancak her ihtiyaç zaruret de ildir. E bah’ta zaruret; kendinin veya nafakasını vermesi gerekenlerin, aç, susuz, çıplak veya sokakta kalarak hasta olması demektir. Kamus tercümesinde ise, (Zaruret; zor ile, ba ka ey yapmaya imkan olmadı ı hallerde olur.) diyor. Görüldü ü gibi, insanı bir ey yapmaya zorlayan, insanın elinde olmayan semavi sebebe zaruret denir. Kısacası, dinimizin emretti i veya yasakladı ı bir i te, ba ka bir ey yapamama mecburiyeti zarurettir. Zarureti birkaç misal ile açıklayalım: Bir günlük yiyece i olanın dilenmesi haramdır. Çalı maktan aciz olup açlıktan ölecek kimse, ödünç arar. Ödünç veren olmazsa dilenir. Dilendi i halde, kimse bir ey vermezse, le yiyebilir. 24 saat yemek yemeyen kimse açtır. Bu açlı ı ihtiyaçtır. Çünkü ölecek bir durum yoktur. Böyle bir kimsenin le yemesi haram olur. Burada görüldü ü gibi, zaruret, bütün kapıların kapanması halinde yapılacak son çaredir. Kullanılmadı ı zaman helake sebep olan yasak eyi kullanmak zaruret olur. Kullanılmaması sıkıntıya, me akkate sebep olursa, ihtiyaç denir. Mesela günlerce aç kalıp yiyecek bir ey bulamayanın, ölmeyecek kadar le yemesi zarurettir. (Uyun-ül-Besair) Ölmeyecek kadar yemek zaruret; fakat doyuncaya kadar yemek zaruret de ildir. mam-ı Rabbanî hazretleri buyuruyor ki: ( htiyaç ba ka, zaruret ba kadır. Zaruret halinde caiz olan ey, ihtiyaç olunca caiz olmaz. ( htiyacı olana faiz haram olmaz) demek, Kur'an-ı kerimin emrini de i tirmek olur. Maide suresinin (Ölüme sebep olan sıkı ık hâle dü en) mealindeki 3. ayet-i kerimesi; zaruret halinde, haramdan affolunacak özrü beyan buyurmaktadır. Faiz ile ödünç almak için her ihtiyaç özür olsaydı, faizin haram edilmesinin sebebi kalmazdı. Çünkü faiz ödemeyi ancak ihtiyacı olan kabul eder. htiyacı olmayan, fazla para vermek istemez. Allahü teâlânın bu yasak emri, lüzumsuz olurdu. Her ihtiyaç zaruret sayılırsa, faizin haram olaca ı yer kalmaz. (Müj. m. 202) Öldürmek için silah çekene kar ı kendini korumak, me ru müdafaa olur. Saldırıya u rayanın, kendisini korumak için saldırganı zararsız hale getirmesi caizdir. Ancak bir kimse, sırf korkutmak için (seni öldürürüm) derse, beni öldürecek diye hemen onu öldürmek caiz olmaz. Hanefi mezhebindeki bir kimse, evlenip çocukları olduktan sonra, hanımının kendisinin süt karde i oldu u meydana çıksa, (Artık olan olmu , evlenmi ler, çocukları olmu , yuvayı yıkmak uygun olmaz) diyerek evlili e devam edilemez. Böyle hallerde, yalnız o hususta ba ka bir mezhebi taklit edilerek yuvanın yıkılması önlenir. afiî’de doyuncaya kadar 5 defa emen süt karde olur. 2-3 defa emerek süt karde olan böyle karı koca, afiî’yi taklit ederek evliliklerini devam ettirebilirler. afiî’yi taklit etmeden evliliklerini devam ettirmeleri mümkün olmaz. Di dolgusu ihtiyaçtır, zaruret de ildir. Dolgu yapmak, çürük di i tedavi etmek de ildir. Bir kimse, çürük di ini doldurtmayıp çektirse ölmez. Salih bir doktor, (Di ini doldurtmazsan veya kaplatmazsan ölürsün veya hasta olursun) demez. Salih doktor, (Di dolgusu zaruret de il, ihtiyaçtır) diyor. htiyaç olunca, zaruret olmasa da ba ka mezhebi taklit etmek caiz ve lazım olur. (R.Muhtar) Di ler meshedilmez Çok eskiden sallanan di , altın tel ile ba lanırdı. Çıkmı di veya koyun di i yahut altından yapılmı di , çıkan di in yerine konur, bir tel ile di er di lere tutturulurdu. Bu tellerin altına su sızardı. Gümü yüzük takmak caizdir. Fakat yüzük dar olup altına su geçirmezse, guslü sahih olmaz. Guslün veya abdestin sahih olması için dar olan yüzü ü oynatarak altına suyu ula tırmak gerekir. Di kaplatmak da caizdir. Ancak altına suyu ula tırmak mümkün olmaz. Di leri sökmek gerekmez. Dinimizin bildirdi i ruhsattan faydalanılır. Gusülde a zın içini yıkamanın farz olmadı ını bildiren Maliki veya afiî taklit edilir. Bir Hanefi’nin kendi mezhebine göre yapamadı ı bir i i yapabilmesi için afiî’yi taklit etmesinde beis yoktur. Fakat bu i i yaparken taklit etti i mezhebin artlarını da yerine getirmesi gerekir. htiyaç olmadan ve artlarını yapmadan taklit etmesi telfik olur ki caiz de ildir. (Merakıl-felah ha iyesi) Zaruret olmadan yapılan bir ey sebebi ile ibâdet yapmakta güçlük olunca, bu farzı yapmak için ba ka mezhebi taklit etmek gerekti i (R.Muhtar, Mizan, Hadika, Berika, Fetava-i Hadisiyye, F.Hayriyye ve Mafüvat) gibi kıymetli kitaplarda yazılıdır.

Bazı cahiller, (Di doldurtmadan önce abdest alınırsa, daha sonra üzerine meshedilir) diyorlar. Dinimizde mesh, yalnız ayaklara giyilen mest üzerine yapılır. Bu mestin müddeti de mukim için 24 saattir. Abdest aldıktan sonra tırnaklarına oje süren kadının, abdesti bozulunca, ojenin üstünü meshetmesi caiz olmaz. Cahiller, dolguyu yaraya benzeterek, (kaplamanın altındaki yara yıkanmaz, mesh kâfi gelir) diyorlar. Vücuttaki yaraların üstüne konan sargılara meshedilir. Yara iyi olduktan sonra, sargıya meshetmek caiz olmaz. E er bu sargıları kaldırmak da bir güçlük olursa, sargıları çıkarıncaya kadar altlarını yıkamak sakıt olur. Çünkü bunlar zaruret ile konulmu idi. Yani yarayı tedavi etmek, eski haline getirmek için konulmu tur. Kaplama ve dolgu ise, di i tedavi etmiyor, eski haline getirmiyor. Hasta di in, oyuk di in o haliyle bir müddet daha kullanılmasını sa lıyor. E er dolgu, di i tedavi etseydi, yani di in çürü ünü kaldırıp eski haline getirseydi, sargı gibi zaruret olurdu. Kaplama üstüne meshetmek, yara üzerine meshetmek gibi de ildir. Sargı, yaranın iyi olması, eski haline gelmesi için konuyor. Dolgu ve kaplamada ise di in eski haline gelmesi mümkün de ildir. Birbirine kıyas edilemez. htiyaç halinde ba ka mezhebi taklit caizdir. Fakat eli kanayan bir Hanefi, afiî’de kan abdesti bozmaz diyerek, afiî’yi taklit ederek o haliyle namaz kılamaz. Çünkü muteber eserlerde buyuruluyor ki: Ba ka mezhebi taklitte, o mezhebin artlarına da uymak gerekir. (Hulasat-üt tahkik, Hadika) Zaruret olmasa da güçlük varsa, farzı yapmak için ba ka mezhebi taklit caiz olur. (Fetava-i Hayriyye) Bir Hanefi; kendi mezhebine göre yapamadı ı bir i i yapabilmek için, ba ka bir mezhebi mesela afiî’yi taklit edebilir. Bahrürraık ve Nehrülfaık’ta da böyle yazılıdır. (Nimet-i slâm) Zaruret olmasa da, güçlük, sıkıntı oldu u zaman, di er üç mezhepten biri taklit edilir. Bir ibâdetin sahih olması için dört mezhepten birine uygun olması gerekir. E er artlarından biri, bir mezhebe, ba ka biri de ba ka mezhebe uygun olursa, bu ibâdet sahih olmaz. (R.Muhtar) Modern di hekimli i Piyasadaki bazı kitaplarda mam-ı Serahsi’nin di kaplatmaya fetva verdi i yazılıdır. Halbuki, mam-ı Serahsi hazretleri, miladi 1090 tarihinde vefat etmi tir. Bu devirlerde kaplama yok idi. Sallanan di ler veya herhangi bir di , gümü veya altın tel ile birbirine ba lanırdı. Bunu kaplama olarak tercüme etmek büyük hatadır. Bundan daha büyük hata ise, bu büyük yanlı lı ı bilip de susmaktır. Hadis-i erifte, (Yalanlar yazılır, adetler ibâdetlere karı tırılır ve Eshabıma dil uzatılırsa, do ruyu bilen herkese bildirsin! Do ruyu bilip de, gücü yeterken bildirmeyene, Allah lânet etsin!) buyuruluyor. (Deylemî) Di yapımının tarihçesi hakkında Prof.Dr. Gazanfer Zembilci’nin (Tam Protezler) kitabının Tarihçe kısmında (Protez yapımının ba langıcı, 18. yüzyıla tesadüf eder. Bu yüzyılda ço unlukla kuron [kaplama] ve köprü protezlerinin yapıldı ı görülmektedir. Modern di hekimli inin kurucusu Fauchard, 1761 yılında ölmü tür. 1825’te Paris’te ilk suni di yapılmı tır.) deniyor. Görüldü ü gibi, mam-ı Serahsi hazretleri, modern di hekimli inin kurulmasından 7 asır kadar önce ya amı , kitabında tadbib kelimesini kullanmı tır. Tadbib etmek, tel ile erit ile ba lamak demektir. Mesela Bezzâziyye’de, (Mushafın cildini tadbib etmek caiz ise de, altın ve gümü yerine dokunmamak gerekir.) buyuruluyor. Tadbib kelimesi, bütün yüzeyi kaplama demek olsaydı, Mushafı hiç ele almak caiz olmazdı. Demek ki etrafına metal erit çevirmek demektir. Fıkıh kitaplarındaki, (Sallanan di i altın ile tadbib etmek caizdir) demek, sallanan di , altın tel veya erit ile ba lanabilir demektir. Çürüyen di leri kaplatmak diye bir ifade yoktur. Nasbur-raye’den alınan iki hadis, yanlı tercüme edilerek di kaplatmaya caiz deniyor. Sahabeden bir zat, (Uhudda di im kırılınca Resulullah, kırılan di imin yerine, altın bir di edinmemi emretti) ve (Hz. Osman da, sallanan di lerini altın ile tadbib ettirdi) diyor. Yanlı lık, tadbib kelimesinin kaplatma diye tercüme edilmesinden ve altın di edinmeyi de kaplama sanılmasından ileri gelmektedir. Yanlı Yazanlar Di dolgusu gusle mani de il diye yanlı yazanlar, üç gruba ayrılmaktadır: 1- Tadbib kelimesini kaplatmak sanıp, ( mam-ı Muhammed ve mam-ı Serahsi di kaplatmaya fetva verdi) diyenler, o devirde kaplamanın olmadı ını bilmeyip Siyer-i kebire ve Mebsut’a iftira eden cahillerdir.

2- Fıkıhtan haberi olmayıp, di dolgu ve kaplamasını zaruret sanarak yaraya benzetenler. Bunlar, yanlı kıyas yaparak Müslümanları cünüp gezdiriyorlar. 3- Dinde reformcular. bni Hazm, evkani, Abduh, Re it Rıza, gibi mezhepsizleri örnek alıp, reformcu smail Hakkı zmirliyi, mason Musa Kazım’ı delil gösterirler. Bir kısmı taklidi haram sayarak, bir kısmı da telfikı savunarak bir çok kimseyi dalalete sürüklemi lerdir. zmirli’nin camileri kiliseye çevirmek, namazı kaldırmak için di er reformistlerle hazırladı ı rapor, bir çok kitap ve dergilerde yer almı tır. Kadir Mısıro lu ve Sadık Albayrak da bu raporu tenkit maksadıyla kitaplarına almı tır. Di dolgusu hakkında Necip Fazıl Kısakürek, ( man ve slâm Atlası), Yusuf Kerimo lu ise (Emanet ve Ehliyet) isimli ilmihal kitabında, halkın cünüp gezmemesi için, di dolgusu olanların afiî’yi taklit etmeleri gerekti ini bildirmi lerdir. Dinimizin hükümlerine dikkat etmeyip, Müslümanları cünüp gezdirenlere de yazıklar olsun! Muteber eserler Sual : Emekli müftülerden Burhaneddin Babayakalı, Edirne'de Tv konu malarında, R.Muhtâr, Bahr-ür- Râik, Feth-ül kadîr, Merâkıl-Felâh, Hulâsat-üt- tahkîk, Halebî gibi kitaplardan naklederek, gusülde a zın içini yıkamanın farz oldu unu, bunun için di inde dolgu olanların, Mâlikî veya âfiî mezhebini bu konuda taklîd etmeleri gerekti ini bildiriyor. Müftü efendinin bildirdi i kitaplar Hanefî mezhebine göre mu'teber midir? CEVAP Evet bunlar mu'teber eserlerdir. Malikiyi taklid eden nelere dikkat eder Sual: Di dolgusu veya idrar ve yel kaçırma, yahut bir akıntı sebebiyle Mâlikî’yi taklîd eden, nelere dikkat eder? CEVAP Di dolgusu, idrar ve yel kaçırma veya herhangi bir akıntı sebebiyle Maliki mezhebini taklit eden Hanefi; sadece gusülde, abdestte ve namazda, kendi mezhebinin artlarına ilaveten, Malikinin farzlarına uyup müfsitlerinden kaçar. Hanefi’den farklı olanlar unlardır: 1- Gusülde niyet, muvalat ve delk farzdır. Gusülde, abdestte ve namaza ba larken niyette Maliki’ye uymaya niyet etmelidir. [Abdest aldıktan veya guslettikten yahut namaz kıldıktan sonra, hatta bir ay sonra, niyet etmedi ini hatırlarsa, (Bu abdesti Maliki’ye göre aldım, namazı Maliki’ye göre kıldım) derse, yeniden abdest alması, gusletmesi veya namaz kılması gerekmez. Muvalat, her uzvu, birbiri arkasından ara vermeden, acele olarak yıkamak, normal artlar altında, bir önce yıkadı ı uzuv kuruyacak kadar ara vermemektir. Çok kısa zamanda yapılan bir i , muvalata engel olmaz. Mesela musluktan su kesilse, kovadaki suyu almak veya biti ik odadaki muslu a gidip, o musluktan abdest almak, muvalatı engellemez. Sa aya ı yıkadıktan sonra, kolayca giren bir çorabı hemen giyerek, öteki aya ı yıkamaya ba lamak da muvalata mâni olmaz. Yava ça giyerse, muvalata mâni olur. Abdest alırken çoraplarını çıkarmak muvalata mâni olmaz. Uzuvların kuruyup kurumaması kesin ölçü de ildir. Çünkü sıcak ve rüzgarlı havada, hararetli vücutta, uzuvlar tez kuruyabilir. Yahut so uk ve rüzgârsız bir yerde, uzuvlar geç kuruyabilir. Uzuvlar kuramadı diye, ba ka bir i yapmak muvalata mâni olur. Hanefî'ye göre muvalatı anlatırken, (Teyemmüm, su ile yıkamak olmadı ı hâlde, bir uzuv kuruyacak kadar ara vermek muvalata mânidir) buyuruluyor. Muvalatta ölçü udur: Normal artlarda, bir uzuv kuruyacak kadar ara vermemelidir. Delk, yıkanan yerleri el veya havlu ile hafif sıvazlamaktır. Dokunmak da delk yerine geçer. gusülde saçı, sakalı ve ba ka uzun kılları hilallemek farzdır. Saçı tarakla taramak hilallemek yerine geçer. Gusülde, saçın dibine su ula abiliyorsa, kadın örgüsünü çözmez. Saç dibi ıslanmazsa örgüyü açmak gerekir. Örgüsüz saçların her tarafını yıkamak farzdır. 2- Abdestte de, niyet, muvalat, delk, ba ın tamamını, kulaklara meshetmek, hafîf sakalı mesh etmek ve sık sakalı yıkamak farzdır. Kadın, örülü saçını açmaz, örgünün üstünden mesheder. El parmaklarının arasını hilallemek farz, ayak parmaklarını hilallemek müstehaptır.

3- O lana, hanımına veya yabancı kadına [cildine veya saçlarına] ehvetle dokunan erke in, erkeklere ehvetle dokunan kadının abdesti bozulur. ehvetsiz dokunursa bozulmaz. Kendi ön edep yerine, elinin içi ile dokunan erke in abdesti bozulur. 4- Kan, irin, sarı su hastalık sebebiyle çıkarsa ve kadınlardaki akıntı abdesti bozmaz. 5- Saç tıra ı olunca, tırnak kesilince abdest bozulmaz. Sakal tıra ı olunca bozan diyenler de oldu u için, jiletle veya ustura ile sakal tıra ı olunca, abdest almak iyi olur. 6- Abdesti bozuldu unu bilip, sonra abdest aldı ında üphe ederse, abdest alması gerekir. Abdest aldım mı almadım mı, abdestim bozuldu mu, bozulmadı mı diye üphe edenin abdesti bozulmu olur. E er, abdest aldı ını ve bozulmadı ını hatırlarsa abdesti bozulmu olmaz. 7- Hanefi’de yan yatarak, bir eye dayanarak uyumak abdesti bozar, fakat Maliki’de, uyku a ır de ilse bozmaz. Mesela tehiyyatta uyuyup kalırsa abdesti bozulur, fakat hafif ekilde uyusa, az sonra uyansa abdesti bozulmaz. Hanefi’de a ır uyku da olsa, namaz kılarken uyumak abdesti bozmaz. 8- Teyemmüm, namaz vakti girdikten sonra yapılır. 9- Mest deri ve benzerinden olur, yünden olmaz. Mestin üst ve altı meshedilir. Mest, aya ı yıkamak me akkatinden dolayı de il, sünnete uymak veya so uktan korunmak niyetiyle giyilir. 10- Namazda her rek’atta Fatiha okumak, iki secde arasında oturmak, rüku’da, secdelerde sakin durmak ve namaz sonunda selam vermek farzdır. 11- Mâlikî’de mestin mesh müddeti yoktur. Cünüp olana kadar çıkarmak gerekmez. Sadece Cuma günleri gusül için çıkarmak sünnettir. Maliki’yi taklit eden, 24 saatten fazla giyemez. 12- Özürsüz olarak ikindiyi ak ama, yatsıyı sabah namazına kadar geciktirmek günah olur. 13- Seferde iki namazı cem etmek, caizdir. Maliki’yi taklit eden bir zorluk olunca cem edebilir. 14- Seferde giri çıkı günü hariç, 4 gün veya daha fazla kalmaya niyet eden mukimdir. 4 günden önce bitece ini sandı ı i i için gitti i yerde, belki yarın giderim diye 18 günden çok kalınca mukim olur. 15- Seferde on gün kalan 15 günden az kaldı ı için Hanefî’ye göre misâfir sayılırsa da Mâliki’ye göre mukîm sayılır. Çünkü giri -çıkı günleri hariç, 4 gün veya daha fazla kalmaya niyet eden Maliki’de mukîm olur. 3 gün veya daha az kalırsa seferî olur. E er Hanefî’ye uyup, 3 günden fazla kaldı ı yerde 2 rek’at kılarsa, namaz sahih olmaz. Çünkü Mâlikî’de mukîm olanın 4 rek’at kılması farzdır. Hanefî’de ise seferde 4 rek’at kılmak mekrûhtur. Maliki farz dedi i için farza uyulur, 4 rek’at olarak kılınır. Bir mezhebi taklit eden, kendi mezhebinden çıkmı olmaz. Taklit edilen mezhebin, yalnız o meseledeki farzlarına riayet edilir, müfsitlerinden sakınılır. Mâlikî’de mekruh olmasına de il, Hanefî’de sünnet olmasına uyulur. Mesela: 1- Mâlikî’de sübhaneke okumak mekruh, Hanefi’de sünnettir. Mâlikî’yi taklit eden sübhaneke okur. 2- Hanefî‘de, namazda, Fâtiha’dan önce, Eûzü besmele çekmek sünnet, Mâlikî’de mekruhtur. Mâlikî’yi taklit eden, Eûzü besmele okur. 3- Seferde 10 gün kalan, Hanefî’de seferi ise de, Maliki’de mukimdir. E er Hanefî’ye uyup 2 rek’at kılarsa, namaz sahih olmaz. Çünkü Maliki’de mukim iken 4 rek’at kılmak farzdır. Hanefî’de ise seferde 4 rek’at kılmak mekruhtur. Öteki mezhep farz dedi i için farzla uyulup 4 rek’at kılmak gerekir. 4- 80 km’lik mesafeye gidince Maliki’de seferî olursa da, Hanefî’de seferî olmaz. Burada Mâlikî’ye uyup 2 rek’at kılınırsa, Hanefî’ye göre namaz sahih olmaz. 4 rek’at kılması farzdır. 5- Bir kadının âdeti 13 gün devam ediyorsa, bu kadının Hanefî’ye göre on günden sonraki hâli özürdür. Gusledip namazlarını kılar. Mâlikî’ye göre ise, âdeti 15 güne kadardır. 15 güne kadar kan kesilmeden namaz kılamaz. Bu durumda olan bir kadın, 15 güne kadar kan kesilmezse, bekler. 16. günü gusledip namaza ba lar. Hanefî’nin farz dedi i on günden sonrakileri de kaza eder. Böylece her iki mezhebin farzlarına uyulmu , müfsitlerden kaçılmı olur.

mi?

Örülü saç ve abdest-gusül Sual: Mâlikî’yi taklîd eden kadın, abdestte ve gusülde, örülü saçını çözmesi gerekir

CEVAP Mâlikî’de, kadının, abdestte örülü saçını açması gerekmez. Örgünün üstünden hepsini mesh eder. Gusülde de saçların dibine, yanî ba ındaki deriye su ula abiliyorsa, örgüyü çözmek yine gerekmez. Hanefî’de de böyledir. Yanî kadınlar, örülü saçın diplerini ıslatınca, örgüyü yıkamak lâzım de ildir. Saç dipleri ıslanmazsa, örgüyü açmak lâzım olur. Örülmemi saçların her tarafını da yıkamak farzdır. Mâlikî’de guslederken saçları hilâllemek de gerekir. Namazda eli kanayan Sual: Namaz kılarken, eli kanıyan, afii’yi taklid edip namaza devam edebilir mi? CEVAP Devam edemez. Çünkü bunda zaruret yoktur. (Halebî) Vidalı di ler ve di dolgusu Sual: imdi yeni bir metodla hazır di ler, dama a vidalanmaktadır. Bunlar da di dolgusu hükmüne mi girer? CEVAP Çıkarıp altını yıkamak imkanı olmadı ı için di dolgusu hükmüne girer. (S. Ebediyye)

Gusülle ilgili di er hususlar

Dinimizde abdest ve gusül Sual: Di er hak mezheblerimize göre de abdest, gusül hükümleri nasıldır? CEVAP A ır bir ey kaldırmak veya bir yerden dü mek gibi bir sebeple meni çıkınca, âfiî’de gusül lâzım olur, di er üç mezhepte lazım olmaz. Gusülde a ız ve burnu yıkamak Hanefî ve Hanbelî’de farz , Mâlikî ve âfiî’de sünnettir. Hanefî , âfiî ve Mâlikî’de vedi ve mezi guslü gerektirmez, Hanbelî’de bir kavle göre, guslü gerektirir. Hanefî’de ve Hanbelî’de gusülden önce, idrar çıkararak, idrar yolunda kalmı olan meni parçasını çıkarmak, sonra gusletmek gerekir. âfiîde, idrar etmi ise de, meni çıkarsa, tekrar gusletmek gerekir. Mâlikî ’de, idrar etmemi olsa da, tekrar gusletmek gerekmez. Hanefî’de hayzın azami müddeti 10, di er üç mezhepte 15 gündür. Temizlik müddeti ise, üç mezhepte 15, Hanbelî’de 13 gündür. Teyemmümde besmele çekmek Hanbelî’de vacip, di er mezheplerde sünnettir. Hanefî’de teyemmüm toprak cinsinden olan kum, kireç, alçı mermer, çimento, sırsız fayans, sırsız porselen çanak çömlekle, tu la ile olur. Kireçle badana edilmi duvardan teyemmüm edilir. Toprak tozu olan e yalarla da olur. âfiî’de teyemmüm yalnız toprakla yapılır. Hanbelî’de de yalnız toprakla olur. Fakat toprak, yanmamı , gasp edilmemi ve tozlu olmalıdır. Mâlikî’de kum, ot, a aç ve karla da olur. Hanefî’de, bir teyemmüm ile, diledi i kadar farz kılabilir. Di er üç mezhepte, teyemmüm, namaz vaktinden önce alınmaz ve bir teyemmüm ile birden fazla farz kılınmaz. Abdestin farzları Hanefî’de 4’tür: Kolları ve yüzü yıkamak, ba ı meshetmek ve ayakları yıkamak. âfiî’de 6’dır: Ayrıca niyet ve tertip de farzdır. Mâlikî’de 7’dir: Niyet, müvalat (pe pe e yıkamak) ve delk (ovmak) de farzdır. Hanbelî’de 9’dur: Tertip, müvalat, delk, a zı ve burnun içini yıkamak da farzdır. Ayrıca Besmele çekmek ve niyet abdestin sıhhatinin artı olarak farzdır. Hanefî ve âfiî’de niyet yüzü yıkarken, Mâlikî ve Hanbelî’de elleri veya yüzü yıkarken yapılır. Ba ı tamamını meshetmek Malikî ve Hanbelî’de farz, Hanefî ve âfiî’de sünnettir. Deriden kan çıkınca, Hanefî’de abdest bozulur. Di er üç mezhepte bozulmaz. Deve eti yemek ve ölü yıkamak Hanbelî’de abdesti bozar, di er üç mezhepte bozmaz. Mahrem olmayan kadının eline veya derisine çıplak olarak dokununca âfiî ve Hanbelî’de abdest bozulur. Mâlikî’de ehvetli dokunursa bozar. Hanefî’de ehvetli de olsa bozmaz.

Ölen hamile kadının karnını yarıp canlı çocu u çıkarmak Hanefî ve âfiî’de caiz, di er iki mezhepte caiz de ildir. Erkek, ölen hanımını Hanefî’de yıkayamaz, di er üç mezhepte yıkar. Necasetin azı da üç mezhepte namaza manidir. Bedende, elbisede ve namaz kılacak yerde az da olsa necaset bulunmamalıdır. Hanefî’de ise, çok az necasetle namaz kılmak mekruhtur. Mâlikî’nin bir kavlinde ise, necaset çok olsa da namaza mani de ildir. Meni, mezi ve idrardan sonra çıkan vedî, Hanefî ve Mâlikî’de kaba necasettir. âfiî’de yalnız meni, Hanbelî’de ise, üçü de temizdir. Mâlikî’de guslü bozan bir ey olmazsa, aya a giyilen meste ömür boyu meshetmek caizdir. Di er mezheplerde, mukimken bir günden, misafirken üç günden fazla meshetmek caiz olmaz. Gusül ve besmele Sual: Guslederken besmele okunur mu? CEVAP Okunur. Kelime-i ehâdet de getirmek iyi olur. Kaplıca suyu ve gusül Sual: Denize veya göle girip, her tarafı ıslanan, gusletmi olur diyorlar. Kuzuluk kaplıcasında küvetteki suya girip çıkmakla da gusletmi oluyor muyum? CEVAP Önce genel bir bilgi verelim. Yüzeyi 23 m2’den küçük olan havuza küçük havuz denir. Küvetler böyledir. 23 m2’den büyük olanlarına büyük havuz denir. Göl ve deniz 23 m2’den büyük oldu u için büyük havuz hükmündedir. Necaset, büyük havuza dü erse, pisli in üç eserinden biri, yani rengi, kokusu veya tadı belli olmıyan her tarafından abdest ve gusül caiz olur. Mesela göle idrar yapılmı sa, a a ı tarafında bir eseri görülmezse caiz olur. Haliç gibi necis olan deniz hariç, denizin her tarafından abdest alınır. Temiz olan denize veya göle girip çıkan, a zına ve burnuna su verince, gusletmi olur. Ya murdan ıslanan da, a zına ve burnuna su verince, gusletmi olur. Abdestte ve gusülde kullanılan suya müstamel su denir. Müstamel su, mam-ı a’zama göre kaba necasettir. mam-ı Ebu Yusuf’a göre de hafif necasettir. mam-ı Muhammed’e göre de temizdir; fakat hadesi temizleyici de il, yani bu su ile tekrar abdest alınmaz, gusledilmez ve içilmez. Müstamel suyu temiz kabul eden âlimlere göre, küçük havuza, mesela küvete karı an müstamel su miktarı, sudan çok veya e it ise, abdest ve gusül caiz olmaz. çine su akmıyan küçük havuzdan abdest alanın, derisine de en su miktarı, yarısı oldu u ve havuza, az da olsa, necaset dü tü ü bilinmedikçe, buradan abdest almak caiz olur. Hergün suyu de i tirilen küçük havuzda birçok kimse abdest alsa ve müstamel sular havuza tekrar dü se, abdest sahih olur. Fakat, bu havuza, pek az da necaset dü se, abdest almak caiz olmaz. Bazı âlimlere göre, küçük havuza, bir uzuv sokulup yıkanınca, bütün havuz, müstamel su olur. Bunun için, su bol olan yerlerde, uzuvları havuzda yıkamamalı, havuzdan avuçla su alıp, dı arda yıkamalıdır! Suyu olmıyan yerlerde caiz diyen âlimlere göre, havuzda abdest ve gusül alınabilir. Bütün âlimlere göre guslün sahih olması için, küvetteki suya girip yıkanmamalı, girilmi se, o suyu bo altmalıdır! Tas ile dökünerek veya du la yıkanmalıdır! Müstamel sular akıp gitmeli, bedene dökülmemeli. Dökülen yer olursa, orayı temiz su ile yıkamalıdır! Oje, saç boyamak ve gusül Sual: Kına gibi oje de gusle mani olmaz mı? Bazıları saç boyasının gusle mani oldu unu söylüyorlar. Dinimizin bu husustaki hükmü nedir? CEVAP Kına yakmak veya saçları boyamak gusle mani olmaz. Çünkü altına su geçirir. Fakat ya lı boya, oje, zamk gibi eyler altına su geçirmedi i için gusül sahih olmaz. mam-ı Gazalî hazretleri buyuruyor ki:

(Sava ta ya lı görünmemek, genç görünmek için sakalı kırmızı veya sarıya boyamak caizdir. Dindar görünmek için boyamak kötüdür. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Sarı boya, müslümanların boyasıdır.) [Hakim] Bazı âlimler, sava ta sakallarını siyaha boyamı lardır. Böyle bir maksatla siyaha boyamakta bir mahzur yoktur.) Görüldü ü gibi her boya, gusle mani olsaydı, sakalın boyanmasına caiz denmezdi. Ancak altına su geçirmiyen ya lı boyalar bu hükme dahil de ildir. Sıvı ya ların altına su geçer. Ya ın rengi kalsa da mahzuru yoktur. Katı ya ların altına su geçmez. Zamk, oje gibi maddelerin altına su geçmez. Abdest aldıktan veya guslettikten sonra bir yerinde, su geçirmiyen bir madde görülürse, o madde kaldırılır, altı ıslatılır. Yeniden abdest almaya ve gusletmeye gerek yoktur Ele bula an, mürekkep, kına ve altına su geçiren bütün boyalar, abdeste ve gusle mâni de ildir. Altına su geçirmeyen ya lı boyalar gusle mânidir. Bu ya lı boyalar, tutkallar, deriyi tahri etmeden çıkarmaya çalı ılır. Çıkmazsa, deriyi kazımak gerekmez. O hâlde abdest alınır, gusledilir. Zararı olmaz. Herhangi bir ekilde çıkarma imkânı varken, çıkarılmazsa o zaman abdeste, gusle mânidir. mkân yoksa mahzuru olmaz. Deriyi kazımak gerekmez. Gusül ve zamk Sual: Guslü müteakip bir yerinde zamk gibi bir madde gören, kaldırıp altını yıkasa kâfi midir? CEVAP Evet kâfidir.

HAYZ VE N FAS HALLER

KONULAR Hayz ilminin önemi Özel günler defteri Hayzla ilgili deyim ve kelimeler Hayz ve nifaslıya yasak olanlar Hayzlıya serbest olanlar Hayzı düzensizin namazı Ramazanda hayzlının durumu Hayzın [âdetin] de i mesi Âdeti 10 günden fazla sürenler Âdeti 5 kan ve 55 gün temiz iken Yeni âdeti önceki âdetine rastlayanlar Önceki âdet zamanına rastlamayanlar Kızlarda hayzın ba laması stimrarlı haller Kızda istimrar 4 türlü olur Nifas kanları Maliki’de hayz ve nifas afii’de hayz ve nifas Hanbeli’de hayz ve nifas Okuyucu suallerine cevaplar Maliki’yi taklit ile ilgili sualler Nifas ile ilgili sualler ddet ile ilgili sual ve cevaplar HAYZ LM N N ÖNEM : Kadın erkek her Müslümanın ilmihâl bilgilerini ö renmesi farzdır. Bunun için, kadın ve kocasının hayz ve nifas bilgilerini ö renmeleri gerekir. Kocası, kadına ö retmeli, kendisi bilmiyorsa, bilen kadınlardan ö renmesi için izin vermelidir. Kocası izin vermeyen kadının, ondan izinsiz gidip ö renmesi lâzımdır. Çünkü abdest, namaz, Kur'an-ı kerim, oruç, hac, bâlig olmak, evlenmek, bo anmak, iddet beklemek gibi din i leri için, hayz ilmini ö renmek arttır.

Bir kız, hayz görmeye ba layınca bâliga, yani kadın olur. Hayz görmeyen kız, 15 ya tamam olunca, büluga ermi [bâliga] olur. 8 ya ını tamamlayan kıza, anasının, anası yoksa, ninelerinin, ablalarının, hala ve teyzelerinin hayz ve nifas ilmini ö retmeleri farzdır. Ö retmezlerse, kendileri ve kocaları büyük günaha girerler. Hayz bilgisi o kadar zor de ildir. Zor olsaydı dinimiz, âlim cahil herkesin ö renmesini emretmezdi. Buhara’da Ahmed bin Hafs isminde bir genç evlenmi ti. lk gece, kız buna, ”Hayz ilmini ö rendin mi?” dedi. Hayır deyince, kız “Allahü teâlâ, (Kendinizi ve emrinizde olanları ate ten koruyun) buyurdu. Cahil olan nasıl koruyabilir?” dedi. Bu söz gence çok tesir etti. Hanımını Allaha emânet ederek, Merv’de yıllarca ilim tahsil edip âlim olarak evine döndü. Hocası, buna Ebu Hafs-i kebir ismini koydu. ÖZEL GÜNLER DEFTER : Bir kadının hayz ve temizlik zamanı çok defa, her ay aynı gün ve sayısında olur. Burada bir ay demek, bir hayz ba ından, ikinci hayz ba ına kadar geçen zaman demektir. Her kadının kendi hayz ve temizlik gün sayılarını, yâni âdetlerini bilmesi lâzımdır. Âdetleri genelde de i mez. De i irse, yeni âdetlerini, [hayz ve temizlik günlerini] ezberlemeli ve her ay özel günler defteri’ ne veya bir çizelgeye ayın hangi günlerinde temiz, hangi günlerinde kan geldi ini yazmalı. Kesinlikle bu defteri veya çizelgeyi ihmal etmemeli. Bir kadının hayzlı mı, istihazalı mı oldu u bu defterden anla ılır. Hayz bilgilerini ö renmek için, hayzda kullanılan kelime ve deyimleri de bilmek gerekir. Bunlardan bazıları a a ıya çıkarılmı tır. HAYZLA LG L DEY M VE KEL MELER: Hayz: Âdet kanı demektir. Ayba ı veya regl de denir. 9 ya ındaki sa lıklı bir kızdan veya 55 ya ından küçük, tam temizlik geçmi olan kadından gelen ve en az 3, en fazla 10 gün devam eden kana denir. Buna sahih kan da denir. Beyazdan ba ka her renk hayz kanıdır. Sahih kan: Hayz olan kan. Fâsid kan: Hayz olmayan, istihaza, yani özür olan kan. Hayz için geçersiz olan kan. stihaza: Yeni ba layan için 10 günden çok sürüp de, on günden fazla gelen ve yeni olmayanlarda 10 günü a tı ında, âdetten sonraki günlerde gelmi olan kana denir. Gebe, ayise ve 9 ya ından küçük kızlardan gelen kanlar istihazadır. Geçersiz kan olan istihazaya fâsid kan da denir. stihazalıya müstehaza [özürlü] denir. stihazalı iken her ibâdet yapılır. Özür: Hayz olmayan istihaza kanı. Bu kadın, Kur’an okur, her ibâdeti yapar. Vaty caizdir. Sahih temizlik: Âdetten sonra ba layan 15 veya daha çok gün içinde hiç kan görülmeyen, öncesi ve sonrası hayz günleri olan temiz günlere denir. Buna Tam temizlik de denir. Tam temizlik: Sahih temizlik. Fâsid temizlik: 15 veya daha çok temiz günden önce veya sonra yahut iki sahih temizlik arasında fâsid kan olan günlerdir. 15 günden az olan kansız günlere de fâsid temizlik denir. Âdet zamanı: En az 3, en fazla 10 gün süren hayz kanının, görüldü ü andan kesildi i güne kadar olan gün sayısına denir. Ay: Âdette bir ay, bir hayz ba ından, ikinci hayz ba ına kadar geçen zamandır. Âdeti en az 3 gün, temizli i de en az 15 gün olan kadının ayı, 18 gündür, daha az olamaz. Fakat fazlasının bir sınırı yoktur. Mesela 40, 60, 70 gün veya daha fazla olabilir. stimrar: Her gün akan kan. Bunun âdet kadarı hayz, geri kalan istihazadır. Nifas: Do umdan sonra gelen kan. Hanefi-Hanbeli’de azami 40, afii-Maliki’de 60 gündür. Kürsüf : Akıntı için kadınların çama ırlarına koydu u pamuk, bez veya ped. Cima : Cinsel ili ki. Buna vaty de denir. Ayise: Ya lı kadın demektir. Ayise ya ı, Hanbeli’de 50, Hanefi’de 55, afii’de 60, Maliki’de 70 tir. Bu ya lardan sonra gelen kan, hayz olmaz, istihaza olur. ddet: Bo anan veya kocası ölen veya halvet olunmu kadının evlenmesi haram olan zamandır. Bu, Hanefi ve Hanbeli’de ilk temizlik ba ından, 3. hayzın sonuna kadar olan zamandır. afii ve Maliki’de, 3 temizlik geçinceye kadardır. Hayz görmeyende, iddet süresi, talâk için 3 ay, ölüm için 4 ay 10 gündür. Hamilede iddet süresi, do um yapana kadardır.

Nokta: Rakamlardan sonra gelen nokta (.) inci, üncü anlamına gelir. Mesela 2. [ikinci], 3. [üçüncü], 9. [dokuzuncu] gibi. HAYZ VE N FASLIYA YASAK OLANLAR: 1-) Namaz kılamaz. Hadis-i erifte de, (Müstehaza [özürlü kadın] hayzlı iken namaz kılamaz.) buyuruldu. (Ebu Davud) 2-) Oruç tutamaz. [Hz. Ai e validemizin nakletti i hadis-i erifte, hayzlı iken tutulamayan oruçlar kaza edilir, kılınmayan namazlar affolur. (Buharî)] 3-) Kur'an okuyamaz. Hadis-i erifte, (Hayzlı ve cünüp, Kur'an-ı kerim okuyamaz) buyuruldu. (Tirmizî) 4-) Mushafa el süremez. Kur'an-ı kerimde, (Kur'ana temiz olanlardan ba kası dokunamaz) (Vakıa 79) ve Hadis-i erifte de, (Kur'ana ancak temiz olan dokunabilir) buyuruldu. (Nesâî) 5-) . Maliki'de hayzlının Kur'an-ı kerim okuması caiz ise de, Kur'an kursunda okuyan hayzlı bir kız, Maliki'yi taklit ederek Kur'an-ı kerim okuyamaz. Çünkü ba ka bir mezhebi taklit etmek, ancak bir farzı yapmak için, kendi mezhebinde imkan bulunmadı ı veya güç oldu u zaman caiz olur. Hayzlı bir kıza Kur'an okumak farz olmadı ı için ba ka bir mezhebi taklit edemez. 6-) Camiye giremez. Hadis-i erifte (Cünübe ve hayzlıya mescide girmek helal olmaz) buyuruldu. ( bni Mace) 7-) Kâbeyi tavaf edemez. Hadis-i erifte, (Beytullahı tavaf etmek, namaz kılmak gibidir, yani abdestli olmak lazımdır) buyuruldu. (Tirmizî) 8-) Kocası ile cima edemez. (Bekara 222) 9- Hayzlı iken de, kadına dübüründen yakla mak haramdır. Oral seks de caiz de ildir. 10-) Kadın, hayzın ba ladı ını ve bitti ini kocasından gizleyemez. Kocası sorunca söylemezse, büyük günah olur. Hadis-i erifte, (Hayzın ba ladı ını ve bitti ini kocasından saklayan kadın mel’undur) buyuruldu. (Cevhere) 11-) Yanında kocası veya mahremi olmayan hayzlı kadın, uzun yola çıksa, seferi olamaz. Hayz bitince, bulundu u yerden 104 Km’den daha fazla giderse, ancak o zaman seferi olur. HAYZLIYA SERBEST OLANLAR: Yasak edilenlerin dı ında her ey yapabilir. Mesela unları yapar: 1- Hayzlı kadın, Besmele, salevat-ı erife, kelime-i tevhid, isti far ve bütün duâları okuyabilir, tesbih çeker, zikreder. Fâtiha, Rabbenâ âtina.., Rabbenagfirli.. ve daha ba ka duâ âyetlerini duâ niyetiyle ezberden okuyabilir. Hayzlı iken kabir ziyaretine gidebilir, duâ niyetiyle orada Fatiha okur. Her namaz vaktinde abdest alıp, o namazı kılacak kadar zaman oturup zikreder, tesbih çekerse, en iyi kıldı ı namazın sevabını kazanır. 2- Cünübe saç ve tırnak kesmek mekruh, ama hayzlıya mekruh de ildir. Cünüpken de, hayzlı iken de saç boyatabilir. Hayzlı iken yiyip içilebilir; fakat cünüpken, yiyip içmek mekruhtur ve fakirli e sebeptir. Oruç için sahura kalkan kimsenin, vakit dar ise, elini a zını yıkadıktan sonra, yiyip içmesi, daha sonra gusletmesi günah de ildir. (Halebî) 3- Kadın cünüp iken hayz görse, cünüplük için gusletmesi iyi olur, hayz bitinceye kadar bekleyip, sonra ikisi için bir gusletmesi de caizdir. Cünübün a zını yıkamadan yiyip içmesi tenzihen mekruhtur. Çünkü a zına aldı ı su, müstamel olur. Müstamel suyu içmek ise mekruhtur. Hayzlı böyle de ildir. Hayz iken gusletmesi emredilmedi. Hayzlı kadın, gö sünü yıkamadan, çocu unu emzirebilir. Cünüp kadının, yıkamadan emzirmesi mekruhtur. (Hadîka) 4- Tilavet secdesini i iten cünüp kimse, temizlendikten sonra tilavet secdesi yapar. Fakat hayzlı ve nifaslı olana temizlendikten sonra da tilavet secdesi gerekmez. 5- stihaza günlerindeki kadın, idrarını tutamayan, devamlı burnu kanayan veya bir akıntısı olan kadın gibi, özür sahibi olur. Namaz kılması ve oruç tutması lâzım olur ve kan gelirken de vaty câiz olur. stihaza kanı hastalık alâmetidir. Çok akarsa doktora gitmelidir. HAYZI DÜZENS Z N NAMAZI: Kız ilk olarak ve kadın âdetinden en az 15 gün sonra, kan görmeye ba lasa, namazı ve orucu bırakır. E er, 3 gün olmadan kesilse, namazın son vaktine [o namazı kılacak] kadar

bekler, abdest alıp namazını kılar. Kan gelirse, namaz kılmaz. 3 güne kadar böyle devam eder, gusül gerekmez. Çünkü bunun âdet kanı olmama ihtimali vardır. Yalnız abdest kifâyet eder. E er, 3 günden sonra kan kesilse, yine namaz vaktinin sonuna kadar bekler, gelmezse, bu üç günün âdet kanı oldu u anla ıldı ından gusledip namazını kılar. Fakat gusletse bile, vaty helâl olmaz. Kan geldi i müddetçe, 10 güne kadar böyle devam eder. 10 günden sonra gusledip namaza ba lar. 10 günden sonra gelen kan istihaza olaca ı için artık gusletmeden abdest alıp namazını kılar, vaty caiz olur. RAMAZANDA HAYZLININ DURUMU: Ramazanda imsak vaktinden sonra, hayzı kesilse, o gün oruçlu gibi durur. msak vaktinden sonra hayz gören, o gün gizli yiyip içer. Her iki durumda da o günkü orucunu sonra kaza eder. Vakit içinde, namaz kılmadan önce, hayz gören, o vaktin namazını kaza etmez. msak vaktinden önce kan kesilse, sabah namazı vaktine, yalnız gusledip elbisesini giyecek kadar zaman olur da, Allahü ekber diyecek kadar fazla zaman kalmazsa, o günün orucunu tutar. Fakat, yatsıyı kaza etmesi lâzım olmaz. Tekbiri söyleyecek kadar da zaman olursa, yatsıyı kaza etmesi de lâzım olur. ftardan önce hayz ba larsa, orucu bozulur. Ramazandan sonra kaza eder. Namaz içinde hayz ba larsa, namazı bozulur. HAYZIN [ÂDET N] DE MES : Kaide [kural] : Âdet zamanı belli olan, mesela 5 gün olan kadın, bir kere, ba ka sayıda, mesela 7 gün sahih kan görünce âdeti 7 gün olarak de i mi olur. Bu de i meler, en fazla on güne kadar olur. 11 veya daha fazla kan devam ederse, önceki âdetten fazlası özür olur. Temizlik sayısı da, bir kere, ba ka sayıda, mesela 20 gün iken, 25 güne çıkar veya en az 15 güne inerse, temizlik günü de i mi olur. On günlük hayz süresi içinde, kan görülen günler arasında bulunan temizlik günleri, fâsid temizlik oldu u için hayz kabul edilir, on günden sonraki kanlı günler ise, fâsid oldu u için temiz kabul edilir. Kaide: Yeni hayzdaki kan süresi, 10 günü geçerse ve bunun 3 veya daha fazla günü, önceki âdet zamanı günlerine rastlamazsa, âdet zamanı de i ir; fakat gün sayısı de i mez. Âdet zamanına rastlarsa, rastladı ı gün sayısı hayz, kalanı istihaza olur. 3 günden [72 saatten] 5 dakika bile az süren kan, hayz olmaz. Yeni ba layan için 10 günden çok sürse, 10 günü hayz, fazlası istihaza olur. Yeni olmayanlarda âdetten çok olup, 10 günü de a ınca, âdetten sonraki günlerde gelmi olan kan hayz olmaz, istihaza olur. Kan, âdet zamanını a ıp, 10 günden önce kesilince, sahih temizlik görse, yani kan kesildikten sonra 15 gün içinde hiç gelmezse, kan geldi i günler hayzdır, âdet günü de i mi olur. 15 gün içinde bir kere kan gelirse, âdetini a mı olanlar hayz olmaz, istihaza olur. Kaide: Fâsid kan ve fâsid temizlik, âdeti de i tirmez. Mesela: Âdeti 5 gün olan kadın, 10 günden fazla, mesela 13 gün kan görse, âdeti olan 5 günden fazla olan 8 günü istihaza, yani özür olur, âdeti de i mez, yine 5 gündür. Sahih temizli i 20 gün olan bu kadın, 13 gün kan görünce, sahih temizli inin içine 8 gün fâsid kan karı mı tır. 20 günlük sahih temizlik, fasid temizlik haline dönmü tür, âdeti yine 5 gün, temizli i de 20 gündür. Bir kadın, genel olarak 10 günü geçmemek ve 3 günden az olmamak artı ile, bir önceki âdetinin sayısına uygun kan görmezse âdeti de i ir. Mesela, âdeti 6 iken, 7’ye, 8’e 9’a veya 10’a çıkarsa, yahut 5’e, 4’e veya 3’e inerse âdet sayısı de i ir. ÂDET 10 GÜNDEN AZ OLANLAR: Kaide: Âdeti 5 gün iken, sahih temizlikten sonra 6 veya 7 veya 8 veya 9 veya 10 gün kan gelse, sonra tekrar sahih temizlik görse, kan gördü ü günler yeni hayz olur. Yani önceki âdeti 5 gün iken, yeni âdeti kan gördü ü gün kadar olur. Misaller: 1-) 5 kan ve 25 temiz iken, âdet zamanında 3 gün kan gelse, âdet sayısı 5 iken 3 olur. 2-) 5 kan ve 25 temiz iken 26 temiz 4 kan görse, âdeti de i erek 4 gün olur. 3-) 5 kan ve 25 temiz iken, 6 kan olursa, 6 günden sonra 15 gün temizlik olursa, âdeti 6 güne, 7 kan olursa, âdeti 7 güne, 8 kan olursa, âdeti 8 güne, 9 kan olursa, âdeti 9 güne, 10

kan olursa, âdeti 10 güne çıkar. Yani on güne kadar kaç kan görülürse âdeti o kadar gün olur. Temizlik süresi de 25 ten 15’e dü er. 4-) 5 kan ve 55 temiz iken, 5 kan, 64 temiz, 7 kan görse, 7’si hayzdır. 5-) 6 kan, 24 temiz iken, 27 temiz, 9 kan görse ve 15 gün temiz olsa, 9 günün hepsi hayzdır. ÂDET 10 GÜNDEN FAZLA SÜRENLER: Kaide : Âdeti 10 günden fazla süren kadın, istihazalı yani özürlü demektir. Çünkü âdetin en fazla süresi 10 gündür. Hayzının kaç gün oldu unu tespit etmek için, bir önceki aydaki temizlik süresi ve âdet sayısını bilmek arttır. Misaller: Âdeti 24 gün temiz, 6 gün kan iken, 1-) 29 temiz, 12 kan görse, âdeti yine 6 gündür, son 6’sı istihazadır. Temizlik süresi 29 olur. 2-) 30 temiz, 11 kan görse, âdeti yine 6 gündür, son 5’i istihazadır. Temizlik süresi 30 olur. 3-) 21 temiz, 13 kan görse, âdeti yine 6 gündür, ilk 3 ve sonraki 4 kanlı gün istihazadır. 4-) 28 temiz, 12 kan görse, bunun 2 günü önceki âdet zamanına rastlar. 3’ten az oldu u için, ilk 6 günü hayz, geri kalan 6 günü istihaza olur. Temizlik süresi 28’e çıkar. 5-) 29 temiz, 11 kan görse, âdeti de i mez, yine âdeti 6 gün olur. son 5 günü de istihazadır 6-) 30 temiz, 13 kan görse, âdeti yine 6 gündür, son 7 günü de istihazadır. 7-) 31 temiz, 2 kan, 3 gün temiz, 7 kan görse, önceki âdeti 6 gün oldu u için, 2 kanlı, 3 temiz ve kanlı olan 7 günün 1. günü olmak üzere, âdeti yine 6 gündür. 7 kanın günün son 6’sı istihazadır. Yani toplam 12 günün ilk 6’sı hayz, son 6 günü ise istihazadır. 8-) 32 temiz, 4 kan, 2 temiz, 5 kan görse, önceki âdeti 6 gün oldu u için, 4 kanlı, 2 temiz olmak üzere yine âdeti 6 gün olur. Sondan 5 kanlı gün ise istihazadır. 9-) 33 temiz, 6 kan, 2 temiz, 3 kan görse, âdeti yine 6 gün olur. 3 kanlı gün istihazadır. 10-) 34 temiz 7 kan, 1 temiz, 4 kan görse, âdeti yine 6 gündür, sonraki kanlar istihazadır. 11-) 35 temiz, 2 kan, 3 temiz, 7 kan görse, 2 kanlı, 3 temiz ve kanlı olan 7 günün 1. günü olmak üzere, âdeti yine 6 gündür. Sondan 6 kanlı gün istihazadır. 12-) 36 temiz, 7 kan, 2 temiz, 3 kan görse, âdeti yine 6 gün olur, sonraki kanlar istihazadır. 13-) 37 temiz, 8 kan, 2 temiz, 4 kan görse, âdeti yine 6 gün olur, sonraki kanlar istihazadır. Âdeti 5 kan ve 55 gün temiz iken, 1-) 5 kan, 15 temiz ve 11 kan görse, önceki âdeti içine kan rastlamaz. Âdetin sayısı de i mez. 11 günün ilk 5’i hayz, geri kalan 6 gün istihazadır. Temizlik de 15 güne iner. 2-) 46 temiz, 11 kan görse, 11 günün son ikisi, önceki âdet zamanı içinde ise de, 3’ten az oldu undan, sadece âdet zamanı de i ir. lk 5 günü hayz, geri kalan 6’sı istihazadır. 3-) 47 temiz, 12 kan görse, bu 12 kanın 8’i önceki temizlik ve 4’ü âdet günleri içindedir, âdeti 4 gün olur. Geri kalan 8 gün istihazadır. 4-) 48 temiz, 12 kan görse, 12 günün 7’si temizlik ve 5’i önceki âdet içindedir, âdeti yine 5 gündür. lk 7 günü görülen kan istihazadır. 5-) 49 temiz, 11 kan görse, 11 günün 6’sı temizlik ve 5’i önceki âdet içindedir, âdeti yine 5 gündür. Kan görülen ilk 6 gün istihazadır. 6-) 50 temiz, 11 kan görse, 51-55. gün arasındaki 5 gün ile son 1 gün yani 61. gün istihaza, önceki âdet zamanına rastlayan 56 dan 60. güne kadar olan 5 gün hayzdır. 7-) 51 temiz, 12 kan görse, 12’nin 4’ü ba tan, 3’ü sondan olmak üzere 7’si önceki temizlik zamanı ve 5’i de önceki âdet zamanı içindedir, âdeti yine 5 gündür. 8-) 52 temiz, 11 kan görse, 11’ in 3’ü ba tan, 3’ü sondan olmak üzere 6’sı önceki temizlik zamanı ve 5’i de önceki âdet zamanı içindedir, âdeti yine 5 gündür. 9-) 53 temiz, 12 kan görse, 12’nin 2’si ba tan, 5’i sondan olmak üzere 7’si önceki temizlik zamanı ve 5’i de önceki âdet zamanı içindedir, âdeti yine 5 gündür.

10-) 54 temiz, 1 kan, 14 temiz, 1 kan görse, 55. günü gelen 1 kan, temizli in son günü olur. 14 gün, fasid temizlik kan demektir, bu 14 günün ba tan 5 günü hayzdır. Di er kanlı günlerin hepsi de istihazadır. Temizlik yine 55 gündür. 11-) 57 temiz, 3 kan, 14 temiz, 1 kan görse, 3 kanlı gün önceki âdet zamanına rastladı ı için âdeti 3 gün olur. Bundan sonraki 14 gün kan sayılıp, kanlı ve istihazalı günler 10 günü a tı ı için son 15 gün istihaza olur. Âdetin zamanı ve sayısı de i ir. 12-) 55 temiz, 11 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 6’sı istihazadır. Âdetin yalnız zamanı de i ir, sayısı de i mez. 13-) 54 temiz, 12 kan görse, yine hayz günü eski âdetine uygun olarak 55 günden sonra ba lar, 5 gün hayz olur. Ba tan 1, sondan 6 gün istihaza olur. Temizlik yine 55 gün olur 14-) 56 temiz, 11 kan görse, görülen kanın 4 günü, önceki âdet zamanına rastladı ı için, ilk 4 gün yeni âdeti olur. Sondan 7 günü de istihazadır. Temizli i 56 ya çıkar. 15-) 48 temiz 11 kan görse, 4 günü önceki hayzının içinde oldu u için yeni âdeti 4 gün olur. Ba tan 7 gün istihazadır. Temizlik süresi 48 güne iner. 16 ) 59 temiz, 11 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 6’sı istihazadır. 17-) 65 temiz, 13 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 8’sı istihazadır. 18-) 62 temiz, 12 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 7’si istihazadır. 19-) 63 temiz, 14 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 9’u istihazadır. 20-) 20 temiz, 13 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 6’sı istihazadır. Temizlik de 20 güne iner. Âdetin yalnız zamanı de i ir, sayısı de i mez. Temizlik de de i ir. 21-) 64 temiz, 11 kan görse, ilk 5’i hayzdır, çünkü önceki âdeti 5 gün idi. 6’sı istihazadır. Âdetin yalnız zamanı de i ir. Sayısı de i mez. Temizli i de 55 iken 64 gün olur. YEN ÂDET ÖNCEK ÂDET NE RASTLAYANLAR: Kaide : On günden fazla kan görüp, 3 veya daha fazla kan günleri, önceki âdet günleri içinde bulunursa, yalnız bu günleri hayz olup, kalanı istihaza olur. Mesela: 25 temiz, 5 kan iken, 26 temiz, 11 kan görse, hayzı 4 gün, 7 gün de istihaza olur. Kaide : Yeni hayzı 10 günü a arak istihaza olursa ve bunun 3 veya daha çok günü önceki âdeti olan günlerine rastlar ve önceki âdetinin kalan son kısmı yeni sahih temizli e rastlarsa, âdeti olan günlere rastlayan günler, yeni âdeti olur. Misaller: 1-) 5 kan, 25 temiz iken, 18 temiz, 11 kan görse, bunun 3 günden fazlası, yani 4 günü, önceki âdetine rastladı ı için, âdeti 4 gün olur. Ba tan ilk 7 günü istihazadır. 2-) 6 kan 24 temiz iken, 18 temiz, 11 kan görse, 5 kan, 6 günlük önceki âdet zamanı içine rastladı ı için yeni âdeti son 5 gün olur, ilk 6 günü istihazadır. E er, 11 yerine 12 kan görse, yeni âdeti, âdet zamanına rastlayan son 6 gündür. Kan süresi 10 günü geçti i için ilk 6 kan istihazadır. 18 temiz, 18 kan olsaydı ne olurdu? Önceki âdetine 6 gün rastladı ı için âdeti yine 6 gündür. Ba tan 6, sondan 6 gün istihazadır. Böyle durumlarda âdet zamanı içinde en az 3 günlük kan gelmesine veya ba ında ve sonunda gelen kana göre hareket edilir. 3-) 5 kan, 25 temiz iken, 27 temiz, 12 kan görse, kanlı günlerden 3’ü âdetinin içine rastladı ı için âdeti 3 güne iner. Sonraki 9 kanlı gün istihaza olur. 4-) 6 kan, 25 temiz iken, 27 temiz, 12 kan görse, kanlı günlerden 4’ü önceki âdetinin içinde oldu u için yeni âdeti 4 güne iner. Sonraki 7 kanlı gün istihaza olur. 5-) 7 kan 24 temiz iken, 28 temiz, 11 kan görse ilk 3 günü hayz, sonraki 8 günü istihazadır. Çünkü önceki âdet zamanına 3 günü rastlamı tır. 6-) 5 kan, 27 temiz iken, 20 temiz 11 kan görse; bu kan, 10 günü a tı ı için, fâsiddir. Bunun 3 günden fazlası, yani 4 günü, önceki âdet zamanına rastladı ı için yeni âdeti 4 güne iner. 7-) 5 kan, 16 temiz iken, 6 kan, 13 temiz ve 1 kan görse, âdeti de i mez, yine 5 gün olur. 6. günkü kan ile 14. günkü kan istihazadır.

ÖNCEK ÂDET ZAMANINA RASTLAMAYANLAR: Kaide : Önceki sayısından farklı olan sonraki kan günleri, 10 günden fazla olur ve bunun 3 veya daha fazla günü, önceki âdet günleri içinde bulunmazsa; âdetin zamanı de i ir, sayısı de i mez, ilk görüldü ü günden ba lar. Misaller: 1-) 24 temiz, 5 kan iken, 27 temiz, 11 kan görse, önceki âdetine 2 gün rastladı ı için âdeti yine 5 gündür, temizlik süresi de 27’ye çıkar. 11 kanın ilk 5’i âdet, 6’sı istihazadır. 2-) 5 kan, 20 temiz iken, 23 temiz, 12 kan görse, bunun 2’si önceki âdet zamanına rastlar. Bu da, 3’ten az oldu u için, ilk 5’i hayz, 7’si istihaza olur. Temizlik de 23’e çıkar. 3-) Âdeti 5 gün iken, âdet zamanının ba tan 3 gününde görmeyip, sonra 12 gün görse; ilk görülen günden ba layarak hayzı yine 5 gün olup, temizlik süresi de i mi olur. 4-) 35 temiz, 5 kan iken, 38 temiz, 12 kan görse, âdeti yine 5 gündür. Temizlik 38’e çıkar. 5-) 45 temiz, 5 kan iken, 40 gün temiz ve 5 kan görse, 5 gün temiz ve 2 kan görse, kanlı olan 5 ve 2 gün istihazadır. Kansız olan 5 gün âdettir. 6-) 26 temiz, 4 kan iken, 21 temiz, 5 kan, 5 temiz, 1 kan görse, kanlı olan 5 ve 1 gün istihazadır. Kansız olan 5 gün âdettir. 7-) 25 temiz, 5 kan iken, 20 gün temiz ve 5 kan görse, 5 gün temiz ve 3 kan görse, kanlı olan 5 ve 3 gün istihazadır. Kansız olan 5 gün âdettir. KIZLARDA HAYZIN BA LAMASI: 1-) Bir kız, 3 kan, 15 temiz, 1 kan, 1 temiz, 3 kan görse, kan görülen ilk 3 gün ile, son 3 kanlı gün, 2 ayrı hayz olur. Çünkü, âdeti 3 gün olaca ından, ikinci hayz, aradaki 1 kandan ba lamaz. Bu 1 gün istihaza olur. 2-) Bir kız, 3 kan, 1 temiz, 1 kan, 2 temiz, 1 kan, 1 temiz, 1 kan görse, bu 10 günün hepsi hayz olur. E er onuncu günden sonra, mesela 12. gün kan görse, bu kızın hayzı ilk gördü ü 3 gün olur, di er günler istihaza olur. E er ilk gördü ü kan 5 olsaydı, âdeti 5 gün olurdu. 3-) Bir kız, ilk defa, 1 kan, 8 temiz ve 1 kan görse, 10 günün hepsi hayz olur. Fakat, 1 kan, 9 temiz ve 1 kan görse, hiçbiri hayz olmaz. Kan görülen iki gün istihaza olur. Çünkü, onuncu günden sonra görülen kandan önce temizlik günleri, hayz sayılmaz. ST MRARLI HALLER: 5 gün kan, 25 gün temiz 5 gün kan iken: 1-) Yine 5 kan, 25 temiz iken, önceki âdet gününden ba layarak kan akıp 10 günü a ıp devam etse, önceki âdeti kadar 5 gün hayz, di erleri istihaza olur. Çünkü kan, önceki âdet günlerine rastlamı tır. Kan hep akarsa, bu kanlı günlerin 25’i temiz, 5 günü hayz kabul edilir. 2-) 26. gün kan görse, 27. gün temiz, sonra kan akıp 10 günü a arak devam etse, önceki âdeti kadar 5 gün hayz, di erleri istihaza olur. Çünkü önceki âdetinin ilk ve son günleri kanlıdır. Kan akmaya devam ederse, bu kanlı günlerin 25’i temiz, 5 günü hayz kabul edilir. 3-) 26, 27, 28. günleri kan görse, 29 ve 30. günü temiz olsa, sonra akıp, 10 günü a arak devam etse, önceki âdetinin ilk 3’ü hayzdır. Çünkü, hayzın ilk ve son günü kanlıdır. Sonra kan akmaya devam etse, kesilene kadar kanlı günlerin 25’i temiz, 3’ü hayz kabul edilir. 4-) 26. gün kan, 27 ve 28. günler temiz, 29 ve 30. günleri kan görse, 31 ve 32. gün temiz olsa, sonra hep aksa, hayzı yine 5 gün olur. Çünkü, hayzın ilk ve son günleri [26 ve 30] kanlıdır. Kan böyle akmaya devam ederse, kanlı günlerin 25’i temiz, 5 hayz kabul edilir. 5-) 26 ve27. günleri kan, 28 ve 29. günleri temiz, sonra 1 kan 5 gün temiz, sonra kan akmaya devam etse, âdeti de i mez, yine 5 gündür. Çünkü, hayzın ilk ve son günleri kanlıdır. 6-) 26 ve 27. günleri temiz, 28, 29 ve 30. günleri kan görse, 5 temizlikten sonra hep akmaya devam etse, âdeti 3 gün olur. Hep böyle devam ederse, 27 günü temiz 3 günü hayz kabul edilir. 7-) 26. gün kan, 27. gün temiz, 28. gün kan, 29. gün temiz ve 30. günden sonra akmaya devam etse, âdeti de i mez, ilk 5 günü hayz, ondan sonraki günler istihaza olur.

Kızda istimrar 4 türlü olur: 1-) Kaide: lk görülen kan, akmaya devam ederse, yani hiç kesilmeden günde bir damla olsun akarsa, ilk 10 gün hayz, sonra 20 gün temiz kabul edilir. 2-) Kaide: Kız, sahih kan ve sahih temizlikten sonra, herhangi bir zaman kan kesilmeden akarsa, bu kız, âdeti belli olan kadın olur. Misaller: a) Bir kızın âdeti 5 kan, 40 temiz iken, kan kesilmeden aksa, 5 günü hayz, 40 günü istihaza kabul edilir. Kan kesilene kadar böyle devam eder, yani kanlı günlerin 5’i hayz, 40’ı istihaza olur. b) Bir kızın âdeti, 7 kan, 20 temiz iken, yine 7 kan ve 20 temiz olsa, sonra kan akmaya devam etse, bu kanlı günlerin 20’si istihaza, 7’si hayz kabul edilir. c) Bir kızın âdeti, 3 kan 27 temiz iken, tekrar âdeti görmeye ba layınca kan kesilmeden hep aksa, kan 11 gün akınca, hemen gusledip namaz kılar. Kan kesilene kadar, kanlı günlerin 3’ü hayz, 27’si istihaza olur. 3-) Kaide: Fâsid kan ve fâsid temizlik görse, ikisi de âdet kabul edilmez. Bu da iki türlü olur. a-) Temizlik 15 günden az oldu u için fâsid ise: lk görülen kan hep akmı gibi kabul edilir. Mesela, 11 kan ve 14 gün temiz olsa, sonra kesilmeden aksa, birinci kan, 10 günü a tı ı için fâsiddir. 11. ve istimrarın ilk 5 kan günleri temizlik günleri olup, bu 5. günden sonra, kanlı günlerin 10 günü hayz, 20 günü temiz kabul edilerek devam eder. Açıklama: Bir ay, genel olarak 30 gün kabul edilir. 30 günün 10 günü hayz olunca, 20 günü de temiz, yani istihazadır. Kan kesilinceye kadar böyle devam eder. b-) Temizlik tam olup, kanlı gün karı tı ı için fâsid ise: Böyle Fâsid temizlik ile kan günleri toplamı 30’u geçmezse, yine ilk kan akmaya ba lamı gibi kabul edilir. 11 kan ve 15 gün temizlikten sonra kesilmeden kan akarsa, 16 günün ilk günü kanlı oldu u için, 15 temiz gün ve 1 kanlı gün fâsid temizlik kabul edilir. Kan akmaya devam ederse, 10 günü hayz, 20 günü istihaza kabul edilir. Kaide: stimrarın ilk 4 günü temizlik olur, toplamları 30’u a ar ise, ilk 10 gün hayz olup, sonra istimrara kadar olan günlerin hepsi temiz kabul edilip, istimrardan sonra 10 gün hayz, 20 gün temiz olarak devam eder. Mesela: 12 kan, sonra 20 gün temizlik, sonra kan akmaya devam ederse, bu kanlı günlerin 10 günü hayz, 20 günü istihaza kabul edilir. 4-) Kaide: Sahih kan ve fâsid temizlik görse, sahih kan günleri âdet olur. Sonra 30 güne kadar temizlik kabul edilir. Meselâ: 5 kan ve 14 gün temizlikten sonra akmaya devam ederse, ilk 5 kan ve bundan sonra 25 gün temiz olur. Bu 25 günü tamamlamak için, istimrarın ilk 11 günü temiz kabul edilir. Bundan sonra, 5 günü hayz, 25 günü temiz olarak devam eder. N FAS KANLARI: Nifas, do umdan sonra gelen kan demektir. Elleri, ayakları, ba ı belli olan dü ükte gelen kan da nifastır. Nifas zamanının azı yoktur. Kan kesildi i zaman, gusledip namaza ba lar. Ama, nifas âdeti kadar gün geçmeden, cima edemez. En çok zamanı 40 gündür. 40 gün tamam olunca, kan kesilmese de, gusledip, namaza ba lar. 40 günden sonra gelen kan, istihaza olur. O halde nifas gününü de ezberlemek ve Özel günler defteri’ ne de yazmak gerekir. Ramazanda, imsakten sonra, hayzdan veya nifastan kesilen o gün yiyip içmez. Fakat, o günü kaza eder. Hayz ve nifas sahurdan sonra ba larsa, ikindiden sonra da olsa, o gün yiyip içer. Dü ükte parma ı, a zı veya burnu belli olursa, bütün çocuk do urmu gibi olur. Hiç bir yeri belli de ilse, nifas olmaz. Fakat kan, 3 gün veya daha fazla akarsa ve hayzdan kesileli 15 gün veya daha çok olmu sa, hayz olur. E er 3 günden az ise veya daha hayz kesileli 15 gün olmamı ise, hayz de il, istihazadır. Namazını kılar, orucunu tutar. Vaty için gusül gerekmez. Hayzın 10 günü veya nifasın 40 günü içinde, bir iki gün kan gelmese, kesildi sanıp, gusledip oruç tutsa, sonra yine süresi içinde kan gelse, hayz veya nifas olaca ı için, o oruçları kaza eder. Kesilince yine gusleder. 3 veya daha fazla kan gelip, âdetinden önce

kesilse, hayz oldu u için gusledip namazını kılar. Ancak âdeti geçmedikçe vaty caiz olmaz. Nifâs da böyledir. E er âdetten fazla kesilse, ama 10 günde veya daha az günde kesilse, hayzdır. E er, kan, on günü a sa, âdetinden ilerisi hayz olmaz, o günlerdeki namazları kaza eder. Nifasın 40 günü de hayzın 10 günü gibidir. Birkaç örnek verelim: 1- Bir kadın ilk do umunda, 30 kan görüp kesilse, 40 güne kadar hiç kan gelmese nifası 30 gün olur. kinci do umda, 20 kan 15 temiz ve 10 gün kan görse, kan gelmesi 40 günü geçti i için istihaza vardır. Nifası de i mez, yine 30 gün olur, 10 kanlı gün istihaza olur. 2- Do umdan sonra 5 gün kan gelip kesilse, 30 gün temiz kaldıktan sonra 5 gün daha kan gelse, aradaki 30 gün kan akmı sayılır. 40 günün tamamı nifas olur. 5 kan ve 30 temiz günden sonra 10 gün daha kan gelse, 40 günü geçen 5 kanlı gün istihaza olur. 3- Bir kadının önceki do umunda nifası 20 gün iken, ikinci do umda 5 kan, 30 temiz ve 1 gün kan sonra 15 temiz ve 1 gün kan görse, 52. Gün gördü ü kan, istihaza olur. Nifası da 20 günden 36 güne çıkmı olur. MAL K ’DE HAYZ VE N FAS: 1- Hayzın en azı yoktur. Bir damla gelse de hayz kabul edilir. En fazlası ise 15 gündür. 15 günden fazla gelirse istihaza [özür] olur. [Hanefi’de hayzın en azı 3, en fazlası 10 gündür. Bundan azı veya ço u istihazadır. Maliki’yi taklit eden kadın, Hanefi’ye göre istihaza olup da, Maliki’ye göre hayz olan günlerde namaz kılmaz, istihaza olan bu günleri daha sonra kaza eder. Mesela bir kadının âdeti 5 gün iken, 8., 12. ve 14. günleri kan görse, Hanefiye göre, âdeti yine 5’tir, kan görülen 8., 12. ve 14. günleri istihazadır. Maliki’de hayz oldu u için, bu günlerde de namaz kılmaz, ama daha sonra bu günleri kaza eder.] 2- kinci hayzın olabilmesi için, aradan en az 15 gün geçmesi gerekir. 15 gün geçmeden kan gelirse, bu hayz de ildir, istihazadır. Gusletmeden namaz kılınır. [Hanefi’de de böyledir.] 3- Ayiseden [70 ya ından sonra] gelen kan hayz de il, istihazadır. [Hanefi’de ayise ya ı 55, Maliki’yi taklit eden kadın, bu günlerde kan gelirse, namaz kılmaz; ama kesilince kaza eder.] 4- Hamileden ve do umdan önce gelen kan hayzdır. [Hanefi’de istihazadır. Maliki’yi taklit eden kadın, bu kanlı günlerde namaz kılmaz, fakat sonra kaza eder.] 5- Sezaryenle, yani karın yarılarak çocuk alınınca gelen kan nifas olmaz. [Hanefi’de nifas olur. Maliki’yi taklit eden Hanefi, burada kendi mezhebi olan Hanefi’ye uyar.] 6- Nifasta kan gelen günlerin toplamının azami süresi 60 gündür. [Hanefi’de, nifasın ba langıcından 40 güne kadar geçen temiz ve kanlı günlerin toplamıdır. Maliki’yi taklit eden, nifas âdetinden sonrasını veya nifas âdeti yoksa, 40 günden sonrasını kaza eder.] 7- Nifas görürken, 15 gün hiç kan gelmese, artık temizlenmi olur. Bu 15 günlük temizlikten sonra tekrar kan gelirse, bu kan nifas de il, hayz kanıdır. [Hanefi’de ise 40 güne kadar nifastır.] 8- Nifas kanamaları arasındaki temizlik günleri 15 günden az olursa nifas sayılır. Aradaki temizlik günleri hesaptan dü ülerek kanama günleri toplanıp 60 günü bulursa, bu durumda kadının nifası sona ermi olur. Mesela 20 kan, 7 temiz, 17 kan, 10 temiz, tekrar 23 kan görse, kan görülen günler toplamı 60’ı buldu u için, nifası sona ermi demektir. [Maliki’yi taklit eden, kadının nifas kanı 40 günü geçerse, âdetinden sonraki kan günleri Hanefi’de istihazadır, bugünlerdeki namazları kaza etmesi gerekir.] 9- Nifasta 15 gün geçmeden yine kan gelirse istihaza olur. 15 gün geçtikten sonra gelirse hayz olur. Nifas kanları arasında 15 veya daha fazla temizlik olursa, artık nifas bitmi demektir, 60 günü beklemek gerekmez. 15 veya daha sonra kan gelirse bu nifas de il, hayz kanı olur. 10- Hayz veya nifaslı kadının göbekle diz arasına çıplak olarak dokunmak caiz de ildir.

olur.

AF ’DE HAYZ VE N FAS: 1- Hayzın en azı 1 gün, en fazlası ise 15 gündür. 15 günden fazla gelirse istihaza [özür]

2- Temizlik süresi 15 gündür. 15 gün geçmeden kan gelirse, bu hayz de ildir, istihazadır. 3- 9 ya ından küçük kız ve ayiseden [60 ya ından sonra] gelen kan hayz olmaz, özür olur. 4- Nifasın azami süresi 60 gündür. Azı için bir sınır yoktur. Hamileden gelen kan hayzdır. 5- Nifas kanamaları arasındaki temizlik günleri 15 günden az olursa nifas sayılır. Nifas kanları arasında 15 veya daha fazla temizlik olursa, artık nifas bitmi demektir. 60 günü beklemek gerekmez. 15 veya daha sonra kan gelirse bu nifas de il, hayz kanı olur. 6- Hayz veya nifas sona erince, gusletmeden önce vaty haramdır. [Hanefi’de caizdir.] 7- Hayz veya nifaslı kadının göbek ile diz arasına çıplak olarak dokunmak caiz de ildir.

olur.

HANBEL ’DE HAYZ VE N FAS: 1- Hayzın en azı 1 gün, en fazlası ise 15 gündür. 15 günden fazla gelirse istihaza [özür]

2- kinci hayzın olabilmesi için, aradan en az 13 gün geçmesi gerekir. 13 gün geçmeden kan gelirse, bu hayz de ildir, istihazadır. 3- 9 ya ından küçük kız ve ayiseden [50 ya ından sonra] gelen kan hayz olmaz, özür olur. 4- Hamileden gelen kan, hayz de il, istihazadır. 5- stihazalı kadınla vaty haramdır. Di er üç mezhepte caizdir. Nifaslı kadının kırkı çıkmadıkça temizlense bile vaty caiz olmaz. Di er üç mezhepte caizdir. Hayz bittikten sonra, gusletmeden vaty üç mezhepte caiz de ildir. Hanefi’de caizdir. Hayzlı ve nifaslı kadının, avret yeri hariç, göbek ile diz arasına dokunmak Hanbeli’de caiz, afii ve Maliki’de caiz de il. Hanefi’de ise imam-ı a’zama göre caiz de il, mam-ı Muhammede göre caiz, fetva da böyledir. 6- Nifasın azami süresi Hanefi’deki gibi 40 gündür. Azı için bir sınır yoktur. 7- Nifas görürken, kan gelmedi i günler, temizdir, guslederek her ibâdetini yapar. Kan geldi i günler namazını, orucunu bırakır. 40 güne kadar böyle devam eder.

mi?

mi?

mi?

OKUYUCU SUALLER NE CEVAPLAR Hayzla ilgili sualler Sual 1: Bir kadın, temiz yatıp uyanınca kürsüfünde kan görse, hayz o anda mı olur? CEVAP: Hayz gece ba lasa bile, uyanıp gördü ü andan itibaren hayzlı olur. Sual 2: Hayzlı yatıp, uyanınca temiz oldu unu gören, yatarken mi hayzı bitmi sayılır? CEVAP: Evet Sual 3: Ramazanı tam tutabilmek ve haccı zamanında yapabilmek için ilaç almak caiz CEVAP: Caizdir. Ama geciktirmek lazım de ildir. Sual 4: Hayzlı bir kadın rüyada ihtilam olursa yıkanması gerekir mi? CEVAP: Yıkanması gerekmez, ama yıkanırsa iyi olur. Hayzı bitince tekrar yıkanır. Sual 5: Hayzlı La ilahe illa ente sübhaneke inni küntü minezzalimin âyetini okuyabilir CEVAP: Bu âyeti tesbih niyeti ile okur. Sual 6: Hayzlı iken, hlas, Felak ve Nas suresi okunabilir mi? CEVAP: Okunamaz. Sual 7: Cünüp bulunan eve rahmet melekleri girmez. Hayzlı bulunan eve de girmez

CEVAP: Hayzlı bulunan eve girer. Hayzı bitince yıkanmazsa, o zaman girmez. Sual 8: Prezervatif kullanarak veya bez sararak hayz halinde cima haram mıdır? CEVAP: Evet haramdır. Sual 9: Hayz halinde cima haramdır. Bu haramın cezası nedir? CEVAP: Hanefi mezhebinde ceza gerekmez. Sadece tevbe ve istigfar gerekir. Sual 10: Bir kadın, hayz veya nifas sebebiyle kılamadı ı namazları, kaza etse caiz midir?

CEVAP: Mekruhtur. Abdeste ba ın tamamını mesh etmek sünnet iken, ba ı yıkamak mekruh oldu u gibi, hayzlı iken kılamadı ı namazları kaza etmek de mekruh olur. (Bahr) Sual 11: Ak ama 5 dk kala hayzım kesilse, yıkanıp ikindiyi kılamasam kaza gerekir mi? CEVAP: Evet kaza etmek farzdır. Sual 13: Ö le namazının çıkmasına yarım saat varken hayzı ba layan kadın, ö leyi kılmamı sa, o namazı kaza etmesi gerekir mi? CEVAP: Bir namazın vakti çıkmadan önce hayz gören, bu namazı kaza etmez. Çünkü namazın farz olması, vaktinin sonunda temiz olmaya ba lıdır. Sual 14: (Ku luk namazına devam eden ehit olarak ölür) buyuruldu u için, ku luk kılıyorum. Dün ku luk kılarken hayz oldum. Temizlenince bu namazı kaza etmem gerekir mi? CEVAP: Ku luk da, vaktin sünnetleri gibi nafiledir. Ku luk veya sünnet kılarken hayz olan kadının, bu namazları kaza etmesi vacibdir. Ama vaktin farzını kılarken, hayz olsa kaza etmez. Sual 15: Nafile oruç tutarken hayz ba lasa, bu orucu kaza etmek gerekir mi? CEVAP: Evet kaza etmek vacib olur. Sual 16: Kefaret gerektiren bir sebeple orucum bozulsa, daha sonra hayz olsam, ne gerekir? CEVAP: Kaza gerekir, kefaret gerekmez. (Tahtavi) Sual 17: Ramazan orucunu tutarken gündüz hayz ba lasa, yiyip içmek gerekir mi? CEVAP: Evet yiyip içmek gerekir. Hayzlı iken oruçlu gibi durulmaz. Hayzlı iken oruç tutmak haram oldu u için, sabahtan ak ama kadar oruçlu gibi durmak da haramdır. Sual 18: Âdetim, 25 temiz ve 5 kan iken, bu ay, 27 temiz, 12 kan gördüm. Âdetim de i ti mi? CEVAP: Kanın 3’ü önceki âdete rastladı ı için âdet 3 güne iner. 9 gün istihaza olur. Sual 19: Âdetim 5 gün iken, 3 gün kan,1 gün temiz, 7 gün kan gördüm. Hayzım de i ti mi? CEVAP: Âdet zamanına rastlayan kan, 11 gün ve daha çok sürerse, âdetine rastlayanları hayz, gerisi istihaza olur. 3 kan, 1 temiz ve 1 kan, yani ilk 5’i âdet, geri kalan 6’sı istihazadır. Sual 20: Bir kadının âdeti 5 gün iken, 5 kan, 3 temiz, 4 kan görse, temizli i yine 26 gün olsa, kanlı günlerde namaz kılmayacak mı? CEVAP: Âdet zamanına rastlayan kan 11 ve daha çok gün sürerse, sadece âdet zamanına rastlayanları hayz, geri kalanları istihazadır. 5 kanlı gün âdet, 4 kanlı gün istihazadır. Sual 21: 8 kan, 31 temiz iken, 28. günden itibaren 13 kan görsem, âdetim de i ir mi? CEVAP: Bu 13 kanlı günün ilk 4 günü hayz olup, 9 günü istihaza olur. Sual 22: Âdeti 5 gün, temizli i 25 gün iken, 18 gün temizlikten sonra, 9 gün kan, 1 gün temiz, 2 gün kan gören kadının hayzı hangi günlerdir? CEVAP: Âdet günlerine rastlamayan ilk 7 günkü kan istihazadır. Geri kalan 2 kan, 1 temiz ve 2 kanlı gün, yani, 5 gün, âdet zamanına rastladı ı için hayzlı günlerdir. Sual 23: Âdeti 5 gün, temizli i 25 gün iken, 20 gün temizlikten sonra, 3 gün kan, 2 gün temiz, 6 gün kan gören kadının hangi günleri hayzdır? CEVAP: Âdet zamanına rastlamayan ilk 3 kan ve 2 temiz gün, yani 5 gün istihazadır. Geri kalan 6 kanlı günün ilk 5 i hayz olup, âdeti de i memi tir, yine 5 gündür. Sual 24: Âdeti 7 gün, temizli i 23 gün iken, 35 temizlikten sonra, 2 kan, 3 temiz, 6 kan olan bir kadının hayzı hangi günler olur? CEVAP: Önceki gibi yeni âdeti de ilk 7 gündür. 6 günün son 4 günü istihaza olur. Kanlı günler arasındaki 15 günden daha az olan temiz günler, kan hükmünde oldu u için, ba tan itibaren 2 kan ve 3 temiz gün hayz günüdür, 6 günün ilk 2 günü hayz, 4 günü de istihazadır. Sual 25: Âdeti 8 gün, temizli i 23 gün iken, 29 gün temizlikten sonra 4 gün kan, 2 gün temiz, 6 gün kan gören kadın, daha sonra sahih temizlik görse hayzı hangi günlerdir? CEVAP: in içinde istihaza vardır. Önceki âdeti 8 gün oldu u için yeni âdeti de ilk 8 gündür. Eskiden 24. günden 31. güne kadar kan geliyordu. imdi bu kanlı güne sadece 30 ve

31. günler yani 2 gün rastlamı tır. E er 3 gün rastlasa idi, âdeti de i ip 3 gün olurdu. 2 günü kanlı güne rastladı ı için, önceki âdeti kadar, yani 8 gün ba tan sayılır. Ba tan 4 gün kan idi, 15 günden az olan temiz günler de, kan sayıldı ı için, 2 gün de kan kabul edilir. 4 ile 2 nin toplamı 6 eder. 8 gün olması için 6 günün ilk 2 günü de ilave edilip 8 günü hayz, kalan 4’ü istihazadır. Sual 26: Hayzım 7 gün iken bu ay 8 gün oldu. Yine 21 gün temiz oldum. Âdetim de i ti mi? CEVAP: Evet yeni âdetiniz 8 gün olmu tur. Sual 27: Âdetim 6 gün iken, bu ay yine 6 gün kandan sonra 1 gün temiz ve 8. günü yine kan geldi. Ondan sonra 25 gün temiz kaldım. 8. gün gelen kan istihaza mıdır? CEVAP: 8. gün kan gelince, 7. gün de kan gelmi sayılır ve âdetiniz 8 güne çıkar. Sual 28: Âdetim 5 gün iken, bu ay 8. ve 9. günleri de kan geldi. Önceki gibi, temizli im de 23 gün sürdü. Kan gelmeyen 6. ve 7. günler, namaz kılmam gerekiyor muydu? CEVAP: Âdetiniz de i mi , 9 güne çıkmı tır. Akmayan 2 gün de akmı sayılır. Ancak âdetinizin de i ece ini bilemeyece iniz için, gusledip, o iki günde namaz kılmanız gerekirdi. imdi o iki günün âdet oldu u anla ıldı ı için kaza etmeniz gerekmez. Sual 29: Âdetim 7 günde bitmektedir. Bu ay 7 günden sonra da kan geldi ve 10 gün devam etti. 7 günlük sürenin bitiminde guslederek namaz kılabilir miyim? CEVAP: Kan 11 gün gelseydi, 7 günden sonra temiz kabul edilirdi. Tam 10 gün devam etmi se, 10 günün tamamı hayz olur. 10 günden sonra gusleder, namaz kılabilirsiniz. 10 günden önce temiz sayılmaz. Âdetiniz 10 güne çıkmı olur. Sual 30: Âdetim 5 gün iken, 3 kan,1 temiz, 8 kan görsem, hayzım de i ir mi?Temizlik aynı. CEVAP: Âdet zamanına rastlayanları hayz, gerisi istihaza olur. Buna göre, 3 kan, 1 temiz ve 1 kan, yani ilk 5 gün âdet, geri kalan 7 gün istihazadır. Sual 31: Bir kadının âdeti 5 gün iken, 5 gün kan, 3 gün temiz, 4 gün kan görse, temizli i yine 26 gün olsa, kanlı günlerde namaz kılmayacak mı? CEVAP: Âdet zamanına rastlayan kan 11 gün ve daha çok sürerse, sadece âdet zamanına rastlayanları hayz, geri kalanları istihazadır. 5 kanlı gün âdet, 4 kanlı gün istihazadır. Sual 32: 8 kan ve 31 temiz iken, 28. günden itibaren 11gün kan görsem, âdetim de i ir mi? CEVAP: Bu 11 kanlı günün ilk 4 günü hayz olup, 7 günü istihaza olur. Sual 33: Âdetim 5 gün iken, 6 kan, 14 temizlik görüp, 15. günü kan gelse, âdetim de i ir mi? CEVAP: Kan kesildikten sonra 15 gün temiz olmanız gerekirdi. Temiz olmadı ınıza göre, 6. gün gelen kan hayz de il, istihazadır. O gün kılınmayan namazları kaza etmek gerekir. E er 15 gün temizlik geçseydi, âdetiniz de i mi , 5’ten 6’ya çıkmı olurdu. Âdetiniz 5 gün iken 6. gün, 7. gün yine kan gelse, sonra 12., 13. gün kan gelse, yine âdetiniz de i mez, 5 gündür. 6 ve 7. günlerde kılmadı ınız namazları kaza etmeniz gerekir. E er 7. günden sonra 15 gün temiz olsaydınız, âdetiniz 7 güne çıkmı olurdu. Sual 34: Âdeti 5 gün, temizli i 25 gün iken, 18 gün temizlikten sonra, 9 gün kan, 1 gün temiz, 2 gün kan gören kadının hayzı hangi günlerdir? CEVAP: Âdet günlerine rastlamayan ilk 7 günkü kan istihazadır. Geri kalan 2 kan, 1 temiz ve 2 kanlı gün, yani, 5 gün, âdet zamanına rastladı ı için hayzlı günlerdir. Sual 35: Âdeti 5 gün, temizli i 25 gün iken, 20 gün temizlikten sonra, 3 gün kan, 2 gün temiz, 5 gün kan gören kadının hangi günleri hayzdır? CEVAP: Âdeti de i erek 10 güne çıkar. Sual 36: Âdeti 7 gün, temizli i 23 gün iken, 35 temizlikten sonra, 2 gün kan, 3 gün temiz, 6 gün kan olan bir kadının hayzı hangi günler olur? CEVAP: Kan, 10 günü geçti i için istihaza var. Önceki âdeti gibi yeni âdeti de ilk 7 gündür. 6 günün 4’ü istihaza olur. Kanlı günler arasındaki 15 günden daha az olan temiz günler, kan sayıldı ı için, ba tan itibaren 2 kan, 3 temiz gün hayzdır. 6 günün ilk 2’si hayz, 4’de istihazadır. Sual 37: Kur'ân elifbasını hayzlının eline alması câiz midir? CEVAP: Câizdir. Parmakla âyetlere dokunmaz. Fıkıh kitabını da ele alması câizdir

Sual 38: Hayzlı temizlenince, ölene kadar herhangi bir ayda tavaf yapabilir mi? CEVAP: Evet. Fakat geciktirmemelidir. Sual 39: Kadın özürlü iken de Safâ ile Merve arasında sa'y yapabilir mi? CEVAP: Evet. Sual 40: Apartmanımızın alt katı mesciddir. Ni an, dü ün de yapılıyor. Hayzlının girmesi câiz midir? CEVAP: Evet. Maliki’yi taklit ile ilgili sualler: Sual 1: Maliki’yi taklit eden bir kadının hayzı, her zaman 10 gün iken 13 gün devam etse, on günden sonra, orucunu tutup namazını kılması gerekir mi? CEVAP: 10 günden sonra 13 güne kadar hayz devam ederse, bu 3 gün namaz kılmaz, oruç tutmaz. Daha sonra 10 günden sonraki kılamadı ı 3 günlük namazını kaza eder. Hanefi ve Maliki’de hayz sebebiyle tutulamayan oruçlar kaza edilir. Sual 2: 6 günlük hayzım bittikten sonra 14. gün kan geldi, 16. günde yine geldi. Bu durumda Maliki’ye göre nasıl hareket etmek gerekiyordu? CEVAP: Maliki’de 14. gün gelen de hayzdır. 16.günkü istihazadır. 14. gün oruç tutmaz, sonra kaza edersiniz. 16. gün istihaza oldu u için namaz kılar oruç tutabilirsiniz. Sual 3: Âdetim 5 gün idi, imdi 7. ve 13. gün kan geldi. Maliki’ye göre ne yapmam gerekir? CEVAP: Hanefi’ye göre 7 ve 13. gün istihazadır. Maliki’ye göre ise hayzdır. Bu günler namaz kılınmaz ve oruç tutulmaz. Fakat daha sonra kaza etmek gerekir. Sual 4: stihaza kanı Maliki’yi taklit eden kadının abdestini bozar mı? CEVAP: Bozmaz. Sual 5: Maliki’ye göre de istihazalı olan günlerde, Maliki’yi taklit etmeyen kadın, istihaza kanı için Maliki’yi taklit etse, istihaza kanı abdestini bozar mı? CEVAP: stihaza kanı Maliki’yi taklit edenin abdestini bozmaz. Ba ka abdesti bozan bir sebep olmazsa, sabah aldı ı abdest ile yatsıyı kılabilir. Sual 6: Maliki’yi taklit eden kız, hayz olmaya ba layınca, kan durmadan aksa, ne yapar? CEVAP: Hanefi’de ilk 10 günü hayz, 20 günü istihaza kabul edilir. Maliki’yi taklit edince, 15 günü hayz, 15 günü istihaza kabul edilir. afii’de de böyledir. Sual 7: Maliki’yi taklit ediyorum. Her ay hayzım 3 gün iken, bu ay 11 gün sürdü. Hayzım de i ti mi? Bu günlerde namaz kılmam gerekir miydi? CEVAP: Hayz de i medi, yine 3 gündür. Ancak Maliki’yi taklit etti iniz için, 11 gün namaz kılamazsınız. Fakat ondan sonra yıkanıp 3 günden sonraki kanlı günleri kaza edersiniz. Nifas ile ilgili sualler: Sual 1 : Çocuk do madan önce, kan geliyor. Bu kan nifas mı istihaza mıdır? CEVAP: Çocuk do madan veya gövdesi görünmeden gelen kan istihazadır. Namaz vaktinin sonu ise, istihazalı yani özürlü olarak hemen namazı kılmalıdır. Sual 2 : Kefaret orucu tutuyorum. 60 gün dolmadan, çocu um olacak. 3-5 gün eksik kalırsa, kalan kısmını nifasım bittikten sonra tutabilir miyim? CEVAP: Kefaret tutarken araya hayz girerse, kalanı hayzdan sonra tutulur. Fakat Araya nifas girerse, yeni ba tan tutmak gerekir. Sual 3: lk çocukta, nifasım 25 gün idi. kinci çocukta kan, 45 gün geldi. Nifasım de i ti mi? CEVAP: Önceki nifas âdetiniz 25 gün idi. Nifasınız 40 günü geçti i için, 25 günden sonra gelen 20 günü istihaza olur. 20 günlük namazlarınızı kaza etmeniz gerekir. Sual 4: 1. çocu umda nifasım 30 gün idi. 2. çocukta kan, 35 gün devam etti. Sonra kesildi. Kırkım çıkınca daha 17 gün kan gelmedi. 30 günden sonra gelen kan, nifas mı, istihaza mı? CEVAP: 35 günün hepsi nifâs olur ve nifasınız 30 günden, 35 güne de i mi olur. Sual 5: lk çocu um do unca 23 gün kan geldi. 2. çocu umda ise, yine 23 kan gelip kesildi, 29. gün yine kal geldi. 39. günü ak am kesildi. Bu son gelen 10 gün kan istihaza mı? CEVAP: Nifastır, nifasınız 39 gün olarak de i mi tir.

Sual 6: lk çocu umda 40 gün kan geldi. Sonra 10 gün temiz oldum. 10 gün kan geldi. Ondan sonra 20 gün temiz oldum. Ne yapmam gerekir? CEVAP: 40 gün kandan sonra 15 gün temiz olmanız gerekirdi. O halde kanlı olan 10 günün ilk 5 kanlı günü istihaza son 5 günü ise hayz olur. Sual 7: lk çocu umda nifas kanı 30 gün idi. kinci çocu umda ise 30 gün kan geldikten sonra kesildi. 5 gün temiz kaldıktan sonra 7 gün daha kan geldi. Bu 7 gün de nifas mı idi? CEVAP: Kan gelmesi 40 günü geçti i için 30 günden sonra gelen kanlar istihazadır. Sual 8: Birinci ve ikinci çocu umda nifasım 30 gün sürdü. Üçüncü çocu umda kan 20 günden sonra kesildi. Bugün 28. günü hâlâ gelmiyor, cima helal olur mu? CEVAP: Bir önceki nifasınız olan 30 günü geçmeden, cima helal olmaz. Sual 9: Yeni do um yaptım. 20 gün kan geldikten sonra kesildi. u an 30. gündeyim hâlâ temizim. Önceki çocuktaki nifasımı unuttum. 20 günden sonra namaz kılmam gerekir mi? CEVAP: Önceki nifasınızı bilmeniz gerekirdi. Unuttu unuza göre, kan kesildikten sonra gusledip namaz kılmaya ba larsınız, fakat 40 gün geçmeden vaty caiz olmaz. Önceki nifasınız 21 gün olsaydı, kan kesilince gusledip namaza ba lar, 22. günden itibaren vaty caiz olurdu. Sual 10 : lk do umumdan 10 gün sonra kan kesildi, yıkanıp oruçlarımı tuttum. 20 gün sonra tekrar kan geldi. Temizlik 15 günü geçti. Oruçlarım sahih oldu mu? CEVAP: Nifasta 40 günden önce, iki kan arasındaki temizlik 15 günden fazla olsa da, yine nifas hükmündedir. Bu bakımdan tuttu unuz oruçları kaza etmeniz gerekir. Sual 11: Nifasım 20 iken, bu do umda 10 kan, 20 temiz, 13 kan geldi. Nifasım de i ti mi? CEVAP: Nifasınız 20 gündür. Çünkü kan 40 günü geçti i için kanlı olan 13 gün istihazadır. Sual 12 : Nifasım 23 gün iken, bu do umda 2 kan, 30 temiz, 3 kan ve 7 temiz 1 kan gördüm. Nifasım de i ti mi? CEVAP: Yine ba tan 23 günü nifastır. Di erler kanlı günler istihazadır. Sual 13: Önceki nifası 20 gün iken, 1 kan, 34 temiz, 1 kan, 15 temiz, 1 kan gören kadının nifası de i ir mi? CEVAP: 40 günden önce gelen son kandan sonra 15 gün sahih temizlik oldu u için, nifası de i ir, 20 günden 36 güne çıkar. (Menhelül varidin) Sual 14: 30 kan, 15 temiz, sonra tekrar 3 gün kan gören kadının nifası kaç gün olur? CEVAP: Nifası 30 gün olur. Son gördü ü 3 gün ise hayz olur. (Menhel) ddet ile ilgili sual ve cevaplar: Sual 1: Hayzlı iken bo anan kadın, kaç ay sonra ba kası ile evlenebilir? CEVAP: Hayz [ve nifas] zamanında bo amak bid'attir, haramdır. Ama yine bo amak sahihtir. Bo anmanın gerçekle ti i hayzdan de il, ondan sonra gelecek hayzdan itibaren iddet bekler. Çünkü 3 tam hayz beklemek gerekir. 3. Hayz bitip temiz olduktan sonra evlenilebilir. Sual 2: Temiz iken bo anan kadın, kaç ay sonra ba kası ile evlenebilir? CEVAP: Hanefi’de ilk temizlik ba ından, 3. hayzın sonuna kadar olan zamandır. Buna göre, 3 hayz görüp temiz olduktan sonra, iddet süresi bitmi olur. Sual 3: Kocası ölen kadın, kaç ay sonra ba kası ile evlenebilir? CEVAP: Kocanın ölümünden 4 ay 10 gün sonra evlenebilir. Sual 4: Âdetten kesilen bir kadın, bo anınca, kaç ay sonra ba kası ile evlenebilir? CEVAP: 3 ay sonra evlenebilir. Sual 5: Hamile iken bo anan kadın, ba ka birisi ile ne zaman evlenebilir? CEVAP: Do um ile iddet biter, nikah yapılabilir, ancak nifas bitmeden vaty caiz olmaz. Sual 6: Nikahlanıp, halvet olmadan, yani bir araya hiç gelmeden bo anan kadın, Ba ka birisi ile evlenebilmek için iddet beklemesi gerekir mi? CEVAP: ddet beklemesi gerekmez.

Kürtaj olandan gelen kan Sual: Kürtaj olan veya dü ük yapan kadından gelen kan, nifâs mıdır? CEVAP Dü ü ün herhangi bir uzvu, meselâ parma ı, tırna ı belli ise, bütün çocuk do urmu gibi olur. Gelen kan nifâs olur. E er hiç bir yeri belli de ilse, nifâs olmaz. Fakat üç gün veya daha fazla akarsa, hayz olur. E er hayzdan kesileli 15 gün veya daha fazla olmu sa böyledir. E er üç günden eksik kesilir ise veya daha hayz kesileli 15 gün olmamı ise, hayz de ildir. Burun kanı gibidir. Namazını kılar ve orucunu tutar. ki âdet arasında en az 15 gün temizlik hâli olur. Kan, en az 15 günlük temizlikten sonra gelip 3 günden önce kesildi inde, namaz vaktinin sonu yakla ıncaya kadar bekler. Sonra gusletmeden yalnızca abdest alıp, o namazı kılar ve önce kılmadıklarını kazâ eder. O namazı kıldıktan sonra kan yine gelirse, namaz kılmaz. Yine kesilirse vaktin sonuna do ru abdest alıp, o namazı kılar ve kılmadıklarını kazâ eder. 3 gün tamam oluncaya kadar böyle yapar. Üç gün kan gelip, normal âdet süresinden önce kesildi inde, namaz vakti sonuna kadar bekler, kan görmezse gusledip, o namazı kılar. Kılmadıklarını kazâ etmez. Normal âdet zamanı geçinceye kadar bekler. Kur’an alfabesi ve hayzlı kız Sual: Kur'an dili alfabesini hayzlı bir kızın eline alması caiz midir? CEVAP Caizdir. Parma ı ile ayetlere dokunmaz. Fıkıh kitapları da böyledir. (Hindiyye)

TEYEMMÜM

Teyemmümü gerektiren haller Sual: Teyemmümü gerektiren haller nelerdir? CEVAP Abdest almak veya gusletmek için, su bulunmazsa veya su oldu u halde kullanılması mümkün olmayan durumlarda, temiz toprak, kum, kireç ve ta gibi toprak cinsinden temiz bir ey ile Hanefi’de vakit girmeden önce de teyemmüm edilir. Di er üç mezhebde, vakit girmeden önce caiz de ildir. Teyemmümü gerektiren ba lıca haller unlardır: 1- Abdest ve gusül için temiz su bulamamak ( ehirde her zaman su aramak farzdır). 2- Su kullanmaya mani olan hastalık, su kullanınca so uktan ölmek veya hasta olma tehlikesi. 3- Suyun yanında dü man veya yırtıcı, zehirli hayvan bulunmak. 4- Hapiste olup, su kullanamamak. 5- Ölümle tehdit edilmek. 6- Yolcu olup, yanında içme suyundan fazla su bulunmamak. 7- Kuyudan su çıkarmak imkanı olmamak. Teyemmümün farzları Sual: Teyemmümün farzı kaçtır? CEVAP Teyemmümün farzı üçtür: 1- Niyet etmek. 2- ki elin içini temiz topra a sürüp, yüzün tamamını mesh etmek. 3- Elleri temiz topra a vurup, önce sa ve sonra sol kolu mesh etmek. Teyemmümün farzı ikidir, diyenlere göre. ikinci ve üçüncü farzı bir farz olarak söylenir. Teyemmümün Sünnetleri Sual: Teyemmümün sünnetleri nelerdir? CEVAP Teyemmümün sünnetleri unlardır: 1- Besmele ile ba lamak. 2- Topra a avucun içini koymak.

3- Avuçları toprak üzerinde ileri ve geri çekmek. 4- Avuçta toprak varsa, toprak kalmayıncaya kadar, iki eli, ba parmakları ile birbirine çarpmak. 5- Elleri topra a koyarken parmakları açmak. 6- Önce yüzü, sonra sa kolu, sonra sol kolu mesh etmek. 7- Abdest alır gibi, çabuk yapmak. 8- Kollarda ve yüzde mesh edilmedik yer kalmamak. 9- Teyemmümden önce, umdu u yerde su aramak. 10- Elleri, topra a vurarak, kuvvetle koymak. 11- Kolları, yukarıda anlatılan ekilde mesh etmek. 12- Parmakların arasını mesh etmek ve bunu yaparken yüzü ünü oynatmak. Teyemmümde dikkat edilecek hususlar Sual: Teyemmümde dikkat edilecek hususlar nelerdir? CEVAP Teyemmümde dikkat edilecek hususlar unlardır: 1- Abdestsiz bir kimse talebesine göstermek için, teyemmüm ederse, bununla namaz kılamaz. 2- Teyemmüm ile namaz kılabilmek için, yalnız teyemmüme niyet etmek yeti mez. Namaz için de niyet etmek gerekir. 3- Bir topraktan birkaç kimse teyemmüm edebilir. Çünkü, teyemmüm edilen toprak ve benzerleri müstamel olmaz. Teyemmümden sonra elden, yüzden dökülen toz müstameldir. 4- afii ve Hanbeli’de teyemmüm yalnız toprak ile yapılır. Di er mezheplerde, toprak cinsinden olan her temiz ey ile, üzerinde bunların tozu olmasa bile, teyemmüm edilir. Yanıp kül olan veya sıcakta eriyebilen eyler, toprak cinsinden de ildir. O halde, a aç, ot, tahta, demir, pirinç, ya lı boya sıvalı dıvar, bakır, altın, cam ile teyemmüm edilemez. Kum ile olur. nci, mercan ile olmaz. Kireç ve alçı ile yıkanmı mermer, çimento, sırsız fayans, sırsız porselen çanak çömlekle, çamur ile olur. Yalnız çamur varsa, suyu yarıdan az ise, bununla teyemmüm edilir. 5- Bir teyemmüm ile çe itli namaz kılmak caizdir. 6- Misafir, iki kilometreden az uzakta su bulunaca ını alametlerle veya akıllı, bali ve adil bir Müslümanın haber vermesi ile, çok zan etti i zaman, her tarafa do ru iki yüz metre giderek veya birini göndererek araması farz olur. Çok zan etmezse, suyu araması lazım olmaz. 7- Bir kimse, suyu sormadan teyemmüm edip, namaza dursa, sonra yanında bulunan adil bir ahıstan, su oldu unu haber alsa, abdest alıp, namazını iade eder. 8- ki kilometreden uzakta su varken, teyemmüm ile namaz kılmak caizdir. 9- E yası arasında su bulundu unu unutan, ehirde, köyde de ilse, teyemmüm ile namaz kılabilir. 10- Suyun bitti ini sanan, namazdan sonra suyunu görse, teyemmüm ile kıldı ı namazı iade eder. 11- Çölde, yollarda içmek için konulan su varken, teyemmüm edilebilir. 12- Cünüp, teyemmümden sonra, abdesti bozulsa, cünüp olmaz. Az su varsa, yalnız abdest alır. 13- Cünüp kimsenin vücut yüzeyinin yarıdan fazlası yara veya çiçek, kızıl gibi ise teyemmüm eder. Derisinin ço u sa lam ise ve yaralı kısımları ıslatmadan yıkaması mümkün ise, gusleder. Yaralı kısımları ıslatmadan yıkanamazsa yine teyemmüm eder. Teyemmüm Nasıl Yapılır? Sual: Teyemmüm nasıl yapılır? CEVAP 1- Önce cünüplükten veya abdestsizlikten temizlenmek için niyet edilir. Teyemmüm ile namaz kılabilmek için, yalnız teyemmüme niyet etmek yeti mez. badet olan bir eyi, mesela, cenaze namazı, secde-i tilavet yapmak için veya abdest için veya gusl için teyemmüm etmeye niyet gerekir.

Teyemmüme niyet ederken, abdest ile guslü ayırmaya lüzum yoktur. Abdest için niyet etmekle, cünüplükten de temiz olur. Cünüplükten temizlenmeye niyet edilen teyemmüm ile namaz kılınabilir. Abdest için ikinci teyemmüme lüzum yoktur. 2- ki kolu dirseklerinden yukarı sıvalı olarak, iki elin içini temiz topra a, ta a, toprak veya kireç sıvalı duvara sürüp, en az üç parma ı de mek üzere, iki avucu ile yüzünü bir kere mesh etmek, yani sı amak. Eli, yüzünün i ne ucu kadar yerine de mezse, teyemmüm yapılmı olmaz. Yüzü tam mesh edebilmek için, avuçlar açık ve dört parmak birbirlerine yapı ık ve iki elin iki er uzun parmaklarının uçları birbirlerine de mi olarak, avuc içleri saç kesimine koyup, çeneye do ru yava ça indirilir. Parmaklar yatay vaziyette alnı, göz kapaklarını, burnun iki yanını ve dudakların üzerlerini ve çenenin yüz kısmını iyice sı amalıdır. Bu esnada avuç içleri de yanakları sı ar. 3- ki avucu tekrar topra a sürüp, birbirine çarparak, tozu topra ı silkeledikten sonra, önce sol elin dört parma ı içi ile, sa kolun alt yüzünü, parmak ucundan dirse e do ru sı ayıp sonra, kolun iç yüzünü, sol avuc içi ile, dirsekten avuca kadar sı amak ve sonra sol ba parmak içi ile, sa ba parmak dı ını sı amaktır. Yüzü ü çıkarmak gerekir. Sonra, yine böyle sa el ile, sol kol sıvanır. El ayasını topra a sürmek gerekir. Topra ın, tozun elde kalması lazım de ildir. Abdest ve gusül için teyemmüm aynıdır. Teyemmümü Bozan eyler Sual: Teyemmümü bozan eyler nedir? CEVAP Teyemmümü gerektiren özür hali ortadan kalkınca, su bulununca, abdesti ve guslü bozan hallerde, teyemmüm de bozulur. Teyemmümle ilgili eyler Sual: Bir kimse suyu arasa ve bulamayınca teyemmüm edip namazını kılsa, sonra suyu görse, kılmı oldu u namazı iâde eder mi? CEVAP Yanında âdil biri bulundu u hâlde, su var mı diye ona sormadan teyemmüm edip namaza duran, sonra su oldu unu haber alsa, abdest alıp namazı iâde eder. Suyunun bitti ini zanneden kimse, namazdan sonra su oldu unu görse, teyemmüm ile kıldı ı namazı iâde eder. Unutup abdestsiz kılan da, abdestsiz oldu unu hatırlayınca, namazı iâde eder. Namaz vakti çıktıktan sonra hatırlarsa, kazâ eder. Kazâya bırakması kasten olmadı ı için, günâha girmi olmaz. Bir kimse suyu arasa ve bulamayınca teyemmüm edip namazını kılsa, sonra suyu görse, kılmı oldu u namazı iâde etmez veya kuyudan su çıkarmak için, kova, ip veya para ile su bulamıyan kimse, teyemmüm eder ve su bulunca, namazı iâde etmez. Sual: Sâlih bir tabibin yıkanmasını yasakladı ı hasta, gusül için teyemmüm eder mi? CEVAP Eder. Sual: Felçliyim. Teyemmüm de edemiyorum. Namaz kılmam gerekir mi? CEVAP Hizmetlerinizi yapan teyemmüm ettirir. Namazı îmâ ile kılarsınız. Sual: Abdest alamıyacak kadar hasta olan, teyemmüm mü eder? CEVAP Abdest alamıyan bir kimse, para ile de bir yardımcı bulamazsa, teyemmüm eder

NECASETTEN TAHARET

Temizli e riayet etmek Sual: Bazı kimseler, namaz kılarken sık sık burnunu karı tırıyor, yanındaki müslümanları i rendiriyor. Bazı kimseler ise camiye pis kokan çorapla, kirli elbiseyle

geliyor. Kiminin de a zı çok kokuyor. Yanında namaz kılarken, kokudan çok rahatsız oluyorum. Namaz kılan bir müslüman temizli e niçin riayet etmez ki? CEVAP Bu konulara sık sık dokunuyoruz. Tekrarı faydadan hali de ildir. Bir rükünda, bir yeri üç defa ka ımak namazı bozar. Bir rükünde burnu ile üç defa oynıyanın da namazı bozulur. Bu bakımdann neler namazı bozuyor, neler bozmuyor, ö renmek gerekir. Dinimiz, beden ve elbise temizli i yanında, çevreyi temiz tutmayı da emreder. Dinini seven, kayıran müslüma, her bakımdan örnek kimse olmalıdır. slâmiyetin erefi için de (Dinimiz temizlik esası üzerine kurulmu tur?) hadis-i erifini dü ünüp temiz olmaya çalı malıdır! A ız kokusu bir hastalıktan de ilse, temizlenmemekten ileri gelir. Pis kokularla halkı rahat etmek haramdır. Çıplak ayakla namaz kılmak Hanefide mekruhtur. Çorabı kirli olan ve temiz çorap da bulamıyan kimse, halkı rahatsız etmemek, yani haram i lememek için çorapsız namaz kılabilirse de, mekruh i lememek için daha önceden tedbir alıp, eski de olsa, temiz çorapla camiye gelmelidir. So an, sarmısak gibi pis kokulu ey yiyerek, camiye gelmek de do ru de ildir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Sarmısak yiyen, kokusu gitmeden mescidimize yakla masın, insanın rahatsız oldu u eylerden melekler de rahatsız olur.) [Taberânî] Ya lı, kirli ve pis kokan i elbisesiyle, kirli ayakla camiye gelip halkı rahatsız etmemelidir! Bazıları sigara kokusundan da rahatsız olur. Onun için a zında ve elbisesinde sigara kokanlar da temizleyip, kokuyu giderdikten sonra camiye gelmelidir. slâmiyette temizli in önemi büyüktür. Temizlik imandandır. Eshab-ı kiramdan sonra gelen ve tabiin adını alan müslümanlardan bazıları Eshab-ı kirama, (Allahü teâlâ Kur'an-ı kerimde sizi çok sevdi ini bildirip övmektedir. Bunun sebebi nedir?) dediklerinde, (Biz temizli e de çok dikkat ederdik) diye cevap verdiler. Müslümanlar, camilere, evlere ayakkabı ile girmez. Yere serili dö emeler tozsuz, temiz olur. Her müslümanın evinde banyo bulunur. Vücutları, elbiseleri, çama ırları, yemekleri hep temiz olur. Temiz olunca da mikrop ve hastalık bulunmaz. Allahü teâlâ, Kur'an-ı kerimin çe itli yerlerinde, (Temiz olanları severim) buyuruyor. (Bekara 222) Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: (Müslümanlık temizlik dinidir. Temiz olmaya çalı ın! Cennete ancak temiz olanlar girer.) [Deylemî] (Mümin pis olmaz.) [Buharî] ([Temizlenecek eyleri] iyice yıkayın, temizleyin! Temizlik imana sevkeder, iman da sahibini Cennete götürür.) [Taberânî] (Temizlik imanın yarısıdır.) [Müslim] (Namazın anahtarı temizliktir.) [Tirmizî] (A zınızı temizleyin, a zınız Kur'an-ı kerim yoludur.) [Ebu Nuaym] (Her müslüman, cuma günü kıyanmalı, misvaklanmalı ve güzel koku sürünmelidir.) [Buharî] Elleri Yıkamak (Yemekten önce ve sonra el yıkamak, zenginli e yol açar, fakirli i giderir.) [Ebu eyh] (Evinin hayrını, bereketini ço altmak istiyen, yemekten önce ve sonra, elini ve a zını yıkasın!) [ .E. eybe] (Elbiselerinizi yıkayın, fazla kıllarınızı temizleyin, di lerinizi misvaklayın, temiz, güzel giyinin! Nezafet sahibi olun!) [ bni Asakir] (Tırnaklarınızı kesip gömün! A zınızdaki yemek kırıntılarını temizleyin ve misvak kullanın! Yanıma, di leri sarı, a zı kokar vaziyette gelmeyin!) [Taberânî] Peygamber efendimiz, yanına gelen birisine, (Tırnakların ku tırna ı gibi uzamı , içi pislik doludur) buyurarak, temiz olmasını emretmi tir. (Taberânî) Dinimiz, dı temizli e böyle önem verdi i gibi, iç temizli e, kalb temizli ine de çok önem verir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: (Allahü teâlâ, sizin güzel süretlerinize, mallarınıza bakmaz. Kalb ve amellerinize bakar.) [Müslim]

[Yani Allahü teâlâ, insanın yeni, temiz elbisesine, hayrat ve hasenatına, malına, rütbesine bakarak sevab vermez. Bunları ne dü ünce ile yaptı ına, yani niyetine bakarak sevab veya azab verir.]

Necaset

stinca Sual: stinca nedir? CEVAP Önden ve arkadan necaset çıkınca, bu yerleri temizlemeye istinca denir. Gaz, ta çıkınca temizlemek, yani tahâretlenmek gerekmez. stincâ, sünnet-i müekkededir. Yahu tuvalette abdest bozulduktan sonra erkek ve kadının, su ile, önünü ve arkasını idrar ve pislikten temizlemek sünnettir. stinca yaparken Sual: Hac yolcu unda, kadınların erkeklerin yanında abdest almaları uygun mudur? CEVAP Harama önem vermemek çok tehlikelidir. Ba kasının yanında, avret yerini açmadan su ile istinca yapamayan kimse, pislik fazla olsa bile, su ile istincadan vaz geçer. Avret yerini açmaz. Namazı öyle kılar. Açarsa, haram i ledi i için fâsık olur. Tenha bir yer bulununca su ile istinca yapar ve namazını iade eder. Gusledecek kimse de tenha yer bulamazsa, teyemmüm eder. Çünkü bir emri yapmak, bir haram i lemesine sebep olursa, haram i lememek için, o emir terk edilir, yapılmaz. (R. Muhtar) stibra Sual: stibra nedir? CEVAP stibra, idrar yolunu idrardan temizlemek demektir. Erkeklerin yürüyerek, öksürerek veya sol tarafa yatarak istibra etmesi, yani idrar yolunda damlalar bırakmaması vaciptir. drar damlası kalmadı ına kanaat gelmeden abdest almamalıdır. Bir damla sızarsa, hem abdest bozulur, hem de çama ır kirlenir. Çama ıra avuç içinden az sızarsa, abdest alıp kıldı ı namaz mekruh olur. Çok sızarsa, namaz sahih olmaz. stinka Sual: skinka nedir? stinka, idrar yolunda idrar kalmadı ına veya vücutta necaset kalmadı ına kalbinin mutmain olması demektir. Necaset yerini bulamayan Sual: Elbisenin bir yerine necaset bula sa, sonra da bu yeri bulamayan ne yapar? CEVAP Elbise veya vücudun bir yerine necaset bula sa, bu yeri bulamazsa, zannetti i yeri yıkasa temiz olur. Namazdan sonra meydana çıksa namazı iade etmez. (Hadika) Üstü necasetli çocuk Sual: Namazda, secdede iken küçük çocu um üstüme bindi. Üstü necasetli idi. Mahzuru var mıdır? CEVAP Çocuk, kendili inden kuca a oturur, sırta binerse, üstü kirli de olsa namaza mani de ildir. Kirli, yani necasetli çocu u, sırta sararak namaza durunca, namaz sahih olmaz. Çocu un, üstünde ba ında necaset yoksa namaza mani olmaz. (R. Muhtar) Ya ayakla necis yerde yürümek Sual: Ya ayakla necis yerde yürünse, yer kuru ise ayaklar necis olur mu?

CEVAP Ya ayakla necis yerde yürünse, yer kuru ise ayaklar necis olmaz. Elbisenin veya vücudunun bir yerine necaset bula sa, burayı bulamayıp, zannetti i yeri yıkasa, necaseti temizlemi kabul edilir. Hatta namazdan sonra necasetli yer meydana çıksa, bir kavle göre kıldı ı namazı iade etmesi gerekmez. Vesveseliler, bu hükümle amel edip vesveseden kurtulmaya çalı malıdır. Kuru Temizleme Sual: Necaset bula ı ı olmayan bir elbise ile, kanlı ve idrarlı bir elbise kuru temizlemede temizlenir mi ve ötekileri kirletir mi? Yani kuru temizlemeciye verdi imiz necaset bula mamı elbise ile namaz kılabilir miyiz? CEVAP Kuru temizlemede sadece kirler temizlenir. Yıkanmadıkça idrar ve kan temizlenmi olmaz. Fakat idrarlı elbise di erlerini kirletmez. Yani kuru temizlemeciye verdi imiz necaset bula mamı elbise ile namaz kılmamızda mahzur olmaz. Dinde zan ile hüküm verilmez. Kâfirlerin elbiselerine idrar ve arap bula mı olma ihtimali kuvvetlidir. Buna ra men dinimiz, kâfir elbisesini yıkamadan, o elbise ile namaz kılınabilece ini bildiriyor. (E bah erhi) Dinimizin emri böyle iken, kuru temizlemeciye verilen temiz elbise ile namaz kılınmayaca ını veya kesin bilgi olmadan gıdaların içinde, necis madde bulundu u için yenmeyece ini söylemek halkı huzursuzlu a sevk edece i, fitneye sebep olaca ı için günahtır. Elbisesinin tamamı necis olan Sual: Elbisesinin tamamı necis olan, namazını kaçırmamak için çıplak mı kılar? CEVAP Üstünde namaza mani olacak kadar necaset bulunan kimse, temizlemesi mümkün de ilse, o haliyle kılar, çıplak kılmaz. Bilahare temizleme imkanı olsa veya temiz elbise bulsa, artık kıldı ı namazı iade etmez. Hatta temizleme imkanı olsa; fakat yabancılar bulunsa, temizlemeden namazını kılar. Çünkü ba kalarının yanında avret yerini açmak nehyedilmi tir. Necaseti temizlemek ise emredilmi tir. Emir ile nehy bir araya gelince nehye uyulur. (Merakılfelah)

mi?

Necasetle namaz kılmak Sual: Namazdan sonra elbisemizde necaset görsek, namazımızı iade etmemiz gerekir

CEVAP Necasetle kılınan namaz kabul olmaz. Necaset olup da, bilmese kabul olur. Necaset oldu unu namazdan sonra görse, kaza etmek gerekmez diyen âlimler de olmu tur. Resulullah efendimiz, namaz içinde, nalınını çıkarıp namaza devam etti. Namazdan sonra , nalınını niçin çıkardı ını soranlara (Cebrail aleyhisselam, nalınımın kirli oldu unu haber verdi i için çıkardım) buyurdu ve namazı kaza etmedi. [Nalın altı deri, üstü açık terli e benzer bir giyecektir.]

Ruj ve Necaset Sual: Ruj ve ojede plasenta kullanıldı ını, imalinde çalı an birkaç yetkili a ızdan i ittim. Rujlu ve ojeli iken namaz kılmak uygun olur mu? CEVAP malinde çalı an yetkililer söyledi ine göre, ruj ve ojede necis madde var demektir. Namaz kılarken necis oldu undan, ruj ve ojeleri çıkarmak gerekir. Ojenin altına su da geçmez. Ojeli iken alınan abdest de sahih olmaz. drar ve Kan Sual: Çama ıra sıçrayan birkaç damla idrar, namaz kılmaya mani midir?

CEVAP drar gibi sıvı necasetlerde, açık el ayasındaki suyun yüzü geni li i kadar bir satıhta necaset bulunursa, namaz kılmak tahrimen mekruh olur, yıkamak vaciptir. Bu miktardan fazla ise yıkamak farzdır. Bundan az ise yıkamak sünnettir. (Halebi) drar kaçıran Sual: Namazdan sonra, necaset bula an yer meydana çıksa, o namazı iade etmek gerekir mi? drar kaçıran fakat özür sahibi olmıyan nasıl hareket eder? CEVAP Elbisenin bir yerine necâset bula sa, bu yeri bulamasa, zannetti i yeri yıkasa temiz olur. Namazdan sonra, necâset bula an yer meydana çıksa, namazı iâde etmez. drâr kaçıran, fakat özür sâhibi olmıyan kimse, temiz olarak ba ladı ı bezde ya lık görür, ne vakit damladı ını bilmezse, gördü ü anda damladı sayılır. üphe eden kimse, namaza dururken beze bakar. Ya lık görür ise, yeniden abdest alır. Namazda iken üphelenirse, selâm verince hemen bakıp, damlamı görür ise, namazını iâde eder. Selâmdan birkaç dakîka sonra bakıp görürse, namazını abdestli kılmı sayılır. Mestte necaset Sual: Mestte namaza mani olacak necaset varsa ne yapılır? CEVAP Mestte namaza mani olacak necaset varsa, temizlemek farzdır. Meshetmekle necaset temizlenmi olmaz. Yıkamak gerekir. Tahta yıkamak Sual: Necis tahta, yıkanmakla temiz olur mu? CEVAP Evet. Kan ve idrar bula mı ten Sual: Kan ve idrar bula mı teni silmek kâfi midir? CEVAP Yıkamak gerekir. Necaset temizlerken vesveseden sakınmak Sual: Kir, necis midir? Necasetli çama ırları yıkamakta sayı var mıdır? Sıkılmayan, necaseti emen halı gibi e ya nasıl yıkanır? Necasetli i kembe nasıl temizlenir? CEVAP Necâset bula mamı çama ırlar, kirden temizlemek için yıkanır. Kir, necis de ildir. Bir defa yıkansa da olur veya hiç yıkanmasa da yine necis de ildir. Necâsetli çama ırları yıkamakta belli bir sayı yoktur. Bir defa yıkayınca çıkarsa kâfidir. Necâset giderildikten sonra renk ve koku kalsa da, zararı olmaz. Sıcak su ile veya sabunlu, deterjanlı su ile yıkamak lâzım gelmez. Çocuk bezi yıkanmı naylon le ende temiz çama ırları yıkamakta mahzûr yoktur. Görülmiyen necâsetler, meselâ idrar, kan bula mı çama ırlar, le ende veya çama ır makinasında yıkanırken, bir defa yıkamakla temizlendi i zannedilirse kâfi olur. Yıkarken, makinadaki su ve di er e ya necis olmaz. Temizlendi inde üphe eden üç defa yıkar ve her yıkayı ta sıkar. Irmakta veya muslukta yıkanan bir eyi sıkmak lâzım de ildir. (Halebî) Büyük oldu u için sıkılmıyan halı gibi necâseti emen e yâ, her yıkayı ta, su damlaması kesilinceye kadar beklenir. Böyle üç defa yıkayınca temizlenmi olur. Sıkılması, fırçalanması gerekmez. drarlı bir halıyı, halı yıkama makinası ile kısa fasılalarla üç defa halının yüzü, üç defa da arka yüzü yıkanırsa temiz olur. Üstünde seccâdesiz namaz kılınır. Kir için bir defa yıkamak kâfidir. Vesvese etmek do ru de ildir. drarlı, kanlı çama ırları temiz çama ırlarla beraber yıkamakta mahzûr yoktur. Hadîs-i erîflerde buyuruldu ki: (Vesvese eytandandır. Necâset temizlerken, vesveseden sakının!) [Tirmizî]

(Öyle bir zaman gelecek ki, temizlikte titizlik gösterip, dinde haddi a anlar çıkacaktır.) [Ebû Dâvüd] Abdestten sonra, “Acaba ba ımı mesh ettim mi?” veya “Abdestim var mı?” diye üphe etmek, namaz kıldıktan sonra “Elbisem temiz mi idi?” veya “ ftitâh tekbîrini almı mıydım?” gibi üphe vâki olan kimse, yeniden abdest almaz, elbisesini yıkamaz, namazını iâde etmez. (Halebî, Tahtâvî) Otomatik çama ır makinaları, el ile yıkanandan daha iyi yıkamaktadır. Birkaç defa ayrı sular ile yıkadıktan sonra, birkaç defa da ayrı sular ile durulamaktadır. ( âfi’î mezhebinde, çama ır makinası ile yıkanan çama ırlar temiz olmaz) diyenlere itibar etmemelidir. Çünkü insanın sıktı ından daha fazla sıkmakta ve kurutmaktadır. Necâsetli i kembe de, üç defa so uk su ile yıkanınca temiz olur.