Kasaysaysayan Ng Wika_reviewer 5f4z5l

FIL1: MGA BATAS, KAUTUSAN, MEMORANDUM AT SIRKULAR NA MAY KINALAMAN SA WIKANG PAMBANSA 1. Artikulo XIV, pangkat 3 ng Saligang Batas (1935) “…ang kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang wikang pambansa na ibabatay sa isa sa umiiral na katutubong wika” 2. Batas Komonwelt 184 (1936) Lumikha ng isang lupon at itinatakda ang mga kapangyarihan nito, kabilang na rito ang pagpili ng isang katutubong wika na siyang pagbabatayan ng wikang pambansa. 3. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 (1937) Ipinahayag na ang Tagalog ang siyang pagbabatayan ng wikang pambansa ng Pilipinas. 4. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 236 (1940) Nagbigay pahintulot sa paglimbag ng isang diksyunaryo at ng balarila ng wikang pambansa sa mga paaralan, pambayan man o pribado. 5. Batas Komonwelt Blg. 570 (1946) Pinagtibay na ang wikang pambansa ng Pilipinas ay maging isa sa mga wikang opisyal ng Pilipinas. 6. Proklama Blg. 12 (1954) Nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay na nagpapahayag ng pagdiriwang ng Linggo ng Wika simula Marso 29 hanggang Abril 4 ayon sa mungkahi ng Surian ng Wikang Pambansa. 7. Proklama Blg. 186 (1955) Nilagdaan ni Pang. Magsaysay at sinususugan ang Proklama blg. 12, 1954. Itinatakda ang pagdiriwang ng Linggo ng Wika simula sa ika-13 hanggang ika-19 ng Agosto taun-taon (sa kasalukuyan, ito ay Buwan ng Wikang Pambansa). 8. Kautusan Pangkagawaran Blg. 7 s. 1959 Nilagdaan ni Kalihim Jose E. Romero at itinagubilin na kailanman at ang tinutukoy ang wikang pambansa, ang salitang Pilipino ay siyang itatawag. 9. Kautusang Pangkagawaran Blg. 24, s. 1962 Nilagdaan ni Kalihim Alejandro Roces at nag-uutos na simula sa taong-aralan 1963-64, ang mga sertipiko at diploma ng pagtatapos ay ipalimbag sa wikang Pilipino. 10. Kautusan Tagapagpaganap Blg. 60, s. 1963 Nilagdaan ni Pang. Diosdado Macapagal na nag-uutos na awitin ang Pambansang Awit sa titik nitong Pilipino. 11. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 s. 1967 Nilagdaan ni Ferdinand Marcos at nagtatadhana na ang lahat ng edipisyo, gusali at tanggapan ng pamahalaan ay pangalanan sa Pilipino. 12. Memorandum Sirkular Blg. 172 (1968) Nilagdaan ni Kalihim Tagapagpaganap Raphael Salas at ipinag-uutos na ang mga “letter head” ng mga tanggapan ng pamahalaan ay isusulat sa Pilipino, kalakip ang kaukulang teksto sa Ingles. Ipinag-utos din na ang pormularyo sa panunumpa sa tungkulin ng mga pinuno at kawani ng pamahalaan ay sa Pilipino gagawin. 13. Memorandum Sirkular 199 (1968) Itinatagubilin ang pagdalo sa seminar sa Pilipino ng mga kawani ng pamahalaan. Ang seminar ay idaraos ng Surian ng Wikang Pambansa sa iba’t ibang purok linggwistika ng kapuluan. 14. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 187 (1969) 1

Nilagdaan ni Pang. Marcos at nag-uutos sa lahat ng kagawaran, kawanihan, tanggapan at iba pang sangay ng pamahalaan na gamitin ang wikang Pilipino hangga’t maaari sa Linggo ng Wikang Pambansa at pagkaraan man nito sa lahat ng komunikasyon at transaksyon. 15. Memorandum Sirkular Blg. 384 (1970) Pinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap Alejandro Melchor na nagtatalaga ng mga may kakayahang tauhan upang mamahala ng lahat ng komunikasyon sa Pilipino sa lahat ng kagawaran, kawanihan, tanggapan at iba pang sangay ng pamahalaan kabilang ang mga korporasyong pag-aari o kontrolado ng pamahalaan.

16. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 304 (1971) Nilagdaan ni Pang. Marcos na nagbabalik sa dating kayarian ng Surian ng Wikang Pambansa at nililiwanag ang mga kapangyarihan at tungkulin nito.

17. Atas ng Pangulo Blg. 73 (1972)

Nilagdaan ni Pang. Marcos at nag-aatas sa Surian ng Wikang Pambansa na isalin ang Saligang Batas sa mga wikang sinasalita ng may limampung libong (50,000) mamamayan alinsunod sa probisyon ng Saligang Batas Art. XV Sek. 3.

18. Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 (1974) Nilagdaan ni Kalihim Juan L. Manuel ng Kagawaran ng Edukasyon at Kultura, na nagtatakda ng mga panuntunan sa pagpapatupad ng patakarang bilinggwal. 19. Kautusang Pangkagawarang Blg. 22 (1978) Nilagdaan ng Kalihim Juan L. Manuel ng Edukasyon at Kultura na nagtatadhana na ang Pilipino ay bahagi na nang kurikulum na pangkolehiyo. Simula sa unang semestre ng taong 1979-1980, ituturo ang anim na yunit ng Pilipino sa kolehiyo: Pilipino I (3 yunit) Sining ng Pakikipagtalastasan (Communication Arts) at Plipino II (3 yunit) Panitikang Plipino; Pahapyaw na Kasaysayan at mga Piling Katha (Surveys and Readings of Literature in Pilipino).

20. Kautusang Pangkagawaran Blg. 81 (1987) Nilagdaan ng Kalihim Lourdes R. Quisumbing ng Edukasyon, Kultura at Isports na nagtatakda ng bagong alpabeto at patnubay sa pagbaybay ng wikang Filipino.

21. Kautusang Pangkagawaran Blg. 21 (1990) Pinalabas ng Kalihim Isidro Cariño ng Edukasyon, Kultura, at Isports nagtatagubilin na gamitin ang Filipino sa pagbigkas ng panunumpa ng katapatan sa Saligang-Batas at sa bayan natin. 22. Proklamasyon Blg. 1041 Nagpapahayag ng taunang pagdiriwang tuwing Agosto 1-31 bilang Buwan ng Wikang Pambansa na nilagdaan nina Pangulong Fidel V. Ramos at Kalihim Tagapagpaganap Ruben Torres. Pamilya ng Wika:

Polynesian

Malayo-Polynesian

Melanesia

Malayo (Filipino)

1,500 ~ salitang-hiram sa Intsik 1,500 ~ salitang-hiram sa Ingles 5,000 ~ salitang-hiram sa Kastila 700 ~ bilang ng mga panlapi sa Tagalog 30,000 ~ bilang ng mga salitang-ugat sa Tagalog 2

BAKIT WIKANG TAGALOG ANG NAKATUGON SA KAUTUSANG TAGAPAGPAGANAP BLG. 134? 1. pinakamarami ang gumagamit 2. gamitin sa punong lungsod ng Pilipinas (Maynila) 3. pinakamaraming talasalitaan 4. madaling pag-aralan at bigkasin 5. kahalintulad ng maraming dayalekto Mga Teorya ng Pinagmulan ng Wika 1. ding-dong – Ito’y haka na ang bawat bagay sa mundo ay may kasama o kaugnay na tunog gaya ng kampana. 2. bow-wow – ginagaya ng tao ang mga tunog ng kalikasan 3. pooh-pooh – nagsisimula sa silakbo ng damdamin o sa pagbulalas ng pagtataka, takot, galak, at iba pa. 4. yum-yum – nagsasaad na ang tao ay tumutugon sa pamamagitan ng pagkumpas sa alinmang bagay na nangangailangan ng aksyon. Ang bahagi ng pagtugong ito ay ginagawa sa pamamagitan ng bibig – ayon sa pagkaposisyon ng dila sa guwang ng bibig. 5. yo-he-ho – ang wika ay nagsimula sa indayog ng awitin ng mga taong nagtatrabaho nang sama-sama KAANTASAN NG WIKA 1. PAMBANSA - ~ mga salitang ginagamit sa mga aklat pangwika at panturo sa lahat ng paaralan  kapangyarihan  gantimpala  rebulto  bahay  manggagawa 2. PAMPANITIKAN ~ mga salitang gamitin ng mga manunulat sa kanilang mga akdang pampanitikan  magpakadalubhasa  pantas  karalitaan  wagas 3. LALAWIGANIN ~ mga salitang gamitin sa mga partikular na pook o lalawigan  magayon  ayayaten  mabalaho  turupya; kallid  pirak (Bk) 4. KOLOKYAL ~ mga pang-araw-araw na salita na ginagamit sa mga pagkakataong impormal  nasa’n (nasaan)  pa’no (paano)  kelan (kailan)  sa ‘kin (sa akin)  meron (mayroon) 5. BALBAL ~ nagmula sa iba’t ibang pangkat upang magkaroon ng sariling codes 3

      

oblo damatan tsikot jokla alaws chicha jinggle

4