Draalnoot Vir 'n Janfiskaal 3g2q1z

HENRY JACK CLOETE

Queillerie

1

Jamie Kitshoff oorweeg die oorblywende oomblikke. Hy stap met ’n gemaklike pas teen die berg se helling op. Die vroegoggend is vars en bytend, die soort wat ’n diep teug van lug noodsaak, asook die waardering van hoe geanimeerde en niegeanimeerde dinge hulself gelyk in een stem kan aankondig. Dit is presies wat Jamie vanmôre doen. Die uitgerekte teug sou na enigiemand se standaarde indrukwekkend lank wees. Die oopmondglimlag op sy gesig is soos dié van ’n tweejarige, borrelend van die ontdekkingsdrang. Hy staan ’n geruime tyd stil en kyk teen die helling op. Sy bestemming is nie meer ver nie. Hy het gekies om in te stap by ’n bekende staproete se eindpunt, waar die laaste houttrappe op die stil kusdorp se strand uitloop. By die klein herberg waar hy oorgeslaap het, het hy reeds voor sonsopkoms opgestaan, daarna suutjies met sy rugsak tot in die straat gestap en strand toe gemik. Die uitgang van die staproete se eindpunt was moeiliker om te vind as wat hy vermoed het, goed versteek langs die strandmeer. Eers nadat hy onsuksesvol teen ’n paar bobbejaanpaadjies probeer uitklouter het, het hy besef daar móét ’n eenvoudiger pad wees, stappers sal mos onmoontlik teen só ’n steil bult wil afgly ná dae se moordende stap. Vir die dertigjarige Jamie sou dit beslis moordend wees. Hy het homself nog nooit as vet-vet beskou nie, maar ook nie die soort maer-vet wat getuig van ’n ongewone lewe met wisselvallige eet-, drink- en dwelmgewoontes nie. Rock star maer-vet, het hy nog in ’n stadium gehoop. Maar nee. Iewers tussen maer-vet en vet-vet sou sy lyf moes hang. Hy glimlag. Vanoggend voel hy nie ongemaklik in sy liggaam nie. Hy vryf deur sy kort vaalbruin hare. Sy regtervoet plaas hy berekend teen ’n klip aan die regterkant van die paadjie, sy hande bol hy in vuiste en werp hulle met reguit arms die lug in.

“Hallo, wêreld!” roep hy, so luid as wat sy stem hom toelaat. ’n Voëltjie of twee vlieg kwetterend weg. Die akoestiek van die see se gestamp teen die strand verdrink sy stem vinnig. Hy lag vir sy lawwe uitgelatenheid, skud sy kop en tree vorentoe. Hy bereik ’n punt waar die geplaveide paadjie wegswenk van die krans af. Tog lei ’n betreklik duidelike voetpaadjie na dié uitkykpunt. Walvisse in die winter, het hy iewers gelees. Hy beweeg doelgerig tot by die punt van die krans. Die helderheid van die oggend buig tydsaam oor die oseaan. Hy hyg effens terwyl hy sy rugsak afhaal en voor hom neersit. Die meeste van die besittings wat hy saamgebring het – ’n tandeborsel en tandepasta, ’n draagbare pinball-speletjie, ekstra onderklere (uit gewoonte ingepak) en sy eie handdoek – het hy sommer by die herberg gelos. Sy motor, ’n ou Volkswagen Kewer wat hy by sy pa geërf het, staan ook nog buite die herberg. Dit is net die klere aan sy lyf, ’n waterbottel en, in die rugsak, ’n skootrekenaar en ’n notaboek wat hy by hom het. Hy haal die notaboek uit en bestudeer vlugtig die woorde wat hy die vorige aand op die voorste bladsy gekrap het. Hy probeer dit memoriseer. Dan bedink hy hom, glimlag en skud weer sy kop. “Dit is mos nie die idee nie, Jamie,” sê hy goedig aan homself. Die skootrekenaar is lig wanneer hy dit uit die rugsak haal en aanskakel. Hy gaan sit kruisbeen en timmer vaardig aan die sleutelbord. Dan verskyn dit op die skerm – die tuisblad van Fermata.com. Hy het dié webwerf al telkemale besoek, maar dié is die belangrike slag. Die oënskynlike sterk internetspoed is ’n verligting – hy was onseker of daar genoegsame ontvangs op hierdie punt sou wees. Hy vind die record and -funksie. Net langs dié opsie lê die toetsfunksie. Hy klik daarop en meteens tuur sy eie gesig na hom terug – nie te naby nie, maar digby genoeg vir sy gesigsuitdrukkings om duidelik te wees. Hy glimlag en die gesig op die skerm doen dieselfde, asof in ’n vriendelike ontmoeting. Jamie is tevrede.

Hy staan op, met die rekenaar steeds in sy hande. Hy stap na die punt van die krans, kyk na die strand ver na benede. Met die rekenaar en dié se ingeboude kamera wat in die vou van sy linkerarm na hom gedraai is, werk hy handig met sy regter-wysvinger tot die pyltjie op die record and -funksie tot rus kom. Hy voel ’n skimp van ’n bries in sy hare. Hy klik op die opsie en sien onmiddellik weer sy eie gesig op die skerm, met die helderblou lug agter hom. Hy glimlag. Dan spring hy. “What I want to say, is this!” roep hy vinnig teen die wind terwyl hy val. “I … I want …” Hy voel ’n koue beklemming. “Wag … wag, ek wil oor begin!” Hy gil van pyn wanneer sy regtervoet die punt van ’n rots tref. Die rekenaar glip uit sy hande en val na onder. Jamie tuimel soos ’n swaar strandbal deur die rotse. Hy was nie hierop voorbereid nie, hy het gemik na ’n enkele, suiwer trefslag teen die strand. Sy laaste gedagte, net voor sy voorkop teen die punt van ’n skerp rots klap, is dat hy sy trajek beter moes beplan het. Sy verminkte liggaam val uiteindelik slap van die laagste rots tot op die strand, skaars vyf meter van waar die skootrekenaar tot ruste gekom het. Op die skerm is sy bebloede gesig duidelik sigbaar – sy oë wawyd oop. ’n Druppel bloed val van die oop wond aan sy voorkop tot op die strand. ’n Geluid klink op uit die skootrekenaar se luidspreker. complete, vertoon die skerm.

Klets met Caroline se regisseur stut sy ken teen sy vuis. Vanuit die klein kamer agter die gehoor is hy in beheer. Hy laat die video van Jamie Kitshoff se dood so lank moontlik loop, tot op die grens van ondraaglikheid. “En … pause,” sê hy aan sy assistent, Gerhard.

“Dis nou al ’n tyd lank op pause.” “Wat?” Hy kyk op. Sowel Caroline as haar gas sit geduldig in hul pienk stoele en wag vir die video om ten einde te loop sodat sy hom met vrae kan bestook. Aangesien Jamie egter dood was en by implikasie nie veel beweeg het op die skerm nie, het niemand op die regte punt – wanneer die video tot stilstand gebring is – gereageer nie, aangesien niemand besef het dit is die punt nie. “Fuckit,” mompel die regisseur en leun na sy mikrofoon. “Caroline, praat!” Caroline hou ’n vinger teen die gehoorstuk in haar linkeroor. Haar program is gewoonlik bloot ’n plek waar glimlaggende bekendes oor hul jongste projekte kom klets. Hier en daar ’n jong entrepreneur, ’n opkomende sportster en dies meer. Altyd glimlagte, niks morbieds nie – daarom kan sy geen vat kry aan Daniël Roberts se besluit om sy eerste openbare verskyning eksklusief op háár program te maak nie. Waarom sal ’n man soos hy in die eerste plek bewus wees van Klets met Caroline se bestaan? Al is dit landwyd en onder alle demografiese groepe een van die land se gewildste televisieprogramme … Die regisseur was vroeër bekommerd dat verskeie nuwe elemente in die gehoor sal wees vir hierdie episode, elemente wat nie enigsins anders in die program sou belangstel nie. Maar die vervaardigers het hom verseker dat al die gehoorlede seisoenkaartjiehouers is. Die kykergetalle, het die vervaardigers gesê, sal alle vorige rekords oortref. Daar was ook heelwat buitelandse belangstelling vir uitsaairegte, wat die vervaardigers uit hul nate gehad het. Dit sou ’n eerste wees vir dié program. Dit is slegs een van talle redes waarom Caroline nou buitengewoon op haar senuwees is. Sy betrag die man wat op die stoel oorkant hare sit. Veertig, min of meer. Dit lyk of hy nie veel moeite gedoen het om homself netjies te maak vir die geleentheid nie. Sy donkerbruin hare, wat los oor sy nek en ore tot op die kraag hang, dui plek-plek op gryswording en die lengte van sy stoppelbaard val aan die verkeerde kant van modieus. Sy arms is op ’n ietwat uitdagende wyse oormekaar gevou, knus in ’n gemaklike bruin ferweelbaadjie. Sy sluk swaar en wonder onmiddellik of dit hoorbaar was in haar kraagmikrofoon. Sy stry teen haar natuurlike instink om breed te glimlag en skenk met veel moeite geboorte aan ’n frons.

“Meneer Roberts,” sê sy, “ons het pas gekyk na een van die vele video’s wat al na jou webwerf opgelaai is. Hierdie Fermata.com. So baie video’s van jong mense, ou mense, elkeen van hulle ’n pragtige en unieke individu …” Met die laaste sinsnede moet sy weer haar instink om breed te glimlag onderdruk. “… wat hul eie selfmoorde dokumenteer vir die genot van sommige kykers. Ek wil weet: hoekom?” Dit was heel goed, dink sy. Die man wat oorkant haar sit, lyk egter onbeïndruk. Sy helderblou oë dra ’n boodskap van effense meerderwaardigheid oor, sy stywe glimlag dui aan dat hy niks hoef te bewys nie, maar sou kón indien dit sou nodig wees. Vir ’n vlietende oomblik is Caroline verlief. “Hoekom wát, Caroline?” vra hy. “Hoekom … hoekom doen jy dit? Hierdie webwerf. Moedig dit mense nie aan om selfmoord te pleeg nie? Hoekom sal ons dít wil hê? Hoekom sal ons wil hê mense soos hierdie jong man moet hulself doodmaak vir geen klaarblyklike rede nie?” Daniël verskuif effens in die groot stoel. Sy voel sy het ’n aar raak geboor. “Wel, om regverdig te wees,” antwoord hy, “julle het nie juis die beste video gekies om as voorbeeld hier op te sit nie.” Sy voel aan hoe hy die beëindiging van die kort dog swanger stilte beplan. “Die meeste van die video’s,” gaan hy voort, “bevat veel meer as dit, soos jy sou geweet het as jy die moeite gedoen het om daarna te kyk of om enige van die inligting op die site te lees. Die genot van sommige kykers, sê jy? Dis meer as net sommige, en genot is net een van die beoogde reaksies, en beslis nie die belangrikste een nie. Hoekom sal jy op genot fokus?” Caroline het nie dié reaksie verwag nie, maar haar selfvertroue is aan’t terugkeer. “Wel, meneer Roberts, waarop sou jý gefokus het?” Hy leun na vore. Hy sug en onderdruk blykbaar ’n mate van frustrasie. Dan kyk hy op. “Dis die punt!” roep hy skielik uit en slaan sy regterpalm teen die pienk

stoel se armleuning. “Dit gaan nie daaroor om op een ding te fokus nie. Dit is … groter as die som van die dele. Jy kan nie te veel op enigiets fokus nie. Dit verydel die doel.” “Wat ís die doel dan, Daniël?” vra sy vinnig. Sy hoor die stem van die regisseur in haar oor fluister: “Chill bietjie, chill bietjie.” Sy onthou dat hulle besluit het om die gesprek nie te filosofies te laat raak nie, aangesien dit die program se lojale gehoor mateloos verward en verwyderd kon laat. Nietemin was sy nog nooit só skielik só nuuskierig oor waarheen iets lei nie. Die vervaardigers wat navorsing oor Daniël en Fermata.com gedoen het, het nagelaat om haar in te lig oor die ondefinieerbare sjarme van die man en die verskynsel. Maar dan, oor die man was bitter min bekend, tot nou. Dit was immers nog nooit bekend wié die webwerf bestuur nie, ondanks (of, bes moontlik, te wyte aan) die wêreldwye belangstelling. Sy ignoreer die regisseur se bevel. “Wat is die punt daarvan om te kyk na hoe ander mense uit vrye wil doodgaan? Een of ander vorm van projeksie?” Die stem in haar oor klink weer op, meer dringend: “Projeksie? Wat de fok, Caroline? Chill!” Daniël kom steeds geïrriteerd voor. Hy haal diep asem en sak terug in sy stoel. “Jy kan nie daarop fokus nie. Dit fokus op jóú.” Sy kan in sy oë sien hy vermoed hierdie stelling sal die gehoor én haar wat Caroline is geheel en al ontgaan. Hy gaan egter voort: “Laat my toe om ’n video te kies, Caroline – ek sal vir jou een wys wat jou ’n idee sal gee.” Caroline het dié verwikkeling ook nie verwag nie. Die aard van televisie laat nie in die algemeen ’n afwyking van koers toe nie. Wanneer sy dit die nodigste het, is die stem in haar oor skielik afwesig. Nie dat Daniël nou gekeer kan word nie. Hy het reeds beheer oorgeneem van die skootrekenaar op die koffietafel, van waar die beelde op die groot skerm geprojekteer word. Hy hamer verwoed aan die sleutelbord tot hy die tuisblad van sy webwerf bereik. Fermata.com, vertoon die groot skerm in goue letters teen ’n donkerrooi agtergrond. Hy kyk op na die skerm en laat sy blik ’n oomblik vertoef. Caroline kan nie bepaal of dít is om seker te maak alles vertoon reg, en of hy bloot in stille trots sy skepping oorweeg nie.

Sy probeer hom keer, maar die regte woorde wil nie kom nie. In die ongemaklike stilte wat hang terwyl Daniël sy gewenste video opsoek, glimlag sy breed vir haar gehoor en laat sy die skouer wat na hulle gedraai is effens sak. “A,” sê Daniël uiteindelik en voer ’n laaste klik uit. Op die skerm is ’n videoraam op die webwerf sigbaar waarbinne ’n jong meisie, bes moontlik in haar laat tienerjare, verskyn. Sy het lang, reguit swart hare – duidelik goed versorg – en groot, helderblou oë. Haar liggaamshouding verklap dat sy nie oorbewus van haar eie skoonheid is nie – sy leun merkbaar vooroor, met ’n ondeunde gelaat. Sy beweeg weg van waar sy bykans teen haar rekenaar se ingeboude skerm gestaan het en huppel in die rigting van waar klein branders ’n strand op ’n bykans strelende wyse tref. Die pante van haar blommerok wip soos die wind dit trek. Sy tree die water in. Sy haal ritmies en rustig asem. Met ’n moedswillige, speelse stoutheid in haar stem begin sy praat. Sy praat terwyl sy haar linkerhand oopmaak. ’n Klein lem word sigbaar. Sy praat harder terwyl sy skynbaar moeiteloos die lem deur die binnekant van haar regterarm, tussen die elmboog en die pols, sleep. Al teken van pyn wat sy verklap, is wanneer sy met die verwydering van die lem ’n ligte snak uitlaat en afkyk na hoe die bloed in vinnige strome teen haar arm afvloei en die see in drup. Sy verplaas die lem na haar regterhand en herhaal die proses met haar linkerarm. Sy glimlag steeds skelm, asof sy ’n ongeslypte diamant smokkel. Wanneer sy klaar is, laat val sy die lem in die water en werp haar arms triomfantelik in die lug. Sy roep haar woorde uit, spontaan en stotterend, maar met die luidheid van ’n hamer wat ritmies teen metaal klap. Sy roep en roep tot sy tevrede is, tot haar boodskap oorgedra is. Dan draai sy om en beweeg die water in. Teen die tweede groter brander sak sy weg en verskyn nie weer nie. Daniël laat die video nog enkele sekondes vertoon voordat hy weer op die skerm klik om dit te laat stop. Hy kyk op na Caroline. “Jy sien?” vra hy. Caroline, vir ’n oomblik hangend aan haar eie onderkaak, skud haar kop uit die waas van verstomming. Sy leun vorentoe en plaas haar palms teen mekaar. “Hoe werk dit?” wil sy weet. Daniël plaas selftevrede sy hande agter sy kop. “Dis eintlik heel eenvoudig. Die site het ’n record and -funksie, soos jy weet. Enige bydraer wat ’n geregistreerde lid is, kan toegang daartoe kry, solank daar ’n webcam in hul rekenaars is of hul selfone video-opnames toelaat. Daar is ’n app vir slimfone …

in elk geval, die -funksie beperk die opname tot vyf minute. Jy weet, niemand kan meer langer as vyf minute aandag gee aan een onderwerp of toneel nie …” Dit herinner Caroline aan haar tydlimiet, maar geen stem in haar oor jaag haar aan nie. Die toestel moet stukkend wees, dink sy. Daniël gaan voort: “Vyf of vyftig sekondes ekstra sou ook kon werk, maar wat sal dan oor wees vir die kyker om oor na te dink? As dit langer was, sou daar geen ruimte vir verbeelding wees nie … dit sou wees soos om porn aan te sit terwyl jy ’n masturbasiepoging afrond, of om ’n kraan oop te draai terwyl jy pis …” “Asseblief, meneer Roberts, jou taalgebruik …” Die onderbreking is meganies. Hy grinnik. “Wel, in elk geval … soos ek gesê het, dit beperk die s tot vyf minute. Teen die einde van die vyf minute word die opname direk op die site, of dan eerder die site se databasis, gelaai. Nadat dit opgelaai is, moderate ek die video’s voor dit live gemaak word.” “Moderate? Wat beteken dit?” “Moderate. Daar’s heelwat narre daar buite. Poetsbakkers. Idiote. Dan ook – dit wat net pogings is.” “Pogings?” “Jy weet … pogings. Die soort ding waar hulle net die video maak in die hoop dat iemand dit sal sien en skielik met hulle simpatiseer, waar hulle hoop dat iemand die eensaamheid in hul oë sal sien en skuld, of liefde, of wat ook al voel … miskien is dit dieselfde ding … maar dít is nie die gees van Fermata nie. Hulle moet ook deurtrek, nie net voorgee om deur te trek nie. Anders is daar geen punt nie.” Die stem klink skielik in Caroline se oor op, met kraakgeluide. “Caroline, hoekom luister jy nie? Sit regop, for fuck’s sake, sit regop en vra hom wat die punt is.” Sy sit skielik kiertsregop. “Ek het dit reeds gevra,” fluister sy sodat net haar kraagmikrofoon die woorde kan optel.

“Vra dit weer.” Sy knik. “Wat is die punt dan, Daniël?” Hy sit teen hierdie tyd al gemaklik diep in die stoel. “Vraag en aanbod, Caroline.” Sy snak na haar asem. Dít, van alle antwoorde tot dusver, is moontlik die verrassendste. Sy is die afgelope paar minute meegesleur deur die man se blykbare vermoë om geheel en al verby dit wat algemeen is te kyk. Die moontlikheid van uitbuiting het nooit by haar opgekom nie. “Wat bedoel jy?” vra sy en besef haar stem bewe effens van verontwaardiging, asof sy reageer op ’n onthulling van ontrouheid. “Ek bedoel,” sê hy, “net dit. Vraag en aanbod. Ek’s ’n sakeman, Caroline. As ’n man in die besigheid van vis verkoop is, kan hy nie vir sy kliënte herwinde, visvormige stukke karton gee nie. Hulle sal fo- … verdomp ontsteld wees. So hoekom sal ek dit doen?” “En jou besigheid is … die dood?” “My besigheid is wat die kykers ook al daaruit put deur na hierdie sterftes te kyk. Gewillige dood, dit is belangrik. Het jy al ooit verby ’n ongelukstoneel gery en gesien hoe dosyne mense saamdrom om te kyk hoe die lyke uitgesny word? Dis natuurlik, dis net soos honger. Maar hulle mis die belangrike dele. Hulle kry die reuk, maar nie die smaak nie. Het jy al ooit gewonder na watter liedjie daardie persoon geluister het kort voor hulle dood is, aan wie hulle gedink het terwyl die ruite ontplof het, wie hulle gegroet het voor hulle op die pad geklim het, indien hulle enigiemand gehad het om te groet?” Hy praat rustig en beduie met sy hande, asof hy ’n konsep aan ’n klas vol leerders verduidelik. “Wat van daardie breukdeel van ’n sekonde wat tot vyf minute uitgebrei word, en daardie vyf minute wat nie verrassing en skok bevat nie, maar ’n gewillige tog is? Superrealiteit. Dis superrealiteit, met die dood wat op hande is. Imminent. Fermata, dis die noot wat onbepaald aanhou tussen die patroonmatige blusiek rondom dit. Dit gee die smaak – die mees opregte, mees egte, eerlikste ding wat die bydraers ooit sal doen en sê en wat die kykers ooit sal sien. Die Fermata-mense besef en waardeer die waarde daarvan, die uniekheid daarvan, vergeleke met die eentonige, eenvormige stront wat ons daagliks gevoer word. Fermata bied dit vir daardie mense. Vraag en aanbod.” Hy haal sy

skouers op. “Ek’s ’n sakeman. Ek maak seker my site hou aan om die materiaal te voorsien. Die verkeer na my site en die ledegetalle hou aan groei.” Die gehoor bars skielik uit in applous, wolwefluite, en ’n wilde gejuig. Die woorde “Wooh!” en “Yeah!” klink sporadies op. Nóg Caroline nóg Daniël het dít verwag. “Wat de fok, Gerhard!” skree die regisseur, met sy hande in sy hare. “Wat de fok! Jy moes die boo-knoppie druk. Het jy die applause-knoppie gedruk?” Die APPLAUSE-teken bokant die verhoog waarop Caroline en Daniël sit, flikker steeds. Die skare is nou reeds op hul voete vir staande applous, sommige gehoorlede huil van blydskap en gee mekaar drukkies. “Gerhard! Fokken fix dit!” roep die regisseur. Gerhard haal sy oorfone af en staan op. “Ek’s moeg vir jou kak, Deon. Ek bedank.” “Jy’s gefire! Vir fokken dodelik seker gefire! Geen pensioen vir jou nie!” roep die regisseur terwyl Gerhard uit die kamer agter die gehoor draf en die deur op dramatiese wyse toeklap. Die regisseur vroetel met die knoppe tot die applous mettertyd bedaar en die gehoor vinnig weer hul sitplekke inneem. Caroline lyk te verward om voort te gaan. Daniël glimlag geamuseerd. Die regisseur vee met sy mou sweetdruppels van sy voorkop af. “Liewe Here, wat het ons besiel om hierdie show live te maak …”

Die bestendige gebrom van die enjins het begin. Die vliegtuig beweeg sentimeter vir sentimeter vorentoe op die landingstrook, gereed om van O.R. Tambo af op te styg, bestem vir Kaapstad. Binne die tuig het die persone in uniforms reeds die proses afgehandel van arms gekoördineerd swaai terwyl die asiers nie luister nie. In die vierde ry van voor, in sitplek 4E, sit Daniël Roberts. Sy deurmekaar hare

val oor ’n groot donkerbril. Hy kyk verby die leë sitplek langs hom by die venster uit. Sy geïrriteerde gemoed het minder te doen met die TV-program as met die feit dat hy pas besef het ’n joernalis het tussen hom en die gangetjie sitplek ingeneem. Hy het haar herken uit die foto’s wat bo haar artikels verskyn. Nog jonk, meestal ligter stories, tog interessant geskryf. Hy prys homself stilweg vir hoe hy sy vinger op die pols hou van wat in die media aangaan en veral hóé inligting oorgedra word in voorgeskrewe formate, style en vorme – hy lees elke beskikbare plaaslike koerant en bring ure op buitelandse media se webwerwe deur. Sy gunstelingstories is dié wat handel oor diere wat uit dieretuine ontsnap. Hy hoop sy herken hom nie. Soos hy daaroor nadink, wonder hy self waarom hy juis nóú gekies het om sy identiteit as skepper en bestuurder van Fermata bekend te maak. Hy het nie ’n vaste, onaanvegbare antwoord nie – die druk van tyd het die afgelope paar maande swaar op hom gelê, om die een of ander rede, en hy het die behoefte gevoel tot ’n verandering, ’n uitdaging, ’n manier om te sien wat ander werklik van hom dink. Sy laaste blootstelling aan openbare evaluering het hy op sestienjarige ouderdom beleef by ’n eisteddfod-kompetisie. Hy het klavier gespeel en ’n deelnemersertifikaat ontvang. Waarom Caroline? Waarom nié! Hy het nog altyd ’n effense jaloesie gevoel teenoor dié wat op die program verskyn, veral die jong entrepreneurs. Aandag, veral eendimensioneel-positiewe aandag, is verleidelik, en hoewel hy homself nog altyd as verwyderd van die drange van die samelewing beskou het, voel hy ’n mate van erkenning kom hom toe. Die implisiete erkenning was reeds daar – die webwerf is immers wêreldwyd gewild – maar om sy naam aan ’n prestasie gekoppel te kry, was ’n neiging wat selfs hy uiteindelik nie meer kon wegdink nie. Wanneer hulle die gepaste hoogte bo seevlak bereik het, leun die joernalis oor na hom en reik haar hand uit. “Hallo, Daniël,” sê sy, “ek is Megan Oosthuizen van Weekverslag.” Hy neem nie haar hand nie. “… aangename kennis,” sê sy en reik weer die hand na hom.

Hy ignoreer dit, staan op en skuif na die leë sitplek teenaan die venster. Hy het nie spesifiek ’n renons in joernaliste nie, maar die bespreking van Fermata.com wou hy beperk tot Caroline se program. Ja, die koerante sal seker daaroor skryf, maar hy het reeds gesê wat hy wou sê en wil dit nie verder neem nie – op die televisie is dit hy wat praat, nie verwronge aanhalings wat deur skrywers gemanipuleer word soos dit hulle pas nie. Wanneer hy opkyk, is Megan weer langs hom. Hy kyk verby haar, na die lugwaardin wat drankies aanbied. “Double whisky,” mompel hy. “What kind, sir?” vra die lugwaardin. “Send not to know for whom the bell tolls,” sê hy met ’n knipoog. “What?” Hy klap sy palm teen sy voorkop. “Bells is fine. No ice, please.” “The same for me,” sê Megan geesdriftig. Hy kyk verras op. “Werklik?” “Net hierdie tyd van die dag,” sê sy. Hy vermoed sy probeer verleidelik voorkom. “Dit is negeuur in die oggend,” sê hy. Vir hom, wat volgens sy eie skedule werk, is dit niks vreemds nie. “Ja,” sê sy sag, “ek weet.” Daniël knik. Wanneer die drankies kom, lig hy syne vir ’n klinkslag. “ ’n Mooi dag om op te fok,” sê hy. Sy lag en stamp die plastiekglas liggies teen syne. Hy neem ’n sluk en hou haar dop. As sy dit maklik sluk, beteken dit hy sal haar kan plaas as geesgenoot, of dit beteken sy is oorentoesiasties in haar poging om ’n band met hom te vestig. As sy sukkel, sal hy weet hy het die eerste klein stryd gewen en sy vlag as meerdere geplant. As sy slegs liggies teug, beteken dit sy is oorversigtig en wil by haar volle positiewe bly, wat ook beteken sy is die een met iets om te wen, nie hy nie. As sy dit neersit, beteken dit sy het om mee te begin gelieg en hy sal dit so uitwys.

Sy kyk na die drankie en neem dit byna volledig met een groot sluk in. Sy laat ’n kort dog luide hoesie uit en hyg effens. Hy lag hardop – iets wat hy nie dikwels doen nie, maar sy moet sy leedvermakerigheid kan waarneem. Haar reaksie op die drankie was ’n kombinasie van moontlikhede, dus. Hy neem rustig nog ’n sluk. Megan herwin haar ewewig en leun oor na Daniël. Sy plaas haar arm op die leuning, styf, sodat hy dit nie sal kan afbeur of aftik met syne nie. Sy wil haar figuurlike verlies aan grond regstel, dink Daniël. Slim. “Daniël, sal jy op rekord gaan?” “ ’n Mens is altyd op die rekord.” “Jy bedoel … op ’n geestelike vlak? Jou wel en wee word geweeg … vir God?” ’n Mate van neerhalendheid, of eerder neerbuiging, lê in haar stemtoon, soos dit ’n jong joernalis wat vinnig en gemaklik etikette op gesigte en behoeftes moet kan plaas, seker maar betaam. Daniël ignoreer dit. “Nee. Geen regdenkende mens kan so dink nie.” “Ek vra net.” “Jy dink ek is nie regdenkend nie? Jy dink dis hoekom ek Fermata doen?” “Ek vra net.” Hy grinnik haar woorde weg en kyk weer by die venster uit. Dit is al byna Vrystaat onder hulle. “Daniël, hoe slaap jy saans?” vra sy, asof dit ’n terloopse vraag tussen vriende is. “Op my bed, langs my vrou, met ’n bottel Bells op die kassie.” “Om jou skuldgevoel mee te verdrink?” “Nee. Net ’n bottel. Ek verdien dit tog.” “Hoekom dan nie iets duurders nie?”

“Ek is ’n man van eenvoudige behoeftes.” “Ek sien … help die whisky met die skuldgevoel?” Hy beteuel sy broeiende irritasie. “Hoekom sal ek skuldig voel? Ek’s ’n sakeman. Niks slegter of beter as enige ander nie, beslis nie minder wettig as, sê nou maar, ’n tabakmaatskappy nie.” “Nou’s ek lus vir ’n sigaret.” Hy bekyk haar glimlag, soek subtiel na tabakvlekkies op en tussen haar tande. Daar is nie. Hy begin die gesprek geniet. Sy kyk hom steeds vol in die oë. “Maar daar is mos nie trappe van vergelyking as dit kom by wettigheid nie. Iets is wettig of onwettig.” “Daar is vlakke,” sê hy lusteloos. “Vyf jaar vir een oortreding, vyf-en-twintig vir ’n ander.” “Maar ’n oortreding is steeds ’n oortreding.” “Fine,” sê hy, skielik moeg vir die debat. “Wat is jou punt?” “Ek het gehoor jy is op dun ys wat suicide assistance betref.” Hy lag droogweg en kyk weer weg van haar. “Yep, ek het dit ook al gehoor.” Vir ’n paar minute is hulle stil, elk besig met hul drankie. “Het jy dit al probeer?” vra Daniël. “Wat … selfmoord?” “Jip.” “Ja,” sê sy, sonder aarseling. Hy wonder of sy moontlik op een van die pogingvideo’s was wat hy uitgevee het, nog lank voor hy haar gesig in die koerant begin sien het. Maar nee, sy lyk nie op daardie manier bekend nie.

Sy kyk hom stip in die oë voordat sy haar vinger deur haar plastiekglasie vee en dit dan in haar mond plaas. Sy kou aan ’n nael. “Toe ek een-en-twintig was, het ek ma geword. Haar naam is Mija; sy’s nou drie. Toe raak ek depressed. Postpartum, jy weet. Klinies … Of so het my ma gesê. Ek dink sy was reg; sy was altyd reg.” Daniël begin die gevoel kry haar woorde is eg. Sy gaan voort: “Toe kry ek die job by die koerant, dit was nou twee jaar gelede. Alles het beter geraak, mediese fonds ook. Skielik kon ek bekostig om ’n psychiatrist te sien en ordentlike medikasie te kry, nie net hierdie eet-gesondding nie. Die ding is, toe begin ek skielik selfvertroue kry. Mija begin persoonlikheid kry, so lewenslustig, so oulik. Maar my min selfvertroue is wat my in die eerste plek joernalistiek toe gedryf het … daai eerste byline is beter as enige drug wat ek al probeer het. Toe ek nou die job het, die selfvertroue, toe voel ek ek het niks om te verloor nie en net ’n moerse suksesvolle loopbaan om te wen. Careless, jy weet, in the line of fire en al daai goed … toe waai Mija se pa. For good, net verdwyn. Ek moes na my eie flat trek vir ’n ruk, my ma-hulle het darem gehelp met bietjie geld. Toe’s Mija net myne en ek het skielik iets om te verloor. Myself, vir haar. En dit het my uitgefreak. My werk het agteruitgegaan, al was ek nou ’n junior; ek kon sien hoe kyk die mense vir my daar, so ’n hoe-het-sy-die-job-gekry-look. Ek kon dit nie handle nie, daardie stryd tussen als gee en terughou. Ek gaan nog redakteur wees eendag …” “Werklik?” “Ja … en mens kan nie met ’n slegte reputasie wegspring nie. Toe lê ek een aand in my bed, kyk op na die dak en besluit om al die pille te sluk. Mija kry my toe waar ek in my eie kots by die toilet lê. Sy’t by die bure gaan klop en hulle het die ambulans gebel … ek sal dit nooit weer doen nie.” Sy kyk steeds nie op nie. Dit moet wees hoekom die koerant haar op die storie gesit het, dink hy. Hulle weet iets van haar poging en vermoed dus dat sy iets weet van selfmoord af, al het sy nie fisieke littekens nie. Dit was ’n fout aan hulle kant, dink Daniël – te oordeel na die kort gesprek tot dusver dink sy nog die mense op Fermata het ’n behoefte aan minder, nie méér nie. Hy besluit om nie te vra hoe sy daaroor voel dat haar werkgewers weet nie. “Saam met wie woon jy nou?” vra hy.

“Ekskuus?” “Jy’t gesê ‘vir ’n ruk’. Dan’s jy mos nie meer in die kleiner flat nie. Saam met wie woon jy nou?” “My boyfriend. Ek is nou onlangs Kaap toe verplaas; hy het klaar hier gewoon. Ons het nou ’n flat in Rondebosch … die koerant het nie ’n kantoor in die Kaap nie, so ek werk sommer van die huis af.” Sy kyk moedswillig op na hom, die stemming verander met die effense lig van haar wenkbrou en ’n klein glimlag. “Is jy teleurgesteld?” vra sy. “Nee. Ek het ’n vrou. ’n Mooi vrou.” “Wat doen sy?” “Sy’s ’n verpleegster. By Valsbaai-hospitaal.” Hy is deeglik bewus van die ooglopende kontras en kan sien hoe Megan se ratte draai, hoe sy haar trotse glimlag onderdruk toe sy dit ook snap en ’n nota op ’n bladsy in haar boekie maak wat asof vanuit nêrens te voorskyn gekom het. “Ek het bedoel,” sê sy, “is jy teleurgesteld, het jy gehoop ek sal dit weer probeer? ’n Video vir jou site maak? Dat ek dit nie destyds opgeneem het nie? Ek weet ek is good-looking.” Daniël kyk haar op en af. Die swart hakskoene, die betreklik kort romp, die laehalsbloes, net-net te veel grimering. Sy lyk nie heeltemal gemaklik in dié gewaad nie, maar dit is haar werkspersona, kan hy sien, dis hoe sy stories kry: met ’n glimlag. Hy kyk af na sy glas wat byna leeg is. “Jy is mooi, en ja, jy weet dit,” sê Daniël en wuif vir die lugwaardin, “maar daai was nie ’n regte poging nie. Ek raai … Fitrolex, so tien milligram?” Sy proes byna aan die bietjie wat oor is van haar drankie, en nie bloot omdat dit te sterk vir haar gestel is nie. “Ja … ek …” “Destyds ook? Met jou poging?” “… ja …”

“Dis ’n ligte drug, vir ligte probleme. Moontlikheid van sterfte weens ’n oordosis? Baie laag. Moontlikheid van empatie ná ’n sogenaamde, blykbare poging? Baie hoog. Boring. Another whisky,” sê hy aan die glimlaggende lugwaardin. Sy lyk verstom. “Selfmoordpogings is boring?” “Net as jy weet dis nie regtig ’n poging nie. Dis seker vir die mense in jou lewe belangrik en interessant. Maar ek is ’n sakeman. Ek kan nie karton-kak verkoop nie.” “Maar … hoe kan jy die verskil sien?” “Ek is nou al ’n rukkie hiermee besig, jy weet.” Sy onderdruk duidelik haar ontsteltenis oor wat sy blykbaar as ’n belediging beskou. Sy gaan voort: “Vyf jaar,” sê sy. “Die site is nou al vyf jaar aan die gang, en jy maak jouself nóú eers bekend. Hoekom?” Hy besef die onderhoud het pas amptelik begin. “Geen kommentaar,” is al wat hy sê. “Op die rekord?” “ ’n Mens is altyd op die rekord.” Sy knik en krap op haar notaboek. “So … hoe weet jy of ’n poging eg is of nie?” Hy kyk na haar en lig sy skouers ritmies. Hy sing saggies: “Toep-toep-toep … if you wanna know, if he really loves you so, it’s in his kiss, that’s where it is!” Sy lyk verward. Hy sug. Sy’s seker te jonk om daardie simpel liedjie te ken. “The kiss, man. Nie letterlik nie, maar jy snap. ’n Mens weet net.” “So ek het dit nie?” Hy leun na haar en kyk haar diep in die oë. “Nie eens naby nie,” sê hy en sak weg in sy stoel, draai na die venster. Hy maak ligte snorkgeluide. Hy kan byna aanvoel hoe sy haar oë rol toe sy ’n gefrustreerde “ugh” uitlaat.

Hy hou sy oë toe tot nadat die vliegtuig geland en tot stilstand gekom het. Wanneer hy opstaan, reik hy sy hand na haar uit. “Lekker om jou te ontmoet, Megan. Daai was alles van die rekord af.” Sy staan op in protes. “Maar jy’t gesê …” “Op mý rekord, nie op joune nie.” Hy sien hoe sy ’n laaste nota in haar boekie maak. Sekerlik vir ’n meningstuk of ’n atmosferiese storie of iets. “Regtig nou, van die rekord af. Reg so?” “Ja,” glimlag sy. “Reg so.” “Goed,” sê hy. “Want ek het alles opgeneem.” Hy haal sy selfoon uit sy baadjiesak en laat dit voor haar hang. “Insluitend die versekering wat jy pas gemaak het. Soos jy kan raai, het ek ’n goeie prokureur. Koebaai, Megan,” sê hy, skuifel verby haar en stap weg. Hy glimlag wanneer hy hoor hoe sy agter hom sê: “Fok.”

“Jy moet jou obsessie met hierdie ou los, Chris,” sê adjudant-offisier Johan Muller van die Muizenberg-polisiekantoor aan sy kollega van baie jare. In die ruim traumaberadingskamer van dié gebou lê teddiebere gestrooi oor die vloer, oor die groot stoele, oor die vensterbanke. Dit is hier waar kinders of slagoffers van misdaad geleer word om hul pyn te hanteer, of om op die punt te kom om ’n deurbraak in getuienis te bewerkstellig. Meestal laasgenoemde. Vandag is die traumaberadingskamer leeg. Die dorp is stil. Verlede week twee moorde gehad, albei vinnig opgelos – ’n geliefde hier, ’n rower daar. Albei in aanhouding. ’n Rooftog wat in ’n moord ontaard, maak vir kaptein Chris Grobler sin. Die rower is gewapen, ’n proesel van mag, nie beperk tot misdaad nie – hier is immers te veel mense in die land wat nooit andersins sal weet hoe mag voel nie, in teenstelling met die min wat te veel het – ontaard maklik in ’n bloederige affêre. Die mag eskaleer tot die slagoffer se lot geheel en al in die oortreder se hande is. Dan borrel iets maklik oor – ’n herinnering, ’n instink of bloot ’n vereenselwiging met ’n identiteit van een wat nie skrik vir die verdere stap van geweld nie, die verdere stap in die verkenning van die tot nou toe onbekende.

Die verkenning is ’n belangrike element van misdaad, die drang na adrenalien wat buite die dag-tot-dag-gewag vir eers die oggend, dan weer die aand, dan weer die oggend val. Dít het hy oor die jare geleer, by kollegas, by terapeute, maar hoofsaaklik in die oë van die oortreders. Hy snap dit, kon nog altyd, en het die insig al telkemale toegepas om ’n bekentenis uit ’n vermeende misdadiger te wring. Maar hy is nie meer wat hy vroeër was nie; hy is nie meer opkomend nie, hy is nie meer belowend nie. Hy is net oor die veertig, maer, grys en dra meer plooie as die meerderheid van sy portuurgroep. In die mate wat hy nog bewus is van sy portuurgroep – sy aandag is lankal na binne gekeer eerder as na buite. Die probleem met hierdie soort aandag is dat dit optree soos ’n onopgeleide hond – hou dit aan ’n ketting en die bevele word gehoorsaam. Laat dit los en kyk wat gebeur. Selfs onskuldige herinneringe en selfbeskouinge sneuwel, deur die poot raak getrap of met die kake aangeval. In die middel van dié twee uiterstes bevind kaptein Chris Grobler hom; besluiteloos, met verlepte instinkte soos ’n slap ketting in sy hand. Na buite is sy talent impotent. Die verstaan van ’n moord op ’n geliefde ontwyk hom. In sy lewe was liefde, of ten minste sy begrip daarvan, so skaars, so kosbaar, nou so afwesig – ’n blote herinnering. Jaloesie, gekrenktheid, geld – hierdie elemente van ie kan Chris hom indink, maar die vertaling van die kleinighede wat met ’n liefdesverhouding gepaardgaan tot moord, ontgaan hom. Waarom liefde op hierdie manier geoffer sal word … in ’n stadium kon hy dit nog begryp. Toe dit te naby aan hom gekom het, het al sy analises verdamp, en al wat oorbly, is ’n desperate, onartikuleerbare drang na wraak. Hy kyk by die groot venster uit. Nie ver van die polisiekantoor af nie lê die see. Hy verkyk hom altyd aan die blykbaar lui branderplankryers wat by hierdie strand uithang. Hulle steek soos rotse uit in die water, maar is nooit daarin geïnteresseerd om ’n brander te vang nie. Hy kyk terug na die televisieskerm waarop die mees onlangse uitsending van Klets met Caroline herhaal word. Hy lê pap in sy stoel. Hy is nog altyd, soos min of meer almal, ’n getroue volgeling van haar program. Om sy gedagtes weg te vat van die probleme waarmee hy as polisiebeampte te make kry, het hy aan homself gesê. Die waarheid is dat hy dit meer geniet as seks. In die mate wat hy

betekenisvolle seks kan onthou, natuurlik, sedert Maryke hom twee jaar gelede verlaat het. Maryke was lank en het gehou van amandels. Hy mis haar. Vandag geniet hy nie Caroline se program nie. Hy is moeg vir die dag, moeg vir Caroline, moeg vir Daniël blerrie Roberts en sy hanerigheid. Roberts het dalk nou vir die eerste keer sy identiteit as skepper en bestuurder van Fermata.com in die openbaar bekendgemaak, maar hy wat Chris is, jag hom al lank. Drie jaar gelede het hy al daarin geslaag om die lyne, drade en spore na dié van ene D.J. Roberts te volg. Dit is waar dinge moeilik begin raak het. Want hy kon Roberts nie van enigiets aankla nie. Daar is niks onwettigs aan die blerrie affêre nie. Bystand tot selfmoord is nog steeds die naaste waaraan hy kan kom, nadat hy drie jaar gelede by presies dieselfde punt begin het. En dit hou geen water nie. “Hoor jy my?” vra Muller. “Sshhh,” sê Chris. Dan verskyn dit op die skerm. Die beeld wat hy vermoed het hom dalk in sy stoel sal laat ruk, sou dit uitgesaai word. Die ruk gebeur, ondanks verwagting. Dit is ’n beeld waarna hy al so dikwels, oor en oor, gekyk het, om te probeer sin maak. Die meisie op die video. Hoe sy praat, wat sy sê. “Ek kan niks hoor nie,” sê Johan en klap aan die ou televisiestel. “Kan jy?” Chris sê die meisie se woorde saam met haar op, amper asof in ’n neurie, terwyl die bloed teen haar arms afsypel. “Fokkit, dis moeilik om te kyk,” sê Johan en neem ’n hap uit ’n hoendermayonnaise-vetkoek. Chris het al telkemale met ’n effense walging gelet op Muller se plomp lyf en die eetgewoontes wat daartoe lei. “Jy lyk nie te veel gepla nie,” sê Johan Muller, deur die gekou. Chris haal nie sy oë van die skerm af nie. Hy trek sy hand deur sy kort grys hare. “Ons is polisiemanne. Ons is mos hierdie dinge gewoond,” sê Chris.

“Ja, maar hierdie is anders,” sê Johan en neem nog ’n hap. “Hierdie is net voor dood, nie ná dit nie. Buitendien … sy’s lekker.” Chris voel hoe die bloed in sy nek opstoot. Hy onderdruk dit. Hierdie idioot sal tog nie kan verstaan nie. “Haar naam is … Angela,” sê hy sag, huiwerend. “Ja, sy lyk soos ’n engel,” kekkel Johan. “ ’n Lekker engel. Sy kan my harp enige dag speel!” Hy lag hard en pomp Chris in die ribbe met sy vet elmboog. Chris kan die olie ruik soos sy kollega se lyf skud van die gelag. Hy sug. “Angela Grobler. My dogter.” Johan vries in die middel van nog ’n bytslag. Sy oë spring rond soos verskrikte konyne. Chris sien sy besluiteloosheid raak. Indien hy die byt voltooi en die kos afsluk, sal hy onsensitief en gevoelloos voorkom. Indien hy die halfgebyte stuk vetkoek uit sy mond laat val, sal hy oorsensitief en ietwat walglik voorkom. Hy bly dus vir ’n geruime tyd so staan, met die stuk vetkoek in sy mond, tot hy geleidelik tot by die deur skuifel en na buite verdwyn. Chris skud sy kop. Hy draai weer sy oë na die televisieskerm. Sy hande is styf om die knoppe van die ongemaklike leunstoel gevou.

Kyk, die formulering van jou idees is interessant en oorspronklik, maar sonder enige verwysings dra dit geen akademiese waarde nie. Die punte wat jy maak, kan nie ernstig opgeneem word as jy nie aandui deur wie, waar en hoe die toepaslike gevolgtrekkings voorheen gemaak is nie. Ons het tog al baie hieroor gepraat? Ruk jouself reg – dit is ’n voorreg om hier te wees.

Simon Potgieter draai die punt van die spliff stywer. Die stukkie papier wat ingespan is, is uitgeskeur uit die jongste brief wat hy van die Rhodesbeurs-trust in Suid-Afrika ontvang het. Nie ’n formele waarskuwing nie, maar ’n paternalistiese soort skop onder die agterent van ’n hoëkop wat blykbaar met hy wat Simon is se toesighouer gepraat het. Kommer oor akademiese vordering. Belofte wat getoon is maar wat nie meer omskep word in prestasie en SuidAfrikaanse trots soos in sy eerste twee studiejare nie. Is daar persoonlike probleme? Die trust sal reël dat ’n sielkundige in Oxford hom kan bystaan indien

dit die geval is. Hy kyk weg van die rekenaar af. In die klein spieël aan die binnekant van sy oop kasdeur sien hy homself. Hare lank en vormloos, onversorgde baard, blas vel (van nature, nie vanweë gereelde sonblootstelling nie), helderblou oë, vuil Themp. Hy draai terug na die rekenaar. Die spliff se punt breek af soos hy dit vir die soveelste maal stywer draai met die lees van sy toesighouer se jongste e-pos. “Fokkit. Fok dit,” mompel hy. Hy skeur nog ’n stuk van die brief af – die briefhoof – en rol van voor af. ’n Stukkie gebuigde plastiek, gesny uit die deksel van ’n Flora-margarienbak, dien as filter. Die Flora is deur een van sy huismaats aangeskaf by die winkel wat Suid-Afrikaanse produkte in Londen verkoop. Die Transkei-swazi is net om die draai daarvan aangeskaf. Kwalik die beste, maar die onverklaarbare hunkering na ’n tuiste van die een of ander aard is altyd aanloklik. Onverklaarbaar vir hom – sy ontvlugting kon nie vroeër kom nie. Maar slegs die wete dat dit Transkei-swazi is, wek by hom ’n gevoel van patriotisme, wat hy interessant vind. Dit was geheel en al afwesig in sy grootwordjare op die onbeskryflik vervelige Somerset-Wes, en veral op hoërskool, waar patriotisme as vak gedien het – nie akademies nie, maar wat sosiale aaning en waarde as mens betref. Hy het dié vak gedop. Die agt akademiese vakke wat hy geneem het, was verspot maklik. Verder was skool onmerkwaardig en die Universiteit Stellenbosch was min of meer ’n voortsetting daarvan. Om die waarheid te sê, sy akademiese bestendigheid en getroue gehoorsaamheid aan die strukture van akademia was ’n kwalik bedekte poging om die mikpunt van ontsnapping uit die enklawe van die Boland te bewerkstellig. Top in die klas van eerstejaar tot honneursvlak in sielkunde, ook in sosiologie en al die ander gepaardgaande vakke. Die akademiese uitdaging verbonde aan hierdie kursusse het hy altyd as effe lagwekkend beskou, nes die nastreef van die soort damelike geselskap wat algemeen op die dorp was. “So, wat swot jy?” sou die algemene gesprek met ’n dame by een van die dorp se vele oorvol watergate tipies begin, uit haar mond. Hy sou sug en teug aan die goedkoop boksie rooiwyn wat hy hier kon benut, soos hy daagliks het teen die einde van sy studieloopbaan op dié dorp. “Sielkunde,” sou hy antwoord. “O, so jy gaan my nou, like, ontleed?” sou die antwoord kom in ’n kekkellag

waaruit ’n asem sou ontsnap met die reuk van watter verbuiging van gekleurde sider en watter soort ligte sigaret in daardie stadium gewild was. Hy sou instinktief ’n blik wou deel met sy enigste ware metgesel op dié dorp, van vroeër – Zolani Moya, ’n lewenslustige student in die joernalistiek. Haar intellektuele, humoristiese en seksuele energie het as teenpool vir sy eie sinisme en algemene lusteloosheid gedien. Wanneer dié elemente in ’n gekombineerde, glinsterende sfeer om hom gevou het, was die orgasmes onbeskryflik. Hy het aan haar die bynaam “Lapper” gegee – deels vanweë die manier waarop haar relatiewe vryheid hom aan ’n skoenlapper herinner het, maar merendeels vanweë haar geheel en al idiosinkratiese modesin, wat basies bloot bestaan het uit die saamvoeg van helderkleurige lappe wat sy wie-weet-waar opgetel het. Sy het geweier om haar lang hare vas te maak en het ’n besondere liefde vir vinielplate gekoester – enige winkel waar dié te koop was, se voorraad sou aansienlik minder wees ná sy besoek afgelê het. Sy sou noem dat die haas vergete klank van naald op groewe haar hoog maak soos geen dwelm ooit kon nie. Dan sou sy lag, hom in die oë kyk en hom lank soen, onttrek en dan sê: “Behalwe hierdie. Ons. Dit.” Dit was die aard van hul verhouding. ’n Oorgawe in die wedersydse onvergenoegdheid met die alledaagse, die wakker strewe na ’n hoër holistiese adrenalienvlak. Saam het hulle verskeie instellings en konsepte deursoek vir leidrade wat as padkaart kan dien. Charismatiese kerke, zenboeddhistiese meditasie, geheelonthouding, geheel-en-al-nie-onthouding … dit het alles ter spele gekom in hul gesprekke en gewoontes en gebreke. Een aand het sy ’n gesamentlike meditasiesessie onderbreek, bo-op hom geklim en hom deur die gesig geklap. Werk dit? wou sy weet. Werk dit vir wat? het hy gevra. Maak dit jou wakkerder? het sy gevra. Nee, het hy geantwoord. Sy het gesug, van hom afgeklim en ’n ruk kruisbeen gesit. Sy het toe troostend, tog op ’n manier onnodig bevestigend, herhaal niks laat haar so hoog voel soos hul verhouding nie. In hierdie soort oomblikke sou hulle musiek aansit, stadig en lank en vierend seks pleeg en wanneer hulle ekstaties en uitgeput langs mekaar bly lê het, sou sy steeds ’n veraf kyk in haar oë hê, ’n verlange, en hy het geweet ’n proesel is nie genoeg vir haar nie. Die projek vir haar meestersgraad het juis gehandel oor dwelmgebruik, wat die substansdeurdrenkte man op straat se definisie van “hoog” is en hoekom hulle

dit juis wil bereik in die konteks van hul maatskaplike welstand of gebrek daaraan. Sy het obsessief geraak oor die idee van wat “hoog” behels, die groot euforiese ontsnappingsmeganisme. Telkemale sou sy noem dat sy op die punt van ’n deurbraak is en dat sy dit met hom sou deel wanneer sy dit uiteindelik uitpluis. Sy het op ’n uitstappie naby haar tuisdorp, Mosselbaai, tydens ’n Aprilvakansie in ’n rivier geval en verdrink. By die drinkplekke sou daar ná haar dood dus aan die ander kant van die tafel geen antwoord op sy blik wees nie. Hy sou dan tipies die opkletsende juffie antwoord met ’n “Ja” en as opvolg die kwalik subtiele gebreke in die dame se selfbeskouing – konsekwent onder die eenvormige wit studente van die dorp – uitwys. Die dame sou tipies met ’n woedende traan in die ooghoek verkas en, voorspelbaar, later terugkeer weens die drang om teensegging te bewys en/of die behoefte om gered te word uitdruk sonder om dit hardop te sê. Sy sou hom tipies nooi na haar woonstel of koshuiskamer. In ’n ander tyd sou die vrees vir die volgende oggend se spyt hom keer. Hulle sou tipies op pad na die dame se woonstel of koshuiskamer praat oor ditjies en datjies (“Waar kom jy vandaan?” was altyd die eerste vraag van die dame se kant) tot sy sou oorbuig en die inhoud van haar maag onwillekeurig sou leegmaak in ’n nabygeleë bos. Hy sou nie haar hare vir haar terughou nie, maar haar die res van die pad tuiswaarts bystaan. Sy sou hom tipies bedank met ’n “Jy’s ’n nice ou, Dewald,” of ’n ander lukrake naam waarmee sy “Simon” vervang het in haar cider-besmette geheue. Hy sou tipies knik en tipies die lang pad na sy tuinwoonstel in Uniepark te voet aandurf. Nou, in hierdie klein huis in Oxford, tuur hy by die venster uit. Die immerteenwoordige grys wolk vind hy steeds imponerend, al is dit ’n daaglikse kennismaking. Hy is voor die intrek meegedeel dat sy kamer wes front en hy dus ’n uitsig op die sonsondergang sou hê. Weens die wolk se teenwoordigheid kon dit netsowel noord of oos of suid of in ’n tot nou toe onontdekte rigting gefront het, want hy sou nie die verskil agterkom nie. Hy trek hard aan die spliff. Ysterlong Simon, dink hy. Ystersimon. Ystermon. Ysmonster. Eish, monster. Hy proes die rook uit by die visualisering van ’n ysmonster. ’n Monster van ys

gemaak, sien, maar wat belaglik stadig beweeg terwyl hy jou agternasit, soos ’n gletser. Of bloot mettertyd smelt. Nie besonder vreesaanjaend nie. Tog is dit die monster wat die meeste mense vrees. Hy draai om in sy stoel en tel sy oorfone van die lessenaar af op. Hy navigeer die speellys op die rekenaar en klik op die gekose item. Hy sit die oorfone aan en die gemaklike punk rock-magakkoorde van The Ramones se “I Wanna Be Sedated” weerklink in sy ore:

Twenty-twenty-twenty four hours to go, I wanna be sedated Nothin’ to do nowhere to go-o-oh, I wanna be sedated

Dit was die voorspelbaarheid van die onderwerp wat hom opgefok het.

Twenty-twenty-twenty four hours to go, I wanna be sedated Nothin’ to do nowhere to go-o-oh, I wanna be sedated

Eintlik was die voorspelbaarheid ’n gevolg van sy eie naïwiteit. Hy het sonder om te veel daaroor na te dink sy toesighouer se voorstel nagevolg – om sy studie te bou rondom die mate waartoe die internet, en veral sosiale netwerke, ’n vrypas tot individualisering bied deurdat ’n gebruikersprofiel geskep en geskaaf kan word soos die gebruiker goed dink. Dit sou ’n kwantitatiewe long- … ysterlong! … -itudinale studie wees waarin vrae aan gebruikers gestel word oor hul ervaring van hul gevoel van selfwaarde binne die konteks van internetgebruik en hy sou dit ná ’n jaar opvolg met dieselfde stel vrae om vergelykings te tref. ’n Voorbeeld van ’n vraag sou wees:

– Ek word meer gelukkig hoe meer Facebook-vriende ek bykry. 1) Stem glad nie saam nie 2) Stem gedeeltelik saam 3) Stem geheel en al saam

Voorspelbaar. “Key change!” skree hy. Hy draai om en hamer nagemaakte tromslae met sy hande op die vensterbank.

Twenty-twenty-twenty four hours to go, I wanna be sedated Nothin’ to do nowhere to go-o-oh, I wanna be sedated

Wat hy vinnig agtergekom het, was dat moontlik die belangrikste element hiervan nié kwantifiseerbaar is nie. ’n Mens kan nie getalle optrek oor implisiete druk tot homogeniteit en die obsessie met die alledaagse nie. Wat presies is die punt daarvan om foto’s van jou aandete op ’n netwerkblad te plaas? Die verbonde elemente en voorbeelde is legio. Taalgebruik, aanhalings deur gewilde skrywers/digters/akteurs (meer dikwels as nie verkeerd aangehaal of aan die verkeerde skepper toegeskryf), blaaie van groepe en figure wat aangehang word, die manier waarop daar vir foto’s geposeer word, gesigsuitdrukkings, postuur, handgebare, emoticons … die vryheid wat vrygelaat word, is grotendeels ’n vryheid vir enige individu om gewillig op ’n ewe eweredige wyse as enige ander individu te versmelt tot in ’n oulike gedrog. Voorspelbaar. Gemaklik – veral sy ontleding. Studentikoos.

Twenty-twenty-twenty four hours to go, I wanna be sedated Nothin’ to do nowhere to go-o-oh, I wanna be sedated

Indien enigiets, het hy besef, is dit ’n tweesnydende swaard. Mense wys graag uit dat mag korrupteer, maar selde word uitgewys hoe korrupterend vryheid kan wees. In wese kom die inwin van vriende, volgelinge en aanhangers van ’n gebruikersblad neer op selfbemarking. Bemarking is die wyse waarop ’n produk geadverteer word – dus, indien die bemarking suksesvol was, moet die produk van gehalte wees, of minstens definieerbaar. En hoeveel beter kan een ryskoekie nou as ’n ander smaak? Verpakking is alles … Voorspelbaar.

Ba-ba-bamp-ba ba-ba-ba-bamp-ba I wanna be sedated Ba-ba-bamp-ba ba-ba-ba-bamp-ba I wanna be sedated

Ses maande ná die aanvang van sy tema en met slegs halfhartige, voorlopige navorsing om te wys vir sy tyd, het hy op ’n Vrydagaand in sy kamer sy voorlopige abstrak en die karige syfers wat hy reeds gehad het, hersien. Dit was uiters, uiters vervelig. Hy het in hierdie stadium die meeste van sy tyd op die internet verwyl, op soek na interessante voorbeelde van fisika of chemie in aksie, in teenstryd met die onsigbare net van sagte wetenskappe waarin hy vasgekeer was. Hierdie een het hom laat dink: Gravitasiekolke (black holes) is daarvoor bekend dat hulle dinge insuig of intrek – ook lig. Lig reis in reguit lyne, so dit is die reguit lyne wat deur die swart gat ingesuig word. Lig wat in reguit lyne verby die swart gat reis, word moontlik nie ingesuig nie, maar wel gebuig deur die

swaartekrag. ’n Swart gat kan dus die lig buig wat ’n ster uitstraal. So:

Omdat ’n mens se oog egter ook lig in reguit lyne ontvang, sal die illusie teoreties geskep kan word dat die lig afkomstig is van twee sterre, en nie een nie. So:

Die verskynsel het te make met “gravitational lensing”, wat deur Einstein beskryf is, hoewel hy dit volgens aanduidings nie self besonder interessant gevind het nie. Simon het opgestaan uit sy stoel en by die venster gaan staan. Die voorhek van die huis reg oorkant die pad was pienk geverf. Pienk, het hy gedink. Drinkjogurt, dogtertjierokkies, cider-drankies, verkouemedisyne, simboliese kleur vir homoseksualiteit, sommige rose, sommige tepels, sommige rugbytruie, Pink Floyd, die wande van die baarmoeder waarbinne hy ’n klompie maande vertoef het … Was laasgenoemde ’n aangename ontmoeting? Was elke kennismaking met pienk ná hy die wêreld in gewerp is ’n vergelyking met daardie salige eerste pienk? Wat van die keer toe ’n seun van ’n ander laerskool met ’n pienk trui aan hom met ’n plettervat laat huil het – is dít hoekom hy die dosent met die helderpienk lipstiffie herhaaldelik swak punte gegee het in die klasevaluerings? Is dit hoekom hy die popster P!nk in só ’n mate verpes dat hy plakkate van haar aanskaf bloot sodat hy gemene slagspreuke soos I’M STOOPID LOL daarop kan skryf met ’n dik swart koki en dit dan weggooi? Of was dit die verkouemedisyne … die smaak was aangenaam en die belofte van genesing was sag. Pienk het hom gekoester, tot pienk hom deur middel van die pienk trui se têkkel verraai het? Wat was die kleur van die eerste kaal vrou wat hy op televisie gesien het se tepels? Het dit verwagtinge geskep waaraan nie voldoen is nie toe hy op sewentienjarige ouderdom die eerste keer ’n régte meisie (Stefanie Odendaal) se ontblote tepels gesien het in die badkamer van die vulstasie waar hulle ná die graadelf-dans afgetrek het? Is dit hoekom hy voorgestel het hulle ry eerder huis toe, of was dit weens die boemelaar in die hoek wat vir hom geknipoog het? Sy oë was ook pienk … Hy het ’n pen en papier uitgehaal en ’n skets probeer maak van sy gedagtegang rakende sy verhouding met die kleur pienk.

Hy het dit betrag en van voor af begin op sy rekenaar. Enkele verdere verstellings is aan die grafiek gemaak tot dit volgens hom effens meer akkuraat was.

Steeds hopeloos onvolledig, het hy gedink. Tog het hy, op daardie oomblik volledig oortuig van wat moet gebeur en in argelose verwerping van gevolge, alles wat hy tot dusver vir sy tesis geskryf het, uitgevee en ’n nuwe dokument geskep. As sy eie blote beskouing van die kleur pienk aan sóveel kontekste verbonde is … Sy nuwe tesis sou nie ’n enkele verwysing bevat nie. Nou, nog ses maande later, sit en dink hy oor die toesighouer se terugvoer wat hy pas ontvang het. Hy wonder of die dosent sy stuk gelees het, of net deurgeblaai het om te sien of daar ’n spesifieke aantal verwysings is en na wié … bes moontlik met die heimlike hoop dat sy eie naam daaronder sou tel. Miskien moet hy wat Simon is verwysings na homself begin plaas.

Ba-ba-bamp-ba ba-ba-ba-bamp-ba I wanna be sedated! Ba-ba-bamp-ba ba-ba-ba-bamp-ba I wanna be sedated!

2

Megan Oosthuizen klap die deur agter haar toe. Sy betree die woonstel met ’n gevoel van intense frustrasie. Woede ook, ja, teenoor Daniël Roberts, maar die frustrasie is veel sterker. Hy het haar verdwerg. Skaars ’n stryd, dink sy. Sy het so ontsettend goed voorberei. Die blote wyse waarop sy voor die Carolineopname kon uitvind wanneer hul gas – wat lank voor die opname as die skepper van Fermata.com aangekondig is, al is sy naam nooit genoem nie – weer uit Johannesburg vertrek, was uitnemende joernalistiek, het sy gedink. Sy het die tyd van sy vlug die volgende oggend en sy sitpleknommer uitgevind by een van die vervaardigers se assistente. Sy het ’n plek bespreek op dieselfde vlug, die sitplek langs hom. Briljant, het sy toe gedink. Onnosel, dink sy nou. Hierdie is loshande die grootste storie wat sy nog moes dek en sy’s besig om ’n gek van haarself te maak. Nie juis ’n gewenste baken op die pad na redakteurskap nie. Die jongste redakteur nóg van haar koerant. Dit is waarheen sy op pad is, glo sy. Nou gly sy. Die belofte wat sy toon, is gekompromitteer. Sy beweeg so vinnig moontlik na die kombuis om so vinnig moontlik by die naaste bottel wyn uit te kom. Sy hou van wyn en hoe dit ’n akuut op ’n oomblik plaas, al is dit ’n dowwe akuut. Nou smag sy eerder na die saligheid waarmee sy dit assosieer – aande uit met vriende, kollegas, bronne … groot komplimente en aanmoediging wat soos sonstrale op haar val. Haar gunstelingkultivar is enigiets wat Frans klink. Sy kan nie Frans praat nie. Die lafenisbaken wat sy in die kombuis vind, is ’n halfvol bottel Crackling Rosé – gewoonlik bloot bekend as ’n tydelike hawe vir haweloses – wat iemand by ’n partytjie moes agtergelaat het. Want Deon sou dit nie koop nie. Dit beteken daar was ’n partytjie iewers in die afgelope twee dae. Die huishulp sou gister gekom het, aangesien die plek betreklik skoon is. Dit beteken die partytjie het eergisteraand geskied, die oomblik toe sy by die deur uit is. Met Mija hier. Shit. Shit. Shit, Deon. Die woede kry ’n nuwe teiken.

Die Crackling sal moet deug. Sy neem ’n diep teug uit die bottel en voel onmiddellik ’n genadelose sooibrand se waarskuwing. “Mammie!” kom die roep uit die woonkamer. Mija kom vinnig aangedraf – nog effe lomp, soos sy op haar driejarige ouderdom sal wees. Sy gryp haar ma om die been. “Mammie is terug!” “Hallo, my padda,” sê Megan en tel die dogtertjie op. Sy streel deur die kind se donkerbruin krulhare. Dit voel darem skoon. “Was jy soet?” “Ek was soet. Ek kyk nou Moemin.” Sy draf so vinnig terug na die woonkamer soos wat sy uitgedraf het. Megan is trots op die feit dat sy die Moemin-DVD’s vir Mija aangeskaf het. Dis ’n program waarmee sy wat Megan is, grootgeword het. Die kind moet ook. “Megan?” kom Deon se stem uit die slaapkamer. Hy stap uit en betrag haar met geligte wenkbroue. Sy hare is regop gejel, soos altyd. “Wat? Is jy … dronk op Crackling?” Hy slaan sy arms, wat groot peul uit die mougate van sy frokkie, om haar. “Sorrie, ek’t rugby-highlights gekyk in die kamer.” Iets in sy stemtoon laat Megan dink hy verdoesel iets. Sy is te moeg om dit te onderdruk, om die konfrontasie te vermy. Sy stoot hom van haar af weg. “Deon, was hier ’n party?” Hy huiwer. “Nie regtig nie. ’n Paar vriende het oorgekom eergister.” Sy swaai die bottel heen en weer in haar hand. “Ek ken nie enige van jou vriende wat Crackling drink nie.” Hy draai van haar af weg. “Fokkit, Megan, wat’s die issue? Donald het sy girlfriend saamgebring, sy’t die goed gedrink. Tevrede?” Hy draai weer na haar, simpatiek. “Wat pla jou so? Is dit die selfmoord-ou? Hy was op TV.” “Ek weet,” sê sy. “Dit was die hele punt, onthou?” “O … ja …” Sy kyk na die woonkamer. “So hier was ’n party. En Mija?”

“Sy’t al geslaap. Ek’t haar bietjie ekstra verkouemedisyne gegee, dat sy nie wakker word terwyl die mense hier is nie.” Sy laat val die bottel. Genadiglik breek dit nie. Sy sou nie dit nou aan Mija wou moes verduidelik nie. “Jy’t wát?” Hy tree terug. “Bietjie ekstra medisyne. Wat’s die fokken issue?” Sy maak haar oë toe. Sy moes Megan nooit alleen by hom gelos het nie. Hy weet nie hoe om ’n kind te hanteer nie. Hy besef nie dat dit háár kind, háár wese in die kleinding is nie. Daarvoor is hy nie opgewasse nie. Sy moes die gevaartekens lankal gesien het, maar as jy graag wil hê jou kind moet ’n vaderfiguur hê, word jy soms blind vir die ooglopende. Hy hou ook van sokkiemusiek. Sy het geen spesifieke musiekvoorkeure nie, maar dié genre was nog altyd vir haar besonder afkeurwekkend, veral die vreemde verbuigings waarmee sangers vorendag kom – “ek wil jou kry by my”, of so iets sal “ôk wil jau krui bui mui” word. Die algehele verontagsaming van die dubbelnegatief krap haar ook om. Sy hou van Afrikaans. “Deon … Deon, pak jou goed. Jy moet hier uit.” Hy lag. “Okay, okay, ek sal nie weer nie. Ek’s regtig jammer, okay? Kom ons gaan lê nou.” Hy plaas sy regterhand op haar linkerheup. Sy trek haar weg van hom. Sy voel trane kom, plaas haar hande oor haar oë. “Ek’s ernstig, Deon. Hierdie hele ding was ’n moerse fout. Jy kan die naweek die res van jou goed kom kry, maar jy kan nie meer hier bly nie. Ek kan dit nie aan Mija doen nie.” Deon staar haar lank aan, blykbaar steeds onseker of sy dit werklik bedoel. “Ek is lief vir Mija,” sê hy dan. “Mija,” roep hy na die woonkamer, “is jy lief vir oom Deon?” “Ja,” antwoord sy afgetrokke. Sy spiere span styf. “Nou waar wil jy hê moet ek bly?” “Gaan na jou ouers toe. Hulle is, wat, drie blokke van hier af?” Hy ontspan blykbaar. “Fine. Kom ons praat môre hieroor.”

“Okay,” sê sy, “oor die foon.” “Of ’n coffee shop? Ontbyt?” “Nee.” Sy is vasbeslote om nie te huil nie. “Mija moet so vinnig moontlik gewoond raak aan die idee dat jy nie meer in ons lewens is nie.” “Nou los haar iewers! Day care, fok!” “Praat sagter. En nee, ek gaan haar nie by enigiemand los nie. Laas toe ek dit gedoen het, is sy ’n oordosis verkouemedisyne ingegee. Onthou jy?” Hy wip om en stap met stampende voete na die slaapkamer. Hy klap die deur toe. Sy hoor hoe hy luid binne die kamer mompel: “Ek is die mees hubare motherfucker in die wêreld, jou fokken bitch.” Megan sug. Sy stap na die woonkamer en gaan sit langs Mija op die rusbank. Sy trek die kind nader en vou haar arms om haar. “Is jy gemaklik?” “Hm,” sê Mija, oë vasgenael op die televisieskerm. Moemin stap teen ’n stel trappe af in die Moefamilie se huis. Alles is onder lakens – die Moefamilie (watter spesie is hulle nou eintlik?) hiberneer en net Moemin is wakker. “Hoekom slaap almal?” vra Mija. “Hulle hiberneer,” antwoord Megan. “Dit beteken hulle slaap die hele winter lank. Maar Moemin het wakker geword terwyl almal nog slaap.” Mija oorweeg dié inligting blykbaar. “Ek weet hoe hy voel,” sê sy dan. Megan hou die kind stywer vas. Sy’s nie seker wat sy bedoel het nie, maar dis vir haar pragtig dat sy dit gesê het. Die kamerdeur slaan oop. Deon kom op dieselfde luide wyse by die woonkamer ingestap, met ’n groot reistas onder sy arm. Hy blaas deur sy neus. “Nie dat jy omgee nie,” sê hy, “maar ons het gewen. Veertig-nul.” Hy draai om, beweeg vinnig na die voordeur en dan na buite. Hy klap die deur toe. Megan staan op en volg sy spoor na die voordeur. Sy maak dit oop, trek die

veiligheidshek toe, plaas die sleutel daarin en draai dit tot die klikgeluid opklink.

Daniël Roberts sukkel met die voordeur. Hierdie spesifieke slot moes al ’n geruime tyd gelede vervang gewees het. Buiten die verroeste sleutelgat huil die skarniere soos jagse jakkalse wanneer hy die deur oopstoot. Reeds sedert die eerste dag toe hy en Gina tien jaar gelede hier ingetrek het. Hulle het in die kerk op Wellington, haar tuisdorp, getrou en in ’n nabygeleë gemeenskapsaal ’n netjiese onthaal gehad. Op die rand van effe uitspattig. Haar ouers is welgesteld. Daniël het nie daarvan gehou nie. Sy eie ouers is lankal, nog in sy studentejare, in ’n motorongeluk dood. Hulle moes beheer verloor het, het die polisiemanne destyds gesê, op die lang, vervelige pad. Sy ma se laaste woorde aan hom, oor die telefoon voor hulle gery het, was: “Ons is bietjie haastig. Ons wil voor donker daar aankom.” Daniël vermy motorbestuur sover hy kan. Sy diploma het hy ondanks die trauma van daardie tyd – die verkoop van die ouerhuis in Vishoek, die uitsorteer van erfgeld en al die ander fokken red tape wanneer iemand sterf – met lof geslaag. Dit was ’n diploma wat toe nog veel belofte ingehou het – informasietegnologie was nie so ’n algemene rigting soos nou nie en spesialiste was skaars. Ná die troue het sy by Daniël se meenthuis in die voorstad Welgemoed, waar hy werk gekry het, ingetrek en gelukkig daar gewoon, hoewel hy nooit tuis gevoel het in dié weelderige woonbuurt nie en nie geskroom het om dit hardop te sê nie. Hy was nooit presies seker wat van hom verwag is by die werk nie. Hy is aangestel as IT-spesialis, maar die klein drukkersmaatskappy het slegs oor twee rekenaars beskik, en al waarmee die twee gebruikers van die rekenaars gesukkel het, was om hul wagwoorde te onthou. Die enkele hoopvolle nuwe gemeenskapskoerante wat van hul dienste gebruik gemaak het, se omvang was maar ses of agt bladsye. Sy baas, die bestuurder van die klein drukkery, was ’n kort man met ’n netjies versorgde snor. Hy was baie vriendelik en Daniël het nie van hom gehou nie. Daniël het grotendeels koerante – nie dié wat kliënte van die drukkery was nie – gelees by die werk. Hy het ook koffie gedrink. Toe word dinge taai. Afleggings is gemaak. Werk was skaars. Vryskut was die enigste opsie en Muizenberg sou hul nuwe tuiste word. Hier in ’n

tweeslaapkamerhuis met ’n solderkamer. As vryskutwerker het hy ’n mate van stabiliteit bereik toe hy betrek is as modereerder vir ’n plaaslike webwerf waarop skolesportvideo’s opgelaai kan word. Gaan al die video’s deur, kyk watter van hulle as aanstootlik gemerk is, verwyder die onvermydelike stroom pornografiese gemorspos-kommentaar en video’s, ensovoorts. Dit kon hy doen vanuit die soldervertrek wat in ’n studeerkamer omskep is. Op ’n dag, ’n doodgewone somersdag, het hy afgekom op ’n video van ’n jong man in ’n klein maar besige kroeg. Die man het half rigtingloos in die kroeg rondgestaan voor hy ’n tou uit sy rugsak gehaal het. Hy het op ’n kroegstoeltjie geklim, die los punt van die tou aan ’n dakbalk vasgemaak, met sy kop deur die lus gemik en toe ’n finale elegie aan homself gelewer, net-net hoorbaar bo die gestamp van die musiek sonder melodie. Wie ook al die insident afgeneem het, het dit om die een of ander rede goed gedink om dit hier op te laai – moontlik was die jong man ’n opkomende sportster? Die jong, moontlik opkomende sportster wat toe leweloos van ’n dakbalk in ’n klub gehang het, met die dansende jongmense wat hom nie opmerk nie. Daniël het keer op keer na die video gekyk. Hy was vasgenael. Toe hy by die solderkamer se venster uitkyk, kon hy Gina sien waar sy doenig was in die tuin. Sy het ’n liedjie geneurie wat hy nie herken het nie. Hy het dit oorweeg om na haar te roep – kom, kom kyk hier! – maar was huiwerig om haar uit haar blykbaar geluksalige gemoed te ruk. Hy het na die lessenaar teruggekeer en weer na die video gekyk. Die ratte in sy kop het begin draai. Die dood as optrede, het hy op daardie oomblik besef, is vermaak wat ongeëwenaar sou wees in die huidige mediaklimaat. Die oordrag van die boodskap, sy elegie aan homself, is die mees egte ding wat hierdie jong, moontlik opkomende sportster al in sy lewe gedoen het. Kan ander mense dit ook doen? Sal dit só eg wees, so eg voel? Die dood as optrede, die optrede as afwagting. Staande applous. Gewalgde uitjouery. Dit maak nie saak nie. Niémand sal koudgelaat word nie. Hy het ure lank sy vingers getrommel. Toe het hy gaan soek of die werfnaam Fermata.com beskikbaar was. Die naam was perfek. In sy jonger dae, op hoërskool en vir ’n jaar of so daarna, het hy hom nogal in musiek begeef. Klavier en kitaar. Hy is deur sy ouers en

lede van sy portuurgroep as begaafd beskou en hy het dit geniet, ondanks die blote deelnemersertifikaat wat die eisteddfodbeoordelaars aan hom toegeken het. Sy grootste tekortkoming as musikant was dat hy meestal alles behalwe die crescendo’s en/of refreine vervelig gevind het. Versies en die opbou tot die aankondiging van die magtiger, meestal majeur-akkoorde was vir hom dooie hout. Hy het dus min aandag daaraan geskenk. Dié sentiment sou daartoe lei dat sy onderwysers – nes met sy ander vakke, waarin hy ook self bepaal het watter materiaal belangrik is – opgegee het en hom as lui en onnadenkend bestempel het. Dit het ook daartoe gelei dat hy die enigste kitaarstuk wat hy self geskryf het, nooit kon voltooi nie. Om ’n musiekstuk met ’n refrein te begin is geensins ongehoord nie, maar om slegs refrein op refrein te speel werk ook nie, is hy meegedeel. Die betreklik eenvoudige refrein wat hy geskryf het, is neergepen op ou musieknotasiebladsye wat hy iewers in ’n ou koffer gebêre het, en dit lyk so:

Die frustrasie verbonde aan sy onvermoë om die stuk te voltooi, het hom genoop om dit te los. Die baba het die badwater gevolg. Hy kan nie onthou wanneer laas hy ’n instrument bespeel het nie, maar hy dink dikwels onwillekeurig terug daaraan. Die fermatas was sy gunsteling. ’n Noot wat langer aanhou as wat die gewone notasie sou aandui. Die lengte van die volhoude noot word oorgelaat aan die diskresie van die dirigent of die kunstenaar wat dit uitvoer. Die simbool wat ’n fermata-noot aandui, verskyn bó die betrokke notebalk op die blusiek en lyk so:

Dit is veral die onverbondenheid aan vasgestelde reëls – bedoelende die diskresie wat aan die dirigent of uitvoerende kunstenaar oorgelaat word – wat hom aangetrek het. Fermata. Fermata.com, waar daardie ekstra musiék leef, die dralende noot van ’n bydraer se wese. Waar die noot – die boodskap en die agtergrond tot die uitvoering – gehoor en oorweeg en getap en gemeet en geniet word. Die naam Fermata.com was beskikbaar. Hy het dit gekoop deur ’n internasionale internetdiensverskaffer genaamd Yourweb. Hy het die skolesportwebwerf ingelig hy is nie meer beskikbaar nie en het voltyds sy energie in Fermata.com gestort. Sy bemarkingstrategie was van die begin af briljant, het hy gedink. Hy het sy bewoording op die webwerf uitgebrei in terme van SEO (soekenjinoptimalisering) sodat ál meer mense wat iets soos “suicide video” of “watch suicide” of “awesome suicide” sou intik, ’n skakel tot sy webwerf sou kon vind. Hy het advertensieruimte op ander webwerwe uitgeneem – so subtiel moontlik, sodat dié webwerwe nie aanstoot sou neem nie. “Watch the most real thing you’ll ever see,” was een van die loksinne in dié advertensies. Fermata.com self het hy so gebruikersvriendelik moontlik gemaak – ’n esteties bevredigende donkerrooi-en-goue tuisblad met duidelike skakels na “video s”, “video s” en “about”. Die “about”-skakel het nie te veel inligting bevat nie – Daniël wou nie sy potensiële bydraers voorskryf nie – buiten die paragraaf: “This is superreality. You will never find, see or hear anything more authentic than you will find on Fermata. Welcome. To a video, simply follow the ‘video ’ function. When you are ready, click on ‘record and ’. Make sure your webcam is in working order.” Dít, en die enkele reëls. Geen ander persoon mag die videokamera hanteer nie – die daad moet alleen uitgevoer word. Geen bystand tot selfmoord nie. Geen halfhartige pogings nie. Geen musiek op die agtergrond nie – die crescendo moet die persoon se eie wees. Komiese elemente word toegelaat mits dit smaakvol is. Die basiese bou van die webwerf kon hy self bemeester. Template is wyd en maklik beskikbaar om afgelaai te word. Die belangrikste element was om die videospeler by die webblad in te bou. Dit kon hy doen deur ’n basiese kode af te laai wat in die ruggraat van die werf

ingebou kon word. Dié kode ondersteun mediaspelers en die manipulasieprosedures is maklik genoeg om dit te laat lyk soos hy dit wou hê. ’n Eenvoudige speler, met ’n swart boksie ingebou wat besonderhede vertoon wat deur die oplaaier verskaf is – naam, ouderdom, land van oorsprong en dies meer. Hierdie inligting maak deel uit van elke video se metadata. Wanneer ’n gebruiker ’n video oplaai, word dié besonderhede saam met die videolêer deurgevoer na die CDN (content distribution network) van sy werf. Die CDN is die aanlyndatabasis wat al die lêers huisves wat toegang bied tot een van die enorme hardeskywe wat iewers deur die diensverskaffer in stand gehou word. Die CMS (content management system, oftewel inhoudsbestuurstelsel) van die werf is hoe hy tussen dié databasis en sy webwerf kommunikeer. Die koppelvlak van die CMS – ook ’n maklik aflaaibare stelsel – se besigste element sou die moderering en “lewendig” maak van video’s wees. Opgelaaide video’s sou in volgorde van jongste tot oudste in die CMS kom lê. Hy sou op elke opgelaaide video kon ingaan en dit “lewendig” maak, of uitvee, nes hy sou goed dink. Die video’s wat “lewendig” gemaak is, kon hy in ’n rangorde plaas om op die webwerf te verskyn. Om die “record and ”-knop op die webwerf te installeer, kon hy ook self doen. Die basiese komponent is bloot een wat kommunikeer met die gebruiker se hardeware, op dieselfde wyse as ’n program wat vir videoklets met ander gebruikers ingespan word. Indien enigiemand anders as hy by die CMS inteken, kan dit natuurlik probleme veroorsaak. Hy het ’n virtuele privaatnetwerk (VPN) geïnstalleer wat daarvoor sorg dat slegs hy op sy eie rekenaar en op sy slimfoon toegang tot sy CMS kan kry. Die laaste stap was om ’n stelsel in plek te kry waardeur Fermata ’n winsgewende besigheid kon word. Hy het dit oorweeg om advertensieruimte op die webwerf te verkoop. Dit was egter onwaarskynlik dat maatskappye hul handelsmerke met die werf sou wou verbind. Die eenvoudiger oplossing was om gebruikers lidmaatskapfooie te laat betaal. Hy het besluit om dit so bekostigbaar moontlik te maak – een Amerikaanse dollar per maand vir elke gebruiker. Sy vertroue in die konsep was sodanig dat hy geglo het goedkoper fooie – vir meer gebruikers – sou ’n groter reikwydte en op die ou end ’n beter inkomste verseker.

Al wat nog gedoen moes word, was om ’n handelaarsrekening by ’n bank te skep en dan die e-handel-sagteware op die werf te laai. Dié element stel kommunikasie tussen die gebruiker se inligting (waarvan kredietkaartbesonderhede die belangrikste is) en sy bankrekening op. En dit was dit, het hy gedink. Kort ná die werf uiteindelik “lewendig” gemaak is en hy dit met trots kon betrag, het hy ’n e-pos ontvang van ’n werker by Yourweb. Die inhoud daarvan het hom aanvanklik laat skrik. Die werker het aangedui dat hy sien waarmee Daniël besig is en dat Yourweb waarskynlik nie gemaklik daarmee sal wees om as gasheer vir die webwerf op te tree nie. Die anonieme werker ([email protected] – wat ’n vreemde adres) het egter erken dat hy self glo in die konsep en oortuig is dit is belangrik vir gebruikers en kykers om dit te beleef – die waarheid, die égtheid van die inhoud. Hy sou seker maak die data word steeds gestoor en sal vir hom wat Daniël is toeganklik bly, al moet hy dit effe onder die radar doen. Die werker het bykomend daartoe sy rits kwalifikasies in die regte gelys. Amerika het ’n oorvloed regsgeleerdes en -verteenwoordigers, het hy geskryf, en hy stel buitendien meer belang in die wêreld van die internet. Hy het aangebied om Daniël by te staan met enige regsprobleme wat kan ontstaan. “I’ll take care of it all. Just mail me at this address.” Daniël het dit oorweeg en ondanks die vreemde e-posadres sonder veel huiwering ingestem. Hy was haastig om die webwerf uit te bou en skakels te versprei. Van die reg het hy min geweet, veral wat die internet betref. “Thanks, let’s do it,” was sy repliek. “Good,” het die werker/prokureur teruggeskryf. Dit was al. Nadat die getal video’s stadig maar seker begin groei en Fermata goed, baie goed, begin vaar het, het hy reeds tuis gevoel in Muizenberg en die huis bloot by die eienaar oorgekoop, pleks van om aan te hou huur. Die geld wat uit Fermata voortgevloei het, het Daniël weggebêre. Hy het gemaklik gevoel in sy bestaanspatroon en sou die geld eerder hou vir later, vir eendag, vir wanneer dit nodig is. Al waaroor hy spyt is, is dat hy Gina nie van die begin af betrek het nie. Met die eerste proesel van sukses het hy vir haar ’n nuwe, duur horlosie gaan koop. Sy

was oorstelp en het later, ná die liefkosingsessie wat die geskenk genoop het (nie dat hulle nie in daardie stadium telkens geskenkloos geliefkoos het nie), gevra waar die geld vandaan kom. Hy het verduidelik wat hy van stapel gestuur het. Haar glimlag het verdwyn. Sy het stadig na die rusbank beweeg, die TV aangeskakel en die res van die aand daar deurgebring. Hulle het nog nie sedertdien oor Fermata.com gepraat nie. Nou staan hy voor dié huis en sukkel met die slot, nadat hy bykans die hele dag in ’n kroeg by die lughawe verwyl het. Hy het deur elke woord in elke koerant gesoek na ’n teken van verslaggewing oor die Caroline-program, maar daar was niks. Seker te naby aan saktyd gewees, het hy besluit. Met ’n hoed en ’n sonbril wat hy aangeskaf het, het hy in dieselfde kroeg na die Caroline-heruitsending gekyk. Hy het heimlik gehoop om tóg herken te word, maar dit het nie gebeur nie. Hy slaag uiteindelik daarin om die slot oop te kry en strompel moeg by die huis in. Aan sy regterkant is die yl versierde eetkamer, met ’n stofbedekte platespeler in die hoek, langs ’n plateversameling wat hy as hoogs respektabel, hoewel afgeskeep, verlate en verweer, beskou. Die Beach Boys, Boston, vroeëre werke van die Beatles en Journey tel onder sy variasie van ou gunstelinge. Selfs ouer is die klassieke versameling – Debussy, Chopin, Mozart … albei versamelings vergader meestal stof – by die klassieke musiek vind hy nie meer veel aanklank nie. Hy en Gina het jare gelede ’n gunstelingritueel geskep van dronk en hoog raak en herhaaldelik “Don’t Stop Believing” van Journey so luid moontlik te speel en saam te sing. Hulle doen dit nie meer nie. Langs die platerak is die ingang na die kombuis. Die kombuis is nie besonder groot nie en aangesien nóg Daniël nóg Gina bedrewe voor ’n stoof is, was die kombuisgrootte nie ’n relevante hindernis vir hul leefstyl nie. Voor hom lê ’n stel trappe wat na die enkele, groot boonste kamer lei – sy werkkamer. Agter die trappe is twee slaapkamers – een groot, waarin hy en Gina slaap, en een kleiner kamer, waarin ’n antieke, ongebruikte kot (’n erfstuk van Gina se grootmoeder), ’n bed vir kuiergaste, wat toe nooit genooi is nie, en ’n droograk staan. Aan Daniël se linkerkant lê die woonkamer, waar Gina nou ongemaklik opgekrul op die rusbank voor die televisie lê. Hy tref haar dikwels so aan. Hy haal ’n kombers van die groot stoel neffens die bank en laat dit oor haar lyf val.

Sy het ’n ruk terug haar hare laat sny. Haar voormalig vloeiende donker hare het geen teken van gryswording getoon nie. Hy weet nie of dit natuurlik is en of sy kleurmiddels gebruik nie. Al is sy nog net in haar laat dertigs, het sy besluit op ’n kapsel soos dié van vele vroue in hul middeljare – veel korter, gepart van die kant af, pleks van die middel. Die horlosie wat hy jare gelede aan haar gegee het, blink steeds om haar linkerpols. “Moenie,” sê sy, luid en duidelik. “Jy’s wakker?” “Ja. Ek kyk vir jou.” Daniël kyk op na die televisie, waar die een of ander vet man op ’n kletsprogram kwetter. ’n Foto van hom, wat duidelik geneem is uit die vroeëre onderhoud met Caroline, is geraam in die regter-boonste hoek van die beeld. “Draai die volume op,” sê hy. “Ek wil nie meer nie,” sê sy moeg. Daniël wikkel die afstandbeheerder uit haar hand en hou die volumeknoppie in. Hy het nog nooit voor vandag sy eie gesig op die televisie gesien nie. Hy het verwag – en gehoop – dat daar gerapporteer sou word oor die Carolineonderhoud, al wou hy nie self verder met die media praat nie, maar daar is iets aan hierdie vet man wat hom pla. Die man met rooi wange wat getuig van die gereelde rondswaai van konjakglase, lyk soos die kwasi-intellektuele wat hy sy lewe lank al verpes, wat graag aanhalings en name laat val om indruk te maak. Daniël ken dié soort baie goed. Toe hy nog dikwels uit die huis gekom het, meestal tydens sy periode van semi-werkloosheid, het hy hulle graag getoets in openbare plekke – kroeë, werksbyeenkomste, die parkie – en hy het meestal bo uitgekom, glo hy. Sy klein trots is dat hy dié soort in hul eie spel, op hul eie vakgebiede kon klop in terme van insig, al was die feite nie altyd byderhand nie. Hy verpes pretensie en vee ook op Fermata enige video’s summier uit wat tekens daarvan dra. “Hierdie webwerf toon nie net video’s wat opgelaai is deur mense wat in die proses is om selfmoord te pleeg nie,” sê die aanbieder, ’n lenige man met ’n lang gesig en ’n flou poging tot ’n Engelse aksent – waarskynlik in die hoop om deur ’n meer prominente uitsaaier raakgesien te word, “maar ook ’n omstrede dog

uiters gewilde blapsreeks, of ‘blooper reel’, soos dit genoem word. Weer eens ’n herinnering aan ons kykers: Hierdie beeldmateriaal is nie geskik vir sensitiewe kykers nie.” Die aanbieder se gesig verdwyn van die skerm. ’n Beeld verskyn van vier jong mans wat teen ’n eikeboom uitklouter. Hulle klim in ’n ry tot op een dwars tak en maak duidelik vooraf-voorbereide striktoue, met nekgrootte lusse, aan die tak bo hulle vas. Hoewel hul stemme in die wind verdwyn, is dit duidelik dat hulle een-twee-drie tel voordat hulle gelyk, met hul koppe deur die lisse, van die tak af spring. Met die valslag breek die tak bo hulle egter morsaf en die vier jeugdiges tuimel grond toe. Hulle staan op en vryf aan hul seer ledemate voordat hulle beskuldigend na mekaar vinger wys en mekaar met die vuiste takel. Daniël grinnik. Dis een van sy gunstelinge. Die beeld op die skerm stol en die gesig van die aanbieder word weer sigbaar. “Terwyl hierdie webwerf baie gewild bly en die daaglikse trefslae wêreldwyd toeneem, glo ons by In Diepte dat iets gedoen moet word aan die morele skandvlek wat hierdie …” die aanbieder leun effe vorentoe, “… sui-site is.” “Sui-site,” herhaal Daniël. “Dis oulik. Hoekom het ek nooit daaraan gedink nie?” Gina mompel ’n ongeesdriftige beaming. Die aanbieder gaan voort. “Doktor Heidenberg van die Universiteit van Pretoria is steeds by ons in die ateljee. Weer eens welkom, doktor. Nou, wat maak jy van hierdie Daniël Roberts-karakter?” Die vet man blaas soos ’n bul. Hy stoot sy klein bril op teen sy neus. “Wel, ek weet nie veel van die man nie,” sê hy en snuif terwyl hy sy palms teen mekaar druk, sentimeters onder sy ken, “maar hy is duidelik ’n slegte mens.” Nie ’n besonder akademiese beskrywing nie, dink Daniël. Die vet man gaan voort: “Maar ek wil graag praat oor selfmoord. Selfmoord word meestal vergesel deur chroniese of akute depressie, gevoelens van hulpeloosheid. Soms vind ’n reeks selfmoorde plaas wanneer iemand in hul portuurgroep of ’n bekende ‘celebrity’ selfmoord pleeg. Die gewildheid van

hierdie persoon of bekende beïnvloed dikwels die mate waarin selfmoorde deur ander daarop volg. Indien die persoon hoë agting geniet het, is daar ’n goeie kans dat nog selfmoorde sal volg. Wat hierdie webwerf doen, is om hoë agting te skep vir al die mense wat video’s oplaai!” “En die meeste van hierdie video’s dui nie op gevoelens van depressie nie, of hoe?” vra die aanbieder. “Korrek. Dan moet jy jouself vra, is dit simptomaties van ’n groter probleem in die samelewing? Ek sê nee! Wat Roberts doen, is om selfmoord te populariseer en dit te promoveer. Hy moet gekeer word!” Die aanbieder leun terug. “Maar ons het statistieke wat daarop dui dat die getal selfmoorde in gebiede waar die webwerf sy meeste trefslae vandaan kry nie toeneem nie … inteendeel, die koers het gestabiliseer en selfs afgeneem oor die afgelope paar jaar.” Die akademikus lyk ongemaklik. Hy skuif in sy stoel, bring ’n sakdoek asof vanuit nêrens te voorskyn en tik-tik daarmee teen sy voorkop. Hy gooi sy arms in die lug. “Wel, natuurlik stabiliseer dit! Ek bedoel … wanneer jy die werk aanhaal van …” Gina gryp die afstandbeheerder weer uit Daniël se hand en skakel die televisie af. “Ek gaan bed toe.” “Hoekom?” vra Daniël geïrriteerd. “Want ek is moeg.” “Hoekom het jy die TV afgesit?” “Want ek is moeg gekyk.” Hy gryp die afstandbeheerder terug, skakel weer die TV aan. “Hierdie is ’n groot ding!” “Nag, Daniël,” sê sy en staan op. “Nag,” antwoord hy afgetrokke. Hy kyk fronsend na die skerm. Die akademikus spoeg steeds aanhalings.

Hy stap vinnig na die kombuis, op soek na ’n bottel Bell’s. Hy vind een in ’n winkelsak op die tafeltjie in die middel van die vertrek – onaangeraak. Gina het dit gekoop, blykbaar vandag. Sy hou nie van whisky nie. Hy neem die bottel terug na die woonkamer, skink ’n glas vol en steek ’n sigaret aan. Marlboro Filters, sedert hy twintig jaar oud was. Hy het vir ’n ruk oorgeslaan na ligter sigarette, maar kon sweer – of so het hy dit grappenderwys aan Gina genoem – dit het van die enkele borshare waaroor hy beskik het, laat uitval. Die akademikus is nie die laaste gas nie. Tussen kort onderbrekings vir advertensies deur (drie op ’n slag, waarin die produk elke keer deur ’n bekende persoonlikheid onderskryf word), sportverslae en weervoorspellings verskyn ’n string vroue, duidelik opgedollie, wat stotterend vertel van hul kinders se leë sitplekke aan tafel en ander clichés. Daniël is seker die vroue is onbekende aktrises, deur die vervaardigers betaal, wat ’n vlugtige oomblik in die son kan kry. Die aksente, wat ook plek-plek neig-neig na Engels, dien as verklikker van dieselfde soort hoop wat die aanbieder waarskynlik koester. Hy drink en hy kyk. Wanneer die sportverslaggewer vir die hoeveelste maal opduik, skakel hy die televisie af. Hy stap, ietwat dronk maar by sy volle balans, na die slaapkamer.

Chris Grobler wag ongeduldig in die woonkamer van sy Vishoek-woning. Die rusbank waarop hy sit, is ’n herinnering aan tye gevul met ’n groter hunkering na ’n vreedsame bestaan – onuitgesproke, natuurlik. Min hunkeringe is ooit in sy huis verwoord. Trouens, min hunkeringe is in sy huis geïdentifiseer. Kort ná die dood van Angela het hy en sy vrou, Maryke, die rusbank gekoop. Die oue met sy drie duike in moes verwyder word. Soos Chris se obsessie met Fermata toegeneem het, het sy aandag aan Maryke gekwyn. Sy is nou al twee jaar uit die huis. Dit het hom drie dae geneem om te besef sy is weg. Die voordeurklokkie lui. Hy skrik onverwags – hy weet immers wie sy gas is. Hy plaas sy halfleë Amstel-blikkie op die koffietafel neer en staan moeg op. Wanneer hy die deur oopmaak, glimlag die vrou van iewers in haar laat dertigs vir hom. Haar ooglede fladder oor haar bruin irisse, omring deur lae helder grimering wat die tekens van verweer moet verberg. Sy kom voor asof sy vinnig

moes aantrek – die liggroen knopiestrui bereik nie heeltemal die lyn van haar heupe nie en ’n klein dog prominente vetrol is sigbaar. Wat ongewoon is vir haar, wat normaalweg byna konserwatief aantrek vir hom. Hy hou van haar só en is ietwat teleurgesteld in haar huidige voorkoms. “Haai, Chris,” sê sy onduidelik. Hy ken haar voorkoms goed genoeg om op te merk haar tande is onlangs skoongemaak. Haar tandheelkundige trots is duidelik soos sy ’n groot glimlag openbaar. Dit word in die kiem gesmoor wanneer Chris onbeïndruk omdraai. “Kom in,” sê hy met sy rug na haar en beweeg na die venster. Sy volg hom. “Hoe was jou dag?” “Jy hoef nie te praat nie.” “Maar ek hou daarvan om met jou te praat!” “Nee, jy hou nie daarvan nie,” sê hy, steeds met sy blik elders gewerp, “jy dink die persoonlike aanslag sal my help. Of jóú help. Dit help niemand nie.” Sy vou haar arms oormekaar en sug. “Fine. Ek sal nie praat nie. Waar?” Hy kyk by die venster uit na die voorplaas, trek die gordyne toe en neem styf sy sitplek in op die rusbank. “Net hier is fine,” sê hy en neem ’n sluk van sy bier. Hy het sorgsaam seker gemaak geen ander glase of drankies is sigbaar nie. Hy’s nie lus vir langdurige geselskap nie. Sy stap om die bank tot sy voor hom staan. Sy maak die knopies van haar trui van bo af vinnig los, sukkel met een of twee. “Hey, wag nou,” sê Chris en lig sy hand op. “Hoekom so haastig?” “Jy het gesê,” sê sy terwyl sy haar trui vinnig uittrek, “geen persoonlike goed nie. Geen gepraat nie.” “Ja, maar ek het nie bedoel kry dit oor en verby nie.” Sy sug. “Musiek?”

Angela het gelééf vir musiek. Hy het haar versameling lankal weggegooi. Eers het hy deur die versameling CD’s gesif vir leidrade – nie tot haar dood nie, maar tot haar lewe. Hy het geen van die kunstenaars of groepe herken nie. Al liedjie wat Chris Grobler ooit uit sy kop geken en soms gesing of geneurie het, was “My bonnie lies over the ocean”. Hy sing dit nie meer nie. Hy neem nog ’n sluk bier. “Nee,” sê hy bot. “Hoe dan?” “Net … normaal. Doen dit normaal.” “Ek weet nie wat jy bedoel nie.” “Bly dan net stil,” sê hy en besef dit kom kras oor. Hy herhaal sy sin in ’n meer sussende stemtoon. Hy leun vooroor en maak haar kraaghemp se knopies van bo af los. Wanneer hy die laaste knopie bereik, gryp sy sy hand. “Ek het vergeet. Jy was laas keer ’n honderd kort.” “Ja, ja, ek sal regmaak,” sê hy haastig. Sy glimlag en los sy hand. Hy staan op en trek haar hemp van haar skouers af. Haar onopmerklike, vaal bra is in stryd met die res van haar uitrusting. Chris glimlag. Sy het onthou hy hou daarvan só. Hy val terug in die rusbank en trek haar nader. Hy neem haar hand en plaas dit teen sy lies. Sy glimlag en maak sy gulp los, trek sy broek effens af en plaas haar kop tussen sy dye. Chris voel ’n warm gloed deur sy lyf optrek. Hy kyk na die geraamde foto op die koffietafel, waarin hy, Maryke en Angela in ’n woud van ’n vakansie lank gelede staan, glimlaggend, met hul arms om mekaar. Hy reik oor en tel die raam op. Hy haal sy blik nie van die foto af nie.

“Vinniger,” snak hy.

Simon se een huismaat, Kosie, bars by die deur in. Hy frons effe by die aanskouing van die rookwolk wat Simon omhul. “Broeder,” sê Kosie, “die klok het maar pas ’n vroeë uur getref.” Simon trek hard aan die spliff, blaas die rook rustig uit. “Fokken so?” “So, .” Hy neem die spliff uit Simon se hand en plaas die punt in sy mond. Die kooltjie gloei ’n goeie vyf sekondes lank. “Ieder geval,” hoes-sê Kosie, “kom kyk, kameraad. Nog ’n nuwe son rys!” Kosie en Georg het alleen hier gewoon voor Simon ingetrek het. Hy vermoed hulle het iets gebruik wat hulle geheel en al kêns gelaat het. Hy is nie eens seker wat (en of) hulle studeer nie. Die twee is nie daartoe in staat om op konvensionele wyses met mekaar of andere te kommunikeer nie. Simon sug. “ ’n Nuwe son wat?” “ ’n Nuwe son op die net, net die son, poephol. Kom, dis ’n oue wat ons opgespoor het, ’n begraafde skat, begaafd, skat!” Simon trek hom uit die leunstoel op en volg sy huismaat. In die kamer langs syne sit die ander huismaat, Georg, in aansteeklike afwagting. Simon leun nader aan die skerm. “Patches,” lees hy die titel van die video op die Fermata.comwebblad. Kosie en Georg is versot op hierdie webwerf. Hy wat Simon is, het al ’n slag of wat saamgekyk, maar nooit werklik daardeur geroer gevoel nie. Hy voel nóú geroer. Hy ril. “Infanterie, die loop is gelaai!” roep Georg. Hy klik op die play-knop. Skaars kom ’n geluid uit die luidsprekers en die beeld van die meisie verskyn of Simon spring op en klap die skootrekenaarskerm op die sleutelbord toe. “Oi!” roep Kosie. “Die knaap beknoop die knoppies! Waarom so warrelwind-

wraakagtig, Wolraad?” Die kamer draai effens om Simon. Nie die dagga nie, weet hy. Iets anders. Hy moet in sy kamer kom, by die vinielplaat. “Gifappeltjie-geel!” sê Georg bekommerd en plaas sy arm om Simon se skouer. “ ’n Mees onheilspellende kleursel, sel van kleur, tronk van skakeer. Die aanhang van ’n bloedbelope byvoegingsteken, moontlik?” “Nee, ek hoef nie hospitaal toe te gaan nie,” antwoord Simon. “Ek’s fine.” Hy stap terug in die gang na sy eie kamer. Hy hoor die klikgeluid soos die skootrekenaar in Georg se kamer weer oopgeslaan word. Hy druk sy ore toe. In sy kamer neem hy sitplek op die bed in. Hy haal diep asem, wag vir die gezoem in sy ore om te verdwyn. Dan duik hy onder die bed in en sleep ’n kartonboks wat in die hoek staan uit. Dit is met stof bedek – hy het dit nog nie oopgemaak sedert hy hier is nie. Hy maak dit nou oop. Hy vroetel deur die talle foto’s van hom en Zolani. Koerantuitknipsels is daar vele van – meestal van haar berigte wat sy met groot trots aan hom gewys het in die plaaslike gemeenskapskoerant. “Vrou se lyk in rivier gevind,” lui een van die opskrifte waaroor sy oë nou gly. Dit is nie ’n uitknipsel waarby sy as outeur van die berig aangedui is nie. Hy lees dit nie nou nie. Heel onderin die boks, plat, lê die enigste vinielplaat wat hy uit haar versameling geneem het ná haar dood. “Vir Simon,” het sy in groot swart ink op die voorkant geskryf. Hy het nie eens die kunstenaar geken nie en het nog nie die moed gehad om te luister na die plaat nie. ’n Glimlaggende, netjiese man sit met ’n kitaar in die hand op die voorblad van die omhulsel. The tale of Patches, lui die skrif, sung by Dickey Lee. Vir die eerste maal laat gly hy die plaat uit sy koevert. Goeie toestand. Natuurlik sou dit wees. ’n Geraas klingel uit die kombuis op. Georg en Kosie is dus nie meer met die video doenig nie. Hy staan op en stap na waar die geraas vandaan kom.

“Georg,” sê hy terwyl hy instap, “wat doen julle?” Georg staan gedwee stil terwyl Kosie van die vrugterol wat in die SuidAfrikaanse winkel aangeskaf is haastig om Georg se hande draai, dan om sy oë en om sy ore. Kosie kyk om. “Sien geen kwaad, hoor geen kwaad, doen geen kwaad!” roep hy. “Doen slegs Suid-Afrikaans!” Georg knik. Simon frons. “Kan ek jou platespeler gebruik?” “Wat?” roep Georg luid. Deur die vrugterol om sy mond is die woord onduidelik, dog herkenbaar. Simon trek die vrugterol van Georg se mond en oë af. “Aaaa, die skille het ongelukkig van my oë geval,” sug Georg. “Kan ek jou platespeler gebruik?” vra Simon weer. “Aha, die oerdrang van naald in groef plaas. Beslis, makker, wees my gas.” Georg se kamer is verbasend netjies. Hy het al genoem dat hy in ’n stadium in die weermag was. Dit sou Simon sowel verbaas as nié. Hy sit die plaat op die draaitafel en laat die naald by die vierde snit inval. Die viniel-kraakgeluid sny deur hom – hy het dit laas gehoor toe sy nog gelewe het. Die musiek begin. Strelend is die driemaatmusiek, strelend is die melodie, die storie van ’n meisie uit ’n ander wêreld en die afkeer wat die verteller se ouers toon jeens hul verhouding …

She doesn’t know that I can’t come to see her Patches must think that I love her no more I hear a neighbor telling my father

He says a girl name of Patches was found floating face down In that dirty old river that flows by the coal yards In old Shantytown

Dan, bykans terloops aan die einde, die verteller se gevolgtrekking:

It may not be right, but I’ll you tonight Patches, I’m coming to you

’n Foto wat hy nog nie gesien het nie, val uit die koevert. Hy tel dit op. Dit lyk soos ’n gewone natuurtoneel. Hy frons. Dan spring sy ooglid met die besef. Hy grawe weer in die kartonboks. Hy vind die een koerantberig uit die klomp wat Zolani nie geskryf het nie. Daar is ’n foto by die artikel. Hy hou die twee foto’s langs mekaar. Bykans al wat verskil, is die polisie-spertoue wat verskyn op die koerantfoto. Die papiere dwarrel vloer toe. Die voue in sy palms word klowe, sy hande aardbewings. Aarbewings. Haar bewing. Nee. Nee, nee. Hy staan vinnig op, te vinnig, hy struikel, strompel vinnig in die gang af na sy eie kamer. Nee, nee. Hy val op sy bed neer, sit sy oorfone haastig aan en laat die pyl op sy skootrekenaarskerm na die Beach Boys vloei. Hy stel die speel-opsie op “repeat”. Hy tel een van die foto’s van hom en Zolani – breë glimlag onder sy welige baard, skaterlag tussen haar lang hare – uit die boks op. Hy draai die volume oop en steek die halwe spliff weer aan.

Wouldn’t it be nice if we could wake up In the morning when the day is new …

Hy voel ’n ruk aan sy skouer en skrik wakker. Hy weet nie hoeveel maal hy na die lied geluister het nie. Hy kyk af. Sy regterhand is by sy broek ingedruk. “Oi, staak die selfbevredigingsessie, seun,” sê Kosie, “die tyd is middagmaal.” Hy haal die foto uit Simon se hand en laat ’n opgewonde jil uit. “Patches! Hoe, o hoe het u daarin geslaag om so gou ’n portret van haar op te spoor, jouself in te fotowinkel en dit te druk?” Hy lag en klop Simon op die skouer. “Respek, kameraad. Dit kom werklik werklik voor.” Kosie kyk na die rekenaar, waar die lied pas weer van voor af begin speel het. Hy tik op die sleutelbord. “Daar,” sê hy, “shuffle is beter as skommel.” Die eerste vers duik op. The Box Tops se “The Letter”:

Gimme a ticket for an aeroplane I ain’t got time to take a fast train Lonely days are gone, I’m a-goin’ home ’Cause my baby just wrote me a letter

Simon haal die foto wat in die plaat se omslag was uit, wys dit aan Kosie en tik met sy wysvinger daarteen. “Ek gaan,” fluister hy. Kosie bestudeer die foto ’n oomblik. Hy laat ’n empatieke kreun uit. “Dan was die portret werklik werklik. My innige jammerte, ou maat, dat ’n willekeurige omarming van sterflikheid so na aan u vir my as vermaak moes dien. Maar, ek verseker u,” sê hy en plaas sy hand op Simon se skouer, “ligte vermaak was dit nie. Immers, Fermata is nooit nie. Inteendeel, die deel had ten doel, onverklaarbaar tog onteenseglik, om jou sending uit te wys, wis die uwe nou. ’n

Ring moet gewerp word en meneer Frodo sal tog nie ver kom sonder sy Samuel nie …” Hy bestudeer die foto weer, glimlag geesdriftig: “En sy Kosie nie. Waar die mossels baai, ja?” Simon knik. “Ja.”

“Dankie, media hype,” sê Daniël Roberts. Hy neem ’n sluk warm koffie waar hy sit in die solderkamer van sy huis in Muizenberg. Dit is al elfuur. Die vorige aand se whisky lê ongemaklik in sy kop. Nie ’n geklop nie, bloot groot korrels wat sukkel om deur te loop in die uurglas. Twenty-five new s, lees die skerm. Dit is ’n nuwe rekord, veral in ag genome dat slegs sowat 40 uur verloop het sedert die eerste Caroline-uitsending. Die vorige rekord was vier in een dag. Vier goeies. ’n Goeie dag. Hy laat die pyltjie gly oor die duimnaels wat grepe uit die betrokke video’s vertoon. Die mees aanvanklik interessante duimnael vertoon ’n jong, sterkgeboude man met netjiese hare en ’n breë glimlag. Hy klik daarop. Die video spring oop. Wanneer dit begin, is die breë glimlag nie teenwoordig nie. Die jong man haal sy skouers ’n slag of wat flouerig op en af. Hy babbel onsamehangend oor ’n meisie wat hom verlaat het voordat hy uitbars van die lag. Die beeld skud skielik – ’n aanduiding dat die rekenaar of selfoon deur iemand anders vasgehou is, reeds in stryd met die (weinig) regulasies van Fermata. Die jong man wys na die persoon wat die kamera vashou en bulder beskuldigings. Daniël plaas die aksent as Kanadees en idioties. “Prul,” mompel Daniël en vee die video uit. Hy laat die pyltjie weer oor die duimnaels vloei tot ’n beeld van ’n ou vrou in ’n rolstoel verskyn. Hy klik daarop. Die gedempte maar dralende gehom van ’n fluoorligbuis is hoorbaar. Die gryse vrou kyk van naby die kamera in, blykbaar om dubbel seker te maak dat dit werk – ’n aanduiding dat sy nog nie gekonfyt is met dié relatief nuwe tegnologie nie. Haar plooie lyk na kieue wat asemhaal soos sy konsentreer. Haar bewende hande verlaat die sleutelbord. Sy rol in die stoel weg van die rekenaar, na langs ’n enkelbed op die agtergrond. ’n Dun gordyn hang teen die venster van waar lig

die kamer sukkelend insypel. Wanneer sy die bedkassie bereik, reik sy vir ’n briefoopmaker wat daarop lê. Met ’n groot sug plaas sy dit met haar regterhand teen die vou van haar linker-voorarm. Sy wend opregte pogings aan om die sny uit te voer, maar haar bewende hande laat dit nie toe nie. Die gebewe is blykbaar nie te wyte aan vrees nie, maar eerder aan ’n kwaal, besef Daniël. Die vrou laat ’n sagte gil-sug uit en steek met geweld herhaaldelik met die briefoopmaker aan haar arm. Sy mis die are en slaag slegs daarin om die vel sporadies effens te deurboor. Ná ongeveer tien steekslae gee sy op, werp die briefoopmaker in frustrasie na die vloer en begin onbedaarlik huil, gesig in die hande. Die video eindig. Daniël steek ’n sigaret aan. Hy blaas ’n bol rook uit terwyl hy die pyltjie na die delete-funksie laat gly. “Prul.” Hy sug en vee met sy hand deur sy hare. Wanneer hy sy hand weer na die muis bring, sien hy dat ’n paar lang, los hare daaraan vaskleef. Die vyf-en-twintig oplaaie het so belowend gelyk. Hy rol oor die duimnaels met die pyltjie, weg van enigiets wat interessant lyk, aangesien dié hulle as besonder oninteressant bewys het, tot hy ’n bekende gesig sien, ’n mees onverwagte gesig. Die polisieman wat al telkemale aan sy deur kom klop het, hom gewaarsku het, hom gesmeek het, glo bloot met hom wou praat. Chris Grobler. Hy klik op die video. Daniël frons. Agter Chris pryk verskeie kleurryke beertjies op boekrakke. Waar op dees aarde sou hy hierdie video geskiet het? Siek fokker, dink Daniël. “Daniël, hallo?” sê Chris. “Ek weet hierdie video sal nie op jou site kom nie …” “Vir fokken strafregtelik seker nie,” sê Daniël. “… maar ek wil net iets sê. Ek was al baie by jou deur. Ek het jou al baie keer probeer arresteer. Ek het al baie keer … nie daarin kon slaag om jou te arresteer nie. Jou konneksies, wat dit ook al kan wees, is dalk indrukwekkend, Daniël, maar onthou, ek is ’n amptenaar van die gereg … ek het laat gisternag ’n poll op ’n Britse kanaal gesien. Net veertig persent van mense dink jou website moet gesluit word. Nou, dié openbare mening maak my werk ’n bietjie moeiliker, maar jy is op dun ys. Daniël, sluit hierdie ding, terwyl jy nog kan …”

Daniël lag en skud sy kop. “Business is booming, my man. Hoekom?” “… jy maak mense seer. Jy …” Daniël sluit die video-boks. “Prul, prul, prul.” Hy sug en laat die pyltjie weer oor die duimnaels gly. Die beeld van ’n man met gryswordende hare, waarskynlik in sy laat dertigs, nes Daniël, duik op. Die man is op krukke en dit neem hom ’n goeie halfminuut om van waar hy die rekenaar op ’n bankie of iets moes geplaas het, tot teenaan die straat te beweeg. Die naaste verkeer kom van links af. Amerikaans, dink Daniël. Goed so. Hy volg elke moeilike tree van die man, elke sleep van elke been, elke neerdruk van elke kruk. Die man sug diep en dra sy boodskap oor. Hy roep uit teen die geraas van die verkeer, teen die ongeërgde verbygangers. Hy verhef sy stem, elke sin wat hy skree meer desperaat, meer onmiddellik. Dan is hy klaar en plaas een kruk op die teer, voordat ’n duidelike uitroep van “Look out, bro!” gehoor word. ’n Oorgewig man voer ’n groteske laagvat op hom uit en hulle rol in ’n sweterige bol van vet en krukke weg. “Fokkit,” sê Daniël. Hy sluit die video en oorweeg dit vlugtig om dit te redigeer sodat dit eindig net wanneer die man sy kruk op die teer plaas, of om met spesiale effekte ’n botsing te genereer. Hy kan die basiese beweging van die man met die regte sagteware volg en animasie na die res laat omsien. Dalk met ’n ontploffing! Nee, dink hy. Dis laf. En bedrog. Wanneer ’n mens handel in die waarheid, moet manipulasie óf nommerpas perfek uitgevoer word, óf glad nie. In die geval van Fermata, nooit nie. Hy dink ’n oomblik na oor die laaste video. Het die feit dat die man nie gesterf het nie die waarde van sy woorde en die uitdrukking daarvan van waarde ontneem? Hy was tog oortuig dat hy binne die volgende paar oomblikke sou sterf – was sy woorde dan minder geldig, minder interessant as wanneer hy sou gesterf het, al was hy oortuig van die finaliteit daarvan? Ja. Die dood moet ingesluit wees, anders is dit ontneem van waarde. Buitendien, die man moes tog kon raai, selfs hoop, dat daar ’n kans was dat ’n motoris betyds sou rem trap, dat ’n kruk sou gly of dat ’n oorgewig man met kontaksportervaring hom sou raaksien.

Hy dink lank hieroor na. Dan leun hy oor na die notaboek langs die monitor. Krukke – dalk ontploffing, krap hy met ’n potlood daarop. Bloot vir eie plesier. Teleurgestel deur die resultate tot dusver, kyk hy vlugtig na die res van die duimnaels. Nie een van hulle lyk besonder belowend nie. “Fok jou, media hype,” sê hy met ’n tikkie verworpenheid in sy stem. Hy steek nog ’n sigaret aan. Hy voel die nagevolge van ’n minder as bevredigende nag se slaap en maak sy oë toe. Enkele oomblikke later skrik hy wakker, deels weens die skielike geskree van die telefoon op die lessenaar, deels weens die brand wat tussen sy wys- en middelvinger lê – die sigaret se toedoen. Sy landlyn lui byna nooit nie. Nie eens sy selfoon lui dikwels nie. Die enigste persoon wat hom ooit op die landlyn bel, is Gina, en aangesien sy tuis is, sal dit ’n lawwe poets van haar wees om hom op die landlyn te bel. En sy bak nie meer lawwe poetse nie. Daniël tel die gehoorstuk op. “Ja?” “Meneer Roberts?” kom die soet stem deur. “Ja?” “Dis Megan.” Daniël frons en hark sy gedagtes vir ’n herinnering. Dit is nie dat sy geheue swak is nie, maar eerder dat hy nie genoeg waarde heg aan die meeste ervaringe om hulle te onthou nie. “Megan Oosthuizen,” sê sy, “van die vliegtuig.” “Die joernalis?” “Ja!” roep sy bykans ekstaties en giggel. Hy is lus om die gehoorstuk neer te sit, maar doen dit nie. “Ja?”

“Meneer Roberts, ek het ’n voorstel vir jou. Ek het ’n vriend wat ’n filmmaker is. Hy wil ’n dokumentêr maak en ek wil hom help.” Daniël wag. “Waaroor?” vra hy. “Bome?” “Uhm … nee, meneer Roberts. Alhoewel daardie ’n uitstekende idee is.” “Ek weet.” “Meneer Roberts, hy wil ’n dokumentêr oor jou doen. Oor jou lewe en hoe dit daartoe gelei het dat jy Fermata gestig het. Ek verseker jou, meneer Roberts, dit sal met al die smaak en waardigheid in die wêreld gehanteer word. En as jy wil, sal ons dit as dit klaar is aan jou voorlê vir goedkeuring.” Daniël besef alte goed dat sy waarskynlik ook nie haar laaste sin glo nie, al is haar bedoelings hóé opreg. “Stel nie belang nie,” sê hy. Hy kry hom weer nie sover om die oproep bloot te beëindig nie. Hy dink aan Gina se lustelose gestaar na die televisieskerm gisteraand, aan haar lustelose omgang. Was hy vir haar bloot ’n aanvanklike prikkel vir die nuuskierigheid? “Meneer Roberts, dit kan groot dinge beteken. Groter as … Caroline.” “Ek hou van Caroline.” “Almal hou van Caroline. Maar as ons jou kan help om jou storie te vertel, sal daar veel groter geleenthede wees. Universiteite, internasionale televisieverskynings … alles op die instansies se onkoste, natuurlik.” Hy sit effe meer regop in sy stoel. “Wat wil julle doen?” “Wel, ons sal begin deur ’n lang onderhoud met jou te voer, natuurlik. Dan sal ons dit van daar af vat.” “Daar’s goed waaroor julle nie kan praat nie.” Hy is eerder skaam vir die betreklike konvensionaliteit van die grootste deel van sy lewe en opvoeding as bekommerd oor moontlike skandes. “Maar natuurlik … waarheen jy ook al wys, daarheen gaan ons.”

Sy glo beslis nie hierdie laaste deel van haar sin nie, maar teen dié tyd is dit nie wat hom pla nie. Wat hom pla en verras, is hoe nuuskierig hy hieroor is. Die versugting van vroeër is terug, daardie wil om ondanks sy hoed en sonbril herken te word. “Watter dag is vandag?” vra hy. “Vandag is Donderdag.” “Kom Maandag,” sê hy. “Bring jou maatjie.” ’n Oomblik se stilte van ongeloof heers. “Fantasties, meneer Roberts. Ons sien jou Maandag. Dit sal ek, die filmmaker en ’n paar van sy assistente wees, vir beligting en so. Is dit reg?” “Dis fine … het jy nie my adres nodig nie?” “Meneer Roberts, ek is ’n joernalis. Jy moet my nie onderskat nie. Jou woonadres was op die vrywaringsvorms wat jy vir Caroline geteken het.” Hy skrik. Verdomp slim. Hoe het sy daardie vorms gesien, of wie het die inligting vir haar gegee? Hy hoop nie die res van die media is so skerp nie – erkenning is een ding, ’n sirkus ’n ander. Hy het bloot nie aan hierdie moontlikheid gedink nie. Hy beëindig die oproep en draai terug na die rekenaarskerm. “Prrrruuuuul,” rek hy die woord uit.

Megan Oosthuizen skakel haar selfoon af. Sy glimlag. “Ons het hom, Joey,” sê sy. Die filmmaker, geklee in styfende swart jeans en ’n ewe styfende swart skilpadnektrui, lyk nie ontuis in die koffiewinkel in Woodstock nie. Hy swaai sy kuif met ’n sweepslag uit sy oë. Hy plaas sy twee wysvingers teen mekaar en laat sy lippe daarteen lê. Dan lê hy terug in sy stoel en plaas sy hande op sy dun heupe. “Do you believe in God, Megan?” vra hy met ’n kwalik bedekte poging tot ’n

Amerikaanse aksent, met die infleksies wat soos ’n padda boontoe kwaak aan die einde van elke sinsnede. Hy het vroeër die jaar ’n drie weke lange kursus in filmstudies voltooi by die een of ander obskure instansie in New York en dring sedertdien daarop aan om die taalmaniërismes so gereeld moontlik in te span. Dit wil sê, wanneer hy ook al praat. Voor hy weg is, was sy naam Johannes en het hy die Vrystaat Cheetahs ondersteun. Dit irriteer Megan grensloos, maar sy het hom nodig. Want hy ís goed in wat hy doen. Min mense is. Sý is. Sy huiwer. Mija sit gedwee langs haar met ’n inkleurboek, doenig met die vul van lyne wat ’n leeu uitbeeld. Die kleure wat sy gebruik, is pienk en swart. “Ek besluit nog. Ek dink nie so nie. Hoekom?” “Well, this is exactly like the 2008 election. The Republicans had their old guard in McCain, the representation of the old morals, the rejection of the unacceptably new. The Democrats had Obama, who symbolized a new way of thinking …” Hy val homself in die rede met ’n sug. “Not that you would understand.” Megan sug ook. Ondanks sy onuithoudbare gewoontes en persona ken sy hom al lank, sedert sy ’n onderhoud met hom gevoer en hulle ’n vriendskap ontwikkel het. Sy weet hy is, buiten ’n bedrewe filmmaker, in staat tot manipulasie. Die voorwendsel van ’n film is ook die naaste wat sy kan kom aan ’n onderhoud met Daniël. “Wat is jou punt, Joey?” “Oh,” sê hy met ’n klik van die tong en ’n skud van die kop, wat sy kuif weer in sy oë laat val. Hy blaas dit uit sy gesig uit met ’n buiging van die onderlip. “What do you want to get out of this? Is this going to be a moral decay kind of film, or is it going to be exploring a new phenomenon kind of thing?” “Moral decay,” sê sy sonder om te aarsel. Nie die mees oorspronklike invalshoek nie, maar die beste een, alles in ag genome. Buiten die film ’n gewaarborgde voorblad, met twee blaaie binne. “But … whose morals?” sê hy en krul sy vinger in die lug, asof hy in stadige aksie ’n muskiet wegwaai. “Óns morals. Samelewing se morals. Society.”

“But,” onderbreek Joey en maak hom gereed vir die uitleg van wat hy skynbaar as ’n enorme wysheid beskou, “which came first, the moral or the rule? Are we morally obliged to our rules, or are we legally obliged to our morals?” Megan verloor op hierdie punt haar geduld. Niks van sy kwasi-intellektuele gebabbel het volgens haar enige betrekking op die projek nie. “Ek gee nie om nie, Joey. Net … dis ’n job, okay? Moenie te veel daaroor dink nie.” Joey sug weer en tuur na bowe. “Oh, magical mistress of art, why hast thou forsaken me!” Sy frons lê nou plat teen die palm van sy regterhand. Megan is onseker hoe om die situasie te ontlont. “Praat jy met my, Joey? Ek, uhm, wil net vriende wees …” “No! Oh, dear God, you don’t understand at all, do you!” “Fine,” sê Megan, moeg vir sy neerhalende stemtoon. “Ek sal iemand anders kry om dit te doen. Iemand wat nie meer worry oor sy image as oor die werk nie.” “No!” roep Joey uit, skielik desperaat. Sy onderlip bewe effens soos hy op sy knieë voor haar neersak. “Please, Megan, please! I need this. I need this so badly. I don’t have any work. People think I’m pompous, I have no idea why! Is it the way I dress?” Sy besef die vraag is nie retories nie. Sy betrag sy klere. “Miskien …” huiwer sy. “Oh!” sê hy en staan vinnig om. Hy trek eers sy trui en hemp uit voordat hy sy broek se gordel losmaak en dit tot op sy enkels laat val, met slegs sy onderbroek wat sy liggaam bo die enkels bedek. “Here I am, Megan! Stripped of all! At your service!” “Ai,” sê sy en kyk weg. Die bejaarde paartjie twee tafels weg staar in hul rigting. Die vrou laat val haar vurk. “Joey, please put your pants back on.” “But I’m naked before you! Naked! Art!”

Sy het nie eens besef die kelnerin huiwer reeds geruime tyd naby hul tafel nie. “What … would you like for lunch?” vra die kelnerin. “Can’t you see we’re fucking busy!” skree Joey. Hy bars in trane uit en laat sy lyf teen dié van die kelnerin val. Hy snik teen haar skouer terwyl sy haar notaboekie probeer vasklou. Megan kyk af na waar Mija langs die tafel ’n hopie bymekaarskraap uit die los klippies wat op die vloer onder die tafel lê. Die pienk-en-swart leeu is voltooi. ’n Swartbord teen die muur dui aan dat hierdie koffiewinkel bekend is vir sy speken-kaas-burgers. “Health salad,” sê sy. “Two, please.”

3

“Die klier van die aap!” roep Kosie uitgelate. Soos ’n hiperaktiewe kind slaan hy met sy palm teen die spyskaart van ’n gewilde Suid-Afrikaanse kettingrestaurant se tak in die gebou van die Kaapstadse lughawe. Die kelnerin kyk afwagtend en blykbaar verward na Simon. “Monkeygland burger,” verduidelik-vertaal hy vir haar. “Bepaald, bepaald,” sê Kosie en lek sy lippe af. “Sowat van ’n keuse van tradisionele disse. Frikkadelbrode en biefstukke en ribbes!” Georg keer terug van die badkamer. “A, ja, die ou nalatenskap is nou nis en die nuwe nalatenskap is lus,” verkondig hy staande, met ’n predikerspostuur. “Indien ’n vetkoek of ’n reep biltong so gesog is, sou dit mos die spyskaart besaai … ’n Mens mis tog ‘borrelende subtiele woede’, ‘vereenvoudigde spekulatiewe oplossings’ en ‘verknogtheid aan vervloë kognitiewe koggelary’ op hierdie spyskaart in daardie opgelegde opsig,” sê Georg met ’n mate van verlange en ook leedvermakery in sy stemtoon. “Basta met daardie geurlose pasta,” antwoord Kosie. Hy kyk op na die kelnerin. “Toe, geklede Marie, bring vir my jou naakte eweknie!” “Calamari,” sê Simon vir die kelnerin. Sy skud haar kop en verkas. Georg neem sy sitplek in by die tafel in die restaurant se rookgebied. Die gebied is yl besaai wat klante betref. Simon wonder heimlik of die wegraping plaasgevind het terwyl hulle in die lug was en slegs die rokers geneem is. Die rokers was en is nog altyd die sout van die aarde. Kosie neem ’n groot, dors sluk aan sy Castle-bier. “Dié wegraping, darem,” sê hy en vee oor sy ken. Simon kyk hom verbaas aan. Hulle woon inderdaad al lank saam, maar só

telepaties gekonfyt is hulle tog nie. Kosie beantwoord nie sy blik nie. Hy kyk bloot vir ’n geruime tyd opwaarts. “Wat sou dan so heilig wees aan die inhoud van Simon se bagasie?” “Jirre, ek’t amper vergeet,” sê Simon. Dit is nou al vier uur sedert hulle van die vliegtuig geklim het. Ná vele navrae is hy uiteindelik heel kalm deur ’n afgetrokke gesig agter ’n toonbank meegedeel dat sy bagasie soek is. Hy sal gekontak word indien dit gevind is. Dit sou seker gepas gewees het om te huil, maar hy was nie lus daarvoor nie. Sy selfoon is nog heeltyd in sy hand, maar geen vibrasie het al opgedaag nie. Hy neem ’n sluk bier uit die lang glas. Die hoeveelste bier is dit nou al? Minstens sesde. Dit laat hom beter voel – ook oor sy oorweging om bloot van die bagasie te vergeet en voort te gaan met sy tog. Tog, die Dickey Lee-plaat is in sy tas. Die foto wat Zolani in die koevert geplaas het, is ook verlore. Dit het hy nodig om die ligging van die geleë plek te bepaal – of is sy geheue sterk genoeg om die foto in sy gedagtes te herkonstrueer? Hy het immers al ure lank daarna gestaar … maar sy geheue is nie goed genoeg om leidrade te onthou wat Zolani moontlik oor haar voorneme kon verklap nie. “Tog nie die groen nie,” merk Georg op. “Daardie strategie is tog reeds bepaal!” Dit maak die lus in Simon wakker. “Kom,” sê hy, “fok dit. Ons sal regkom. Kom ons gaan ruil geld, dan skiet ons Observatory toe.” “Sterrekyk!” roep Kosie. “Alternatiewe afleidingsverdowing, masturbasie in die kollektief van die kreupele kultuur, die gevroetel op voorblaaie! Aanloklik, maar te eentonig, hierdie kamers van kameraflitse, kameraad. Groen is die weg, is die groen dan weg?” “Dis ’n woonbuurt, man,” antwoord Simon. “Vertrou my, die strate daar is groen.”

Daniël Roberts word in ’n klam vel wakker. Hy het lank geslaap nadat hy klaar deur die oggend se oplaaie gewerk het en nog vele wat deur die dag opgelaai is. Almal prulle. Idiote wat nie kan slaag in die eenvoudige taak om ’n bietjie bloed

te laat vloei nie, narre wat simpel giggel en mekaar met hul elmboë in die ribbe pomp en in ’n vlakke gespot mompel. Een van die voorleggings was wel ontsenuend interessant – ’n bejaarde man wat bloot die rekenaar se kamera ingetuur het. Sowat ’n liniaallengte van die kamera het hy gesit en gekyk en gesit en gekyk. Daniël was op die punt om dit af te skakel toe hy besef het hy kán nie. Die ou man praat ook, op sy eie manier. Hy was vasgevang in die spanning van die beknoptheid – selfs ’n terloopse beweging van ’n duim of ’n krap van die neus sou as katarsis kon dien. Maar die man het slegs gestaar. Teen die tyd dat die vyf minute uitgeloop het, het hy steeds niks gesê of gedoen nie. Hul indirekte staarkompetisie was verby. Hy kon dit van voor af laat speel, of bloot die video laat stilstaan om dit voort te neem, maar wat sou die punt wees? Die gebrek aan beweging is reeds onherroeplik geskuif. Hy tuur by die venster van sy werkkamer uit. Dit is skemer, die tyd van die dag waarop hy die meeste uit tred met die wêreld voel. Alle ander mense word nou eers werklik wakker, gaan nou eers na hulle families toe, gaan nou eers TVspeletjies speel, gaan nou eers kos maak en eet en gesellig wees ná ’n dag se sieldodende werk. Daniël hou nie vasgestelde werkure nie en sy werk is nie sieldodend nie. Inteendeel. Hy vind Gina onder op die rusbank. Dit verras hom. “Het jy nie ’n shift by die hospitaal nie?” vra hy. Hy doen nie moeite om die japon om sy lyf toe te maak nie, al dra hy uit beginsel uit nooit onderklere nie. “Ek het uitgeruil.” “Hoekom?” “Ek was nie lus om te gaan nie.” “Jy is nou al lank nie lus om te gaan nie.” “Ja.” “Moet ek bekommerd wees?” “Wil jy wees?”

“Wil ek bekommerd wees? Natuurlik nie.” “Nou moet dan nie.” Daniël staan ’n oomblik besluiteloos. Hy weeg haar woorde. Was dit ’n belediging, of nog erger, ’n beskuldiging? Hy verstaan nie meer haar taal nie. Hoe moet hy reageer, of dan eerder, hoe wíl hy reageer? Hy besluit om die skottelgoed te was. “Koffie?” vra hy. “Nee,” antwoord sy en vroetel met die dun kombers waaronder sy lê. Daniël skakel die ketel aan. Hy beweeg na die wasbak en draai die warmkraan oop. Die gedagte aan ’n huishulp, ’n bediende, het hom nog altyd gewalg, al kan hy dit maklik bekostig om een aan te stel. Die stoom uit die wasbak rys byna onmiddellik, op dieselfde tyd as dié uit die ketel. Dit beteken die ketel is onlangs gebruik. Waarom is daar dan geen vuil bekers op die tafel langs Gina nie? Om die waarheid te sê, daar is nêrens vuil bekers nie. Wat beteken dat sy reeds die bekers gewas het, of dat niemand koffie gedrink het sedert die skottelgoed laas gewas is nie. Dit was ’n paar dae gelede. Waarom sou sy egter die bekers was nadat sy só onlangs die ketel gebruik het? Hy draai by die kombuis se ingang uit, kyk oor na waar sy op die bank lê. “Het jy die bekers gewas?” “Ja.” “Wanneer?” “Vroeër.” “Het jy die ketel gebruik?” “Ja.” “Nou waar is jou vuil beker?” Sy sug. “Ek het gedink ek wou tee hê, maar toe wou ek nie. Bly nou stil,

Caroline is aan.” Daniël draai na die televisie. “My show?” “Nee. Een of ander kind wat iets ontwerp het.” “Wat?” “Ek weet nie. Maar dis fassinerend.” Daniël draai weer na die kombuis. Die bekers is almal gewas, maar die borde is ’n ander saak. Taai, bruin tunastukkies op dié een, geharde tamatie-en-uiesmoor op die ander. Verouderde macaroni, effens gemufte stukkies brood, kaassmeer wat eens geel was, maar nou … iets anders is. Hulle moet meer gesond eet, dink hy. Sommige gewoontes is egter moeilik om af te leer. “Blugh,” sê hy. “Het jy ’n kakkerlak doodgemaak?” roep sy moeg. “Uhm … nee,” antwoord hy. “Kakkerlak?” “Ons het deesdae kakkerlakke,” antwoord sy en draai die volume op. Hy draai na die wasbak en besef byna te laat dat hy die kraan oopgelos het. Hy draai dit vinnig toe. Die water is te warm om die prop uit te trek, maar die wasbak is te vol om borde daarin te plaas. Hy keer terug na die woonkamer. “Dis nog vroeg, Gina.” “Nee, dit is nie,” sê sy vaak. “Moet ek iets kook? Ons kan braai.” “Braai?” sê sy verras. “Ons braai nooit nie.” Hy is self nie seker waar dié gedagte vandaan gekom het nie. Die braaiskottel staan al jare ongebruik in die agterplaas. Hy kan nie onthou wanneer laas dit gebruik is nie. Dit is seker moontlik dat ’n ekosisteem sedertdien in die skottel ontwikkel het. “Ek voel lus om te braai. Om te vier. Ons het twee steaks.”

“Hoe oud is dit?” “Dis gevries.” “Okay,” antwoord sy en sit regop, “kom ons doen dit.” Haar geesdriftige instemming verras hom. “Moet ek aantrek?” “Het ons bure?” “Ja.” “Nee.” Daniël lag, harder en langer as wat nodig is. Sy staan van die bank af op. Selfs met die kussingkreukels aan haar gesig kan hy sien daar is iets wat neig na vars aan haar blik, ’n sweempie nuwe energie in haar stap. Sy vee selfs agtelosig haar hande verby haar ore, asof om die lang hare wat sy nie meer het nie onder beheer te kry. Sy haal die twee biefstukke uit die vrieskas. Sy draai na Daniël en hou die stukke vleis in die lug terwyl sy dit heen en weer wieg. “Tum tum tumtumtum tum tumtum,” neurie sy en laat die biefstukke soos skoppende bene beweeg in die bekende can-can-dansbeweging. Daniël voel jonger.

“Ek sê, baai-baai, Chris,” sê sy. Sy leun teen die voordeur. Hy sit verskrik regop – eerder weens die brand van die sigaret tussen sy wys- en middelvinger as weens die vrou se aandrang op ’n ordentlike groetslag. “Eina,” sê hy. “Waaraan het jy gedink toe jy so na die dak gestaar het?” Hy het nie besef hy het dit gedoen nie. “Ek dink aan iemand van wie ek nie hou nie.”

“Hoekom sal jy daaraan dink? Daar is lekkerder dinge om aan te dink.” “Ja, maar hulle is nie belangrik nie.” Sy steek haar regter-wysvinger by haar linkeroor in en vroetel daarmee. “Hoekom?” Hy kyk op na haar en voel ’n gril van walging, aangesien sy nou die vonds uit haar oor met ’n mate van oorbluftheid ondersoek. Dit is dalk oor hierdie soort dinge dat hy eerder na die plafon staar, dink hy. “Dis gekompliseerde … Jy sal nie verstaan nie. Maar ek hou regtig nie baie van hierdie persoon nie en ek wens hy was dood.” Die effek van die bier dryf sy tong. “Maar ek’s ’n polisieman, dit sal verkeerd wees van my om iemand dood te maak … ek bedoel, selfs meer verkeerd as wanneer iemand anders dit doen.” “Maar hoekom neem jy nie net die ou in hegtenis nie?” “Want hy doen tegnies niks verkeerd nie … ek probeer al drie jaar lank iets op hom kry, maar daar’s niks nie. Geen kriminele rekord van enige aard nie. Nie eens dagga nie. Wie rook nié dagga in Muizenberg nie?” “Nie hy nie.” “Nee, nie hy nie.” “Wat het hy gedoen om jou so kwaad te maak, Chrissie?” vra sy en stap terug na hom. Sy plaas haar hande op sy skouers, begin hom masseer. Hy staan vinnig op. “Staak dit! Ons tyd is verby!” “Ek’s jammer, Chris,” sê sy en onderdruk blykbaar ’n traan. “Staak dit ook.” “Jammer …” Hy val terug in die rusbank en kyk weer dak toe. Wat ’n nuttige plafon, besef hy nou. Hy is nie werklik ’n man vir metafore nie, maar hy sien dit nou in, soos die kamer effens draai. Sy hele lewe lank – tot en met Angela se dood – was hy energiek en godvresend. Energiek in alles wat hy aangepak het – hy was selfs

romanties in sy toenadering tot Maryke. Op hul twintigste afspraak – ’n piekniek, waarvoor hy die mandjie self voorberei het, in die Tokai-woud – het hy die verloofring in ’n sakkie amandels weggesteek. Hy was senuagtig, maar oortuig sy sou ja sê. Sy het. Sy selfvertroue het nooit onderskeid getref nie en hoogtepunte in sy persoonlike en professionele lewe het saamgeval. In die week ná hy en Maryke teruggekeer het van hul wittebrood aan die Weskus, het hy twintig moordverdagtes in hegtenis geneem, al was dit ’n moordlose maand. Toe Angela gebore is, het hy twintig in een dag vasgetrek. Immer belowend, immer op pad na bo, hoër en hoër sporte. Hy ken homself nie meer nie. “Hierdie man … het my kind seergemaak.” “Nou dan maak jy sý kind seer,” sê sy soet, soos ’n kind wat lekkergoed vra. Hy is verras deur die terloopse wyse waarop sy hierdie oplossing bied. Hy skuif in die bank. “Hy het nie kinders nie.” Sy het blykbaar sy implisiete reaksie op haar onderliggende boosheid raakgesien. “Wag dan totdat hy kinders het. Dan maak jy hulle seer. Met stokke … of met … iets! Kettingsae!” Teleurgesteld kyk hy na haar. Die boosheid is oordrewe en vals, die troos min, sy onverwagte ereksie weg. “Baai-baai, Jenny,” sê hy. “Ek het betaal, nè?” “Nee.” “O, jammer,” sê hy en reik na sy beursie. “Nee, laffie, ek grap net!” lag sy en lag sy en lag sy. “Wat gaan ek tog met jou maak, Chrissie!” Sy verlaat die woonkamer en maak die voordeur agter haar toe. Chris staan op om die voordeur te sluit. ’n Familiefoto by die ingang vang sy oog. Hy kyk daarna. “Net wat jy wil,” sê hy.

Sagte spatgeluide klink uit die kole op wanneer hy die twee biefstukke op die braaiskottel se rooster plaas. Dit is ’n warm aand en die droë witwyn is koel. Die wyn is ’n geskenk van die ouers van een van Gina se pasiënte, ’n jong seun wat in ’n motorongeluk was. Vir die wonderlike versorging, het hulle gesê. Die twee bottels – waarskynlik duur wyn, aangesien Daniël nie seker is in watter taal die woorde op die etiket is nie – staan al maande lank in die yskas, maar hierdie het soos die eerste goeie geleentheid gevoel om dit oop te maak. Hy wou immers nie haar geskenkwyn alleen opdrink nie. “Hoekom het ons nie ’n braaiplek nie?” vra sy deur ’n sluk wyn. “Want jy voel nooit lus om te braai nie,” antwoord hy, versigtig om nie beskuldigend oor te kom nie. Hy vee sweet van sy voorkop af en sien hoe ’n lang grys haar op een van die biefstukke val. Hy vee dit vinnig af. “Nee, ek bedoel … hoekom het ons nie ’n geboude braaiplek nie?” vra sy. “Webers is so fake. Jy gebruik net kole. Daar is geen vuur nie.” Hy is nie verras deur haar skeptisisme jeens die skottelbraai nie. Hy wonder al lank oor die verskynsel – sy is een van die Afrikaanse meisies wat ’n soort argetipiese verlange na ’n plaas koester, na gekapte hout, na skroeiende sonskyn, na stilte, na voorafbestemde troues met seuns van buurplase, na naïwiteit, na eenvoud. Slegs op ’n onbewuste vlak – in alle kwessies van persona sal hulle hierdie neigings ontken, deur woorde en deur dade. Dis hoe hulle jou vang, dink Daniël. As jy weer kyk, sit jy met ’n ongelukkige vrou, uitgeput van die angs te wyte aan die verskil tussen die veronderstel-voorafbepaalde self en die werklike self. Tog kasty hy homself in die onbewaakte oomblikke waarin sy lewe nié deur Fermata gedryf en regeer word nie vir hierdie nadenke – Gina is ’n goeie vrou en was nog altyd. Sy het nog nooit op hom geskree nie en dit maak hom gelukkig. Sy ma het ook nooit op sy pa geskree nie. “Ja … maar ’n gasbraaier is nog erger.” “Dis waar,” sê sy en neem ’n kleiner teug wyn. Hy oorweeg dit vlugtig om vlakke van valsheid met haar te bespreek. In die een of ander hiërargie wat pas opgestel is, is hierdie vlakke bepaal – ’n gasbraaier is die valsste, ’n Weber-braai is minder vals en ’n houtbraai is glad nie vals nie. Wat behels valsheid, waarom word dinge hier en nou in terme van valsheid geweeg en nie in terme van egtheid nie? Fermata is in wese ’n handeling in

egtheid, waarom kan alles nie wees nie? Hy het egter geen benul hoe om hierdie gesprekke te begin met sy vrou van tien jaar nie. Sy het immers nog nooit eens saamgepraat oor Fermata nie en het blykbaar ook belangstelling in die huidige gesprek verloor. Sy tuur bloot die verte in. Sy frons en trek haar oë op skrefies. “Ek dink daar is iemand daar.” Die uitroep klink op nog voordat Daniël kans het om om te draai en te kyk. “Hey, Dan!” ’n Skaduwee van ’n figuur verskyn op die voorplaas. Hy stap soos ’n moeë mens en hou sy arms in die lug, asof in oorgawe tot ’n opperwese. “I made it, Dan!” Hy probeer die aksent plaas. Hy kan nie. Suid-Afrikaans, maar met nog iets by. Dit pla hom. “Hey!” skree hy, “where do you come from?” Hy besef onmiddellik dat ’n vraag na wat die persoon op sy voorplaas doen ’n meer gepaste vraag sou wees. Die oomblik om ’n perfek gefraseerde vraag te plaas as die eerste uitruil tussen twee vreemdelinge is egter verby. Maar nou ja. Ten minste is dit ietwat meer interessant en gepas as “how are you?”. Daar is ’n bewe in die jong man se stem. “I’ve finally made it, Dan! I’ve found you, after you found me two years ago!” Daniël huiwer. “What?” “Daniël, Fermata is the best thing that’s ever happened to me! You’ve given me life!” Daniël hoor hoe Gina haar glas teen die tafel neerslaan en na binne die huis beweeg. “What are you on about!” roep hy terug. Hy kan die jong man nou sien waar hy nader staan, in die lig van die stoep. Hy is nie ver verby sy tienerjare nie. Donker, swart hare val in ’n netjiese kuif oor sy oë, wat hy tussen lettergrepe wegvee. Dit irriteer Daniël. “Dan, you’ve taught me what life is. You’ve taught me what death is. I’ve wanted to find you for so long, and then you were on the television and they said

your name and they found your address …” Daniël val hom in die rede: “What! Who are ‘they’?’’ “… and now I’ve finally found you, Dan,” sê hy en huil soos hy praat, sy arms steeds in die lug soos dié van ’n straatpredikant, “and I’ve come to give myself to you!” Daniël frons. Sy hande bewe effens. Dit is ’n baie slegte ding wat hom hier afspeel. Wie de fok is ‘they’? Hy spoeg die woorde, opreg ontsteld deur hierdie teenwoordigheid: “I’m married, fuck-feet. To a beautiful woman. Now go away!” Hy roep die tweede sin, oor sy mooi vrou, harder as die ander, in die hoop om ’n reaksie uit Gina in die huis te kry. Hy hoor egter geen beweging nie. Die jong man beweeg nog nader aan die stoep. Daniël merk eers die trane wat oor sy aknee-geteisterde wange rol, dan die pistool in sy regterhand. Daniël lig sy palms in oorgawe. “Wait … look, I’m sorry about the fuck-feet thing. I take that back.” Die twee skadubeelde van oorgawe staan stil, albei met hul hande in die lug. “Hello, Dan. My name is Tobey. Are you recording this?” Daniël is nie seker wat om hiervan te maak nie. “No,” antwoord hy onseker. “Why not?” antwoord die jong man. “Will you please record it?” Hy skud sy kop en draai om, na die huis. Dis ’n verwarde kind, die pistool is waarskynlik van plastiek gemaak. Vals. “Look, Tobey, just go home, okay. This isn’t your home. Go away.” Tobey is blykbaar ontsteld. Sy god, sy held, verwerp hom. “What do you mean, go away? Go away where?” “I mean go the fuck home. Go back to where you came from, go hang around on the web some more until you find something else that tickles your fancy.” “But Dan,” roep hy desperaat, “nothing tickles my fancy anymore! Nothing ever could, until I found Fermata, until I found you!”

“Fuck off, Tobey, I’m going inside. Go home.” Daniël voel opeens effens skuldig om so op ’n jong vreemdeling te vloek, maar dit is nodig. Tobey knik. “I understand, Dan. I understand.” “Good,” sê Daniël en beweeg na binne. Gina lê op die rusbank, voor die televisie. “Kan jy glo wat daar buite aangaan?” sê hy. “Hoe het hy ingekom?” “Die hek was nog oop … ek sal dit nou gaan sluit, wanneer hy weg is.” “Ek dink jy het die steaks verbrand.” “Fok, die steaks … fok die steaks! Ek is pas amper doodgemaak!” “Dis nie waar nie.” Dít is waar. Maar dit pla Daniël dat die feit dat dit waar kon wees, Gina blykbaar glad nie ontstel nie. ’n Eksplisiete plofgeluid onderbreek sy gedagtes. So deurborend soos die klank van die geweerskoot is, so ondeurborend is sy stomp, onbevoegde ontleding van wat aan die gebeur is. Wanneer sy asem terugkeer, skakel sy brein aan. “Fok!” Hy hardloop na buite, waar hy die wriemelende, gorrelende half-lyk van Tobey aantref. As daar al ooit ’n swak poging tot selfmoord was – weens ’n gebrek aan gewilligheid of ’n gebrek aan vaardigheid, hy weet nie – is dit hierdie een. Tobey het blykbaar die loop van die 9 mm-pistool – toe nou nie vals nie – teen sy onderkaak aan die linkerkant van sy gesig geplaas en, in plaas daarvan om diagonaal opwaarts te skiet, bloot daarin geslaag om die koeël byna lynreg horisontaal te skiet en dit deur sy wange te laat skeur. Sy tande is egter wonderbaarlik ongedeerd. Die onderkaak hang los en dun aan sy eweknie na bowe. “Tobey, what the fuck!” roep Daniël wanneer hy by die jong man kniel. “Why would you do that here?”

Tobey gorrel onsamehangend. “O fok, hierdie is sleg, hierdie is baie sleg,” sê Daniël desperaat, onseker van wat om te doen. Hy gryp Tobey aan die kraag en skud hom. “Bloody idiot!” “Ek kan hom help,” sê Gina sag en skielik, waar sy agter Daniël staan. “Nee, ek soek hom nie in die huis nie! Die voorplaas is erg genoeg!” “Komaan, help my net om hom binne te kry.” Sy is in beheer, bedeesd. “Nee!” “Daniël, hy het hulp nodig!” “Jy verstaan nie, Gina!” “Fine, verduidelik vir my terwyl ons hom na binne dra.” “Jesus en sy twaalf verwardes fok … okay, kom ons dra hom in, fok! Vat jy die bene,” sê hy en verwyt homself onmiddellik vir dié verdeling van pligte, aangesien hy nou aan die bloederige skouers en kop gaan moet vat en hy nie lus is vir die flou metafore wat in Gina se oë kan opduik oor wat op sy hande beland nie. Nietemin slaag hulle daarin om hom na binne te dra. Gina lei hulle reguit na die rusbank waar sy deesdae die meeste van haar tyd deurbring. Sonder huiwering plaas sy die voete aan die onderpunt van die rusbank en beduie Daniël om die jong man se kop dus die duik in haar gunstelingkussing te laat vul. ’n Plassie bloed vorm onmiddellik daarin. Sy draf na die medisynekas in die kombuis en keer terug met verbande, pleisters, ontsmettingsmiddel, ’n inspuiting en nog benodigdhede. Daniël wonder vlugtig of sy so vaardig by die werk is, want as sy is, is sy verdomp goed met wat sy doen. Sy druk die inspuiting by Tobey se arm in. “Wat is daai?” vra Daniël. “Morfien. Ek’s nie veronderstel om dit hier te hê nie, maar jy weet nooit.” “O … Gina, hierdie is fokken erg. Daai polisieman wat altyd op my case is …”

“O ja, Chris. Nice ou,” sê sy terwyl sy met verbande vat-vat aan Tobey se onderkaak. “Ek het nog altyd meer aan hom gedink as ’n doos … maar Gina, dis nie die fokken punt nie! Ek weet nie hoekom nie, maar hy fokken haat Fermata. Maar hy het niks bewyse teen my nie, nooit nie. En nou het iemand homself in my voorplaas geskiet! Dis baie sleg, dit sal in sy oë genoeg wees vir bystand!” “Hou op om paranoïes te wees. Kalmeer, jy maak hom bang,” sê sy en draai die doppie van die bottel ontsmettingsmiddel los. “Fok … jy’s reg, jy’s reg. Hierdie is niks. Net ’n random kind op drugs. Miskien het niemand dit gesien of gehoor nie. Het ons bure?” “Ja.” “Fok!” Daniël trap onseker rond. “Ek dink,” sê hy mettertyd, maar maak nie sy sin klaar nie. Hy is verstom oor die goeie werk wat Gina gedoen het. Tobey lyk aaklig, ja, maar hy blyk buite gevaar te wees, skoon en bepleister. “Wow,” sê hy. Dan oorval die dringendheid van die situasie hom weer. “… maar ek dink ons moet hom net hier hou, tot hy beter is, dan praat ons met hom, laat hom nie ’n scene opskop of iets nie, dan help ons hom om te waai.” “Klink goed,” sê Gina. Daniël het haar nog nooit só gesien nie – geheel en al opgevang in wat sy doen. Sy het al dikwels oor haar werk gekla, meestal oor die anonimiteit daaraan verbonde. Pasiënt X, pasiënt Y, messteke, oordosisse, roetine-dinge, dagin, daguit. Sy het eens ook ietwat beskuldigend gekla oor die bekendheid en flouheid van die huislike lewe. Maar dié twee wêrelde het nou op dramatiese, dringende wyse oorvleuel. Wanneer sy tevrede is dat Tobey buite gevaar is, draai sy om na Daniël. Sy gooi haar arms om sy skouers en soen hom op ’n malle, meesleurende wyse. Hy verwerp haar toenadering. Die skok van die gebeurtenis en die hoeveelheid bloed wat aanwesig is, is te veel. Hy trek homself weg van Gina en beweeg na Tobey op die rusbank. “Tobey! Is jy mal?”

“Los hom uit, Daniël.” “Nee, ek moet weet! Tobey, is jy mal?” Tobey is nie heeltemal by sy bewussyn nie, maar gorrel in wat soos ’n poging tot ’n antwoord klink. “Die morfien het klaar ingeskop,” sê Gina. “Wat bedoel jy, jy moet weet?” “Want, fok … as hy nie mal is nie, beteken dit hy het die een of ander rasionele afleiding gemaak dat hy hierheen moet kom. En as hy nie mal is nie, beteken dit ander mense kan ook daardie afleiding maak … en wie is ‘they’!”

4

Die strate is nie meer so groen soos dit was nie, besef Simon. Destyds het hy en Zolani nie ’n uitstappie stad toe afgesluit sonder om hier aan te doen nie. Eg Suid-Afrikaanse produkte, veel minder afgewater as die soort wat jy om die draai van die Suid-Afrikaanse winkel in Londen vind. Nou het hy al die kodewoorde vergeet en die plek wemel van toeriste. Kameras wat om die nekke hang, lelike sandale, pienkgebrande nekke en neuse, gholfhemde of T-hemde met prente van die kontinent op. Onmiskenbaar. Hy kan hom verkyk aan die dinge waarvan mense foto’s neem hier. Bleek mure, onindrukwekkende voordeure, strate waarvan die teer sekerlik nie ’n veel ander skakering het as dié wat hulle tuis vind nie. Al afleiding wat hy kan maak, is dat die selfdokumenteringsdrang van die individu handuit geruk het. In hul wêreld is dit nutteloos om te stry teen die see van homogeniteit en monotonie van digitale beelde. Alles is reeds afgeneem, ervaar, vasgevang, bereis deur internetmaatskappye wat die ontdekkings van ’n reistog deur ’n klikkery verklik. Die waarde van ’n besienswaardigheid is visueel ewe treffend as riool wat deur ’n lukrake sloot vloei. Vandaar die oorbenutting van die kamera om die roete – al wat idiosinkraties bly, hoe flou ook al – op te teken. Dit is die gevolgtrekking: Om glimlaggend te poseer by algemene bakens op jou eie roete, is om te lééf. Hierdie gedagtes het Simon eens in uitgebreide vorm in sy tesis probeer inwerk, maar dit was natuurlik spekulatief en dus akademies onwelkom. Die kroeg waar die driemanskap sitplek ingeneem het, is op die grondvloer van ’n ou, klein Victoriaanse tweeverdieping-gebou. Nie te lank gelede nie is dit aangeval deur mededingende bendelede. Pypbomme het ontplof terwyl kombuiswerkers vasgebind was. Die onverskrokke eienaar het die kroeg egter vinnig laat herstel en bloot nuwe kombuiswerkers aangestel. Dié inligting het ’n mede-kroegganger by hul aankoms met hulle gedeel. Simon dra sy gedagtes oor die sussing van die individualiseringsdrang deur middel van kompulsiewe dokumentering oor aan sy reisgenote tussendeur die drievoudige teue bier wat ingeneem word. Hulle knik instemmend terwyl hulle luister.

“Aha,” merk Georg op, “maar geld jou vermelding nie insgelyks vir die beelde daar op die skerm nie?” Simon kyk op. Die klanke in die kroeg bestaan uit ’n geklets en modieuse popliedjies, maar op die televisie wat van die dak hang in die hoek van die vertrek, vertoon ’n videogreep van een van Fermata se bekendste video’s, van ’n dame wat die see in stap en die are aan haar arms oopsny. Skielik verander die beeld na dié van ’n man, effe slordig, wat in ’n pienk stoel teruglê. Hy lyk ingenome. Onderaan die skerm verskyn die woorde: “Daniël Roberts – skepper, Fermata.com.” “Die dokumentering van selfgedrewe dood,” gaan Georg voort, “as die aanmelding, die aankondiging van teenwoordigheid?” “Ironies, ja,” voeg Kosie by, “maar jou argelose argumentering toon ’n ontkenning van die verkenningselement. Die meerderheid lewens dien bloot as moddermolekules. Die drang na asem en die oordrag van die longinhoud, ingenome of andersins, is eerder profesie en leiding as onbewuste lyding?” Georg skud sy kop. “ ’n Poging daartoe, ja, maar ’n onafwendbare Icarusverskynsel, elk van hulle.” “Aha, maar …” “Shut up tog!” roep Simon. Sy blik is vasgenael op die TV-skerm. Hy voel hoe ’n wraaksug skielik in hom borrel, met ’n teiken wat homself aangemeld het. Die beeld slaan oor na ’n sokkerwedstryd. Twee Engelse klubspanne speel, die popliedjies verdwyn en die televisie se volume word via afstandbeheer deur die kroegman verhoog. Skaars ’n oomblik gaan verby of ’n swetterjoel toeriste val die kroeg juigend binne en plak neer, geklee in ondersteunerstruie. Simon spring op en haas hom na die kroeg. “Hey,” sê hy vir die kroegman, wat skielik die Guinness-kraan oortyd moet laat werk. “Hey, wat was daai wat nou net uitgesaai is?” Die kroegman het slegs ’n frokkie aan. Hy het twee tatoeëermerke aan die binnekant van sy bult van ’n boarm. Die een is ’n Christen-kruis, die ander ’n hoofletter-A met ’n sirkel daarom – die simbool van anargie. “Caroline. Die episode met daai selfmoord-ou op. Dit herhaal heeltyd. Groot nuus.”

Simon oorweeg die twee tatoeëermerke. Wat is dit tog met mense se besluiteloosheid? Hy skud die gedagte af. “So dit was nie regstreeks nie?” “Nope,” antwoord die kroegman, “nou die aand was dit live. Nou is dit op repeat, soos ek sê. Soek jy ’n drink, of wat? Ek’s besig.” So dit was bes moontlik op die lug terwyl hulle in die lug was, dink Simon. Hy kyk om na waar Kosie en Georg sit. Hulle is doodstil, sit bykans gevries op hul stoeltjies. Hy voel sleg. Hulle was tog maar net hulself. Hy knik. “Drie Castle draughts.” Dit sal in elk geval nutteloos wees om nou hier uit te hardloop, sonder plan of gedagte of geartikuleerde doel. Hy kyk hoe die werker wat asbakke skoonmaak en leë bottels van die tafels verwyder die toonbank haastig skoonvee. Hy draai na die werker. “Swazi?” vra hy.

Megan Oosthuizen se jong vel frommel effens-effens tussen haar wenkbroue. Die volume is reeds heeltemal oopgedraai. Sy snap dit steeds nie. Sy het oor en oor en oor daarna geluister, met ’n bottel wyn byderhand om die gevoel te aksentueer – die vroeë opwaartse verbuigings, die melodie wat bou en val soos ’n straatkat wat krap aan ’n gat waar ’n muis eens gesien is. Die melodie se hoopvolle herhaling, warmer hierdie keer, eerder as kouer, meer eenvoudig as wat sy verwag het, verwar haar, omdat sy nie geweet het wat sy nou juis verwag nie. Sy het dit selfs oorweeg om Mija wakker te maak om daarna te luister, maar daardie risiko wou sy nie neem nie. Die naam Rezso Seress het geen klokkies gelui toe sy daarop afgekom het in ’n Google-soektog oor musiek wat met selfmoord geassosieer word nie. Die knaap by ’n groot musiekwinkel (een van die min wat nog bestaan) in ’n winkelsentrum (een van vele wat bestaan) het egter later onmiddellik geweet waarvan sy praat. Met ’n mosterdvlek op sy verkoopsman-hemp en ’n vonkel in sy oog het hy weggedraf om die CD te vind. “Jammer,” het hy gesê oor die plastiek wat reeds verwyder is, “ek het dit al huis toe gevat.” Rezso Seress, komponis van die berugte “Gloomy Sunday”-lied. Sy wou vir die

verkoopsman vra of die oorspronklike titel, “Vége a világnak”, op die CD is, maar kon dit nie lekker uitspreek nie. Hy het dit egter sonder moeite gesê en vir haar geknipoog. Later sou sy leer dat “Gloomy Sunday” nie die direkte vertaling is nie – “The End of the World” is meer akkuraat. “Dis die selfmoordliedjie,” het die knaap by Musica in ’n fluisterstem gesê. “Ek weet, ja,” het sy geantwoord. “Natuurlik, ja,” het hy verskonend gegiggel. Hy was te opgewonde om op te hou. “Billy Holiday het dit later opgeneem, onder die titel ‘Gloomy Sunday’.” “Het julle dit ook?” het sy gevra. “Ja! Ja!” het hy geroep, weggetrippel en vinnig teruggekeer met die CD. Hy het na haar geleun, asof hy ’n groot geheim wou verklap. “Soos, die helfte van die mense wat daarna geluister het, het selfmoord gepleeg. Check dit uit.” Sy het dit wel opgesoek en was aanvanklik opgewonde, maar uiteindelik teleurgesteld toe sy besef die meeste van die gerugte is onwaar. Die gerugte het so ver gegaan as om te sê mense wat op fietse verby ’n gebou gery het waar die lied kwansuis gespeel is, het hulself fiets en al in die rivier gewerp. Wat waar is, is dat Seress self mettertyd selfmoord gepleeg het, nes sy meisie, vir wie hy dit geskryf het. “Gloomy Sunday,” het haar selfmoordbrief gelui. Slegs enkele obskure ander verwysings bestaan, soos byvoorbeeld ’n man in Ierland wie se neef se vriend eens in ’n musiekgroep gespeel het waarvan die sanger eens die liedjie gehoor het. Dié man het selfmoord gepleeg … nie juis ’n onaanvegbare veronderstelling dat die lied direk daartoe gelei het nie. Sy het na die lied geluister, wat slegs twee minute en dertien sekondes duur. Sy het al minstens vyftig maal daarna geluister en maak steeds geen vordering in haar poging om ’n wil te ontwikkel om selfmoord te pleeg nie (buiten potensieel weens irritasie – sy het nog nooit juis ’n aanvoeling of voorliefde vir klassieke musiek gehad nie). Sy het selfs probeer mediteer op die (vertaalde) oorspronklike Hongaarse lirieke, geskryf deur ’n kollega van Seress, Lázló Jávor. Die lirieke is nie noodwendig saam met die klassieke weergawe gesing nie, maar het dit eerder as ’n gedig vergesel, deurgaans ’n drukkende terneerdrukking, onder meer met die woorde:

The world has come to its end, hope has ceased to have a meaning Cities are being wiped out, shrapnel is making music Meadows are coloured red with human blood

Sy het lank en hoopvol haar gedagtes daarmee saam laat vloei, asook met die bladsy langs dié, waarop die lirieke van die Billy Holiday-weergawe gedruk was – veel meer uitdruklik te make met selfontneming:

Angels have no thoughts Of ever returning you Wouldn’t they be angry If I thought of ing you?

En dan die lafhartige onttrekking uit die storie, ’n cliché wat selfs in Hollywood al ’n doodsonde is:

Dreaming, I was only dreaming I wake and I find you asleep …

Fokkit, dink sy. Sy voel dit steeds nie. Dalk is die probleem dat die ou wat die lirieke vir die Billy Holiday-weergawe neergepen het, Sam Lewis, ook die

lirieke geskryf het vir die bekende, opbeurende “I’m sitting on top of the world (looking down on creation)”. Ook is die laaste vers, wat begin met “Dreaming”, bygewerk sodat luisteraars nie te erg ontstel sou word nie. Of dalk was Daniël Roberts reg oor haar aanvanklike selfmoordpoging. Is hy reg? Het sy bloot aandag gesoek met haar oordosis pilletjies? Het sy op ’n tyd die pilletjies nodig gehad, of was dit bloot ’n vorm van projeksie wat die inneem daarvan genoop het? Sedert haar hoërskooldae het sy, anders as die ander lede van haar breë vriendekring, nog altyd aanklank gevind by die donker grunge van die vroeë 90’s – Nirvana, Soundgarden, Pearl Jam. Kurt Cobain se selfmoord, hoewel sy eers ’n paar jaar ná dit gebeur het daarvan bewus geword het, het iets in haar wakker gemaak – ’n verlange, ’n drang, sy wou weet wat hy gevoel en gedink het in sy laaste oomblikke. Later sou sy besef min of meer alle tieners wat aanhangers van Nirvana was het dié versugting beleef. Was dit waar die projeksie vandaan sou kom? Is alles, álles, wat sy tot nou toe gedink en gevoel het blote projeksie weens ideale wat uit vervloë herinneringe gebou is? Hoekom hét sy ’n joernalis geword? Sy neem ’n sluk wyn en probeer weer fokus. Die tweede “Gloomy Sunday”-lied het, wat die lirieke betref, meer met selfmoord te make as die eerste, maar dit is nooit so sterk met selfmoord geassosieer as Seress se weergawe nie. Nietemin het sommige radiostasies die speel van albei weergawes glo verbied tot in die vroeë jare tweeduisend. Sy voel verward en minderwaardig. Selfs al was daar nie soveel selfmoorde verbind met die Seress-weergawe, soos die bekende gerugte dit wou hê nie, het dié radiostasies steeds die idee van die lied se towerspel oortuigend genoeg gevind om dit te verbied. Maar sy voel niks nie. Die idee van ’n lied, ’n naam of ’n plek wat selfmoord inspireer, of dit nou vir een of vir baie is, is ’n idee wat sy sukkel om te begryp. Is dit moontlik vir ’n spesifieke, akute reuk, klank of landskap om die ontvanger skielik te laat glo dat hierdie die tyd is om te sterf? Meer waarskynlik, dink sy, is dat mense ’n manier het om te volg. Waar ook al en hoe ook al. Hulle volg dus ook andere na plekke wat gewild is vir selfmoord, nes hulle mense sou volg na ’n plek waar die landskap die besoeker glo meer lewendig sou laat voel. Besoekersgidsboekies is vol van dié beloftes – hokduik met haaie, oseane,

pretparke … min gidsboekies sal die teendeel verkondig. Megan was ’n gereelde besoeker aan dié wat ’n mens kwansuis lewendig laat voel, veral sedert die koms van Mija (sy neem haar altyd saam), en is trots daarop. Lewe, dink sy, lê in die uitspraak van die woord – die opwaartse kurwe van “le”, die skielike duik van die “w”-klank en die herhaling van die opwaartse “e” aan die einde. Die maklike en die moeilike in een woord, dink sy. Voorwaar. In teenstelling met die uitspraak van dood – die woord voel sommer dood, soos ’n stuk verkoolde hout wat op ’n dam dryf. Hoekom, dan, verskyn daar ’n kollektiewe neiging om soos dié woord te maak, vroeër as wat nodig is? Of wat toepaslik is … individueel gesproke kan sy dit op ’n manier verstaan, haar gedagtes oor Kurt in ag genome. Sy is nou al oortuig dat Daniël se opsomming van haar vroeëre poging akkuraat was. Dit is iets wat sy nooit vir die dood gedoen het nie, ook nie vir die lewe nie, maar vir aandag. Sy haat haarself nou vir dié sentiment, maar dit was lank gelede. Sy ruk haarself uit die herinnering, terug na haar poging tot analise. Kollektief gesproke is die hunkering vir haar duister … wat meer waarskynlik is as dat ’n sekere reuk, klank of landskap die wil om te sterf ontlok, is dat dit die gevoel by ’n leier met charisma ontlok dat dit die ideale omstandighede vir sterf is. Daar is ’n belangrike onderskeid tussen gelukkig sterf en hartseer sterf. Die mense op Fermata blyk almal gelukkig te sterf. Die dood is meestal hartseer vir die oorblywende portuurgroep en familie, maar daar is ’n spesifieke sin van hartseer of dan geluk in selfmoord vir die pleër. Selfmoord word meestal geassosieer met ’n diepgaande hartseer. Die ander kant, die Jim Jones-soort selfmoorde, waar die dood gewillig met ’n soort saligheid ontvang word, waar daar meer betekenis in sterf as noodwendig die dood is. Jim Jones, wat meer as negehonderd van sy gelowige volgelinge in Suid-Amerika laat sterf het aan die inname van ’n giftige drankie nadat hy hulle kon oortuig dat dit God se pragtige wil is. Die waarheid was dat hy él dieper in die moeilikheid gekom het by die owerhede oor, onder meer, geld en verdagte seksverhoudings. Megan sit skielik regop. Sy het aan die sluimer geraak en word wakker met ’n gedagte wat haar ontstel.

Daniël Roberts word wakker met ’n gedagte wat hom ontstel. Hy het ’n luide

klop onder, by die voordeur, gehoor – die soort klop wat slegs dié van ’n ontstelde pa van ’n moontlik swanger dogter of dié van die polisie kan wees. Die polisie moet dit wees. Daar is ’n luide gehamer en, tensy hy paranoïes is, ’n sporadiese geroep van sy naam. Hy trek sy japon aan en haas hom na onder, waar hy Gina oor Tobey gevou vind op die rusbank. Hy neem aan sy versorg hom met liggaamshitte. “Fok. Gina, word wakker,” mompel hy. Sy beweeg nie. Daniël probeer om nie te luid te werk te gaan nie, aangesien dit agterdog kan ontlok by wie ook al buite die deur is. Hy skud Gina dringend aan die skouer, wat daartoe lei dat Tobey ook skud, wat daartoe lei dat sy wang teen die rusbank vryf. Hy laat ’n pynvolle gegorrel uit. “Sssh, man,” fluister Daniël. “Wat gaan aan?” vra Gina. Sy het haar oë oopgemaak en gluur nou na Daniël op ’n territoriaal uitdagende wyse. “Daar is mense buite. Ek dink dis die polisie. Ek dink dis daai Grobler-ou.” “O. Douchebag,” sê sy. Daniël frons. Hy het haar nog nooit die woord ‘douchebag’ hoor sê nie, en beslis nie met daardie vae Amerikaanse aksent nie. “Ja, douchebag, douchebag, maar komaan, ons moet ontslae raak van Tobey.” “Wat? Hoekom?” “Ek bedoel, steek hom net iewers weg. Vat hom slaapkamer toe.” Sy knik en trek Tobey op van waar hy slaap. Sy paai hom en fluister vir hom en help hom om te stap, stadig en onseker, na die slaapkamer, terwyl die gehamer teen die deur luider word. Sodra hulle die slaapkamer bereik, vryf Daniël hard aan sy oë, sodat hy weet hulle rooi sal wees. Hy maak die deur oop en maak of hy gaap. “Jammer daaroor,” sê hy, “lang dag of twee, jy weet. Het besluit om bietjie laat

te slaap. Hoe laat is dit?” Chris Grobler trek die mou van sy uniform terug oor sy voorarm. Hy betrag sy ou, silwer horlosie. “Dis vyf voormiddag,” sê hy. “Rêrig?” vra hy, eerlik verras. “Dan is ek nie die een wat verskonings moet maak nie. Wat wil julle hê?” Chris deel ’n blik met sy bykans obese kollega. “Daar was verslae van geweerskote hier gisteraand, Daniël,” sê hy. Bure, dink Daniël. “Is jy seker? Dit kon aan die ander kant gewees het. Ek dink nou al lank daar is bendeaktiwiteit by daai groot huis daar oorkant.” Chris draai om en kyk in die rigting waarin Daniël wys. “Jy bedoel daai drieverdiepinggebou?” “Ja, daai een.” “Daai is ’n aftree-oord.” “Geweerskote. Geweerskote en … dwelms.” “Daniël, hierdie is ernstig. Is jy bewus van enige onwettige gebeure op jou eiendom in die afgelope vier-en-twintig uur?” “Nee.” “Jy seker?” “Ja.” “Jy gee nie om as ons jou huis deursoek nie, nè?” Daniël frons. “Natuurlik gee ek om! Julle het nie die reg nie.” “A, maar ons het ’n lasbrief,” sê Chris en beweeg vinnig verby Daniël, met die kollega kort op sy hakke. Hulle gaan die huis binne. “Wys my!” roep Daniël. “Wys my die lasbrief!” Hy vind die twee beamptes by die rusbank, waar Chris na ’n klein rooi kol op die rusbank wys. “Dit? Dit is

wyn,” sê Daniël. Chris se oë is hard, deurdringend en dringend. Hy klap aan die rusbank. Hy draai om, kyk na die gang onder die stel trappe en beweeg haastig daarin af. Fok, dink Daniël. Hy volg Chris na die slaapkamer. Chris staan gevries by die slaapkamerdeur. Fok, fok, fok, dink Daniël. Hy kyk binne die slaapkamer. Sy mond val oop. Tobey lê op die bed, met sy rug na hulle. Gina lê langs hom, aan die venster se kant. Sy tuur vir hulle bo-oor Tobey se kaal rug. Sy is self kaal. Haar linkerbors is ontbloot wanneer sy haarself lig om hulle toe te spreek. Sy bedink haarself blykbaar en bly net stil lê, met haar blik op hulle gerig. Chris en die kollega kyk saam verbaas na Daniël, besef hy. Hy draai na hulle. Hy lag senuagtig. “Niks onwettigs nie, nè?”

Het hy iets oorgekom? Megan sukkel al ’n dag lank om Joey die filmmaker in die hande te kry. Sonder hom is haar gedagtes rondom die storie onseker en rigtingloos. Sy het besluit om eerder nie aan hom te dink nie en ’n meer direkte aanslag met haar navorsing te neem. Sy klim in die stort, saam met Mija. Mija protesteer gewoonlik hierteen – nie teen die gewas nie, maar die sáám gewas. Sedert die debakel met Deon en die hoesstroop hou sy Mija egter altyd naby. Toe hulle klaar gestort het, glimlag Megan vir haarself in die spieël. Sy vind dit moeilik om te beoordeel – deels weens die kondensasie op die spieël, deels weens haar skielike, algehele gebrek aan selfvertroue. Sy voel hopeloos onbevoeg vir hierdie taak en as sy hierdie storie opfok, sit sy haar vordering in haar loopbaan met ’n paar jaar terug. Reputasies loop. Sy het die hele nag bestee aan internetnavorsing oor selfmoord. Artikel op artikel oor selfmoord, massa-selfmoord, tros-selfmoord, offering-selfmoord en selfs selfmoord-bomaanvalle was kultureel relevant, maar nie een kon Fermata verklaar nie, ook nie Emile Durkheim se kategorisering van selfmoordtipes nie –

hy’t dit immers in die 1800’s gepubliseer – hoe kan die internet se krag daarby inval? Terwyl sy aantrek, gaan sy in haar gedagtes oor die opsommings wat sy vir haarself gemaak het. • “Gewone” selfmoord, dit wil sê die algemeen aanvaarde gedrag rondom selfmoord, sluit gevoelens van hulpeloosheid, isolasie, depressie en waardeloosheid in. Megan het dit uitgeskakel as ’n oorsaak of gevolg van Fermata vir die eenvoudige rede dat niemand op die video’s blykbaar hieraan ly nie. Ja, die ooglopende kan bedrieglik wees, maar in die algemeen is die uitgesaaide sentiment juis die teenoorgestelde – een van bevestigde oortuiging eerder as selfverwoesting. • Massa-selfmoord het min maar treffende voorbeelde in die onlangse geskiedenis, waarvan die selfverklaarde profeet Jim Jones se sekte bes moontlik die mees prominente is. Die res word ook meestal verbind met sektes van geloof. As sy na grashalms moes gryp, sou sy ’n lyn kon trek met die doktrine wat Fermata teoreties kan hou. Die publiek sal dit waarskynlik koop as sy dit goed genoeg konstrueer. Dit is egter nie ’n sterk argument nie – geen van die video’s blyk ’n boodskap van leiernavolging voor te hou nie – inteendeel, dit is eerder die teenoorgestelde. Daar word geensins gepraat van ’n god van enige aard nie. Sy is seker sulke video’s sou voorgelê gewees het en sy is nie seker waarom dit nie op die webwerf geplaas is nie. Dit tref haar as vreemd, al is die grootste deel van die video’s uit sekulêre samelewings opgelaai – werklik sekulêre samelewings, nie hierdie Suid-Afrikaanse ons-grondwet-stel-dit-so-maar-onsgee-nie-’n-fok-om-nie-want-as-ons-in-die-staatsrede-iets-van-god-sê-sal-almalmeer-genadig-wees-samelewing nie. Hoe ook al, dit verduidelik nie wat aangaan op Fermata nie. • Tros-selfmoord is moontlik die beste pasmaat vir Fermata … oftewel, dit sou wees as die data gepas het. Selfmoordsyfers, wil dit blyk, het sedert die ontstaan van Fermata vyf jaar gelede tog geleidelik afgeneem in die gebiede waar dié webwerf die gewildste is. Megan glo dit is deels weens die projeksiefaktor – ideasie is ’n prominente simptoom van dié wat ’n selfmoordrisiko is. As hierdie ideasie so direk moontlik vertoon kan word sonder om in die persoon se brein te krap en die prent uit te pluk, kan dit die omvang van die fantasieë verminder. Dit sal egter ook onmoontlik presies kan pas by die kyker se eie ideale beeld. Daar is ook geen tekens dat die selfmoord van bekendes – nog ’n waarskynlike katalisator vir tros-selfmoorde – kon lei tot enige van die selfmoorde op Fermata nie. Wanneer ’n bekende wat in die samelewing hoog aangeslaan word – sê nou

maar ’n gewilde aktrise – selfmoord pleeg, kan dit lei tot mense wat ook daarmee wil assosieer. Die teendeel geld vir bekendes wat nié hoog aangeslaan word nie – sê nou maar ’n akteur of sportster wat sy naam gat gemaak het met uitgelekte seksvideo’s. Die skare is egter, soos altyd, onstandvastig. Vir volk en vaderland, by wyse van spreke. Binne hierdie paradigma pleeg mense selfmoord om’n punt te bewys oor byvoorbeeld die een of ander politieke situasie – mees onlangs het dosyne Tibettane bewustheid oor die situasie van onderdrukking deur die Chinese in hul land probeer versprei deur hulself in die openbaar aan die brand te steek. Dit is egter tot dusver nie ’n effektiewe strategie nie – inteendeel, die Dalai Lama self smeek hulle al lank om tog op te hou daarmee. Dié op die video’s het nooit melding gemaak van enige oorlog of groter saak nie, so dat dit ooit relevant kon wees tot Fermata, is ’n lawwe idee, het sy besluit. Sy het die nota probeer uitkrap, haar potlood te stomp gevind en opgegee. Toe sy verder rondgekrap het op nie-akademiese webwerwe, het sy vinnig besef daar is moontlik geen waarde in dié soort opsommings nie. Een inskrywing op ’n lukrake blog wat sy gevind het, een wat te make het met wat die ontleders depressie sou noem, het juis dít gesê:

… as jy probeer verstaan, sal jy nie. Los jou logiese liefde vir iemand anders. Ek kan die drang nie verduidelik nie. Skree op my, baby, beledig my in topvorm, want die slegste wat jy my kan sê, vergelyk steeds as komplimente teenoor wat ek myself daagliks toesnou. Skel my sodat my oortuigings bevestig kan word. Vryf my, vryf my verkeerd op, vir vertroosting. Dankie, en koebaai …

Megan dink hieroor na terwyl sy selfs breër vir haarself in die spieël glimlag, vasbeslote om seker te maak daar is geen oorblyfsels van spys of drank nie. Sy was ook paranoïes oor tabakvlekke – iets waarvoor ’n geharde roker sal lag as jy vir hom sou vertel dat jy elke week ’n sigaret of wat rook as jy saam jou vriendinne kuier. Hy sal lag en lag en dan in sy geestesoog sien hoe jy seks het met al jou vriendinne. Mans is dose, dink sy. ’n Element wat sy nie oorweeg het met die selfmoord-“tipes” nie, is geld. Dit is

nie onalgemeen nie – ’n geldjaer wat in die moeilikheid beland en met hom- of haarself wegdoen … dit, ook, is egter irrelevant vir Fermata, het sy besluit. Buitendien, as jy bereid is om te leef vir groot geld, is dit tog redelik voor die hand liggend dat jy ook bereid sal wees om te sterf daaróór. “Hoekom kyk jy so heeltyd vir jouself?” sê Mija skielik langs haar. Die kind kon die konsep van ’n spieël op ’n vroeër as verwagte ouderdom kleinkry, maar het nog nooit werklike belangstelling daarin getoon nie. “Ek wil net mooi lyk, Mija,” sê sy. “Vir wie?” “Toe, gaan speel.” Sy besluit om haar e-pos oop te maak om te kyk of daar enige boodskap van Joey was. Daar was nie, maar wel ’n paar van die kantoor. Een is van haar redakteur, wat haar herinner aan die spertyd vir haar artikel. Sy sluk. Sy maak ’n ander e-pos oop, een wat deur ’n kollega by die nuuskantoor aangestuur is. Die betrokke kollega se naam is Gerhard en hy het altyd lomp by haar aangelê toe sy nog in die Johannesburg-kantoor was. Sy het sy toenaderings verwerp. Hy sou nie goed lyk op familiefoto’s nie. Buitendien was sy en Deon in daardie stadium reeds aan’t flankeer. Deon sou effens beter lyk op familiefoto’s. “Miskien vir jou – weet nie of dit ernstig is nie,” lees die kollega se boodskap bo die aanvanklike e-pos en die adres daarby. “Koffie sometime? J” Die aanvanklike e-pos is gestuur vanaf ’n Yahoo-adres met ’n niksseggende naam – happyboy123471235@ yahoo.com. Dit lui:

Today I will finally find myself at Dan Roberts’ house. Maybe I can send your paper an email while I die. Please be available.

“Nee, moenie,” fluister Megan – haar onmiddellike reaksie. Dan bedink sy haar.

Die hoek is hier. Sy glimlag en tel ’n potloodskerpmaker op.

Die vuishou laat Simon se kake teen mekaar klap. Hy ruk uit die droom. Hy het gedroom oor Oxford, oor hoe hy moeiteloos met ’n skaatsplank deur die gange en oor die trappe van die sielkundegebou gly. Hoe glimlagte en ’n ritmiese handeklap van sy dosente en medestudente hom onderaan die laaste trap verwelkom soos hy met ’n netjiese toertjie tot stilstand gekom en gebuig het. Selfs sy toesighouer het ’n juigdansie uitgevoer. Die toesighouer was op pad om iets te sê net toe Simon uit die slaap geruk is. Nou lê hy halfverlam van skrik op sy sy, met sy regteroog in die kussing begrawe. ’n Groot, fris vrou met ’n klapmus oor haar kop hou ’n mes teen sy keel. “Bly asseblief stil!” roep die groot vrou in ’n skril stem. “Maar ek het niks gesê nie.” Die vrou bring die mes tot langs Simon se linkeroog. Haar enorme borste sak en lê teen sy nek. Terwyl sy die lem vertikaal deur die klein terrein tussen die tempel en die oogbank trek, onthou Simon hoe hy hier beland het. Hy onthou so op ’n manier. Die vorige aand is grotendeels ’n waas. Hyself, Kosie en Georg het die werker wat die asbakke skoongemaak en die leë bottels verwyder het, gevolg tot in ’n klein steeg langs die kroeg. Hulle het ’n banksakkie stampvol dagga, goeie dagga, by hom gekoop vir R200. Nie ’n slegte prys in Suid-Afrika nie, maar grondboontjies vergeleke met wat hulle in Engeland moet uithaal. Hulle het hom ’n verdere R100 gegee. Uit dankbaarheid het hy aan hulle elkeen ’n reeds gerolde spliff aangebied. “Rooibaard,” het hy dit genoem en self ook een aangesteek. Die goed was kragtig, die gevoel wonderlik. Hulle het vir ’n tydperk, nou ongespesifiseer in die benewelde gange van sy geheue, deur strate in die buurt gewandel, slegs getrek deur die aanloklikheid van ’n volgende straatlig wat wink. In ’n stadium het ’n luide gelag en die onmiskenbare klanke van Miles Davis se towertrompet vanuit ’n voorplaas agter ’n voorhek opgebeier. Die gemeenskaplike gemoed was genoegsaam hoog om aan te klop. ’n Jong man met ’n oop gesig en ’n breë glimlag het die hek oopgemaak. Hy het hulle een maal op en een maal af gekyk – drie bleek, windverwaaide middeltwintigers en ’n effens ouer man met ’n voorskoot aan. Sy neusgate het

gewikkel-wikkel en hy het gelag. “Welcome to sunny South Africa – braaivleis, sunny skies and incango!” Die laaste woord het die herinnering in Simon wakker geklop – verskeie beelde van verskeie versteekte transaksies daarmee saam. Dit het hom veilig laat voel. Die viertal het die voorplaas betree. Daar was ’n vuur, daar is gelag, almal het baie gepraat, later was dit net hy, Kosie en Georg oor in die voortuin. Hulle is oplaas die huis in om slaapplek te soek. Dít alles kan Simon slegs vaagweg onthou. Waarom word ’n straaltjie bloed dan uit sy vel gedwing deur ’n groot, fris vrou met ’n mes? Hy kyk met sy beskikbare oog deur die kamer. Die lig is dof, maar hy kan Kosie en Georg uitmaak waar hulle in die een hoek langs ’n bedkassie sit, met twee vroue, ook gewapen met messe en ook met klapmusse oor hul hoofde, wat booor hulle staan. Buiten die klapmusse is die vroue volledig in lang, swart rokke geklee. Kosie en Georg lyk benoud en sit, soos ’n mens hulle min sal sien, tjoepstil. Die een vrou werp ’n boek teen Georg se kop. Die boek val op die vloer. Simon sien dat dit ’n Gideonsbybel is. Wat sê die vroue in die klapmusse vir hulle? Simon kan nie hoor nie – sy ore sing van die vuishou. “Wat …” probeer Simon. Soos sy mond oopgaan, voel hy hoe bloeddruppels by sy mond inloop, “… wat wil julle hê?” “Wat dink jy wil ons hê?” vra die vrou verontwaardig. Simon besef sy bedoel hy en sy vriende behoort tog duidelik te weet wie hulle is. Hy ruik motgif en gesigpoeier. Die vrou druk effens harder met die lem. Simon laat glip ’n leë geluid soos ’n sluk wat vashaak. “Ek weet regtig nie,” sê hy deur vinnige asemteue. Die vrou kyk om. “Santie! Maria! Hulle weet nie wie ons is nie!” Sy hang haar kop agteroor en laat ’n langdurige kekkellag uit. Die ander vroue doen dieselfde. Dit duur ongeveer ’n minuut lank. Toe sy klaar gelag het, kyk die vrou weer af na hom. “Sjoe, lanklaas het ek nou vir jou so lekker gelag. Dankie, jong man, jy bring ’n tikkie vreugde aan hierdie ou vrou tydens die uitvoering van haar godgegewe taak.” Die mes het sy nog deurentyd gehou waar dit in sy vel was. Simon probeer homself losruk, maar hy kan nie. Die vrou is sterk.

“Wie … wie is julle?” “Wie is julle wát?” kap sy terug. “Uhm … wie is julle, tannie?” Die vrou stoot haar bors uit. “Mevrou, vir jou. Mevrou dominee, om die waarheid te sê. Ons is die heilsaamheidspatrollie. Heil heilsaamheid!” roep sy en steek haar los hand ferm voor haar uit in ’n saluut. Haar hand is plat, soos met die bekende Nazi-saluut – haar pinkie, egter, is in die lug. Die ander twee vroue doen haar na. “Heil heilsaamheid!” roep hulle gelyk, pinkies in die lug. Die vrou kyk weer af na Simon. “Die gewapende vleuel van die ACVV.” Simon snap. Hy onthou die ACVV. Maar ’n gewapende vleuel? Dit is … wel, nuus. “Ek … ek dink ek was in ’n ACVV-voorskool.” “Dit verbaas my nie,” sê die vrou, “en nou kyk ek na jou – ’n oudstudent van die Afrikaanse Christelike Vrouevereniging. Vol dwelms en bier en … jazz!” Sy spoeg ’n balletjie slym op sy neus. “Askies tog, ou seun, dit is nie goedgemanierd om te spoeg nie. Maar drastiese stappe is in gevalle soos hierdie nodig. Jy sien, waar ons Afrikaans hoor, raak ons opgewonde. Dit is mos goed om te hoor die taal leef voort – hierdie soetste taal van ons, o moedertaal …” “Tarentaal!” roep Kosie in die hoek. Die vrou wat oor hom staan, skop hom op sy maermerrie. Hy sak dieper die hoekie in. “Jammer, tannie taal,” sê hy. Die vrou wat bo-op Simon sit, sug voor sy verder praat. “Maar ons taal word omhul deur ’n donker wolk – ’n donker wolk wat van binne kom. Uit ons eie mense. Die Satan verskyn mos in aanloklike vorme, word gesê. Twee Korintiërs elf vers drie. Ons volg die klank van ons taal deur hierdie besmette strate. Om olie te smeer op die deurrame waar ons in ons land aanland, werk nie meer nie. Selfs lamsbloed werk nie. Meneer dominee besit ook die slaghuis op my dorp, jy weet, so ons het baie lamsbloed beskikbaar. Emmers en emmers en emmers. Maar nee, hoe meer ons die rame besmeer, hoe meer glip die jeug onder ons uit. Nou, nou het die Heilsaamheidspatrollie oorgegaan tot aksie. Heil heilsaamheid!”

“Heil heilsaamheid!” antwoord die twee vroue. “En noudat ons tot aksie oorgegaan het,” gaan sy voort, “… nou … nou, wat is volgende, vra jy? Wat gaan ons dóén?” Sy kyk om. “Santie! Maria! Wat gaan ons doen?” Die twee vroue trek hul skouers op. “Genugtig,” sê die vrou bo-op Simon, “moontlik is hierdie ou geheue van my besig om te taan, maar ek dink nie ons het werklik so ver gedink nie. Hierdie is ons eerste sending … maar met my beste koekmes in hierdie wit velletjie van jou … dit voel reg, dit voel of dit die pad is wat vir my uitgelê is deur die Here.” Simon waag ’n kans met iets wat vanuit nêrens in sy geheue opduik. Hy wil nie sien hoe dit gaan eindig indien hierdie vroue bloot hul duidelik ondeurdagte instinkte volg nie. “Tannie …” “Mevrou dominee, onthou.” “Mevrou dominee … Mevrou dominee het daardie vers verkeerd aangehaal.” “Hoe nou?” “Dit is ‘die Satan doen hom voor as ’n engel van die lig’, nie ‘die Satan verskyn in aanloklike vorme’ nie.” Hy hoop dit werk. Die vrou lyk vir ’n oomblik verdwaas. Sy draai om. “Santie! Maria! Is hy reg?” Hulle haal hul skouers op. “Jittetjie, jittetjie, jittetjie,” sê sy. Haar skouers hang. Sy lig haar bene van Simon se lyf af. Wanneer sy die vloer probeer betree, gly sy. Haar hand met die mes wat steeds in Simon se vel lê, gly ook, onder die kant van sy oogbal in. Asof die mes ’n lepel was, word die oog uitgeruk met die vrou se gegly. Die oog val op die vloer en rol ’n sentimeter of twee. Die vrou trap steeds ongemaklik rond soos sy haar balans probeer herwin. Met die laaste trapslag beland die oog onder haar voet. Die slymerige sjoepgeluid eggo byna deur die kamer. “Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa!” skree Simon. Die pyn is skerp en oorweldigend.

“Jou fokken mal bitch!” “O aardetjie tog, dit was ’n glips,” sê die vrou angstig, “ek hoop jy sal jou destydse opvoeding kan oproep en eerstens om verskoning vra vir jou taalgebruik en tweedens my nie kwalik neem vir hierdie duidelike onopsetlikheid nie. Vergewe en vergeet, amen.” Simon hyg. Die pyn is onbeskryflik. “Aaaaaaaaa!” skree hy weer. Hy kyk af na waar sy platgetrapte oogbal soos ’n string padda-eiers uitgestrek lê. Dan sien hy die mes wat langs dit lê. Hy neem dit in sy hand en staan op. “Nee, tannie,” sê hy, “nie amen nie. Ons is nog lank nie aan die amen nie.” Die gevoel wat hy gehad het toe hy Daniël Roberts se gesig op die televisieskerm gesien het, kook weer in hom. “Ou tannie, Ou Testament. ’n Oog vir ’n oog, antie.” Die vrou deins terug. “M … mevrou dominee,” korrigeer sy hom. Hy gryp haar met sy linkerhand aan die kraag van haar rok. Hy trek haar nader en druk met sy regterhand die mes se lem diep onder haar linkeroog in. Sy gil. Met ’n vinnige opwaartse terugruk van die lem beur haar oog ongemaklik uit die kas. Die oog val op die vloer. Die vrou gil en huil onbedaarlik. Simon wonder vlugtig of ’n mens trane kan huil as jy nie oë het nie. Hy tree nader aan haar. “Trap daarop,” sê hy. Sy bewe bloot. “Trap daarop!” herhaal hy. Die vrou steek haar voet uit en sit dit op haar eie oog neer. Stadig plaas sy druk daarop, tot haar voet teen die vloer is. “Kyk,” sê Simon, “jou oog is ’n blote pappery, soos dit maar nog altyd was.” Hy gooi die mes op die vloer neer. “Nou, fokof, mevrou dominee.” Die ander twee vroue neem haar gillend en stotterend om die skouers en lei haar by die kamer uit. Te oordeel na die klanke beweeg hulle verbasend vinnig by die deur uit. Motordeure word toegeklap, skreeuende bande word gehoor. “Jissis,” sê Simon. Hy kyk na waar Kosie en Georg steeds gedwee in hul hoekie sit. “Kom, ouens.” Georg staan op, bekyk die wond waar die oog uitgeruk is en plaas sy hand op Simon se skouer. “Kameraad,” sê hy, “van eenogigheid sal ek jou nooit verdink nie.”

“Dankie, Georg.” “Waarheen nou?” Die adrenalien verlaat Simon se liggaam, die ondraaglike pyn in sy oogkas keer terug. Hy haal sy skouers op. “Hospitaal, seker maar.”

5

Dit het vroegaand geword. Daniël Roberts is moeg van ronddraf om Gina se eise vir die versorging van Tobey te gehoorsaam. Water, pille, komberse, medisyne. Hulle slaap in elk geval nou, op die bed wat syne en hare moet wees. Hy kan hom egter nie nou daaroor bekommer nie. Daar is belangriker, dringender sake. Hy soek vervaard deur die mees onlangse video’s wat op Fermata gelaai is. Iewers moet daar ’n teken wees dat hierdie geval van Tobey geïsoleerd is, dat hy nie nog te wagte kan wees nie. Sedert hy laas gekyk het, is nog vyf video’s opgelaai. Minder as wat hy verwag het, maar steeds bogemiddeld. Sy hand bewe effens wanneer hy die muis skuif om op die eerste video te klik. Minder koffie, dink hy, sy fokus is belemmer. ’n Man van ongeveer dertig sit by ’n lessenaar en tik op ’n tikmasjien. Die vel aan sy gesig dra die letsels van chroniese aknee. Hy is effens geset. Hy dra ’n helderblou knoophemp met patrone van rooi hamers daarop. Dit moet tuisgemaak wees, dink Daniël. Die vingers beweeg vinnig. Die skouers hang slap. Aan die een kant van die skootrekenaar lê ’n sigaret, byna tot op die punt uitgebrand, in ’n oorvol asbak. Aan die ander kant staan ’n leë pilbotteltjie. Daniël leun nader om te sien of hy kan bepaal wat op die voorskrifetiket staan, maar hy kan nie. Dit is bloot swemmende letters wat hierdie man skynbaar ingeneem het. Die man begin effens wieg en vind dit duidelik moeiliker en moeiliker om regop te bly, om sy woorde klaar te tik. Wanneer hy terugsit, sug en die papier uit die tikmasjien trek, stik hy. Hy val vooroor op die lessenaar en vomeer. Die bladsy plaas hy met sy valslag reg voor die kamera sodat die woorde sigbaar is. Daniël lees dit. Hy lees die man se elegie aan homself en sidder. Treffend, dink hy. Goed vir Fermata. Maar dit beantwoord nie sy vrae nie. Hy maak die video nie lewendig nie. Hy wil nog aanbeweeg na die volgende video wanneer ’n skril gilgeluid buite die venster opklink. Dit is sy eie naam wat geroep word, die laaste ding wat hy nou wou hoor. Hy loer by die venster uit.

“Daniël!” roep ’n meisie. Sy het lang blonde krulhare. Sy dra ’n wit kleed. Beslis buitelands. “Daniël!” roep sy weer. Beslis van Engeland, dink hy. Wanneer sy hom in die boonste venster sien, strek sy haar arms uit. “I’m sorry it took me so long, Daniël! I had to fly. I saved money for this day. I saved for so long! I came as soon as I could, I got on the first available plane, and now I’m here, Daniël! Can you believe it? I can’t believe it!” Sy buk af en tel ’n tou op waarin ’n groot lus reeds getrek is. Sy hou dit in haar hand, ietwat onseker, en kyk op na hom. “Where should I do it?” “Don’t do it!” roep Daniël tevergeefs teen die geslote venster. Hoekom kan hierdie venster nie oop nie? Die eiendomsagent het gesê dis veiliger, teen inbrake. Daardie tyd het Daniël hom geglo, nieteenstaande die feit dat daar geen geut of leer of enigiets is wat ’n voornemende inbreker kan gebruik om die venster te bereik nie. Op hierdie oomblik verpes Daniël die gevaar van misdaad meer as ooit. Hy hamer teen die venster. “Don’t do it!” Sy kan, of wil, hom duidelik nie hoor nie. Sy draai om en stap na die peperboom in die hoek van die erf. Wanneer sy by die boom kom, draai sy om. Sy roep gelate na hom: “My name is …” Maar haar naam raak verlore in die afstand wat daar nou tussen hom en haar is. Sy draai om en klim ongemaklik teen die peperboom uit. Daniël skrik op uit sy verdwaasdheid en beweeg vinnig met die trappe af. Hy draf so vinnig as wat hy kan na buite. Wanneer hy die peperboom bereik, hang die meisie reeds aan ’n tak. Haar voete wieg heen en weer. Hy gryp haar bene en lig dit op, in die hoop dat dit haar sal help om asem te wen, as haar nek nie gebreek het nie. Dit werk nie. Haar gesig het reeds wit begin geword, haar oë toe, haar mond in ’n glimlag gebuig. Hy lig haar bene selfs hoër. “Komaan,” fluister hy. “Komaan!” Hy wil op haar skree, haar berispe oor haar besluit, maar hy is lugtig vir die bure. As hulle ooit bestaan, hy weet nie meer nie. Hy wil in elk geval nie die kans waag nie – as hulle reeds die gegil van die naamlose meisie gehoor het, sal hul ore beslis nou wawyd oop wees. Hy los haar bene. Laat haar dan maar hang, besluit hy. Hy gee ’n tree terug en kyk na haar. Hy hyg. Sy arms voel swaar. “Wat was jou naam?” sê hy moedeloos. “Ek kon nie hoor nie. Wat was jou

naam?” Hy kyk na haar hoë wangbene, na haar vol lippe, hy kan sweer hulle word al blou. “Jy is mooi in die dood. Hoe mooi was jy in die lewe? Niemand sal nou weet nie. Of het jy ’n boodskap gelos?” Hy maak hom gereed om na die rekenaar te gaan, om te kyk of sy in een van die video’s is wat hy nog nie kon kyk nie, maar staan besluiteloos. Hoe gemaak met die hangende meisie in sy voorplaas? Hy kyk op na haar. Soos ’n engel word sy stadig in lig getooi. Helder lig. Daniël knip sy oë. Hy moet hom verbeel. Nee, die lig raak al hoe helderder. Hy besef net betyds wat aan die gang is, sodat hy uit die pad kan duik van die motor wat agter hom aankom. Die motor tref die peperboom met ’n geweldige slag, in so ’n mate dat die boom omslaan en die meisie se lyk die grond hard en ongemaklik tref. Haar een arm lê onder haar ingevou, die ander lê met ’n los vuis voor haar uitgestrek. Daniël spring op om die motor te ondersoek. Die motor het twee insittendes – ’n bestuurder, ’n man met kort, netjiese grys hare, en ’n jonger man. Albei se koppe hang na vore. Aan die spieëltjie hang ’n pamflet van ’n motorhuurmaatskappy. Dit moes ’n ongeluk gewees het, besluit Daniël terwyl hy hyg. Hoekom anders sou hulle sitplekgordels aangehad het? Hy leun nader en sien dan die antwoord – voor-in die motor staan ’n skootrekenaar gemonteer, met die kamera in hul rigtings gedraai. “ Complete,” vertoon die skerm. “Nee!” roep Daniël. “Nee! Hoekom! De! Fok!” Hy sien iets op die agtersitplek lê. Dit is ’n opgevoude banier. Hy ruk die agterdeur oop, haal dit uit en vou dit oop. Die woorde laat hom sidder. THANK YOU, DANIËL, staan daar in groot, goue letters teen ’n donkerrooi agtergrond. Ballonne is rondom die woorde geteken, asof dit ’n verjaardaggeskenk aan hom is. Hy steier terug. Dit kan nie aan die gebeur wees nie. Hy kyk rondom hom. Daar is geen ander teken van aankomende pleërs nie. Hy oorweeg dit vlugtig om die lyke by die huis in te sleep, maar besluit om eerder seker te maak daar is nie nog op pad nie. Hy hardloop na die hek om dit te sluit. Die hek lê gebuig en nutteloos in die oprit – dit was gesluit, besef hy, maar is deur die huurmotor flenters gery.

Hy moet verstaan wat aan die gebeur is. Hy moet sin maak hieruit. Hy draf die huis binne, na sy rekenaar, om te sien wat die mense in die motor opgelaai het. Wanneer hy by sy rekenaar kom en die video vind, sien hy dat die mense in die motor nie een nie, maar ’n reeks video’s opgeneem het. Hy kan hul aksente nie plaas nie. Hulle vertoef by die Kaapse lughawe en klets opgewonde met die kamera. Hulle fluit wanneer hulle hul motor sien, asof hulle mateloos beïndruk is. Hulle klim eers in die verkeerde rigting op die M3, lag vir hul eie fout en verwonder hulle aan die uitsig oor die stad. Die laaste video begin waar hulle ’n T-pad bereik en waar hulle regs draai na Muizenberg. Hulle kwetter soos kinders met die kamera, opgewonde daaroor dat hulle Daniël Roberts se huis gaan vind, opgewonde oor hul tog wat ’n sukses is, bloot opgewonde. Die video kom rukkend tot ’n einde wanneer hulle laggend die boom tref. Geen boodskap nie, dink Daniël. Waarom sou hulle dit sonder ’n boodskap oplaai? Waarom sou hulle hierheen kom? Iets anders pla hom omtrent die laaste video. Hy kyk dit weer. Wanneer hulle by die T-aansluiting afdraai, aan die begin van die video, hoor hy wat hom pla. Hy luister weer daarna. Daar, baie duidelik, sê die asier “Fermata friends, we have found it!” voordat hy noukeurig die aanwysings oordra. Met wie praat hy? Daniël soek op Google: “Fermata friends”. Wat opduik, laat ’n koue rilling deur hom skiet en sy hart ongemaklik vinnig klop. Hoe kon hy vir so lank onbewus gewees het hiervan? Hy het slegs die kletskamer op sy eie webwerf dikwels besoek en deursoek vir interessanthede, maar hier is ’n geheel en al ander webwerf. “Brothers and Sisters in Fermata,” heet dit. Die “they” waarvan Tobey gepraat het, dink hy. Hy klik daarop. Die kletskamer is netjies uitgelê, met ’n rooi-en-geel tema, nes sy eie webwerf. Verskeie opsies is bo uitgelê, selfs ’n romanse-afdeling genaamd “Fermata Dating”. Dit laat hom stik. Sies. Dat sy webwerf se naam aan iets so aaklig en vlak verbind moet word. Hy soek deur die kletskamers tot hy in die hoof-kletskamer vind waarna hy soek: ’n skynbare beplanning. Boaan die boks het die een wat die bestuurder van die webwerf moet wees ’n boodskap getik:

The messiah has presented himself to us, dear friends. He who has released us

from the empty saturation of culture. He has made his name known. He is Daniël Roberts, from South Africa. His address is 34 Denne Street, Muizenberg, Cape Town, if you want to follow him, friends. You know how much he has done for us. He has brought us truth, he and only he has brought us anything real. He has shown you the way within yourself, so whatever your way may be, you know where to thank Daniël. Reality in our time, friends.

Hy lees die woorde weer en weer. Die fokker het ’n uitnodiging vir mense om hulleself by sy huis dood te maak op die webwerf geplaas. En die kletskamer is bésig met response. Sommige skiet die idee geheel en al af en sê dit is nie die punt nie, ander kan nie wag om hul opwagting by sy huis te maak nie. Ander smeek vir die “malligheid” om end te kry, ander maak grappe. Daar is altyd grapmakers. Hy lig sy hande. In die boksie waar hy kan klets, tik hy huiwerig maar sekuur:

This is Daniël Roberts. You’ve clearly misunderstood everything about Fermata. It’s not a call to arms, it’s not an encouragement, it’s not a fucking invitation to my house. Stop doing this and watch the videos again, then you will understand what it’s about. I will not load any videos onto my site of those who come to kill themselves on my lawn. Daniël.

Skaars ’n minuut gaan verby voordat die response instroom. Dit kan nie die werklike Daniël wees nie, is die gemeenskaplike oortuiging. Hoekom sal hy hier sy opwagting maak, ná soveel jare, nou eers? Hoekom sal hy so indruis teen alles hier wat hulle glo? Hoekom sal hy hulle so ontmoedig en hoekom sal hy so ongeskik wees? Die response is neerhalend teenoor hom, teenoor sy opmerking. Hy sug en maak sy eie webwerf weer oop, op soek na nog tekens van ’n massatoestroming. Hy hoor die klap van ’n skoot uit die rigting van die voorplaas.

Megan Oosthuizen staan uiteindelik op van agter die bosse by die inrit na Daniël Roberts se huis. Sy kruip al sedert tienuur die vorige aand hier weg, wagtend op die persoon wat in die e-pos beloof het om hier selfmoord te kom pleeg. Sy het deels die begeerte gehad om die persoon te kom keer, te ontmoedig, soos die konvensie dit wil hê. Wat haar verras, is dat haar begeerte om te sien hoe die persoon hier selfmoord pleeg, veel swaarder weeg. Of dit bloot die feit is dat sy dit wil sien gebeur en of sy juis wil sien dat dit hiér gebeur, daaroor is sy nie seker nie. Die video’s op Fermata is tog steeds verwyderd, iewers in ’n kuberruim, op ’n skerm, ver weg, geen reuke of ’n gezoem in jou ore ná die klap van ’n skoot nie. Dié behoeftes het sy uit haar gedagtes verban met die regverdiging dat sy tog hiér moet wees om die storie ordentlik te dek. Sy wou Mija iewers los, maar sy vertrou mense nie meer met haar kind nie. Mija moes saamkom. Mija sit agter haar met oorfone in, doenig met ’n inkleurboek. Op die draagbare musiektoestel speel ’n episode van Storieman. Die seekoei wat sy inkleur, is blou en swart. Sy het egter nie verwag om te sien wat sy gesien het nie. Toe die eerste meisie opdaag, het sy nog probeer om ’n geluid te maak, om haar te ontmoedig, maar haar keel het toegetrek. Sy het vasgenael sit en kyk hoe die meisie met Daniël praat. Sy kon hom net-net uitmaak in die boonste venster, waar hy handgebare gemaak het. Aanmoediging, het sy in haar notaboek geskryf. Later, toe hy uitgehardloop het na die meisie, het sy nota op nota gemaak terwyl hy by haar was. Pluk aan meisie. Dans met haar. Wag tot motor teen boom bots. Ondersoek motor. Ensovoorts. Sy het gesien hoe hy blykbaar entoesiasties skarrel tussen die mense wat een vir een in die voorplaas opgedaag en van hulself afskeid geneem het. Altesaam tien, het sy getel. Teen nommer agt het Daniël egter al by die huis ingehardloop en nie weer uitgekom nie. Sy het nou, toe dit begin lig word, uiteindelik die moed bymekaargeskraap om aan die deur te gaan klop. Dit is nou al ’n geruime tyd sedert iemand opgedaag het. Dit is waarskynlik vir eers al. Nuuskierige inwoners van die buurt het ook intussen asof vanuit nêrens begin nader staan. Wanneer sy by die lyk van ’n jong man, die lyk wat naaste aan die inrit lê, verbystap, hoor sy die geskree van remme agter haar. Sy kyk om. Dit is ’n bussie

met die woord Nagnuus in blou letters groot daarop geskryf. Shit, dink sy. Shit. Die mense gaan haar heeltemal scoop. ’n Vrou wat duidelik haastig gegrimeer is, spring uit die bussie, asook ’n maer man wat ’n groot kamera vashou. “Is ons okay?” vra die vrou terwyl sy aan haar hare pluk. “Amper,” sê die man en vat-vat aan iets agter sy rug. “Okay,” sê hy dan. Sy bring die mikrofoon na haar mond. “Ek is hier voor die huis van ene Daniël Roberts, bestuurder van die webwerf Fermata.com. Gedurende die nag het talle mense hulself kom doodmaak, net hier in sy voorplaas. Daar is …” Die vrou laat skielik ’n gilletjie uit soos ’n skoot klap. Die kameraman sak inmekaar en draai die kamera na homself. Hy glimlag. Die vrou trippel ’n oomblik verward. Dan, kalm: “Dames en here, dit wil voorkom of my kameraman homself geskiet het.” Dan tel sy die kamera self op. Nog ’n bussie ruk tot stilstand voor die erf. En nog een. En nog een. Die bure mompel afkeurend en skree opmerkings van verontwaardiging. “Wat word van die buurt!” hoor sy een van die mense roep. Mediamense trap roekeloos oor die lyke tot by die voordeur. Die lede van die gemeenskap volg hulle. Almal drom saam by die voordeur. Iemand lig ’n hand en hamer teen die deur. Megan buk af. Sy trek een van haar skoene uit en trek haar sykous af oor haar voet. “Mija, kyk gou vir my,” sê sy. Sy draai die kous om Mija se oë en bind dit vas. “Wat doen jy?” vra die kind. “Dis ’n spesiale soort wegkruipertjie. Kom,” sê sy. Hulle stap na die kameraman waar hy leweloos op die grond lê. Sy lig sy naamkaart op. “Gerhard Oosthuizen,” glimlag sy. “Ons deel dieselfde van. Aangenaam,” sê sy en skud sy regerhand, wat vol bloed is.

Vir ’n geruime tyd is daar geen teken van lewe by die voordeur nie. Die skare is verdeeld. In een hoekie staan ’n groep wat duidelik Fermata-aanhangers is. “Daniël! Daniël! Daniël!” klink hul dreunsang op. Ander jou hulle uit. Iemand gooi ’n tamatie. Iemand gooi ’n tamatie terug. ’n Tamatie tref ’n kameraman. ’n Buurman word met ’n kamera geslaan. ’n Kameraman word met die vuis geslaan. ’n Meisie sny haar polse met ’n glasskerf. Iemand gooi ’n klip. Dit tref die meisie teen die kop. Sy gaan met meer vasberadenheid voort. Iemand gil. Fotograwe sak op haar toe. “Draai jou arm diékant toe!” roep een. “Glimlag!” roep ’n ander. Sy glimlag wel. Die kameras klik. Dit is nou al twaalf, dink Megan. Sy maak ’n nota. Dan gaan die voordeur oop. Daniël, nou in ’n gekreukelde pak klere, het uit die nagjapon van vroeër geklim – dié is al sedert die motor die boom getref het met bloed bevlek. “Mense!” roep hy. ’n Gedeelte van die skare juig. ’n Gedeelte van die skare vloek op hom. Iemand spoeg na hom. Hy vee die spoeg van sy wang af. “Mense, laat ek praat.” “English, please!” roep iemand met ’n notaboek. “Fine,” sê hy, “listen to me. This is all a mistake. I want to make it clear that I …” Hy word onderbreek deur twee polisiebeamptes wat hom platduik. Die fotograwe sak op hulle toe. Hy word weggelei na ’n vangwa. Megan hardloop, Mija aan die hand, na die punt van die inrit, waar sy weet die vangwa verby sal ry. Sy struikel oor die lyk van ’n ou man en val. Mija struikel nie saam nie. Sy staan op. Wanneer die vangwa verbykom, roep sy deur die tralies van die venster: “Meneer Roberts! Dis Megan Oosthuizen!” Sy sien hoe hy haar vlugtig herken. Dit lyk of hy iets wil sê, maar dan is hy weg. Sy draai om. Die fotograwe en nuusmense hardloop almal na hul bussies, duidelik haastig om by die polisiekantoor te kom vir nog foto’s en die moontlikheid om ’n aanhaling te kry.

Die skare begin ook vinnig wegbeweeg, duidelik gewalg deur die toneel. Slegs enkeles bly agter. Sommige gaan sit by van die lyke. Megan vermoed dit is familielede, maar niemand huil nie. Niemand ween nie. Die enkeles wat agtergebly het, gaan sit bloot tussen die lyke. Sommige gesels met mekaar en reik mekaar die hand. Megan volg hul voorbeeld.

Daniël snuif. Die ondervragingskamer van die Muizenberg-polisiekantoor is klein en ruik na muf, in teenstelling met die buitekant van die stasie, wat teen ’n heuwel pryk en met klipgedeeltes (kalksteen? Daniël weet nie) versier is. In die veldjie oorkant die pad slaap haweloses. Mense wat duidelik nie toeriste of stappers is nie, kom bykans klokslag uit die berg gestap. “Einde van die pad, nè, Daniël,” sê Chris. Sy oë is wakker, hy glimlag trots, asof hy pas ’n langafstandwedloop voltooi het. Hy gaan voort: “Ons het jou uiteindelik. Accomplice. Al daardie onskuldige mense wat na jou erf toe gekom het, daar laat jy hulle selfmoord pleeg. Accomplice, Daniël. Multiple counts.” Daniël sit stil in sy harde stoel. Hy vee met sy hand deur sy hare. Hy betrag die drie los hare wat aan die hand kleef. Dan kyk hy op na waar Chris staan. “Aokigahara,” sê Daniël. “Wat?” “Aokigahara. Dis ’n woud in Japan, aan die voet van Mount Fuji. Daar’s so baie selfmoorde daar elke jaar, iets soos tagtig, dat die regering begin het om bordjies op te sit. Think of your family; Life is worth living, daai tipe kak. Niemand neem enigiemand van die regering in hegtenis omdat hulle na die woud moet omsien nie. Dis ’n baie stil woud … om die waarheid te sê, ek dink dis fascisties van die regering om daardie bordjies op te sit.” “Daniël, ek … shut up! Jy weet jy gaan nie jou pad hieruit kan praat nie. Ons gaan jou aankla. Jy gaan verhoor word. Jy gaan skuldig bevind word. Uitfokken-eindelik.” “Aokigahara.”

“Shut! Up! En weet jy, ek het jou nog nie die beste deel vertel nie. Ons gaan jou nie nét ’n accomplice maak nie. Weet jy wat nog? Die leier van ’n sekte wat selfmoord aanmoedig.” “ ’n Sekte? Dis belaglik.” “Is dit so belaglik? Dink daaroor na.” “Ek het al daaroor nagedink. En dis belaglik.” “Alles dui daarop, Daniël.” Daniël oorweeg sy omstandighede. Die polisieman het reeds sy hand oorspeel. Sy prokureur, die persoon van Yourweb, het hom nog nie in die steek gelaat nie. Chris moet tog weet hy het ’n goeie prokureur. Tog hou Chris nie terug nie. “Het jy al ooit die mense wat jy seergemaak het in ag geneem, huh, Daniël? Het jy al ooit gedink oor naasbestaandes, oor vriende en familie? Hoe kan jy so ongeërg omgaan hiermee?” “Aokigahara.” “Los vir fokken Aikonagara hieruit! Dit het níks hiermee te doen nie! Dis jy, Daniël. Jy het hulle aangemoedig. Elkeen van hulle, elkeen wat op daai … website van jou is.” Daniël merk iets soos ’n traan wat op Chris se oogbank huiwer. “Hy of sy, Chris?” “Hy of sy wat?” “Is dit ’n hy of ’n sy wat jou so op Fermata ontstel? As ek so na jou kyk, dink ek dis ’n hy …” Die vuis tref hom vol op die kaak. Hy val van die stoel af weens die krag daarvan. Hy trek homself orent, neem weer sitplek op die stoel in en lag. “Pragtig, dit sal ’n merk los. Jy weet hoe dit gaan lyk, nè, Chris? Dis moerse ongrondwetlik.”

“Fok die Grondwet!” “Fok jou!” “Nee, fok jou!” Daniël besef hy het Chris reeds soveel verkeerd laat doen as wat hy in hierdie kort tydjie kón, maar hou tog aan met die oor-en-weerse ge-“fok jou”. Omdat hy dit vir elke persoon wat in sy voorplaas lê, wil skree. Omdat hy niks anders hét om te skree nie. Die deur van die ondervragingskamer gaan oop. Iemand beduie vir Chris hy moet na buite kom. Daniël hoor Chris se betogende stem buite die kamer, ná hy uit is. Die DOV sê wát? hoor hy. Die DOV se gat, man. Nee, moet my nie keer nie. Asseblief, in ’n pleitende stem. Asseblief, om godsnaam, ek het hom. Ek gee nie om watse konneksies sy prokureur het nie. Asseblief, laat my minstens toe om hom aan te hou. Dis ’n slagveld op sy voorplaas. Dit moet tog vir iets tel. Asseblief. Daniël voel vir ’n vlugtige oomblik jammer vir Chris. Wanneer Chris weer die ondervragingskamer binnekom, is dit met rooi oë. Hy sê niks, beduie net vir Daniël in die rigting van die deur. Daniël staan op. “Dankie,” sê hy, met opregte simpatie in sy stem. Hoe dit nie moet wees om só naby te wees aan iets wat jy al vir só lank najaag nie, net vir dit om uit jou hande gegryp te word. ’n Polisieman wat hy nie ken nie, staan nader. “Vat jy hom huis toe, Chris.” “Jy fokken grap seker!” “Ek grap niks. Jy’s die ondersoekbeampte. Vat hom huis toe.” “Nee. Hy kan stap. Dis nie ver nie.” “Jy’s die ondersoekbeampte. O ja, wat moet ons doen met die lyke?” Daniël kyk vir Chris. Hy wil ook graag die antwoord op hierdie vraag hoor.

“Niks,” sê Chris. “Niks? Die goed gaan begin ontbind!” roep die ander polisieman. Chris maak ’n knikbeweging in Daniël se rigting. “Sy probleem.” Hulle stap na buite die polisiekantoor. Daniël draai na Chris. “Is jy seker ek kan nie ’n lift kry nie?” Chris kyk af, na die vloer van die kantoor. “Lady Luck is aan jou kant, meneer Roberts,” sê hy met ’n bewerigheid in sy stem, “maar sy strip nie vir jou sonder betaling nie.” Daniël knik. Fair enough, dink hy en pak die pad van sowat ’n kilometer terug huis toe te voet aan.

“Meneer Pretorius.” “Dis Potgieter.” Die dokter skuif sy vierkantbril reg op sy neus. Daar is ’n prominente mosterdvlek op die linkerbors van sy wit jas. ’n Mens sou seker kon raai dat dit eerder die een of ander liggaamsap is wat tydens ’n blitsoperasie op sy jas gespat het wat die gelerige merk gelaat het, maar die krummels op sy ken verklik hom. Of dalk is my sig bloot reeds besig om truuks uit te haal, dink Simon. Fokkit tog. Dit voel of hy al jare hier in die hospitaal is. Met sy aankoms in die ongevalleeenheid het die enkele teenwoordiges hulle boeglam geskrik en die ongevalleoffisier laat roep. Dié het hom een kyk gegee en gesê die oftalmoloog wat op bystand is, moet gebel word. Tot die oftalmoloog kom, kan hy solank ’n bietjie pynstillers kry, is dit reg? Dit was reg. Die oftalmoloog het uiteindelik sy opwagting gemaak en opdrag gegee dat hy teater toe moet gaan sodat die oop wond uitgewas en die los spiere en senuwees afgebind kan word. Dit moes onder lokale verdowing geskied. “Dit is werklik merkwaardig,” sê die dokter. Hy het die liggaamshouding van ’n man wat versigtig, voete standvastig, oor ’n afgrond loer. “ ’n Oog kom nie

sommer so maklik uit nie – die oog is meer as dubbel die grootte van die beskikbare gat, met al die spiere en so … maar, soos jou geval bewys, is dit nie onmoontlik nie.” Hy skuif weer sy bril op teen sy neus. “Soos jy weet, het ons nou die wond skoongemaak en die los spiere en senuwees afgebind. Nou is die belangrikste om te keer vir infeksie, meneer Potgieter. Jy sal minstens ’n week hier moet bly, ons sal jou op drup hou vir antibiotika.” “Nee,” sê Simon. Die lighoofdigheid belemmer sy gedagtes, maar die drang van sy tog is steeds vir hom duidelik. “Nee, ek kan nie ’n week bly nie. Gee net vir my medikasie, ek sal dit vat. En ’n pleister of iets.” “Daarna,” gaan die dokter voort, doenig met dokumente, “kan ons vir jou ’n plastiek-oogklap gee en jy sal nog pynmedikasie kry. Die oogklap sal gaas inhê. Na ’n paar weke kan jy by ’n oogkliniek ’n ing vir ’n kunsoog doen.” “Nee!” skree Simon. Die dokter skrik. “Luister vir my,” sê Simon, “ek kan nie hier bly nie. Ek moet gaan. Kan ek nie nou die klap kry nie? Met gaas? Ek sal dit baie mooi oppas en versigtig wees en alles, en antibiotika? Asseblief? Ek moet gaan!” Die dokter betrag Simon skepties. “Meneer Potgieter, die kans dat jou wond septies gaan word, is baie groot …” “As dit gebeur, kom ek dadelik terug, ek belowe. Wat kan jy nou vir my gee?” Die dokter kyk af, skud sy kop en mompel iets van belastinggeld wat gemors word. “Jy sal ’n RHT-vorm moet teken, refusal of hospital treatment. Die beste wat ek vir jou kan doen, as jy dit nou so verkies, is om ’n verband op te sit en jou met antibiotika en pynmedikasie weg te stuur. Dis egter baie, baie dom.” “Ek is baie dom,” sê Simon, “en ek is orraait daarmee. Waar kry ek hierdie vorm?” Toe die vorm geteken en die verband aangesit is, voel-voel hy daaraan. Hy dink terug aan die vrou by die huis in Observatory wie se oog hy uitgesny het. Was dit werklik nodig, sy infantiele wraak? Die vrou het tog duidelik nie bedoel om sy oog uit te sny nie. En wat help dit hóm nou juis dat sy nou ’n algehele gebrek

aan ’n regteroog het? Hy maak sy oë toe. Die lirieke van Pink Floyd se “Mother”, spesifiek ’n gedeelte wat uit die ma in die lied se oogpunt gesing word, kom by hom op en hy besef die deuntjie het hom nog die hele pad van Observatory, deur die tog in die ambulans, deur die ondersoek en die prosedures, selfs deur die morfien, bygebly: Mama’s gonna keep you right here under her wing. She won’t let you fly, but she might let you sing. Mama’s gonna keep baby cozy and warm …

Nee. Die vergelding moet geskied. Vergeet van die sondes van die voorvaders, die oordadige koestering en voorkering deur die voormoeders is die groot onderskatte sonde, besluit hy. Rebellie sal rebellie wees en teenpole is geen pole, geen ruimte vir tuiste vind nie. Hy’s bly haar fokken oog is uit. Sy het immers syne verwyder. Die tyd vir wang draai is verby. Hierdie gedagtegang laat sy bene en arms jeuk. Hier is hy, fokop van ’n voormalig voorgeërige, nou verslane kwasi-denker wat ongemaklik en droog met die akademie omgaan. Alleen. Hoe het dit gebeur? Hoe het dit tot hier gekom? Hy staan op en stap gedrewe na die waglokaal. Kosie en Georg spring op wanneer hulle hom sien. Hulle kyk hom lank aan. “Kameraad,” sê Georg, “daar’s ’n skil oor u oog.” “Daar’s ’n skil oor ’n gat,” antwoord Simon. “Aha,” sê Kosie, “ ’n lokval gestel, die lyk van die kyk dobber in die modder. Vat so, verspreiders van katarakte, indringers wat artefakte argeloos indwing! Te laat, ha-ha!” “Dit was nou nie juis die punt nie,” sê Simon. “Dis nie asof ek die mes in my eie

oog gedruk het nie.” Kosie en Georg kyk vir mekaar, dan terug na hom. “Maar dalk ’n balk … ieder geval, is u verdoem tot vertoewing in hierdie krankehuis?” vra Georg. “Nee,” sê Simon. “Ons kan gaan. Ons móét gaan.” “Na waar die mossels baai?” “Nog nie,” sê Simon. Sy blik daal effens. Sy oorblywende blou oog vlam onder die wenkbrou. “Ek moet eers daai ou kry. Daniël Roberts. Ons gaan hom vind en ons gaan hom vasmaak en ons gaan hom saamneem. En ek gaan sy gesig in Lapper se rivier druk tot hy nie meer borrels het om uit te blaas nie. En daar sal ek hom los.” Kosie tree nader. “Maar vriend, jy besef tog dit was nie sy besluit …” “Natuurlik was dit sy fokken besluit!” skree Simon en skop na ’n goedkoop hospitaalstoel. Die stoel val om, die metaalpote beier ’n leë ontmoeting met die vloer. “Lapper sou dit nie aan haarself doen nie. Nooit nie. Dit was hy. Hy het haar betaal, of haar familie betaal, of haar verlei, of iets. Hy doen dit vir die geld, man! Hy’t haar ontvoer en haar verkoop, nie letterlik nie, maar dit kom daarop neer. Hy moet betaal. Hy moet sterf. En ons moet hom vind.” Georg wys met sy vinger na die ou televisiestel teen die muur. ’n Nuusbulletin word uitgesaai. Die beeld is sneeuerig maar tog ontleedbaar – onmiskenbaar, Daniël Roberts voor ’n huis, met ’n groot groep mense wat hom omring. Van die mense val neer, ander se hande is in die lug. Onderaan die beeld verskyn die digitale banier: “Muizenberg, Cape Town.” “Ek aanvaar die bestemming is stemloos eenstemmig bepaal, heer Simon?” Simon glimlag. Dinge kry uiteindelik rigting.

6

“Dis kak, Megan.” Sy snak na haar asem. Dit kan tog nie wees nie. Dit was haar beste skryfwerk tot nog toe – ’n bondige kombinasie van insig, feite en aanhalings. ’n Kleurstorie, ’n atmosfeerstorie. Met die spertyd wat nader en nader kruip, het sy haar voorlopige berig vroeg deurgestuur. Sy het elke woord geweeg, met elke hersiening fyner en fyner gesny vir die limiet van 900 woorde:

’n Stryd om die dood Deur Megan Oosthuizen

Kaapstad – “Ek hou net daarvan om rondom hulle te wees,” sê Peter (64), ’n afgetrede wiskundeonderwyser van Amerika, waar hy staan langs die lyk van ’n jong man met ’n koeëlwond in sy kop. Peter is een van sowat vyftien besoekers op die toneel waar minstens ’n dosyn mense tot dusver selfmoord gepleeg het. Die toneel is die voorplaas van Daniël Roberts, ’n man wat al langer omstrede is as wat sy naam bekend is aan die publiek as die eienaar en bestuurder van die bekende en gewilde webwerf Fermata.com, wat ook wyd gekritiseer word. Polssnyers, vensterbankspringers en dies meer laai video’s van hul eie selfmoorde op dié webwerf. Roberts het onlangs sy identiteit bekend gemaak op die televisieprogram Klets met Caroline. Dít het waarskynlik gelei tot die huidige situasie, waar sy voorplaas bestrooi is met die lyke van onverskrokke volgelinge. Alle bewyse dui daarop dat geen van die slagoffers video’s op die webwerf gelaai het nie – aangesien geen nuwe video’s op die werf geplaas is sedert die

mense begin opdaag het nie. “Ek het ’n paar mense gesien kom wat nie lank hier gebly het nie,” sê Peter. “Ek dink nie hulle was hier vir die openbaring nie.” Die openbaring, sê hy, sal kom deur tyd saam met die oorledenes deur te bring. Hy wag nog vir sy openbaring, soos die res van die groep mense wat hier saamgedrom het. Hy draai ’n stuk wors op sy gasbraaier om. Die geur van vleis wat gaar word, staan in kontras met die reuk van ontbinding wat al begin opduik. Peter skud sy kop wanneer hy gevra word om uit te brei oor die sogenaamde openbaring. “Dit is ’n wíl wat ’n mens nie werklik kan verduidelik nie.” Ondanks Peter se oortuigings is daar meningvormers wat beweer die kwessie is heel duidelik – massa-selfmoord word byna altyd verbind met ’n leier wat die wil tot of geloof in dié daad aanhits. Is hierdie geval werklik anders? Ek het Daniël Roberts kort ná die Klets met Caroline-opname ontmoet. Hy het geweier om op die rekord te praat. Sy oë was vol beheerste vuur en sy hande besig dog stabiel. Hy was blykbaar nie net oortuig van sy eie onskuld in die saak nie, maar ook van sy algehele onbetrokkenheid by die video’s wat op sy webwerf gelaai word. As dit nie ’n geval is van Daniël Roberts wat die lammers by wyse van spreke tot die slagting gelei het nie, hoekom sou hulle dit hier doen? Roberts sou minstens gedeeltelik bewus daarvan moet wees dat hierdie moontlikheid hom kan afspeel. Dit was ’n gewaagde skuif om mee te begin en, met die aanname dat dit ’n uiters winsgewende webwerf vir hom is, is dit ’n wins wat teen ’n prys gekom het. Vir andere het die ontwikkeling egter ’n geleentheid vir katarsis gebied. Die mediese student Thandi (24), nog ’n “besoeker” aan die toneel, sê sy wag al haar hele lewe lank vir ’n geleentheid soos hierdie. “Dis net so werklik,” sê sy, “ek dink nie dit kan enigsins meer werklik as dít word nie.” Deur die nabyheid, wil dit voorkom. In haar ligblou rok huppel sy geluksalig tussen die lyke deur. “Wel, dit kan seker meer werklik wees … vir hulle was dit meer werklik. So ek kom hierheen om te luister en te voel en asem te haal naby

die mense wat dit wel gemaak het tot by daardie … werklikheid.” Voel sy, ’n mediese student, nie dat daar ’n probleem is met hierdie verlies aan lewe nie? “As jy my dit vra,” sê sy, “verstaan jy regtig nie.” Lea, ’n besoeker met kalm oë wat op haar rug tussen die lyke lê, sê sy is bloot oorweldig deur die “skoonheid” van die situasie. “Dis perfek, maar daar’s nog ’n lang pad om te gaan,” sê sy en maak haar sagte blou oë toe. Roberts self skitter in sy afwesigheid. Nadat hy die oggend van die eerste selfmoorde in sy voorplaas deur ’n polisievangwa weggeneem is, het hy teruggekeer, onmiddellik by die huis ingegaan en daar gebly, ondanks die mediateenwoordigheid, of moontlik te wyte daaraan. Sipho Ndwana, polisiewoordvoerder, wou nie uitbrei oor die situasie nie. “Die saak word hersien deur die direkteur van openbare vervolging,” het Ndwana gesê. Geen verdere selfmoorde is sedertdien by Roberts se huis gepleeg nie. Dit laat vele vrae ontstaan, waarvan die prominentste is: Is andere wat by die huis opgedaag het om selfmoord te pleeg ontmoedig deur die “besoekers”? Dit is onwaarskynlik, aangesien die “besoekers” die geselskap van die dood skynbaar geniet en, spekulatief gesproke, eerder selfmoorde sal aanmoedig as om dit te verhoed. Roberts se afwesigheid spreek boekdele. Nie slegs tydens hierdie verwikkelinge nie, maar ook gedurende die vyf jaar van sy bestuur en besit van die webwerf. Waarom sou hy so lank neem om sy identiteit bekend te maak? Vrees? Strategie? Omstredenheid sou altyd inherent wees aan ’n webwerf of publikasie soos hierdie, en Roberts het dit geweet. Dit is selfs moontlik dat hy sy identiteit bekend gemaak het uit verveling, eerder as die nood vir ’n groot gebaar. Sal hy dit berou? Moontlik. Maar wat presies sal hy berou, en in watter mate?

Agthonderd twee-en-sewentig woorde. Minder as die limiet, minder kans dat die subredakteurs daaraan gaan sny en verander om dit mooi op die blad te laat pas. “Wat daaraan is kak?” vra Megan oor die telefoon aan haar redakteur. “Alles,” sê sy. “Daar’s te veel menings hier en te min feite. Dis mos basiese joernalistiek!” Sy oorweeg dit. “Die opdrag was nie duidelik nie – moet dit nou ’n opiniestuk of ’n nuusberig wees?” “Jy behoort tog te weet,” sê die redakteur. “Ook – jy kan nie besluit waarop om te konsentreer nie. Jy speel die man en die bal gelyk. Jy kan nie albei doen nie. Jy moet besluit. Vind ook meer uit oor Lea.” “Hoekom Lea?” “Ek kry net so ’n gevoel. Wat bedoel sy met ‘daar’s nog ’n lang pad om te gaan’? En hoekom is haar ouderdom onbekend?” “Sy wou nie sê nie.” “Gaan terug en vind uit. En Megan, die belangrikste is dat die storie nog nie klaar is nie. Dit moet nog ontvou.” “Maar wat van die deadline?” “Die deadline bly staan. Maar daar moet nog baie gebeur. Gaan kyk, kom terug en skryf weer.” Megan sit die foon neer. Die deadline, die deadline. Hoe gaan sy die deadline klop? Mija kom die kamer ingedraf. Sy kyk op. “Wat is ’n deadline?”

Chris Grobler laat die Amstel-blikkie heen en weer in sy hand tiep. Die laaste bietjie vloeistof raas teen die blik soos dit spoel. Hy kyk na die familiefoto op

die koffietafel. ’n Gevoel van skaamte spoel deur hom. Hy vryf aan sy nek. Dit voel warm. Hy probeer die blikkie neersit, maar mis die tafel. Die blikkie val op die grond, die bietjie bier vloei oor die mat uit. Hy vat-vat aan die selfoon in sy hempsak. Hy haal dit uit en bel die stasiekommissaris van die Muizenbergpolisiekantoor. “Ndungane,” hoor hy die antwoord aan die ander kant van die lyn. “Kommissaris, Grobler hier,” sê hy. Sy stem bewe effens. Die kommissaris huiwer. “Yes?” “Dit gaan oor vandag, kommissaris. Dit gaan oor Daniël Roberts.” “Ek’t jou mos klaar gesê, Grobler. Ek kan jou nie antwoorde gee nie. Dit was die DOV se besluit.” “Lyk meer of dit Roberts se besluit was.” Die kommissaris sug. “Ek verstaan dit ook nie heeltemal nie, Grobler. Ek weet net daar is die een of ander verstandhouding tussen die DOV en Roberts se prokureur. Miskien kan ons hom later arresteer, miskien moes ons dit vroeër gedoen het. Ek weet nie. Ek weet net dat nou nie die regte tyd is nie.” “Maar die media,” sê Grobler. “My foon lui al heeldag en ek weet nie wat om te sê nie.” “Die media moet met die woordvoerder praat.” “Dis die woordvoerder wat my bel.” “O.” “Wat sê ek vir hulle? Om met die DOV te praat? Want hulle het dit al probeer. Hulle sê hulle kan niks kry nie.” “Moenie worry oor die media nie, Grobler. Hoe langer Roberts vry is, hoe beter is hul kans om hul quotes en stories by hom te kry. Hulle gee nie om oor die arrest nie.” ’n Kort stilte hang. “Nou, wat is dit wat ek hoor dat die lyke net daar gelos gaan word?”

Chris skuif ongemaklik op die rusbank. “Dis om hom ’n les te leer, meneer. Hy’t bloed op sy hande. Nou’s dit in sy voorplaas.” “Ons doen nie revenge nie, man! Ek weet nie wat jou issue met hom of sy website is nie, maar kom oor dit. Doen jou werk.” “Maar ek kán nie my werk doen nie! Jy laat my nie toe nie!” “Ek sal nie dat jy so met my praat nie, Grobler. Ken jou plek,” sê die kommissaris en verbreek die verbinding. Chris hou die selfoon ’n oomblik in sy hand, dan haak hy af en gooi dit teen die muur bo die vuurmaakplek. Die battery spring uit wanneer die foon die grond tref, saam met die SIM-kaart. Chris sit sy hande teen sy gesig en snik. Hy kon stasiekommissaris gewees het. Hy moes DOV geword het, dink hy. Geeneen van hierdie mense verstaan pyn nie. Hulle ken nie tragedie nie. Daniël Roberts het dit alles geruïneer. Sy gesin, sy loopbaan, sy lewe. Chris vee oor sy oë. Hy stap stadig na waar die selfoon lê en plaas die battery en SIM-kaart moeisaam daarin terug. Hy ken dié ritueel al. Hy wag geduldig vir die selfoon om aan te skakel, dan soek hy na die nommer wat hy al so dikwels gebel het. Hy skakel. “Hallo?” sê die vrou aan die ander kant. “Kan jy oorkom?” sê Chris. Hy luister. “Okay. Trek mooi aan vanaand.”

“Wil jy koffie hê, Daniël?” Daniël skrik wakker. Hy het uit suiwer uitputting op sy studeerkamervloer aan die slaap geraak. Hy kyk op. Tobey staan in die deur, steeds met ’n enorme verband om sy kakebeen. Blykbaar is hy soveel beter daaraan toe dat hy al kan praat, al is dit met ’n effense mompel. “Wanneer het jy so goed reggekom?” vra Daniël, steeds deur die slaap.

“Ag, jy weet, Gina kyk baie mooi na my. Sy sê dis net weefselskade. Sy sê ek is ’n klein wonderwerk. Sy is baie goed.” “Sy is,” sê Daniël en besef dat hy nog nie met sy vrou gepraat het sedert die hele ding begin het nie. Dan onthou hy hoe die hele ding begin het. “Wag … jy’s nie Afrikaans nie. Jy’s van Amerika of iets …” “Daniël, ek moet ’n confession maak. My naam is nie regtig Tobey nie.” “O?” “Nee,” sê hy en vee versigtig sy kuif uit sy oë. “My naam is Johannes. Ek’s ’n filmmaker. Ek’s ’n vriend van Megan. Sy ken my as Joey. Almal ken my as Joey.” Daniël sit regop. “Die joernalis?” “Ja, die joernalis. Ons sou ’n fliek oor jou lewe gemaak het.” Daniël knik. “Ek onthou. Wat het toe daarvan geword?” “Wel, ek het navorsing gedoen oor die site en ek moet sê, ek het nogal vasgevang geraak daarin. Ek het toe besluit om jou te toets, om vir myself te kom sien hoe jy lyk. En daai ouens van Friends of Fermata het jou adres gehad, maar ek was klaar in die Kaap, ek sou voor enigiemand anders hier kon wees. Ek wou kom kyk hoe jy sou reageer as jy ’n regte selfmoord voor jou moes sien. Ek wou eintlik net maak of ek myself skiet, om te sien wat jy doen. Maar toe tref ek myself per ongeluk … moes seker nie gedrink het voor ek gekom het nie. Nou verstaan ek wat al daai mense op Fermata doen.” Daniël sug. “Dis nie hoe dit werk nie. Jy moet gewillig wees, van begin tot einde. Per ongeluk tel nie.” “Maar ek verstaan! Ek moet verstaan, vir my fliek!” “Daar gaan nie ’n fliek wees nie, Tobey. Johannes. Joey. Wat ook al. Het jy nie gesien wat hier buite aangaan nie? Jy was dan deel van wat hier buite aangaan! Ek kan nie nou ’n fliek oor my lewe laat maak nie.” “Ek maak nie meer die fliek oor jóú nie.”

“Nie?” “Nee, dit gaan nou oor Gina. Sy’s so ’n pragtige karakter. Veel interessanter as jy.” “Gina?” “Daniël, dis beter dat jy dit van my hoor.” Hy staan nader en plaas sy hand op Daniël se skouer. “Ek en Gina is nou lovers. Ek is lief vir haar. Sy is lief vir my. Ons is verlief.” Daniël klap die hand van sy skouer af. “Wat … fok, waarvan praat jy?” “Daar’s geen punt daaraan om kwaad te word nie, Daniël. Aanvaar dit net. Julle verhouding het so lank aangehou soos dit moes, nie so lank soos dit kon nie. Dis nou my beurt.” Daniël voel die woede in hom styg. Instinktief spring hy op en klap Tobey/Johannes/Joey so hard as wat hy kan deur die gesig. Tobey/Johannes/Joey val neer. Hy klou sy wang vas soos hy wriemel. “Aaah! Weefselskade! Ek het weefselskade! Jy’s nie veronderstel om dit te slaan nie!” Daniël tree terug en sak in sy stoel neer. Sy hart het lanklaas so vinnig geklop. Dalk die eerste keer toe hy Gina ontmoet het. Dit was in ’n kroeg in die stad, toe hulle albei studente was. Hy het alleen daarheen gegaan. Sy was mooi, die oomblik toe hy haar gewaar het, die soort aangesig wat hom soos ’n chemiese dwelm se krag kon tref – hard, vinnig en onvergeetlik – en hom soos met ’n sagte dwelm se krag kon laat swymel. Sy het in die hoek gestaan by die een of ander kraaghemp-knaap met groot boarms. Hy het hulle aangekyk. Hulle het gestry. Toe pluk die knaap haar aan die arm. Die oerdrang van beskerming het vir die eerste maal in Daniël se lewe by hom ingeskop. Hy het gespring tot waar die paartjie gestaan het en met die hardste vuishou waarmee hy vorendag kon kom, die kraaghemp-knaap vol op die kennebak getref. Sy hardste vuishou was ongelukkig nie uitsonderlik hard nie. Die kraaghemp-knaap het skaars gesteier en met ’n vuishou van sy eie vir Daniël op die grond neergevel. Dit was egter genoeg om Gina se guns te wen. Sy het hom dae lank versorg, langer en met meer aandag as wat nodig was. Hulle was verlief. Dit was tien jaar gelede – hy was rofweg so oud soos dié Tobey/Johannes/Joey hier voor hom

moet wees. Hy kyk na Tobey/Johannes/Joey. Dié lê steeds op die vloer. Daniël kan hoor hoe hy saggies in Afrikaans swets. “Johannes? Tobey/Johannes/Joey sit regop. Hy spoeg ’n bietjie bloed. “Ja?” “Hoe gaan dit met Gina?” Hy aarsel. “Wil jy regtig weet?” “Ja.” “Goed. Beter as ooit, sê sy.” “Praat sy ooit oor my?” “Nope.” “Praat sy oor Fermata?” “Nope.” “Praat sy oor die mense hier buite?” “Nope.” “Praat sy enigsins?” “O ja.” “Waaroor?” “Oor ons. Oor ons toekoms. Oor ons liefde. En sy lag. Baie.” Daniël kan nie help om self te lag nie. Want hy onthou hoe Gina kan lag. ’n Lag wat beweeg soos ’n vis wat onderwater uit ’n net vrygelaat is. Wanneer laas was dit? “Okay. Nou, fokof.”

“Het ek jou seëning, Daniël?” “Jy het niks! Waar is sy?” “Sy wag vir my by die voordeur.” “So sy gaan saam met jou? Waarnatoe?” “Ag, net na my woonstel, eers. Maar dan, wie weet! Londen, Parys …” “Jy’s ’n ryk kind?” “My ouers help my uit, ja.” Hy staan op en verlaat die kamer. Daniël oorweeg die verwikkeling ’n oomblik en staan dan haastig op. Hy volg die jong man wat hom so pas heel rustig meegedeel het dat hy met sy vrou gaan wegloop. Watter verskil sal haar afwesigheid aan sy doen en late maak? Sy is, om die waarheid te sê, al lankal afwesig. Hy moes dit vroeër gesien het, vroeër aandag daaraan geskenk het, vroeër daaraan gewérk het. Maar fokkit, hy hét gewerk vir haar. Sy het hom nooit verlaat of verwyt nie – nie in die maer jare van vryskut nie, nie deur die gebrek aan swangerskap nie, nie deur die vyfjarige bestaan van Fermata nie, nie oor die fokken voordeurslot nie. Wat het verander? Hy skuifel met die trappe af. Moet hy Gina probeer keer? Is dié Joey-knapie reg? Het dit gehou so lank soos dit moes, nie so lank soos dit kon nie? Hy moet ten minste uitvind. Hy draf by die deur uit en struikel amper oor ’n meisie wat langs die deur lê. “Hallo, Daniël,” sê sy. Hy kyk af na haar. Sy het ’n ligblou hoedjie aan, ’n rooi serp en ’n geel baadjie. Haar broek is wit en los. Sy is kaalvoet. ’n Paar sandale lê langs haar sy. Blonde hare krul onder die hoedjie uit, oor sagte oë, wat dieselfde blou van die hoedjie is. Haar hande is oor haar maag gevou. “Hallo,” sê hy en stap weg. “Dit gaan nie help nie,” roep sy bedees.

Hy draai om. “Wat?” “Dit gaan nie help nie. Sy’s weg.” “Hoe weet jy wie dit was?” vra hy agterdogtig. “Hulle is die enigste mense wat die plek nog met glimlagte verlaat het,” sê sy. “Die mense wat glimlag, bly hier. Hulle wou nie hier bly nie. Hulle wóú weggaan.” “Maar sy’s my vrou!” “Dit maak nie saak nie,” sê sy en maak haar oë toe. “Maak vrede daarmee.” Daniël draf weg na die straat se kant. Hy draai uit by die hek en sien die twee stap, in die verte. ’n Reissak, vermoedelik vol klere, hang oor Gina se skouer. Hy sit hulle agterna. Sy asem raak vinnig kort – fiksheid was nog nooit sy eerste prioriteit nie. Hy bereik hulle waar hulle om ’n draai beweeg. Hy pluk Gina aan die arm, sodat sy moet omdraai. Hy steier terug. Dit is nie sy nie. Dit kan nie sy wees nie. Sy lyk heeltemal anders. Haar oë dra ’n vervaardheid, ’n vasberadenheid, ’n oortuiging. Haar mond huiwer, asof sy nie weet of sy moet gil of lag nie. Dan verslap haar blik. “Aangename kennis,” sê sy. “Ek het al so baie van jou gehoor.” Sy steek haar hand uit. Daniël huiwer, neem dan haar hand. “Aangename kennis,” sê hy. “En fok jou.” Sy glimlag. “Ek het dit verwag. Maar ek verdien dit nie,” sê sy en draai om. Sy stap verder in die straat af. Joey gluur hom vlugtig aan. Dan trek sy mond in ’n neerhalende glimlag. “Kaal, Daniël,” sê hy. “Dit is wat kaal is.” Hy volg op Gina se hakke. Daniël draai om. Hy bewe effens. Gedane sake, paai hy homself. Gedane sake nou. Belangriker sake tuis.

Wanneer hy by die huis kom, vind hy die meisie met die hoedjie waar sy steeds op die gras lê. ’n Ander besoeker het intussen langs haar lêplek ingeneem. “Hallo, Daniël,” sê sy weer. “Ek het jou gemis.” Hy kyk af na haar. Sy lê besonder stil. “Speel jy dood?” vra hy. Sy kyk verras op. “Nee. Juis nié.” “Nou wat soek jy hier?” “Dis net vir my mooi, dis al. Ek wou nog nie weer opstaan nie. Ek voel … slimmer hier.” “Slimmer?” “Ja … asof alles wat ek voorheen geleer het, nie nou saak maak nie. Hierdie mense praat met my. Jý praat met my, Daniël. Jy het hulle gebring. Uiteindelik!” Daniël frons. Dat ’n mens kan glo, al is dit ’n onverwagte en impulsiewe oortuiging, alle vroeëre kennis moet as nietig afgemaak word, tref hom as laf. Deur sy kursusse en veral wanneer hy kwansuise geleerdes oor hul eie onderwerpe getakel het, het hy heimlik gewens hy kon homself amptelik in dié areas begeef. Dit was hom egter nie beskore nie. Dit was op die ou end nie nodig nie, het hy homself oortuig. Inligting is aanlyn, ervarings is aanlyn, interaksie met ander geïnteresseerdes ook, sertifikate is oorbodig. Eksamens, aan die ander kant … hy het nog nie die geleentheid geskep om ’n cum laude te behaal nie. “Wat is jou naam?” vra hy. “Lea,” sê sy, asof sy ’n subtiele orgasme bereik. “Lea, Lea, Lea. Ek is Lea.” “Moenie simpel wees nie, Lea.” Sy glimlag bloot en maak haar oë toe. “Laat ek jou voorstel aan my nuwe vriend. Dit is Jimmy.” “Hallo, Daniël,” sê die jong man wat langs haar op sy rug lê. Sy lang hare is soos ’n jellievis se tentakels oopgesprei oor die gras.

“Haai,” antwoord Daniël ongeesdriftig en moontlik, besef hy, met ’n tikkie jaloesie. “Wat soek jy hier?” “Ek het pizzas kom aflewer,” sê hy in ’n seunsagtige stem. Daniël wonder hoe oud hy is – as hy uit die skool is, is dit nog nie lank nie. “Toe bly ek sommer hier. Hier by Lea.” “Hier by Lea,” herhaal sy en plaas haar hand op sy broek se mik, daar waar ’n bultjie begin vorm. Jimmy glimlag. Daniël voel ’n hulpeloosheid in hom opstoot, ’n heimlike hoop dat alles net ’n droom is. Hoe verstaan ’n mens dit? Die mense wat hier opdaag, wat hulle hier doen? “Jimmy gaan alles neerskryf,” sê Lea. “Hy gaan alles neerskryf wat ek sê.” “Alles,” sê Jimmy. Daniël frons. “Waarvan praat jy?” “Alles,” sê Lea, “wat ek sê terwyl ek wag vir die koeël.” Sy haal ’n klein, pienk pistool uit haar handsak en mik-mik die lug in. “Glock 27. Klein, lig, akkuraat, kragtig. Dit sal seker moeilik wees, maar as ek goed genoeg mik, sal die koeël afkom en my tref. Nè, Jimmy!” “Alles,” sê Jimmy, steeds in die gelate waas van seksuele belofte. “Voor die koeël val, sal Jimmy iets leer, oor die lewe. Ek sal hom leer. Deur te sterf. Nes almal op Fermata, of hoe, Daniël?” Daniël sug. “Fermata is vir video’s, Lea.” Hy voel ’n weersin in homself. Selfs nou volg hy die instink om die webwerf te bevorder. Tog het hy iets anders in sy eie stemtoon gehoor – ’n ontmoediging. Wat is dit aan hierdie meisie? Hy het haar nodig, voel hy. Hy kan hom nie indink waarvoor nie. “O, dit gaan nie oor Fermata nie,” sê sy. “Dit gaan oor dit waarvoor Fermata staan, waarvoor dit nog altyd gestaan het. Die voorsiening van egtheid, van insig. Nè, Daniël? Dis mos waaroor dit gaan?” “Ek weet nie meer nie,” antwoord hy.

“Dit is,” sê sy en mik-mik weer met die pistool na bo. “Ek het dit self pienk geverf, jy weet.” Dan trek sy die sneller.

7

’n Brug te ver Deur Megan Oosthuizen

Ongeveer dertig kilometer buite Port Elizabeth lê die berugte Van Stadensbrug. Sedert die oprigting daarvan in 1971 het meer as tagtig mense vrywillig by hierdie baken na hul dood geval. Veiligheidskameras en noodtelefoonlyne is by die brug geïnstalleer om selfmoorde te voorkom. Maar waarom moet dit voorkom word?

Megan skrik vir haar eie woorde. Dit is ver verwyderd van die indruk wat sy wil wek, ver van die voor die hand liggendheid waarmee sy wil werk. Sy vee die laaste sin uit en tik verder:

Maar wat kan nog gedoen word om dit te voorkom? Hierdie tragiese gebeure is sekerlik verbind aan die “mistieke” mag van die brug, soos die geval is met verskeie brûe oor die wêreld heen, waarheen voornemende pleërs migreer. Meer as tweeduisend-tweehonderd mense het al by die Golden Gate-brug in San Francisco selfmoord gepleeg. By hierdie brug is bordjies al opgesit wat lees: Crisis Counselling: There is hope. Make the call. The consequences of jumping from this bridge are fatal and tragic. In 2011 is meer as vyfmiljoen dollar by die George Washington Memorial-brug in Seattle bestee om ’n “selfmoord-versperring” op te rig. Meer as tweehonderd mense het al van hierdie brug af na hul dood gespring.

Dis altyd die brûe. Die belofte om oor ’n diepte te reik, om die ander kant maklik te bereik, asof deur middel van bevrore speeksel. Sommige vind egter krake in die dun speeksel wat ons bind, en beitel daaraan weg tot hulle by iets inval wat in werklikheid, vir ’n slag, betekenis dra.

Megan leun terug in haar stoel. Waar kom hierdie woorde vandaan? Dit is beslis nié in die styl van haar koerant nie. Sy plaas haar gesig in haar hande, dan slaan sy met haar vuis teen die lessenaar. Sy slaan totdat sy voel hoe ’n stukkie vel loskom. Sy maak haar oë oop en sien die bietjie bloed. Sy verwyt haarself – Mija slaap rustig en moet liefs nie ontydig wakker gemaak word nie. Sy staan op om ’n pleister in die badkamer te gaan haal. Dan lê sy haarself eerder neer op die vloer van haar slaapkamer en kyk na die plafon. Sy moet dit self gaan beleef, dink sy. Die foto’s wat sy van die Van Stadensbrug afgelaai het, beteken nie veel nie. Dit is ver, gehok in ’n skerm, dit kan verdwyn weens ’n kortsluiting. Van Stadensbrug, dink sy. Dis ’n ver ent PE toe, maar sy het nie meer ander idees nie en haar spertyd kruip ál nader. Dan moet sy gaan. Sy en Mija. Dit wat sy tot dusver geskryf kon kry, is te min, te niksseggend, te vol menings en te skaars aan feite, plaaslik toepaslike feite. Sy staan op en haal ’n reissak uit haar kas. Wat is ’n brug? Wat is dit met die halfgeboude brûe by die poorte na Kaapstad op die N1? Die bou van brûe word ook opgefok, brûe verval ook in onbruik. Sy pak genoeg klere vir drie dae en rits die sak toe. Sy beplan haar roete soos volg: Sy sal vanmiddag nog ry en vanaand oorslaap in Mosselbaai. Van daar af sal sy môreoggend vroeg reguit deurstoot Van Stadensbrug toe en môreaand terugry tot op Mosselbaai, weer daar oorslaap en dan terugkeer om haar storie te voltooi, voor spertyd. Dit gee haar slegs ’n paar uur by die brug, maar sy glo dit sal genoeg wees. Sy wil ook nie te lank daar vertoef nie. Mija sal verveeld en moeilik raak.

Daniël hoor ’n geween van buite. Hy het hierdie oomblik gevrees – die een waarop familielede van die pleërs in sy voorplaas begin opdaag. Dit is wat hy nog altyd vermy het – die tasbaarheid van die agtergeblewenes wat nie verstáán nie, nie kon verstaan nie. Etlike kere het familielede van pleërs al video’s op Fermata opgelaai om hom sleg te sê, om hóm te blameer vir hul kinders of broers of wie ook al se selfmoord. Hy het dit altyd vinnig uitgevee, omdat hy dit as nutteloos beskou het. Aokigahara. Blameer hulle God of wie ook al die woud geskape het? Wees dan eerder kwaad vir God of wie ook al die mense geskape het wat selfmoord pleeg, as hulle dan kwaad wil wees. En verskeie van hulle noem dat God hom sal vind en dat hy sal moet boete doen vir sy sondes. God is syns insiens bloot daar vir dié wat aan verskeie lyntjies van konvensie hang om hulself beter te laat voel. Dit en die belofte van ’n lewe ná die dood, die belofte dat hierdie geploeter nie ál is nie. Dit is wat hulle nie kan begryp nie – die pleërs op Fermata glo in iets meer as die geploeter en gaan sóék dit, hulle tel nie hul vingers tot dit gebeur nie. Buitendien, as hulle so vas glo in ’n lewe ná die dood, moet hulle tog eerder bly wees dat hul geliefdes nou “op ’n beter plek is”, soos die gewilde, geykte gesegde lui. Daniël het in sy jonger dae, vanweë konvensies in sy ouerhuis, geglo in die bestaan van God. Dit was maar net iets wat nie bevraagteken is nie. Namate sy brein in sy tienerjare geaktiveer is deur die ontdekking van boeke en films wat nie noodwendig die teendeel onteenseglik bewys nie, maar bloot die vraag stel, het hy homself gekonfronteer met die oorweging van God se bestaan. Die gevolgtrekking was dat dit onmoontlik is vir enigiemand van rasionele gedagte om in die bestaan van God te glo. Hy het homself nog altyd as rasioneel beskou. Op sewentienjarige ouderdom het hy vir die eerste keer geweier om kerk toe te gaan. Daniël het intussen, by nabetragting, besef dat dit meer ’n uiting van tienerrebellie as enigiets anders was – kulturele konvensies is bloot kulture konvensies, met min onderliggende waarhede of oortuigings wat daaragter lê. Oftewel, die oortuigings is vergete, die konvensies skep die oortuiging, nie andersom nie. Die feit dat hy die vraag in die eerste plek moes vra, was reeds nie veel meer as ’n teenproduktiewe belemmering nie. Daardie waarhede wat op Fermata vasgevang is, daar waar die idee van ’n god nie relevant of welkom is nie, is die beséf van naderende, onmiddellik naderende dood en dít is wat Fermata so kragtig maak. Dit wat op hande is, die skep van ’n laaste, dralende noot, die fermata. As elke woord wat elke mens spreek so opgeweeg is soos dié op Fermata, sou die wêreld ’n veel interessanter plek gewees het. Die beter plek is hier, die beter gedagte is hier, dit is bloot nodig dat

daardie boodskap, direk of indirek, oorgedra word deur die pleërs op Fermata. Hulle beskou hulself eerder as boodskappers, sy mense op Fermata. Dit glo hy steeds. Hy is nie seker of die meeste van die duisende besoekers aan Fermata dit aldag snap nie, maar hy hoop so. Hoeveel van die besoekers bloot uit ’n drang tot walging daar aankom, weet hy ook nie. Nietemin was dít sy oortuiging toe hy dit begin het. Hy het lanklaas só daaroor gedink – kort ná die skepping het die wins belangriker geword. Hy is nou minder seker, want die saak is nader as ooit. Daarom herinner hy hom nou aan die beginsels en sy geloof daarin. Die lyke buite gaan binnekort begin stink. Die nagevolge is op sy voorstoep, en nou die geween, wat harder en harder word. Hy besluit om op te staan uit sy bed. Hy kruip nou al ’n dag lank in die huis weg, en daar is min om te doen. Die televisie is te vol van herinneringe oor wat buite aan die gang is. Gina is weg. Al wat hy oorhet, is sy oorwegings van wat volgende kom, en dié dryf hom teen die mure uit. Waarom pleeg mense nou hier, by hom, selfmoord sonder om boodskappe te los? Die waarhede wat versprei moes word, lê saam met hulle en verrot hier buite. As hulle nog net ’n kort rukkie kon uithou, dink Daniël, sou hulle moontlik op hul waarhede kon afkom en dit verkondig. Maar nee, die fokkers het hulself vroegtydig verwyder, sonder punt of rigting. Sleg vir hulle. Sleg vir besigheid. Hy beweeg na die voordeur en sug. Hy sal nou gegesel word deur dié wat daar buite staan. Familie is ’n slegte ding vir Fermata. Familie weerhou mense daarvan om by hul eie waarhede uit te kom, omdat mense bang is vir hul eie families, bang om hulle teleur te stel, bang om in opstand te kom teen die bloed van generasies wat deur hulle vloei. So trek mense in hulself in, in afsondering, ewig in onderdrukte, selfs onerkende opstand. Nou, vir die eerste keer, wonder Daniël hoe hy self sal sterf. Wat sal sý woorde wees indien hy die dood verwag? Hy weet nie. Nietemin is die families op die een of ander manier verbonde aan die waarhede van die pleërs, die boodskappers hier buite wat nooit hul boodskappe gelewer het nie. Moontlik het hulle ’n aanvoeling vir die boodskap, iets in die bloed wat die pleër se waarheid kan verklap, kan laat voortleef. Tog nuttig, dalk. Hy gaan na buite om die gegesel te trotseer en om dan met die familielede te

praat, te hoor waar die pleërs vandaan gekom het, waar hy of sy op skool was, wat hulle gedoen het vir ’n lewe, wat hulle gedoen het vir hul lewens. Uit interessantheid, maar ook, al is die hoop vaag, vir ’n vonds van inligting wat aangewend kan word vir Fermata – ná hierdie hele affêre sal die webwerf beslis ’n mate van vernuwing moet ondergaan… ás hy daarmee kan voortgaan. Buite vind hy egter geen familielede nie. Slegs die dosyn of wat mense wat uitkamp tussen die dooies, is steeds daar. Die gasbraaiers is aan die gang, die mense waai vriendelik vir hom. Sommige van hulle drink koeldrank wat hulle uit koelbokse haal. Buiten hulle is slegs die dooies en die bron van die geween buite. Die bron is Lea. Langs haar lê die lyk van Jimmy die pizza-afleweraar, met ’n enkele koeëlwond in sy voorkop. “Ai, Jimmy,” sê Daniël. Waar is jou boodskap, dink hy. “Ek het hom doodgemaak,” sê Lea deur haar snikke. “Dit was ek. Ek het reguit opgeskiet, ek wou myself tref. Toe tref ek hom.” Daniël kyk af na Jimmy. Onmoontlik, dink hy. Dit moes ’n waarskynlikheid van minder as ’n honderdste van ’n persent gewees het. “En hy het die hele tyd notas gemaak,” sê Lea, “die hele tyd geluister na wat ek gesê het en dit alles neergeskryf. Is dit nog nuttig, Daniël?” vra sy en kyk op. Haar sagte blou oë deurwaad die vlak trane. “Kan jy dit gebruik?” “Nee,” sê hy en sug. Hy is spyt dat hierdie vreemdweg verleidelike meisie se boodskap nie op Fermata sal kan wees nie, maar ook so ontsettend bly dat sy nog leef. Dit is vir hom ’n vreemde gevoel. “Jy lewe nog,” sê hy, “so dit kan nie. Buitendien het jy dit nie opgeneem nie.” “Ek het,” sê sy, “met my selfoon.” “Kan ek dit sien?” Sy huiwer. “Nee.” “Kan ek die notaboek sien?”

“Ja … ek het nog nie daarna gekyk nie.” Hy haal die notaboek uit Jimmy se stywe hand. Op die boonste blaadjie is ’n rowwe potloodskets van Jimmy wat ekstatiese seks het met Lea, wat dit blykbaar ook baie geniet. Hy maak die notaboek toe. “Dis … pragtig,” sê hy. “Dink jy so?” “Ja … wyse woorde.” Sy glimlag. Dan gryp sy hom aan die kraag van sy T-hemp en trek hom af na haar. Sy soen hom soos ’n drenkeling wat om die lewe spartel. Hy kan hom nie sover kry om terug te soen nie. Gina, dink hy bloot. Gina, Gina, Gina. Die vrou wat so lank aan sy sy was, al was dit bloot in vlees. “Kom ons dans,” sê Lea. “Ek … dink nie ek moet nie,” sê hy. Sy lag. “Nie met mekaar nie, man.” Sy staan op, trap oor die nou lewelose liggaam van Jimmy die pizza-afleweraar en beweeg na die lyk wat die naaste aan haar lê – dié van ’n jong man met donkerbruin hare. Sy staan bo-oor hom. “James Evans,” roep sy luid, met haar arms in vuiste bo haar kop gelig. “Amerika. Twee-en-dertig jaar oud.” Daniël staan op. “Hoe weet jy?” “Sy ID was in sy baadjiesak,” sê sy, buk af en bring dit te voorskyn. “Jy moet die mense leer ken, Daniël.” “Ek sou hulle wou leer ken,” sê hy met ’n tamheid in sy stem, “maar fokken hoe? Hulle wou nie video’s op Fermata laai nie. Hulle wil nie geken word nie.” “A, dalk, ja,” sê sy, “maar dit keer jou nie om ’n bietjie te kroek nie.” Sy beweeg oor na die volgende lyk, dié van die jong meisie wat haarself aan die boom opgehang het en nou ongemaklik gevou lê weens die motor se botsslag teen die

betrokke boom. “Elizabeth,” sê Lea, “Elizabeth iemand.” “Hoe nou?” “Elizabeth,” sê Lea. “Dit staan hier boaan ’n briefie wat in haar baadjiesak was. ‘Elizabeth, I hope you will find what you are looking for, but please let me know before you …’ En so eindig dit, afgeskeur. ’n Uitgedrukte e-pos aan [email protected]. Brits, dus. Maar seker ook nie noodwendig nie.” Sy tree oor na waar ’n ouerige vrou op haar rug lê. Lea giggel en staan paraat booor die vrou, haar liggaam spottend regop soos dié van ’n dominee by ’n begrafnisdiens. “En hier lê Susanna Jacoba Johanna Maree,” sê sy in ’n dralende, diep stemtoon. “Tragies heengegaan in die voorplaas van ene Daniël Roberts. Geliefde vrou … wel, vrou. Amen, sela.” Daniël glimlag onwillekeurig. Hy lag vir Lea en haar getrippel tussen die lyke deur, haar verkondiging van elkeen se naam en die spontane elegieë wat sy pleeg. (“Wat ’n vriend had ons in Stephen, met sy koddige ou skoot, hy was vir ons so nice en even, maar nou’s hy by sy ei’ hand dood!”) Hy lag, want hy weet nie meer wat anders om te doen nie. Sy voorplaas is vol lyke, sy vrou is weg en die polisie sal hom tog mettertyd vir iéts vastrek. Dis net ’n kwessie van tyd. Lea draf na hom en gooi haar arms om sy skouers. Sy soen hom, haar tong beweeg soepel oor sy lippe, glip by sy mond in. Dan staan sy terug. Terwyl sy ’n deuntjie neurie, buk sy af en neem haar wit broek by die heupe aan die punte. Sy trek dit af en klim daaruit, voordat sy haar bloes oor haar kop lig. Daniël herken die deuntjie. Hy probeer dit plaas. Dit kom iewers uit sy verlede. Haar hande beweeg stadig agter haar rug in, maak haar swart bra los en gooi dit by Daniël se voete. Sy stap kaal na die voorstoep en keer terug met ’n tuinstoel, waarin sy Daniël laat sit. Sy klim op sy skoot en soen hom weer, haar hande vee haastig oor hom. Dit was belangrik, die deuntjie. Sy trek weg van hom en neem die onderkant van sy T-hemp in haar hande. Die T-hemp dra die skrif Hard Rock Café, Los Angeles. Hy het dit tweedehands

gekoop by ’n markie in Vishoek. Hy steek sy arms in die lug sodat sy sy hemp kan uittrek. Hy is in oorgawe. Hy merk op hoe sommige van die besoekers aan sy voorplaas saamdrom om die daad te aanskou. Nou kan hy nie aan hulle dink nie. Hy onderdruk die bekommernisse oor die dooies op die gras rondom hom terwyl hy voel hoe sy lyf warm word. Hulle het nie hul video’s opgelaai nie. Hul potensiële woorde swem saam met die endorfiene deur sy brein, en hy probeer dit wegdink. Lea nader die refrein van die liedjie en hy kan steeds nie onthou wat dit is nie. Hy voel hoe haar hand afgly en sy broek se gulp aftrek. Sy reik by sy broek in en trek sy erekte penis lomp-lomp uit. Sy verskuif effe bo-op hom en kort voor lank voel hy die warmte van haar vagina. Hy hoor hoe sy na haar asem snak. Sy kyk diep in sy oë en sit stil, met hom binne haar. Sy beweeg nie. Minstens ’n halfminuut gaan só verby. Hy wonder wat sy verwag hy moet doen, wat sy wil hê. Hy begin ritmies na bo stoot. “Nee,” sê sy en druk met haar arms af teen sy skouers. Hy sit weer stil. Hy plaas sy hande agter haar kop en trek haar nader aan hom, om haar te soen. Sy bied weerstand en frons effens. Sy raak blykbaar gefrustreerd. Hy besluit om niks te doen nie, om vir haar te wag. Vir ’n lang tyd sit hulle so, Daniël weet nie hoe lank nie, Lea se ligblou oë is deurentyd in syne, skynbaar in afwagting, maar hy kan nie vasstel waarop nie. Die ritmes van hul asemhaling is gesinkroniseer, besef Daniël. Hy weet nie of hy ingeval het by hare of sy by syne nie, of daar enigsins ’n bewustelike besluit betrokke was nie. Sy frons weer effens; sy kan sien sy gedagtes dwaal, besef hy. “Wat was daardie deuntjie?” fluister hy.“Die een wat jy geneurie het.” Sy klap hom deur die gesig. Hard, sodat sy wang brand. “Bly hier!” berispe sy hom. Hy voel hoe sy ereksie begin verslap binne haar. Hy skuif in die stoel. Sy slaan hom weer. “Dis nie sadisme nie,” sê sy en streel sy wang, “dis om jou hier te hou. Hier, nou. Egtheid.” Hy plaas die liedjie. Dis The Cure se “Just Like Heaven”. Dit was lank gelede ’n

gunsteling van hom, die hele liedjie het hy oor en oor op die klavier gespeel – een van die min waar die hele poging vir hom soos ’n refrein gevoel het. Klavierspel. Hy plaas sy hande op haar borste. Sy keer hom nie. Hy trommel met sy vingers rondom haar tepels, asof hy die klawers bespeel. Onwillekeurig sing hy die woorde sag, die opgewekte invalmelodie:

Show me, show me, show me how you do that trick The one that makes me scream, she said …

Hy maak sy oë oop en sien die tevrede glimlag op haar gesig. Hy spring na die refrein van die lied, die verklaring. Hy sing-skree dit so hard as wat hy kan:

You Soft and only You Lost and lonely You Strange as angels …

Hy voel haar hoendervleis onder sy palms. Verby haar skouer sien hy die blykbaar goedkeurende groep mense agter haar staan. Een druk ’n pistool teen sy kop en trek glimlaggend die sneller.

Die klingelende spoelgeluide van die blikkie wat hy in sy hand laat wieg-wieg, sus hom effens. Dit laat hom dink aan kleintyd by die see.

Hy vee die nommer uit wat hy op die selfoon ingetik het en navigeer tot by die gebergde kontakte. H … I … J. Hy weet nie eens of dit haar regte naam is nie. Hy kon natuurlik maklik uitgevind het, maar wou nie. Hy hou van haar so, van die naam. Jenny. Hy skakel die nommer. Die luitoon kom twee, drie maal deur voor sy optel. “Chrissie!” Hy druk die telefoon dood. ’n Tyd vir geesdriftige kamma-liefkosery is hierdie nie. Hy tel die bierblik op en mergel die laaste, warm sluk daaruit. Hy laat val die blik langs die rusbank, waar dit op die vloer val en tussen vyf ander inrol. Dit was die laaste een. Hier is nie nog nie. Hy kan ry, tot by een van die vele kroeë en restaurante hier naby wat naby die rotse staan. Maar hy wil nie dronk bestuur nie. Dit is onwettig. “Bliksem!” roep hy, sodat hy voel hoe sy keel rou raak met die uitrek van die tweede lettergreep. Hy swets nie dikwels nie, maar dit voel nou gepas. “Bliksem, bliksem, bliksem!” Hy hyg. Sy hart klop vinnig. Die selfoon lui. Die deuntjie is generies, ingebou, outomaties. Die vibrasiesterkte is op normaal gestel. Jenny, vertoon die skerm. Hy antwoord nie. Hy wag tot dit klaar lui. Sal sy bekommerd wees oor hom? Sal sy na die huis kom om te kyk of alles in orde is? Nee. Sy is ’n diensverskaffer wat ’n kliënt tevrede wil stel. Dit is wat hy is. ’n Kliënt. Die enigste persoon wat werklik tyd saam met hom deurbring, verwag vergoeding daarvoor. Hy is alleen. Die affêre met Daniël Roberts is ’n gemors. Daar’s nie ’n oplossing in sig nie, die ding moet homself uitwoed en hy is magteloos. Hy het misluk. Die selfoon lui weer. Hy druk die oproep dood.

Die nommer wat hy vroeër ingetik het, het hy geskryf op ’n los papiertjie in die kantoor. Die nommer het hy lankal opgespoor, maar nog nooit die moed gehad om te skakel nie. Nou is moed nie meer ’n faktor nie. Moed is geleidelik, stelselmatig, doeltreffend uit hom gekalwe. Elke vaste uitsteekrots van sy moed waarna hy in sy val gegryp het, het in sy hande verkrummel. Hy tel die selfoon op, tik die nommer in en skakel dit. Dit lui. “Maryke, hallo?” Haar stem klink meer skor as hoe hy dit onthou. Hy het nie werklik hierdie plan deurdink nie. Die oproep is gemaak. Wat nou? “Hallo?” “Dis …” hy sluk. “Dis Chris.” Die stem aan die ander kant van die lyn is stil. “Hallo,” kom die antwoord uiteindelik, onseker, huiwerend tussen warm en koud. “Hoe gaan dit?” vra hy. Wat ’n simpel vraag, besef hy onmiddellik. “Wat wil jy hê, Chris? Dis laat.” “Ek moet … ek moet met jou praat. Oor Angela.” Hy hoor ’n sug, gevolg deur ’n kort stilte. “Wat van Angela? Angela is dood.” “Ek moet weet … of jy my vergewe het.” “Daar’s niks om te vergewe nie, Chris. Sy het selfmoord gepleeg.” “Ek was nie ’n goed genoeg pa nie. Ek was by al haar hokkiewedstryde, al haar sangoptredes … maar ek was onoplettend. Ek het iets gemis. Ek’t haar ongelukkigheid misgekyk.” “Chris, jy’t die video gesien. Sy was nie ongelukkig nie.”

Hy is onseker wat om te sê. “Ek is jammer.” Weer die sug, weer die stilte. “Dit was nie jou skuld nie, Chris. Aan Angela kon jy niks doen nie. Dat jy dít nooit wou aanvaar nie, is wat ek nie kon verstaan nie … waarvoor ek jou nie kon vergewe nie.” “Ek is jammer daarvoor.” “Dis nou te laat. Jy moet nou maar klaarmaak wat jy begin het. Ek sien daardie ou is heeltyd in die nuus, dis die geleentheid waarvoor jy heeltyd gewag het. Hoekom doen jy niks? Jy’t altyd gedreig en gedreig en niks gedoen nie. Nou doen jy ook niks.” “Ek doen iets!” “Wat?” “Dis … gekompliseerd.” “Ja, dis altyd gekompliseerd, Chris. Ek moet gaan, totsiens.” “Wag …” “Wat?” “Waar woon jy? Kan ek kom?” Hy wil nie verklap dat hy weet sy woon in die noordelike voorstede nie – dat sy geen agterdog toon oor die feit dat hy haar nommer opgespoor het nie, is reeds ’n gelukskoot. Sy’t dit immers lankal verander. “Nee, Chris, jy kan nie kom nie. En ek gaan ook nie vir jou sê waar ons woon nie.” Sy maag skop. Dit is nuus. “Ons?” “Ek en … my man.” “Weet hy van my?” “Nee.”

“Weet hy van Angela?” “Nee.” Verontwaardiging neem hom oor. “So wat, het jy alles net uitgevee?” “Totsiens, Chris.” “Wag! Nog net een vraag …” “Wat?” “Mis jy my? Ek mis jou.” Sy tong is los. “Ek ry soms spesiaal stad toe om vir jou amandels te koop by Anthony’s. Die rit huis toe is die enigste lekker tye wat ek nog het, want in my kop sien ek jou gesig as ek die amandels vir jou gee. Ek mis jou.” ’n Stilte heers, langer as die voriges. Hy hoop hy het ’n aar raak geboor. “Chris,” sê sy dan, “ek het nooit van amandels gehou nie. Ek weet nie eens hoe jy daaraan gekom het nie. Ek het die goed geëet om jóú gelukkig te hou. Ek het gehou van hoe jy na my kyk terwyl ek dit gekou het, asof jy iets reggekry het, iets gewen het. Dis al. Ek moet nou regtig gaan, Chris. Kyk na jouself.” Die oproep klik dood. Hy plaas die selfoon op die tafel voor hom en sit terug in die bank. Hy sit ’n geruime tyd so, met die tafel en die vloer en die leë bierblik voor hom wat effens draai. Sy selfoon se luitoon klink op. Hy beantwoord dit haastig. “Maryke?” “Uhm … nee,” kom die manstem deur, “dis Muller. Kom kantoor toe, ek dink ons het iets, een van die ou se buurmanne het gebel.”

8

Daniël word wakker in die nat gras. Die son is aan’t opkom. Dit is ’n pragtige oggend, al kry hy koud en staan drie polisiebeamptes bo-oor hom. Hy knip sy oë. Daar’s tog niks nuuts nie. Hy voel nie bedreig nie. “Ja?” “Hallo, Daniël,” sê Chris Grobler. Sy arms is voor sy bors gevou, hy glimlag trots en neerhalend, soos die afrigter van ’n sportspan wat weet die wedstryd is binnekort in die sakkie. “Sal jy saam met ons kom, asseblief? Ons wil gou vir jou iets wys.” “Wat nogal? Julle het klaar probeer. Ek is nie medepligtig nie.” Chris lag, aspris hard en ongemaklik lank. “O nee, Daniël, dis iets veel beters. Kom, ek wil vir jou wys. Ons kyk sommer hier in die kar. Ek het die DVD saamgebring. En ’n laptop. Kom, toe?” Daniël staan op. Hy kyk om hom, maar sien Lea nêrens nie. Hy beweeg gedwee saam met die polisiebeamptes na die motor, waar hy en Chris inklim. “Sien,” sê Chris, “dis die footage wat daardie kamera dáár,” hy wys na die kringtelevisiekamera aan die huis oorkant Daniël s’n se hek, “afgeneem het. Jou buurman daar het dit sommer vanoggend vir ons gegee. Wil jy kyk?” Daniël kry nie kans om te antwoord nie. Chris het reeds die skootrekenaar se DVD-speler aangeskakel. Die swart-en-wit beelde is grinterig en haas onontsyferbaar, maar die figure in die voorplaas is sigbaar. “Jammer, dis nou die afgelope paar dae s’n,” sê Chris en laat die beelde vinnig vorentoe speel. Die beelde flits voor Daniël op die skerm – Tobey/Joey/Johannes se heel eerste opwagting, sy en Gina se geskarrel om Tobey/Joey/Johannes te help, hy wat Gina en die seun later agternasit, hoe hy terugkom en Lea en Jimmy in die voorplaas vind, hoe …

“Wag,” sê Daniël, “gaan gou terug.” “Ek is in beheer hier, Daniël.” “Asseblief,” sê hy, “gaan gou terug.” Chris sug en laat die beelde terugbeweeg. Daniël leun vorentoe. “Daar,” sê hy. “Speel dit gou.” Dit is kort nadat Lea die pistool na bo gerig en die lug in geskiet het. Daniël op die skerm beweeg die huis in. Daniël in die motor kyk hoe Lea en Jimmy op die gras lê en klets en giggel. “Laat dit bietjie vorentoe gaan,” sê hy. Chris klik op die gepaste ikoon. Die beelde flits vinnig vorentoe. “Stop!” roep Daniël wanneer hy sien hoe Lea oor Jimmy leun. Daar, dalk onherkenbaar vir ’n oog wat nie vertroud is met die situasie nie, maar onmiskenbaar, is die beweging van ’n arm wat ’n pistool afvuur. Dit is Lea wat bo-op Jimmy gesit en hom in die kop geskiet het. “Shit,” sê Daniël. “Wat?” vra Chris en trek sy oë op skrefies. “Wat is dit?” Daniël sluk. Hy leun terug. “Niks,” sê hy, “net ’n meisie.” “A,” sê Chris. “Nou, laat ons by die mooi deel kom.” Hy laat die beelde weer vorentoe gly, vinnig, tot hy die gewenste punt bereik. Dit begin by hom en Lea wat seks het, sien Daniël, by die groep mense wat om hulle staan en hande klap en juig. “Barbaars,” sê Chris. Daniël ignoreer hom. Hy kyk hoe die groep mense stadigaan uitmekaarbeweeg en die individue mekaar plek-plek omhels, hoe hulle neerval en dieselfde soort seksdaad pleeg, met die lang gewag, arms dan ekstaties in die lug, wriemelend onder mekaar. Hulle versper die beeld van hom en Lea, in soverre die grynerige beeld dit nie reeds versper nie. “Daar!” roep Chris skielik en laat die beeld stilstaan.

Daniël leun vorentoe. Op die beeld is sy figuur net-net in die hoek van die voorplaas sigbaar, waar hy bo-op Lea is. Daniël kyk verward op. Dan snap hy. “Ek sien. Openbare onsedelikheid. Dis maar flou.” “O nee,” sê Chris en plaas sy hande agter sy kop. “Veel beter.” Hy maak sy keel skoon. “Nekrofilie.” Daniël se mond val oop. “Nekrofilie? Jy’s van jou kop af. Sy’s lewendig.” “Sy lyk nie lewendig nie,” sê hy. “Dis omdat die fokken beeld stilstaan.” “Dan laat ek dit aanspeel.” Daniël kyk. Sy lê wel baie stil in dié greep, totdat die groep mense weer opstaan en aanbeweeg na ander individue, wat weer op die beurt omhels word. Wanneer sy figuur weer sigbaar is, is Daniël alleen op die gras, aan die slaap. Lea is nêrens te sien nie. “Niemand sal dít koop nie!” roep Daniël. “Ek dink nogal hulle sal,” sê Chris, “ook die feit dat jy duidelik die ander mense gedwing het – gedwíng het – om ook nekrofilie te pleeg. Jy’s onder arres. Kom, ons gaan.” Hulle klim uit die motor. Chris slaan boeie om Daniël se hande, agter sy rug. Skielik, asof vanuit nêrens, kom Lea na Daniël opgedraf. Sy slaan haar arms om hom en trek ’n baadjie oor sy skouers. “Sien!” roep Daniël. “Sien, hier is sy, sy lewe!” Chris kyk haar op en af. “Dis nie dieselfde meisie nie. Toe, jy mors ons tyd.” Lea soen Daniël op die wang en tree na agter. Chris gryp Daniël agter sy nek en druk hom tot op die agtersitplek van die gemerkte polisiemotor.

“Net hier,” sê Simon aan die taxibestuurder. Hy haal ’n paar note uit sy broeksak. “Hou die kleingeld,” sê hy. “Sal ons mede-insittendes note bied?” vra Georg vanaf die agtersitplek, waar hy en Kosie die hele rit gedwee stilgesit het. “Nee,” sê Simon bot. Hy klim uit die wit motor en klap die deur toe. Dis ’n wit Toyota Tazz, met die woorde CAB 4 HIRE – R15/km wat in blokkerige letters aan weerskante van die motor geplak is. Wat ’n swendelary, dink Simon. Dit was verder van die hospitaal af Muizenberg toe as wat hy gedink het. Dan moes hulle nog in die woonbuurt rondry om die huis te vind. Simon het op pad hierheen geskrik toe hy ’n moontlik ernstige haakplek besef. Iemand het sekerlik reeds dieselfde plan as hy gehad – om Daniël Roberts te vind en aan te rand tot daar min van sy gesig oorbly. Indien dit suksesvol was, is hy te laat en sou sy desperate poging om Lapper se dood te wreek soos saad in droë sand val. Indien niemand nog suksesvol was nie, beteken dit hulle het misluk en is aangehou tot die polisie sou opdaag om hulle in hegtenis te neem. Tronk, nou? Nee. Sy plan van ontvoering sou egter beter wees, het hy beslis. Beslis. Tog is daar nie juis veel van ’n plan nie, net die magnetiese aantrekking tot die persoon, die persona, die een wat daarvoor verantwoordelik is dat sy weg is – die innerlike versekering dat die doel behaal sal word omdat die doel behaal móét word. Dit was nie moeilik om die huis op te spoor nie. Die motors het ver om die blok geparkeer gestaan – van blink vierwielaangedrewe voertuie tot motors waarvan die asse enige oomblik kan ingee. Nou kan Simon hoor hoe Kosie en Georg sy voorbeeld volg deur haastig uit te klim en hul deure toe te slaan. “Vat so, beperkende, stadige metaalomhulsel,” hoor hy Kosie roep, “ek breek jou sommer van buite oop met jou eie dopstuk!” Simon stap vinniger. Onwillekeurig bal hy sy vuiste. Soms is planne nie nodig nie. Hy voel sy hart teen sy bors skop, soos ’n baba teen ’n baarmoederwand. Veg of vlug, nou of nooit. Hy stap by die oprit in. Hy vries. Dit is nie wat hy verwag het nie – ’n betreklik rustige atmosfeer hang oor die erf, al is die toneel chaoties. Meer as tien lyke – hulle lyk vir hom vars – lê oor die voorplaas gestrooi. Glimlaggende mense stap tussen die lyke deur.

Hulle sê “Goeiemôre” vir mekaar en knik hul koppe. ’n Vrou skud ’n piekniekkombers uit voor sy dit op die gras uitsprei en haar twee klein kinders dit bestorm. Hulle bespring haar, sy val om en hulle lag. Iemand slaan ’n braaiskottel op. Hy ril. “Nee!” roep hy en storm op die man by die braaiskottel af. Hy skop die toestel om. “Wat de fok dink jy doen jy, man! Hierdie is mense, ménse, en jy wil hulle bráái?” Die man is langer as Simon. Hy het ’n effense boepens en sy haarlyn is relatief ver teruggeskuif bo sy voorkop. Hy kyk Simon verskrik aan. Hy buk af en maak ’n koelboks oop, waaruit hy ’n handvol mielies en drie toebroodjies haal. Die toebroodjies het tamatie, kaas en uie op. “Sien jy, jong,” sê die man, “geen kerfmateriaal nie. Is al jou aannames so grotesk verkeerd soos hierdie een?” Simon tree terug. Sy liggaam verkoel van die verleentheid. Hy sluk. “Miskien, oom,” sê hy en buk af. Hy tel die braaiskottel van die gras af op en laat dit regop staan terwyl hy “jammer” mompel. Dan draai hy om. Is al sy aannames verkeerd? As hy net met Daniël Roberts kan práát, sal dié vir hom die waarheid kan vertel, dat Lapper nie selfmoord gepleeg het nie. Dat dit alles ’n groot misverstand was. Dat daar ’n verwarring met die oplaai van die video was, dat die name deurmekaar geraak het … As hy net kan weet, of as hy ten minste net kan hoop dat dit wat as sneller vir sy tog hierheen gedien het, ’n groteske aanname en ’n fout was. Net ’n bietjie minder van dit wat hy nou voel, meer van wat hy voor die hele ding gevoel het. Meer niks. Hy stap tot by die stoeptrappe, waar hy oor ’n lyk moet tree om by die voordeur uit te kom. Hy kyk nie af om te sien van watter ouderdom, geslag of posisie op die geneties estetiese dobbelspel die persoon was nie. Hy staan by die voordeur en trek sy asem in. Hy lig sy hand op en klop hard. Geen reaksie.

Hy klop weer, harder en met meer dringendheid. Steeds geen stem of voetstappe binne die huis nie. Weer klop hy. Om ’n hoër, meer deurdringende klank te skep, klop hy met sy kneukels teen die deur. Hy klop ritmies, harder, tot die vel om sy kneukels plekplek aftrek. “Hy’s nie hier nie,” hoor hy ’n vrouestem. Hy draai na regs. ’n Ouerige vrou, hy skat haar so ongeveer sewentig jaar oud, sit op ’n tuinstoel en brei. Haar hare is in ’n stywe bolla vasgemaak. ’n Swaarraambril met dun lense lê op haar neus. “So ’n rukkie terug weg, ag, seker ’n uur. In die vangwa. Die polisie, jy weet.” Sy klik haar tong en kyk af na haar breiwerk. “Die polisie, darem.” Simon sug. Hy voel duiselig en neem kruisbeen sitplek op die stoep in. Hy kyk uit oor die gras, na die lyke en die besoekers, na die laatoggendson wat ’n gebroke skaduwee agter ’n verrinneweerde boom laat lê. Kosie en Georg kom oor die grasperk aangedrentel en staan langs hom. “Ja-nee,” sê Kosie, “ ’n lokaal vir onderhandeling is hierdie nie.” Simon knik. “Wat ’n fokken antiklimaks,” sug hy. “Ja?” sê die breiende ou vrou. Simon kyk op. “Nee, tannie, ek sê ‘antiklimaks’.” “Ja,” knik sy, “Antie Klimaks. Dis my naam.” Kosie en Georg spring nader aan haar. Hulle stel hulself geesdriftig voor en hurk by die tuinstoel waarop sy sit. Die ou vrou giggel. Simon lag nie. “Watter, o watter wordende bloedjie hang daar aan u naelstring-naalde?” vra Georg met groot oë. “O,” sê die ou vrou, “jy bedoel wat brei ek? Sulke kleurryke taal – ek kan sien waarom jy hier is.” “Hier fouteer u,” sê Kosie, “gerespekteerde generiese matriarg. Ek en my

vennoot hier langs u dien as krukvlerke vir ons sersant, daar op die stoep, in hierdie sending.” Die vrou kyk op na Simon. Sy snork. “Hy lyk nie tuis hier nie,” sê sy. “Dit kan u blitsvereenvoudiging van sy karakter wees,” gaan Kosie voort, “maar dit is natuurlik inherent onderhewe aan u vertolking van u eie karakter. Moontlik sal ek hierdie tekortkoming van u binnekort kortliks kortwiek, moontlik nie. Maar huiwer tog nie verder hier, Antie Klimaks, nie so onmededeelsaam nie – deel ons mee, wat skep u?” “O,” sê die vrou en kyk af na haar breiwerk, “ag, ek brei sommer ’n paar kondome.” “Wát!” roep Simon. Die drietal by die tuinstoel kyk hom verbaas aan, asof sy ongeloof geheel en al onvanpas is. “Ja,” gaan die vrou voort, “dit was nog altyd maar ’n stokperdjie, maar ek besef nou ek moet voorbrand maak.” “So kleurryk,” sê Georg, “soos reënboë.” “So skitterend,” sê Kosie. “So kak,” sê Simon, afgetrokke maar nuuskierig. “ ’n Gebreide kondoom? Eerstens – dit kan tog onmoontlik effektief wees. Tweedens – waarvoor moet Antie nou kwansuis voorbrand maak?” Die vrou draai in haar stoel sodat sy hom reguit aanspreek. “Jong man, ek sal nie disrespek oor my breivermoëns duld nie. Jy weet duidelik nie met wie jy praat nie. Ek was tienmalige …” Sy keer haarself en trek haar asem in. “Ek is jammer. Dié is nie ’n huis van ego nie,” gaan sy voort, “so ek sal dit daar laat. Maar ek daag jou uit om ’n beker vloeistof, enige vloeistof, te gaan haal, die vloeistof in hierdie kondoom te skink en te kyk of enigiets deursyfer. Dit sal nie. Dit kan nie.” Kosie neem een van die gebreide kondome wat in ’n hopie langs haar stoel lê in sy hand. Hy inspekteer dit. Hy fluit. “Vlekkelose staal hierdie.” “Tweedens,” sê die vrou, “die soort mense wat hier besoek gaan kom aflê, is nie

skaam nie. Hulle besef waar hulle is. Die bloed vloei vinniger deur hul are as wat dit al ooit voorheen het. Die liefde sal bykans tantries omvattend wees, ook met respek tot die goddelikhede op hierdie grond.” “Watter goddelikheid?” vra Simon. “Daniël Roberts?” Die vrou kyk weer weg. “Ek vermoed Daniël Roberts is bloot ’n profeet. Ander glo hy is ’n messias. Ander … wel, ek weet nie. Ek maak maar net voorraad.” Kosie frons. “Tante,” vra hy, “gun my ’n oplossing vir hierdie onopgeloste vraagstuk: kan ’n man volledig teenwoordig in ’n tantriese straat met ’n dame of ’n man verkeer en verkeervloei reguleer indien sy liefdesgeneraal met ’n eenstuk-hoed-en-jas-en-serp geklee is?” Die vrou glimlag. “Met hierdie gebreide reënboogkondome, ja. Indien, natuurlik, die liefdesgeneraal se motiverings opreg is en die weermag onthou dat die konsep van regulering nie welkom is in die sfeer van die tantra nie.” Simon staan op. Die gesprek verwar en verveel hom. Hy strek, swaai sy arms ’n paar maal en draai om. Hy stap by die huis in. Aan sy regterkant sien hy ’n rak by die ingang na die eetkamer, bykans volgepak met vinielplate. Hy vee met sy wysvinger oor die bokant van die ry albumomslae. Sy vingerpunt tel ’n stoflaag op. Hy hoor hoe die gemoedelike geraas van die kletsende mense in die voorplaas luider raak. Simon & Garfunkel se Parsley, Sage, Rosemary & Thyme is die plaat wat eerste in die ry op die rak staan, van links af. Big deal, dink hy. Almal het daardie plaat. Hy blaai verder. Die versameling is verbasend divers en getuig van goeie smaak. Tommy van The Who. III van Led Zeppelin. Pink Floyd se Animals … interessant, dis die groot name, maar nie hul grootste, mees bekende albums nie. Hy blaai verder. Beach Boys, Bee Gees. The Kinks. Hy trek een of twee van die albums uit hul omslae. Hy moet oor die plate blaas om die stoflae te verwyder. Die plate self is net-net genoeg gekrap om te dui op langdurige, herhaaldelike gebruik, maar betreklik respekvolle hantering.

Waarom dan die stof? Simon besluit Daniël Roberts het die plate sekerlik tweedehands aangeskaf, slegs vir vertoon in hierdie rak van hom, sonder enige werklike voornemens om toe te laat dat die musiek deur hom spoel. Ruk-en-rol – die knaende skoonheid en die deurdringende vuilheid wat jou op die mooiste moontlike wyse skend. Kan ’n man soos Roberts dit verstaan? “How about a song, then!” roep ’n man van buite met ’n Britse aksent. Simon kyk by die deur uit. Die man is rietmaer. Sy arms hang byna perfek loodreg teen sy bolyf, soos ’n gimnas aan ’n kruis. Sy oë is toe en dit lyk of hy wag vir iets om te gebeur. Simon draai om. Die eerste lied wat hierdie gebeurtenis vergesel … dit gaan ’n goeie een moet wees. ’n Gepaste een. Hy blaai deur die omslae. Hy huiwer ’n slag of wat – Springsteen, “Born to Run”? Van die lirieke pas op ’n manier, maar die gees glad nie. Martha Reeves and The Vandellas, “Dancing in the Street”? Goeie keuse, maar moontlik te voorskriftelik vir dié klomp, al is dit so ’n idealistiese spekulasie van ’n lied. The Hollies, “I’m Alive”? Nee, fok … “Come on!” roep die Brit weer. Simon haal die volgende plaat waarop hy sy hand lê uit. Hy kyk uit by die deur om die stemming te bepaal. Oor die grasperk heen heers ’n byna tasbare sentiment. Hy kan nie lekker uitpluis wat dit is nie – ondanks die eenstemmigheid dra nie ’n enkele persoon dieselfde gesigsuitdrukking of liggaamshouding as die volgende een nie. ’n Blote ongebreidelde, gesamentlike gelag is dit beslis ook nie – inteendeel, die meeste van die mense blyk hulle met hul eie geselskap besig te hou. Dan tref dit hom. Die mense is nie gelukkig, of hartseer, of seker, of onseker, of tuis of ontuis of haastig of rigtingloos nie. Hulle is hiér, en dit is genoeg vir nou, of hulle nou weet waarna hulle soek of nie. Perfek, dink Simon. Hy skakel die klankversterker en die draaitafel aan en plaas Bob Dylan se Bringing It All Back Home-album op die draaitafel. Hy laat die naald inval by die eerste snit op kant B, “Mr. Tambourine Man”.

Though I know that evening’s empire has returned into sand Vanished from my hand Left me blindly here to stand but still not sleeping …

Die gesuis van die vinielklank ná die snit se laaste noot ruk Simon terug na die herinnering aan haar. Hy onthou hoekom hy hier is. Lapper. Daniël Roberts. Wraak en Mosselfokkenbaai en die stroom. Hy is akuut bewus daarvan dat hy nie tussen die oomblikgedrewe, salige mense op die grasperk is nie en dat hy ook geen behoefte het om tussen hulle te wees nie. Sy arms en bene voel pap, moeg, nutteloos. Hier is niks wat hy nog hier kan wen nie. Hy moet vertrek, geen rede om te vertoef nie. Skaars enigiets om saam te neem. Hy kyk om hom in die huis. Hy stap op met die trappe na die solderkamer, waar hy Daniël se werktafel aantref. Die stoel word van onder die lessenaar uitgetrek. Hy sit daarin. Dit is ongemaklik van die gemaklikheid. Hy neem die muis in sy hand. Die skerm klik aan. Simon sluk. Hier is geen wagwoord wat aangevra word nie. Hy is ingeskakel op die inhoudsbestuurstelsel, die fabriek van Fermata.com. Hy voel hoe ’n sweetdruppel teen sy wang afloop. Of was dit ’n traan? Fok, wat’s die verskil tog, albei proe sout. Voor hom lê ’n wraakpotensiaal veel magtiger as ’n vuishou wat ’n voortand verwyder of ’n steekslag wat bloed laat vloei. Hy is God in hierdie oomblik. Plae as straf, ’n sondvloed lê in sy vingerpunte,

die algehele vernietiging van alles wat Daniël Roberts opgebou het, alles wat hy beteken. Die blote afskakeling, verwydering van die webwerf sal deug. Geen rede om kleinsielig daaroor te wees nie, skakel dit af, sodat hierdie swaard wat vergelding vereis terug in die skede kan val. Sy regterhand bewe. Hy skuif met die muis die pyltjie op die skerm na links, na regs, na onder, na bo. Dan laat hy dit hang. Hy het nie die vaagste benul hoe om dit te doen nie. Inligtingsvaardighede en tegnologiese studies het altyd vir hom saai en eentonig voorgekom toe hy nog vakke kon kies. Dis ’n ambag, het hy gedink, en ’n ambagsman is hy nie. ’n Selfaangestelde denker, deler en hoopvolle verdeler, ja. Rekenaars is voorspelbaar en vervelig. Later, toe álles saai en eentonig geword het, kon en wou hy homself nie motiveer om nog iets na te streef wat noodwendig irrelevant sou word nie. Wat ’n vloek, besef hy nou, dat iets in een stadium bykans onmerkbaar onbelangrik is en die waarde daarvan eers duidelik word wanneer niks meer te redde is nie. Hy plaas sy voorkop op die tafelblad. Dan skree hy. ’n Primordiale, enkele, diep, uitgerekte A-vokaal. Hy skree teen sy eie, allesomvattende impotensie. Hy skree teen sy selwe wat mekaar kniehalter. Hy skree tot Lapper. Hy skree tot sy asem op is, sy keel brand en sy hart teen ’n spoed klop wat hy nog nooit ervaar het nie. Hy sit regop en plaas sy hande agter sy kop. Vir ’n geruime tyd staar hy na die skerm. Dan neem hy weer die muis in sy hand en laat die pyltjie gly na die ikoon wat die internetverkenner aandui. Hy klik daarop en navigeer tot hy sy persoonlike e-posrekening bereik. Hy tik sy wagwoord in en wag vir die inbus om oop te maak. Verskeie ongelese e-posse word vertoon, waarvan die meeste van sy toesighouer is. Hy ignoreer dit en tik “Tesis Draft” by die soekfunksie in. Die e-pos wat hy vroeër aan homself gestuur het vir bergingsdoeleindes, maak vinnig oop. Hy klik op die aangehegte dokument. Die woordverwerkingprogram maak oop en sy eie woorde wat hy aangeraai is om te verwerk sodat dit meer betekenisvol word – dit wil sê, as ’n opbraaksel van sy voorgangers se idees lê

om geprys te word – duik voor hom op. Hy bedink hom en keer terug na die eposstelsel. “Tesis alternatief,” tik hy in die soekfunksie. Hy laai die dokument af waarin hy die oorwegings van pienk en al die ander elemente neergeskryf het, met die sketse daarby. Hy druk die “control”- en “P”-knop gelyktydig op die sleutelbord. Die drukker skakel aan. Simon staan op. Hy stap na die drukker en kyk hoe elk van die sowat tweehonderd A4-bladsye uit die gleuf gly. Wanneer die proses klaar is, maak hy seker die slot wat hy geskryf het, verskyn steeds op die laaste blad. Dit is wel so. Hy plaas die hoop bladsye op die lessenaar, maak dit dan met ’n rekkie vas. Met ’n donkerswart merker skryf hy op die voorblad: Vir Daniël Roberts. Hy hou die merker in sy hand en trek die saamgebinde bladsye sodat dit soos ’n netjiese vertikale reghoek binne die groter horisontale reghoek van die lessenaar lê. Hy draai om na die rekenaar en vee die e-pos waaraan sy tesis geheg is – die enigste elektroniese kopie daarvan – finaal en permanent uit. Die holte waar sy oog was, pyn ontsettend. Dit brand, dit klop. Hy haal ’n paar pynpille uit sy broeksak en sluk dit af, sonder vloeistof, sonder om dit te tel. Hy sal orraait wees … ten minste wat dít betref. Hy haal ’n skoon bladsy uit die drukker en stap met die trap af. Die plaat het die einde van kant B bereik en die naald lê in niemandsland. Simon skakel die draaitafel af. Hy stap na buite. ’n Goedige luiheid heers onder die besoekers in die voorplaas. Die meerderheid van hulle lê op piekniekkomberse en gesels, of sing, of fluit. Van hulle lê teen die lyke en het ingekruip onder die dooie ledemate, wat kreatief as komberse aangewend is. Hy sien Kosie en Georg waar hulle ’n ent weg rustig met ’n meisie sit en gesels. Hy trek sy oë op skrefies. Daar is iets vaagweg bekend aan die meisie, maar sy is te ver weg om uit te maak en hy wil so gou moontlik in die ander rigting beweeg. “Oi!” roep hy. Kosie en Georg kyk om, staan op en draf halfhartig nader. “Vriend,” sê Kosie, “die hoop beskaam byna dat u ’n goeie motivering het om ons uit daardie allermooie dame se geselskap te pluk met u roepslag, aangesien ek aan geen raak spekulasie kan dink wat só ’n rede betref nie.” “Allermooi,” beaam Georg.

Simon tuur verby hulle, oor die voorplaas, oor die mense. “En Antie Klimaks,” sê hy, “wat het van haar geword?” “A! Wat ’n storie,” sê Kosie, “sy het heengegaan in die daad van rus, gesterf in haar slaap.” ’n Ongemaklike stilte hang waarin die twee blykbaar nie weet wat om te sê nie. “Okay,” sê Simon. “Georg, draai om, ek wil gou op jou rug druk.” Georg gehoorsaam. Simon druk die skoon vel papier teen sy rug. Hy trek sorgsaam die sirkels en lyne om die letters groot langs mekaar neer te skryf.

Kosie loer oor sy skouer. “Indien u ’n kort werk van fiksie wil pleeg, kameraad, sou ek aanraai dat u kleiner skryf … ook, daardie is nie ’n volsin nie. Dit is nie eens ’n volwoord nie … as vriend moet ek reguit met u wees – ek dink nie u is juis aangelê vir kreatiewe skryfwerk nie, dit is die koue waarheid waarin ek u in my stort van vriendskap wil laat was.” “Dis die registrasiekode vir Mosselbaai, poephol.” “A,” antwoord Kosie. Dan frons hy. “Indien my geheue nie dronk gelaat is deur ’n argelose mallemeulerit nie, is dit ook die naam van ’n televisiekanaal daar in die State.” “Ja, Kosie, dit is, maar ek twyfel of enigiemand hier rond gaan dink ek gooi duim na ’n fokken televisiekanaal in Amerika.” Kosie oorweeg dit en knik dan tevrede. Hy en Georg staan nader aan Simon en omhels hom stram maar stewig. “Ons kan u volg in die vleuels, indien u sou wou.” “Nee wat,” sê Simon en onttrek uit die omarming. “Ek het net een bestemming en net een belangrike daad oor. Julle kan maar bly.” Georg kyk om hom rond. “Die uwe vermoed hier is lank genoeg vertoef. Die besigtiging van besienswaardighede hier in die manteldorp weeg vir ons swaarder en aanlokliker as die voorplaas se verdere vertellings.” “Die bywoon van ’n sokkerwedstryd is goed vir die gees van geesdriftige samehorigheid, wat ons ver kan neem, na verneem word. Dié bewerings sal ons ondersoek,” sê Kosie. “Klink lekker,” sê Simon. Dan draai hy om en vleg versigtig deur die talle lyke tot hy die oprit bereik en die straat betree.

Kort ná sy Sir Lowryspas oorgesteek en deur die laning bome langs die pad verby Grabouw gery het, sien Megan die rylopers op linkerhand. Die een meisie het ’n vriendelike glimlag, met ’n duim wat eerder as triomfantelike gebaar van

sukses in die lug gehou word as ’n smeking vir ’n geleentheid. Albei is effens pienk gebrand en dra wit kepse en donkerbrille. Die meisie wat nié haar duim in die lug hou nie, hou ’n geskeurde stuk karton op teen haar bors.

Sy besef onmiddellik sy het haar oplossing gevind – haar nuwe hoek, haar storie, om hierdie twee mooi, blykbaar oorsese toeriste na die Van Stadensbrug te neem en van nou tot die einde met hulle onderhoude te voer. Goud, op ’n besonder geleë tyd en ook ’n besonder ongeleë tyd – sy het gehoop om op pad na die brug haar gedagtes agtermekaar te kry vir haar artikel, en ook … met alles wat afgespeel het, wil sy nie vir Mija aan verdere vreemdelinge en vreemde gebeure blootstel nie. Wie weet, dalk kan die meisies nie wag tot by die brug nie en doen hulself sommer in die motor in. Dit sal nogal onwenslik wees … dit is nou natuurlik ás haar aanname dat die meisies om dié doel na die brug wil gaan, korrek is. In hierdie geval en wat die meisies betref, is sy eintlik die een wat ryloop, besef sy, op ’n pad waar nie veel motors verbykom nie. As so ’n netjiese een aftrek, moet jy inklim. Sy lig haar voet van die versneller en maak gereed om af te trek. Klein Mija, vasgegordel op die asiersitplek, skuif ongemaklik rond soos die slaap haar verlaat. Megan het vir haar ’n doek aangetrek voor hulle vertrek het. Die pad is lank en sy wil nie gedurig moet aftrek nie. “Mija,” sê Megan, “is jy wakker?” “Ja, ek het wakker geword, Mammie, kyk, ek het in die kar geslaap,” antwoord sy vakerig. “Dis reg, jy het,” glimlag Megan. “Mija, sien jy daai twee tannies daar langs die pad?” Mija kyk op en trek haar oë op skrefies. “Ek sien die tannies. Een van hulle se hemp is pienk en die ander een s’n is … ook pienk!” “Mooi! Dink jy ons moet hulle saam met ons laat ry?” Sy huiwer nie. “Jaaaaaa!” “Ek dink ook so.” Wanneer die motor tot stilstand kom, klim sy uit en wink die meisies nader.

Hulle kom laggend nader gedraf. Megan ruik iets. “Mija,” sê sy, “is jou doek vuil?” Mija kyk af. “Ja.” Megan stap om die motor en tel haar dogter uit die sitplek. “Hoekom lyk jy so skaam? Dis mos niks om voor skaam te wees nie. Toe, laat ek gou ruil. Op die agtersitplek!” “Nee. Die agtersitplek ruik nie lekker nie.” “Net vinnig, Mija, kom.” Sy tel haar op en laat haar op die agtersitplek lê. Die meisies bereik die motor. “Hi,” sê Megan, “you’re going to the bridge?” Die meisie wat eerste praat se woorde kom uit in ’n onduidelike warboel van spoeg- en kougeluide. “Yeah, are you, like, going straight there?” Wanneer Megan mense sien kougom kou soos hierdie meisie dit doen, verstaan sy hoe geswore nierokers waarskynlik voel as ’n sigaret in hul nabyheid aangesteek word. Sy is nie seker waar dié irritasie sy oorsprong het nie. “Yes,” antwoord sy. “May I ask, are you going there to kill yourself?” Haar geduld en bereidwilligheid tot mooipraatjies het haar nog nêrens gebring nie, waarom sou dit nou? “Woah,” sê die tweede meisie, “that’s really fucking straightforward.” “Yes,” sê Megan. “Well?” Albei die meisies bly ’n oomblik stil. Dan sê die een met die kougom: “Are you?” Megan het die teenvraag nie verwag nie. Sy huiwer. Sal dit wys wees om nou aan hulle te onthul dat sy ’n joernalis op soek na ’n storie is? Die materiaal wat sy kan inwin, sal sekerlik sterker wees as hulle haar as ’n eensgesinde beskou en dus vertrou. Hoe eties is dit om haar bedoelings van hulle te weerhou tot ná hul

dood en dan hul verhaal vir die koerant te skryf? Etiek se gat, besluit sy. Indien nodig sal sy die storie só buig dat dit lyk of sy wel op pad was om te spring, op die nippertjie daarteen besluit het en gevoel het sy moet dié storie vertel, met die twee Amerikaners as onderwerp. “Maybe,” sê sy, steeds onwillig om ’n geheel en al blatante leuen te vertel. “What about the kid?” sê die een met die kougom en wys na Mija. Dié wriemel ongeduldig op die agtersitplek. Megan sluk. “I don’t know yet. Maybe I’ll leave her, maybe I’ll take her with me. Depends on how I’m feeling.” Die ander meisie knik geesdriftig. “That’s really interesting … look, we’ve got to be honest with you. We’re journalists from a paper in the States. We’d like to hear from you about your decision, what you’re looking for, what you’re leaving behind, what this has got to do with Fermata, et cetera.” Ag, fok. “The fact that you’re taking a child, is really interesting. Would you mind if we talk about this stuff while we drive up? No pressure or anything, just casual, we’ll use, like, a pseudonym, if you want.” Megan het gedink haar gemoed het reeds gesink, maar tog, dit hou aan, asof ’n werkende boor in ’n dam laat val is en die bodem nou verrinneweer word. So donners naby. “Fokken perfek,” mompel sy. “Fucking perfect? Great! We really appreciate …” “No, no,” onderbreek Megan. Die desperaatheid in haar eie stem verbaas haar. “I’m a journalist too. I lied. I wanted to talk to you about that stuff.” “Oh,” sê die een met die kougom. “ Oh …” Sy kyk rond oor die snelweg, draai om en steek weer haar duim in die lug. Die ander meisie sluit by haar aan. “Good luck!” roep sy terug na Megan en glimlag. “Ja, you too,” mompel sy. Sy draai na Mija, wat ligte kreune van ongemak uitlaat waar sy op die agtersitplek in ’n sonkol lê. “Jammer, kind, kom ons ruil

gou om.” Megan haal die vuil doek af en trek ’n skone uit die sak wat langs Mija lê. Sy vou die nuwe doek om Mija se heupe. “Daarsy,” sê sy en neem die vuil doek weg. Sy kyk rond, niemand is naby wat aandag aan haar sal skenk nie. Sy versteek die vuil doek tussen die lang grasse langs die pad. Sy vee haar palms af teen die halms, langer as wat nodig is. Sy klim terug agter die stuurwiel en sug. Mija het haar intussen weer vasgegespe op die asiersitplek. “Kom ons ry,” sê Megan. “Waarna wil jy luister?” “Mary Poppins!” roep Mija en lag. “Al weer? Ek het ander CD’s hier ook …” “Mary Poppins! Mary Poppins!” “Goed, reg, okay,” sê Megan. Sy skakel die motor aan, trek weg en luister hoe Mija saamsing met die woorde van “Let’s Go Fly a Kite”:

Ain’t it a glorious day? Right as a mornin’ in May I feel like I could fly …

“Sing saam, Mamma!” Sy sing saam:

Oh, it’s a jolly holiday …

Megan skud haar kop. Sy verwonder haar aan haar kind se taalvaardigheid, hoe

sy bykans elke woord reg uitspreek. Sy kan nie help om haarself ’n droë laggie toe te laat nie. “Awww my Gaaaaawd,” spot sy. “Awww my Gaaaaawd!” herhaal Mija. Megan piets haar op die knie. “Nee.”

Wanneer die polisiemotor Main Road bereik en hulle nog ’n entjie weg is van die afdraai na links, waar die polisiekantoor teen die bult lê, sukkel Daniël met die boeie, tot hy sy regterhand oplaas in sy baadjiesak kry. Hy kyk uit by die venster, na die sypaadjie. ’n Boemelaar buk ywerig af om ’n halwe, doodgedrukte sigaret op te tel. Triomfantelik hou hy dit in die lug, net om verder na verbygaande voetgangers te mik om ’n vlam te bedel. Dit hou nie op nie. Hy skrik. In die baadjiesak lê Lea se klein, pienk pistool warm en gemaklik. Neffens dit voel hy nog iets – ’n sleutel, wat sy sekerlik ook moes laat inval – wanneer en waarom sou hy ooit ’n sleutel in sy baadjiesak gedruk het? Hy haal die sleutel uit. Só maklik sal dit tog nie kan wees nie, waar kon sy die sleutel gekry het? Gegaps by een van die polisiebeamptes? Moontlik … Hy plaas die sleutel met groot moeite in die sleutelgat van die boeie en vroetel daarmee. Tot sy groot verbasing klik dit oop. “Fokken magic,” sê hy sag, verbaas. “Ekskuus?” vra Chris smalend-bedagsaam vanaf die voorste asiersitplek. Sy kollega bestuur. “Ek sê, dis darem ’n pragtige oggend.” “O,” sê Chris. “Ja, dit is.” Daniël wikkel hom los uit die boeie. Stadig, om seker te maak hy trek nie aandag van die voorste sitplek af nie – onwaarskynlik, aangesien Chris sy selfvoldaanheid nie in toom kan hou nie, hy glimlag pal vir homself in die spieëltjie – trek hy die deur se slot op. Sy hart klop vinnig. Hy het nog nooit ’n vuurwapen hanteer nie. Maar hy sal nou moet.

Met ’n vinnige beweging klik hy die deur se handvatsel los, stamp die deur oop en spring daaruit. Hy kom ongemaklik hard op die teer te lande, stukkies vel ruk van sy hande af. Die polisiemotor kom met ’n geskree van bande tot stilstand. Daniël sit regop. Hy mik vinnig dog moeisaam en trek dan die sneller. Soos sy bedoeling was, skiet die agterste band aan die regterkant van die motor aan flarde. Hy sit en hyg. Nou kan hulle hom nie agternasit nie. Chris klim uit die motor en staar ’n oomblik verstom in Daniël se rigting. Dan haal hy sy dienspistool uit die holster. Daniël besef hy het die situasie glad nie deurdink nie. Wat nou? Hy huiwer, dan spring hy op. Hy hardloop na oorkant die pad, sodat hy tussen mense op die sypaadjie beland, reg oorkant die gebou van ’n Christenradiostasie. Hy hoor ’n skoot klap. Die mense om hom duik plat, hulle gil. Daniël vind skuiling agter ’n pilaar. “Waarskuwingskoot!” hoor hy Chris roep. “Dwarsboming van die gereg! Dis die laaste waarskuwingskoot!”

Chris weet nie of hy dit werklik bedoel of nie. Dis die ou probleem – pas hy nóú die nood tot vergelding self toe en skiet Daniël in die bors of kop, of dwing hy hom tot in ’n posisie van oorgawe sodat die reg sy gang kan gaan? Wie vertrou hy meer, sy eie hand of dié van die groter geheel? Die groter geheel, het hy nog altyd geglo – stadige, uitmergelende geregtigheid. Nou, met die vyand in die visier, een daad weg van uitwissing, weet hy nie. Hy koes wanneer hy sien hoe Daniël, asof so opgelei, van agter ’n pilaar verskyn en na hom mik met ’n pienk pistool. Hoekom pienk?

Daniël mik agter die pilaar uit. Hy vuur ’n skoot af in Chris se algemene rigting. ’n Ongekende gloed van werklike, dringende selfverdediging en geweld vloei deur hom. Hy voel vir die eerste keer in dae magtig, maar weet nie werklik wat hy wil bereik nie. Hy wil nie regtig iemand raak skiet nie, veral nie ’n

polisiebeampte nie. Hy’s in genoeg moeilikheid. Wat hy nie verwag het nie, is dat hy wel iets sou raak skiet – ’n duif tuimel sy laaste koer-koer en plots neer op Chris se skouers. Hy skud dit egter af – Daniël kan sien, selfs op hierdie afstand, dat dit ’n situasie is wat Chris lanklaas beleef het. Dit is eintlik verstommend dat, met Chris se vorige skoot, die koeël nie in die stof van die loop vasgehaak en in die vuurwapen ontplof het nie. Nietemin lyk hy selfversekerd wanneer hy mik en sekuur en berekend ’n skoot in Daniël se rigting afvuur.

Chris se hande bewe. Hy sukkel met die mikslae, bid bloot dat hy nie enige onbetrokke omstanders doodskiet nie. Met elke trek van die sneller word sy doel egter duideliker. Dít is waarvoor hy bestem was, waarheen alles tot nou gevloei het, beweeg het, gemik het, en hy durf nie mis nie. Hy lig weer sy dienspistool.

Die skoot laat ’n stuk pleister uit die pilaar klap. Daniël slaan op die vlug. Hy hardloop met die sypaadjie langs, verby die verlamde liggame van die vreesbevangenes wat plat op die sypaadjie gaan lê het. Van brandtrap tot brandtrap beweeg hy. Hy hoor die leë klapgeluid van ’n koeël wat staal tref bo hom. ’n Sekonde of twee later hoor hy hoe Chris “Heit!” agter hom roep. Hy is nie seker of dié uitroep te wyte is aan teleurstelling omdat hy misgeskiet het en of die koeël dalk teruggespat het na Chris en hy moes koes nie. Daniël draai om en mik ’n skoot na Chris, wat ’n goeie twintig of dertig meter agter hom is. Hierdie skoot is veel minder akkuraat as sy vorige en hy tref ’n rooi metaalposbus. Die koeël spat terug in sy algemene rigting en hy moet uit die pad spring. “Sorrie,” sê hy, vir die mense wat op die sypaadjie lê. Dan hardloop hy. Hy hardloop so vinnig as wat hy kan. Die laaste keer dat hy so vinnig gehardloop het, was toe hy ’n kind was, toe hy nog ná dinge gehardloop het, nie weg daarvan af nie, uit opgewondenheid eerder as ongeduld en afkeer van wat ook al in die hede lê.

Chris val byna vooroor soos hy homself vinnig tot stilstand bring. Hy besef skielik sy sig moes iewers in die onlangse verlede agteruitgegaan het. Hy sien Daniël nêrens, die figure verder as twintig meter van hom is wasig, eenvormig, verbuig tot onsamehangendheid. Hy maak sy oë styf toe, weer oop. Dit help nie. Hy gee ’n tree vorentoe. Sy liggaam, énige deel daarvan, mág hom nie nou in die steek laat nie. Hy gee nog ’n tree en begin hardloop, vorentoe, lynreg, met ’n vlietende gedagte oor hoe hy met ’n bril sal lyk – veel ouer, of moontlik opeens gesofistikeerd?

Hy is nie seker waarheen hy nou vlug nie. Vryheid? Nee wat, dis te laat daarvoor. Hoe gaan hierdie jaagtog eindig? Wat doen ek, dink hy terwyl hy hyg. Sy longe is te suf gerook hiervoor. Wat de fok doen ek, ek doen wat, nou? Hy hoor nog ’n skoot klap. Hy hardloop weg van die skote tot hy die kleurryke aantrekhuisies by Surfer’s Corner bereik. Hy kruip agter een van die huisies weg, hy kan hoor hoe Chris nader gehardloop kom, tot die klank van sy stewels teen die sand skielik stil word.

Wat as hier mense in die huisies is, mense wat skielik uitkom? Hy wil blindelings skiet, hy wil gate in die kleurryke huisies skiet, deur die mure, tot hy Daniël Roberts deurboor. As hy ’n burgerlike in ’n aantrekhuisie doodskiet, sal dit egter nie goed afgaan nie, veral nie as die burgerlike toevallig op daardie oomblik naak is nie. Hy hou sy asem op. Nog erger, as iemand in ’n huisie sien hoe hy Daniël selftevrede afmaai, is sy loopbaan ook daarmee heen. Indien hy egter ’n professionele, effektiewe inhegtenisneming uitvoer, is die pad van sy loopbaan weer met palmtakke bestrooi. Dalk keer Maryke terug.

Daniël hou sy asem so stil moontlik. Hy beweeg stadig na die hoek van die huisie. Hy is byna seker Chris is by een van die ander. Hy sal nou terugvlug, dink hy, terug na die polisiekantoor en Chris daarvan aankla dat hy op hóm geskiet het. Roekeloosheid, of so iets. Hy vat-vat aan die hoek. Dis nou of nooit.

Hy spring weg om die hoek, reg in Chris Grobler vas. Albei mans val neer op die grond. Hulle hyg. Daniël voel vir waar Lea se pistool lê, maar dit het ’n entjie verder weg beland. Chris kyk na hom. Sy oë is skielik rooi, moeg, moedeloos, dog vasberade. “Jy’s onder arres,” sê hy met die dienspistool op Daniël gerig. Daniël staan stadig op, hou sy hand op die plek waar die miltsteek vandaan kom. “Skiet my,” sê hy. Chris staan ook stadig op. “Ek wens ek kon.” Daniël haal sy skouers op. “Jy’t gewen. Ek’s klaar. Ek’s gatvol. Skiet my.” Jy kan net sowel jou magteloosheid met mag omarm. “Jy’s nie gewapen nie,” sê Chris. “Jy’s onder arres. Plaas jou hande op jou kop.” Daniël sug. “Ek het gehoop jy besef dit nie.” “Wat, dat jy ongewapen is?” “Ja.” “A, ek sien,” sê Chris, “dan sou jy die tragiese held wees.” “Ek het so gehoop,” sê Daniël. “My openbare beeld is nie juis gepoets die afgelope paar dae nie.” “Ek ken die koerantmanne, Daniël. Hulle sou nie simpatie hê nie.” Daniël huiwer ’n oomblik. “O,” sê hy dan. “Okay, moenie skiet nie. Ek gee oor.” Hy plaas sy hande op sy kop.

Chris staan ’n oomblik so, met die pistool op Daniël gerig. Dan laat hy dit sak. Maryke sal net terugkeer as hy oor Angela se dood kan kom. Dit is tog wat sy gesê het oor die telefoon. “Kan ek jou iets vra?” sê hy.

“Ja, shoot. Ek bedoel, shit, moenie skiet nie. Ja, vra maar.” Chris huiwer. “Op jou knieë,” beveel hy.

Daniël gehoorsaam die bevel. Hy kan sien hoe Chris se onderlip effens bewe. Chris lig die pistool weer op, staan nader. Hy druk dit teen Daniël se voorkop. “Hoekom my dogter?” sê hy deur geknerste tande. Daniël skrik vir die koudheid teen sy vel. “Moenie …” sê hy sag. “Antwoord my!” sê Chris. “Hoekom het jy my dogter gebruik?” Daniël kyk Chris in die oë. Daar is woede daarin. “Wat … vir die site?” “Moenie speletjies speel nie, Daniël! Jy weet waarvan ek praat. Hoekom het jy Angela so gebruik?” “Angela … Angela op Fermata, Angela wat ek vir Caroline gewys het?” “Ja, jou … jou fokker!” Daniël sug. Hy het nooit die verband gelê tussen die twee nie. Hy verstaan Chris se optrede oor die afgelope paar jaar nou beter. “Angela … Angela is volledig pragtig.” “Pragtig?” roep Chris. Hy druk die pistool harder teen Daniël se voorkop. “Pragtig? Van daai … daai … fokken snye aan haar arms?” “Ek het gedink sy is pragtig en haar video moet gedeel word. Dis so eenvoudig soos dit.” “Vir jou besigheid!” Daniël sug. Ja, vir die besigheid, dink hy. Maar hy kan dit nie nou sê nie. Hy is in elk geval nie meer seker wat vir besigheid was en wat nié, so wat waar is en wat nié se grense is ook nie werklik meer relevant nie. “Kan ek jou iets vertel?” vra hy. Hy kyk Chris steeds vol in die oë. “Angela se video was die eerste een wat my regtig, regtig ontstel het, deurdat die pragtigheid daarvan my oorbluf het,

gefassineer het, geïnspireer het. Nadat ek haar video gekry het, kon ek nie slaap nie. Ek kon vir ’n week lank nie slaap nie. Dit het my mal gemaak, wat sy gesê het, hóé sy dit gesê het. Ek moes dit natuurlik deel. Maar Angela s’n was nie besigheid nie. Sy was spesiaal. Sy was iets anders.” “Wat?” vra Chris. Sy greep op die pistool het intussen verslap, dit hang byna teen Daniël se voorkop. “Almal kon sien Angela was spesiaal. Haar video is nog steeds die mees gekykte een op Fermata. Hoe oud was sy, sewentien? Meneer Grobler, sy sou dalk grootgeword het en ’n skrywer probeer word, maar sy sou misluk het omdat haar soort woorde nie by die bedryf van romanse of misdaad of wat ook al pas nie, nie topverkopers nie. Sy kon ’n digter geword het, maar niemand koop of lees meer gedigte nie. Sy kon ’n filmmaker geword het, maar wie sou moontlik kon verstaan wat sy probeer oordra in ’n storieformaat? Sy hét ’n filmmaker geword, die belangrikste filmmaker wat sy ooit sou ken.” Daniël haal diep asem. Hy voel hoe die bloed in hom opstoot. Dan staan hy op. Hy lig sy vinger na Chris. “En ék het haar onsterflik gemaak, Chris. Ek! Ek het haar bekend en belangrik gemaak! En jy’s kwaad vir my dáárvoor? Dis nie my skuld nie, dis nie jou skuld nie. Sy het net iets groots besef, dit was haar beskore, dit was haar lot en haar fokken genot. Iets wat haar beskore was, wat my en jou nog nie beskore is nie.”

Die dienspistool hang langs Chris se sy. Hy voel duiselig. Die adrenalien vloei steeds deur hom, maar in sy gedagtegang verander die teiken. Die kleure van die huisies is helder langs hom, oorweldigend. Die see trek hom aan, dit is hier waar ’n klein begrafnis vir Angela gehou is. Dit was ’n sonnige dag, nes vandag. Hy het nie gehuil nie. Hy het bloot besteel gevoel. “Beskore?” vra hy. “Ja. Haar doel, haar besef.” Chris huil nou saggies, sy stemtoon desperaat, sy gedagtes duidelik by háár. “Is my dogter in die hemel?” Die vraag vang Daniël onkant. “Ek … uhm, weet nie.” “Ek wil by haar aansluit,” sê Chris. “Kan jy my ook onsterflik maak?”

“Huh?” “Ja! Dit kán my beskore wees. Ek is onbelangrik, Daniël. Ek is ’n grap by die kantoor. Ek is ’n grap in my huis. Ek is ’n grap, als oor my obsessie met jou en jou site. Ek wil nie meer ’n grap wees nie. Ek wil by Angela wees. En haar dood aanvaar. En dan sal Maryke terugkom!” Hy lig die dienspistool na sy slaap. “Kan jy my onsterflik maak, Daniël? Kan jy my opneem?” “Chris, jy weet ek kan nie medepligtig wees nie.” “Jy sal nie wees nie. Jy sal nie wees nie! Dit kan jou ook beskore wees! Kom, Daniël, jy kan ook onsterflik wees. Dit is ons lot hierdie,” roep Chris ekstaties. “Ek sien dit uiteindelik. Alles het gelei hierna. Ek en jy, ons is teenpole van dieselfde lyn, mekaar se redders! Dit … wag, dis goed, ek moet dit op kamera sê!” Hy haal Daniël se selfoon uit sy broeksak en gooi dit na hom. “Jy weet mos hoe hierdie goed werk. Die selfoon het ’n videokamera in, nè?” Daniël se hand bewe. “Ja, maar ek verstaan nie wat jy wil hê ek moet doen nie.” Chris rig die pistool weer op Daniël. “Kom, kom, voor ek hierdie woorde vergeet! Gaan na die site toe. Doen wat jy moet doen. Dan,” sê Chris en draf na waar Lea se pistool in die sand lê. Hy tel dit op, draf terug. “Dan gaan ons albei na waar Angela is.” Daniël sug. Wat kan hy doen. Wat wil hy doen? Wat is daar oor, as dit nié sy einde sou wees nie? Dit is waarskynlik die beste, om glorieryk heen te gaan, aan sy eie hand. Gepas. Hy voel nog nie gereed nie, maar sal hy ooit? Hy het al deur soveel boodskappe, elegieë, gedigte, liedere geluister en gekyk, maar nog nooit genoeg gedagte geskenk aan hoe sy eie boodskap sou klink nie. Hy weet ook dit moet spontaan wees. Dis een van die ongeskrewe reëls van Fermata. Die video’s waarvan die gedagte duidelik reeds vooruit beplan was en tydens die opname opgesê is, was altyd meer vervelig as die res. So sal dit dan wees, dink Daniël. “Hoe wil jy dit doen?” Chris gee Lea se pistool aan Daniël. “Hier. Jy hou joune teen mý kop en ek hou myne teen jóú kop. Dan neem jy die video op. Dan doen ons dit.” “Goed,” sê Daniël. Sy hand bewe nie meer nie. Hy vroetel met die selfoon, tot hy by die gepaste plek op sy eie webwerf kom. “Sommer hier teen die huisies?

Mooi kleurvol.” “Ja, mooi,” sê Chris. “Kyk, ek is nie goed met woorde nie. Al daai goed van netnou … jy kan dit beter sê. Praat jy.” “Wag,” sê Daniël, “ek het vergeet. Ek moet al die video’s modereer, so dit sal nie opgaan nie. Laat ek dit gou fix,” sê hy en werk handig met die selfoon. Hy bereik die gepaste plek in die inhoudsbestuurstelsel en stel die element op “no moderation”. “Okay,” sê hy, “nou sal dit direk opgelaai word en live wees.” “Goed,” sê Chris. Hy glimlag breed. “Kom ons doen dit.” “Reg,” sê Daniël. Hy hou die selfoon in sy linkerhand, so ver uitgestrek as wat hy kan, met die kamera wat na hom en Chris gedraai is. In sy ander hand is Lea se pistool. Hy druk dit teen die agterkant van Chris se kop en voel die koue hardheid van Chris se pistool teen sy slaap. Hy sluk. Dan druk hy die record-knoppie. “Hallo,” sê hy aan die kamera. “Ek …” Sy woorde droog op. Dit voel nie reg nie. Nog nie, nog nie. Hy knip sy oë. Hy voel naar en gedisoriënteerd. Dis te vinnig, dit alles, om in te neem, wat nog van oordra. “Ek wil nie meer nie,” sê hy aan Chris. “Nonsens,” sê Chris en druk die pistool harder teen Daniël se kop. “Ek kom, Angela!” roep hy. “Kom, Daniël. Hier gaan ons.” Daniël sug. Hy voel hoe die sand onder sy voete korrel vir korrel wegsak soos hy rondtrap. “Goed. Niksland.” Chris hoor hom nie. “Okay,” sê hy. “Een … twee … drie!” Twee snellers word getrek.

9

Kort voor Riviersonderend sien Megan die verwaarloosde, byna onopsigtelike bordjie op regterhand. Noord-tropiek. Weens die oudheid van die bordjie is die naam vaag. Die “r” en die “d” van “Noord” is amper onsigbaar. Met ’n pyltjie wat aandui die motoris moet nog ’n ent aanry voor die afdraai geneem word. Wanneer laas? Die dorpie waar sy die eerste vier of vyf jaar van haar lewe deurgebring het, voor haar ouers hul heil in Johannesburg gaan soek het. Sy het nog nie sedertdien die dorpie besoek nie. Om die waarheid te sê, sy het geensins ’n idee gehad waar dit werklik was nie. Na aanleiding van die naam het sy altyd aanvaar dit was iewers in die noorde van die land, iewers met palmbome en riviere en vriendelike wilde bokkies en apies. Toe nou nie. Sy besluit om die afdraai te neem. ’n Vinnige besoek aan die dorp, sodat Mija ook kan sien waar haar ma grootgeword het. Sodat Mija se ma kan sien waar sy grootgeword het. Sy moet by die Van Stadensbrug uitkom, maar hierdie vertoewing sal nie lank neem nie. Hoe gaan dit lyk? Hoe hét dit gelyk? Wanneer die grondpad op regterhand opduik, draai sy af. Geen aanduidings word gebied oor hoe ver dit na die dorp is nie. Die motor se bande hop-hop oor die klippe. Sy kyk bekommerd na Mija, maar dié geniet blykbaar die onegaligheid van die rit. Sy lag soos ’n kind op ’n mallemeule. Sy het Mija nog nooit na ’n pretpark geneem nie en voel nou effe skuldig daaroor. In die verte duik ’n versameling geboutjies op. Sy sluk. Haar vae herinneringe aan die dorp is dat dit groot is, strate wat nooit eindig nie en onmoontlik hoë geboue.

“Mija,” sê sy, “daai is die dorp waar mammie grootgeword het.” Mija reageer nie. Sy kyk bloot grootoog voor haar uit en trek haar oë op skrefies. “Ek sien dan niks nie, Mammie.” “Jy sal nou,” sê sy. Wanneer die eerste van die huisies op linkerhand verskyn, ril sy. Sy herken dit. Een van haar maatjies, sy kan nie sy naam onthou nie, het hier gewoon. Verskeie middae is hier verwyl met springtoue en draadkarre, tot haar ma haar sou kom haal ná die son al gesak het. Die huis is nou vervalle. Vensters is met planke toegebou, die voordeur word skoon vermis. Slegs enkele veë verf is nog sigbaar, die dak lyk of dit kan intuimel. Soos die motor die dorp inbeweeg, merk sy op dít is die geval met al die geboue in die hoofstraat. Winkels, huise, ook die biblioteek is verlate en vervalle. Woon hier nog enigiemand? Waarheen is almal? Ook Johannesburg toe kort nadat haar gesin die pad gevat het? Sy ry verder af in die hoofstraat. Inligtingsentrum, dui ’n bordjie aan, met ’n pyl wat wys sy moet links draai. Sy maak so. Sy sien ’n mens. Die mens is ’n vrou met verslete klere, wat effens vooroor hang soos sy stap. Sy stap in die rigting van die inligtingsentrum, wat sowat vyftig meter verder op regterkant lê. Wanneer die vrou Megan se motor opmerk, steek sy haar duim in die lug. Megan trek langs haar af. Die vrou tree nader. “Dankie, mevrou, asseblief, mevrou, sal jy my ’n lift gee?” “Ek’s nie mevrou nie,” sê Megan, “en ek kan seker. Waarheen?” Die vrou tree terug en kyk Megan aan asof dit die absurdste vraag was wat sy kon vra. “Maar ek herken jou! Jy was Megan.”

Megan is verbaas. “Dis reg,” antwoord sy. “Ek is nog steeds Megan,” met ’n glimlag. Die vrou kyk haar met dieselfde blik aan en skud haar kop. Sy draai om en stap weer in die rigting waarin sy op pad was. Megan kyk na Mija, wat effens verskrik lyk. “Weird,” sê Megan. Die inligtingsentrum, met ’n dowwe groen “I” teen die muur, verskyn langs hulle. “So dís waar almal is,” sê Megan. Tientalle mense staan en lê rond voor en in die gebou. Elkeen, letterlik elkeen, van hulle hou ’n stuk karton vas met smeekwoorde. Hulle staar haar aan terwyl sy aftrek, uitklim en Mija uit die asiersitplek haal. Dan spring hulle op en hardloop nader. “Dis Megan Oosthuizen!” roep die man wat eerste by haar is. Hy is ongeskeer en die ou baadjie wat hy dra, is só lank en groot, dit kan moontlik al wees wat hy aanhet. “Megan Oosthuizen … Megan Oosthuizen,” klink die gedruis van fluisterstemme op uit die saamgedromdes. Sy is onseker hoe om te reageer. Dan steek sy haar hand op en waai. “Hallo,” sê sy. “Hallo,” herhaal Mija. “Megan,” sê die man en steek sy arms langs hom uit soos vlerke. Sy palms is oop en na haar gedraai. Sy verwag ’n verwelkoming, ’n verduideliking, ’n belofte. Sy glimlag. Die man trek sy asem in, dan glimlag hy. “Megan, dis so goed om jou te sien. Ek is ’n kernfisikus. Het jy dalk vir my vyf rand?” Haar glimlag sak weg. “Wat?” “Megan!” roep ’n vrou wat haarself voor die man inwikkel. ’n Lap is om haar kop gebind. Daar is krummels op haar hande. “Megan, ek is nou nie so geleerd soos hy nie, maar ek is belangriker. Ek het baie kinders en kleinkinders, Megan. Ons het ’n groot huis waar almal kan woon, baie kamers. Ek is baie lief vir hulle, Megan, ek hou daarvan om te kyk hoe hulle in die strate hardloop en speel en val

en seerkry en huil en dan weer lag en in dieselfde straat aanhou speel. Megan, ek het hulle lief, so lief. Net ’n vyfrandjie, Megan. Dis wat ek vra.” Sy dink aan die vervalle huise wat sy gesien het. “Waar is jou huis?” Die vrou aarsel. Voor sy kan antwoord, pluk ’n ander vrou, lank en skraal en met hare waarmee ’n duidelike dog onsuksesvolle poging aangewend is om dit netjies te laat lyk, haar aan die arm. Sy lei haar ’n entjie weg. “Mija, kom!” roep Megan. Mija gehoorsaam en trippel agter hulle aan. Die opwinding het haar beet. Die vrou laat Megan voor ’n groen kragboks – duidelik buite werking – staan. “Toe,” sê die vrou. Megan kyk haar aan. “Toe, wat?” “Toe,” sê die vrou, “skop daarteen. Maak jou toon seer.” “Waarvan praat jy? Hoekom?” Die vrou sug. “Jy onthou my nie? Ek is ’n sielkundige. Moenie nou by jou maatjie daar by die punt van die dorp gaan speel nie. Stamp jou toon teen die kragboks sodat jy kan seerkry en na dokter De Vries kan gaan. Hy sal net vir ’n rukkie ys daarop sit en jou ’n suigstokkie gee, maar jy sal die spreekkamer verlaat en dink aan hoe goed hy jou laat voel het. Jy sal besluit jy wil mense ook laat goed voel en jy sal ook ’n dokter wil word. Ná twee jaar in die klas op universiteit sal jy besef al wat jou opgewonde maak van dié beroep, is die potensiële kontak met pasiënte. Jy sal besluit om eerder sielkunde te gaan studeer. Jy sal goed doen. Ons kan kollegas wees, Megan! Ons kan! Stamp jou toon, stamp dit!” Sy stoot Megan in die rigting van die kragboks. Megan verloor haar balans en val neer op die sypaadjie. Mija kom lê langs haar en lag. Sy kyk op na die vrou. “Jy’s fokken mal!” roep sy en staan op. Die vrou kyk af na haar en lyk of sy spyt is oor die daad. Sy tree nader en steek haar hand uit.

Megan neem dit nie en staan self op. “Megan,” sê die vrou, “ek is jammer daaroor … het jy dalk vir my vyf rand?” Die groep mense wat voor die inligtingsentrum saamgedrom het, beweeg nader aan haar. Tussen al die geraas deur is dit onmoontlik om uit te maak wat hulle sê. Die woorde “Vyf rand! Vyf rand!” klink wel duidelik op in verskillende stemme. Die gesigte lyk vir haar dreigend. Sy krap haastig en lomp in haar handsak. Hoekom het sy so baie visitekaartjies? Sy vat ’n muntstuk raak. Sy haal dit uit en werp dit na agter die groep mense. Hulle draai om en stoei in ’n haas teen mekaar. Een of twee val neer, ander hardloop bo-oor hulle. Waar die muntstuk lê, duik hulle teen mekaar in, stamp mekaar weg en gil. “Wat gaan hier aan!” hoor sy ’n luide stem agter haar. Sy draai om. ’n Man in ’n amper komies groot donker pak skuifel nader met die hulp van ’n kierie. Sy hare hang net-net uit onder ’n swart keil. Die deur aan die bestuurderskant van ’n outydse Bentley-motor, verweer deur nalatigheid, hang oop. Die stoeiende groep aandag- en muntsoekers word meteens stil. Hulle staan gedwee op. “Goeiedag, meneer burgemeester,” sê een. Die res herhaal die woorde mompelend. “Goeiedag,” antwoord hy. “En goeiedag, Megan.” Hy steek sy regterhand uit. Sy neem dit. “Goeiedag …” “Jy het seker gehoor, ek is die burgemeester.” “Ek het.” Sy aarsel. Die ander gehoorsaam hom, hy is hopelik en blykbaar nie so kêns soos hulle nie. “Meneer burgemeester …” “Ag, noem my maar net Burgemeester.” “Goed … Burgemeester, hoe weet al hierdie mense wie ek is? Hoe weet jý wie ek is?”

Hy laat ’n luide lag uit, wat onderbreek word deur ’n sieklike gehoes. “Megan, ’n belangriker vraag is dalk hoe jy óns vergéét het.” Sy kyk om haar rond. Geeneen van die mense lyk vir haar bekend nie. Sy draai terug na hom. “Ek’s … jammer,” sê sy. Die burgemeester frons. “Seker te verstane.” Hy buk af en streel oor Mija se hare. “En dié enetjie? Is sy joune?” “Natuurlik,” sê Megan en trek Mija weg van die burgemeester. Mija wriemel uit haar greep. “Nee, ek wil by die oom wees!” Sy draf terug na die man. Die burgemeester kyk op. “Moenie bekommerd wees nie, Megan. Ek sal jou nie leed aandoen nie. Om die waarheid te sê, wil julle twee nie na my huis kom vir middagete nie?” Megan huiwer. Hulle is reeds ver agter skedule wat hul tog betref. “Mija, is jy honger?” “Ja, ek’s honger, Mammie. Koekies!” “Ek’s bevrees,” sê die burgemeester, “daar is lankal nie meer koekies te kry in die dorp nie. My voedselvoorraad is nou nie watwonders nie, maar ek kan iets opdis soos jy lanklaas geproe het, Megan.” Sy sug, dan glimlag sy vir Mija. “Kom, laat ons saam met die oom gaan.” Sy klim by die asierskant in nadat die burgemeester op galante wyse vir haar die deur oopgemaak het. Sy tel Mija op haar skoot. Hulle ry skaars twee blokke ver voor die motor na links draai. Kort daarna merk Megan die eerste huis op wat, van buite, ten minste, nie verweer of vervalle is nie. Die grasperk is relatief onlangs gesny, die pienk voordeur is onlangs geverf … Sy skrik. Die pienk voordeur. Sy onthou die pienk voordeur. Dit is háár huis hierdie, waar haar gesin gewoon het voor hulle vort is. Die burgemeester draai by die oprit in en ry op met twee sementspore wat bloot eindig, ver voor die motorhuis, en growwe sand en gras word.

“Wel, hier is ons,” sê die burgemeester. “Nee,” sê Megan, “dit kan nie jou huis wees dié nie!” “Nee-nee, dit ís my huis,” sê hy, “ek woon al amper twintig jaar hier. Mooi huis, nè? Ruim aan die binnekant, soveel kamers!” Hulle klim uit die motor. ’n Bries steek op. Die reuk tref Megan onmiddellik – gesonde gras, maar iewers het iets gesterf. Sy sit haar hand oor haar neus. “Wat ruik so?” vra Mija. Sy beskerm haar nie teen die reuk soos Megan nie, maar draf argeloos oor die gras. “Hoe ruik wat?” vra die burgemeester. “Ek ruik niks snaaks nie. Kom, kom, kom ons gaan in.” Hy lei hulle tot by die voordeur, waarvan die skarniere piep wanneer hy dit oopmaak. Die reuk binne is selfs skerper. Megan haal haar hand van haar neus af en vee deur haar oë, wat skielik nat geword het. Herinneringe skop binne haar, sy voel dit fisiek, teen haar bors. Die huis lyk presiés soos dit was, maar waar die buitekant betreklik goed versorg is, is die binnekant toe onder stof, deurmekaar en bedompig. Sy beweeg deur die vertrekke sonder om te wag vir die burgemeester. Die rusbank in die woonkamer het ’n prominente merk waar ’n sigaretkooltjie deur die donkerrooi materiaal van die armleuning gebrand het. Dit was haar ma se sigaret, onthou sy. Daar was sport van die een of ander aard op die TV, ’n spansport. Haar ma was ’n groot sportaanhanger. Sy het opgespring, seker toe ’n ses geslaan of ’n drie gedruk is. Die sigaret het op die armleuning geval en daar gelê tot sy klaar gevier het. Ma wat verlede jaar dood is aan longkanker, Pa kort daarna aan sy hart. Sy sou langer gerou het, meer deeglik haar lewe heroorweeg het, maar daar was – en ís – te veel dinge. Werk. Mija. Alles. Sy mis die raad, selfs al was dit so dikwels ongevraagd en die aard daarvan uitgedien.

In die kombuis staan horingou toebehore op die houtblad in die middel van die vertrek. Die houtblad toon ook al verskeie brandmerke. Sy draai om. By die gasstoof is daar geen teken van ’n pyp wat aan ’n bottel gekoppel is nie. Die badkamer is ook duidelik lanklaas gebruik. In die bad self lê prominente vuil merke onder die krane, waar die voete sou wees. Megan besef dit kan vuilmerke wees wat háár voete nog daar gelos het. “Wil jy na bo gaan?” Sy skrik vir die stem agter haar. Die burgemeester glimlag en wink haar nader. Mija boots hom na. Sy knik vinnig. Hulle stap op met die trappe. Megan stap voor. Haar slaapkamer was reg langs die bopunt van die trap, aan die regterkant. Sy stap ál vinniger op met die trappe, tot die laaste een agter is. Sy draai regs en stoot aan die deur. Dit sukkel om oop te gaan. Sy stamp daarteen. Met die derde stampslag swaai die deur lomp oop. Sy stap stadig in. Sy wou spesifiek nou haar ou bed sien, weer daarop lê, dit weer vóél. Die bed kan sy egter nie sien nie – enorme, onegalige hope boeke vul die kamer. Sy staan besluiteloos in die deur, verward deur die verwikkeling. “Ek moet seker verduidelik,” sê die burgemeester agter haar, “toe die biblioteek gesluit het, was hulle van voorneme om die boeke bloot weg te gooi of te verbrand. Geen nut daarvoor nie, het hulle gesê, en dan kry ons almal saam bietjie hitte. Dit was darem te erg vir my. Ek het aangebied om die boeke te stoor. Dit het nie juis ’n verskil aan hulle gemaak nie, so ek het heen en weer gery in die Bentley en elke liewe boek hierheen gebring. Gelukkig was dit ’n klein biblioteek!” Hy hou sy maag vas soos hy lag. Hy hoes. “Ek was mal oor die biblioteek,” sê Megan sag. “Maar jy kon tog nog nie lees voor jy weg is nie?” “Nee. Maar ek het dikwels in die biblioteek gestaan en kyk na al die boeke. Ek het myself belowe ek gaan hulle álmal lees. Dit was so … ’n lekker vooruitsig. Om dit alles te ervaar.”

Sy tree vorentoe en vee met haar hand oor die naaste hoop boeke. Haar palm tel ’n dik laag stof op. “Huckleberry Finn,” sê sy en glimlag. Sy neem die boek in haar hande en slaan dit oop. Die bladsye breek in krummels uit en val tot op die vloer. Sy staar verdwaas daarna. “Jammer, Megan,” sê die burgemeester en plaas sy hand op haar skouer, “dis maar wat gebeur.” Sy skop moedeloos teen die naaste hoop. Die boeke tuimel neer en spat uit oor die vloer. Verskeie gediertetjies wriemel uit hul wegkruipplekke. Spinnekoppe, ’n honderdpoot, selfs ’n geitjie. Sy steier terug. “Mija,” sê sy. Sy besef sy het glad nie aan Mija gedink sedert hulle die trap betree het nie. “Waar is Mija?” sy kyk om haar. Die burgemeester trek sy skouers op. “Mija!” gil sy en storm uit die kamer. “Mija!” Sy hardloop met die trappe af en struikel naby die onderpunt. Sy laat ’n klein pynkreet uit, haar enkel brand asof iets met ’n groot angel haar gesteek het. Sy stop nie. “Mija!” Deur al die vertrekke beweeg sy hinkepink. Mija is nêrens. Buite kyk sy uit oor die grasperk. Niks. “Mija!” “Hier’s ek,” sê die dogtertjie sag. Sy hurk naby die motor en trek sirkels met ’n stok in die sand. “Kom,” roep Megan, “kom, ons gaan.” “Waarheen gaan julle?” roep die burgemeester van waar hy in die voordeur staan. Megan antwoord hom nie. Sy wag tot Mija haar bereik. Sy neem haar hand en lei haar oor die grasperk, na die straat. “Laat my minstens toe om julle ’n geleentheid te bied!” roep die burgemeester. Megan ignoreer hom. Sy trek hard aan Mija se hand. “Kom, hou by, jong,” sê sy.

“Eina, Mammie,” sê Mija. Sy begin liggies snik. Hulle beweeg vinnig deur die straat, om die hoeke na waar hul motor by die inligtingsentrum geparkeer staan. Daar gekom, spring die saamgedromdes weer op. Die vrou wat haar kollega in die sielkunde wou wees, draf nader en wys opgewonde na Megan se sukkelende enkel. “Jy’t dit gedoen!” roep die vrou. “Jy’t jou toon gestamp! O, blye dag! Het jy dalk vir my vyf rand?” Megan skram weg van die skare, met Mija wat steeds huilend saamgetrek word. Hulle klim vinnig in die motor. Sy skakel dit aan. Een of twee van die mense spring op die masjienkap. Vyf rand, roep hulle en hou hul hande uit. Vyf rand! Sy sit die motor in eerste rat en trek hard en vinnig weg. Die mense val van die motor af. In die truspieël sien sy hoe die groep agter die motor aandraf, soos betogers, vuiste in die lug. Sy trap die versneller, tot die motor kreun van die spanning. Sy verwissel ratte. Die motor jaag oor die stofpad wat van die dorp na die snelweg lei. Sy wil nie dink nie. Sy wil net ry. Mija snik steeds liggies. By die snelweg aangekom, draai sy die motor haastig na regs. Iemand toet. Hulle bereik Riviersonderend vinnig en ry die dorp binne. By die vulstasie naby die ingang van die dorp trek sy af. Sy ry tot by ’n pomp. Die joggie spring haastig uit die pad om haar te vermy. Die remme skree wanneer die motor tot stilstand kom. Sy skakel die enjin af. Die joggie stap nader wanneer sy die venster afdraai. “Yoh,” sê hy, “too fast.” Sy kyk nie na hom nie. “Fill up, please,” sê sy, “unleaded.” Hy knik. Megan plaas haar gesig in haar hande. Sy huil. Sy ruk van die huil. “Ek’s jammer, Mija,” sê sy, “ek’s jammer ek het jou daarheen gevat. Ek’s jammer ek het jou seergemaak. Ek’s jammer, ek sal mooier na jou kyk, ek belowe.”

Mija kyk net af. Sy speel met haar vingers. “Ek was besig om ’n prentjie te teken met die stok. Vir jou, Mammie. Ek het jou geteken.” Megan snuif en vee oor haar oë. Sy glimlag. “Ek hoop nie jy’t my geteken soos ek nou lyk nie,” sê sy en leun na links. Sy vryf deur Mija se hare. “Nee. Hulle’t mos gesê Mammie was ’n dogtertjie soos ek toe Mammie laas daar was. Ek’t Mammie geteken soos Mammie tóé gelyk het. Klein, soos ek.” “Four fifty-two,” sê die joggie by die venster. Sy skrik byna vir hom. Dan tel sy haar handsak op waar dit by Mija lê. Sy steek haar hand in en tel vyf honderdrandnote af. Sy gee dit vir die joggie. “Sorry for my behaviour,” sê sy, “I don’t need any change.” Die joggie glimlag. “Drive safe.” Hy stap weg. Megan skakel die motor aan. “Ek’s jammer, Mija.” Mija kyk op. “Ek vergewe jou, Mammie.” Sy lag en trek weg. Sy wag vir motors om verby te ry voor sy by die hoofpad indraai. ’n Skielike pyn skop in die enkel wat sy vroeër seergemaak het, bo haar linkervoet. Sy ruk instinktief haar been op, van die koppelaar af. Die motor ruk vorentoe, tot in die pad. Die flits van ’n aankomende motor aan haar regterkant kom vinniger aan as wat sy uit die pad kan draai.

“Daar’s mense wat jy moet ontmoet,” sê Lea, “en goed wat ons moet optel. Waar’s my pistool?” Daniël antwoord nie. Hy trommel met die vingers van sy linkerhand teen sy bobeen, en in sy regterhand hang Lea se pienk pistool – die pistool wat hom uiteindelik, onteenseglik aandadig gemaak het aan moord. Al was dit ’n versoek … eintlik juis óór dit ’n versoek was, het die aantygings uiteindelik ’n selfvervullende voorsegging geword. Hy is skuldig.

“Daniël?” Hy kyk op na haar. “Ja?” “Waar’s my pistool?” Hy hou die pistool na haar toe uit. Sy neem dit, staan op haar tone en soen hom. “Jy proe soos wroeg,” sê sy wanneer sy uit die soen onttrek en omdraai. “Skud dit af. Dis nie ’n lekker smaak nie.” Sy draf die huis in. Hy glimlag wrang. Dit ís effe bevrydend, om nié in stryd te voel met persepsies oor hom nie, om nié vir homself stille teenbewyse af te tel nie. Dit is ’n ongewenste eenwording, ja, maar hy is te moeg om dit nie te aanvaar nie. Sy dra die laaste homp klere uit Daniël Roberts se huis. Hy het nie meer ’n reissak nie. Gina het dit gevat toe sy saam met Tobey/Johannes/Joey vort is. Nou moet die klere maar armvol by armvol aangedra word. Sy het hom egter geen aanduiding gegee van hoe lank hulle weg sal wees of waarheen hulle op pad is nie. Sy het hom bloot beveel om gereed te maak om weg te gaan en in sy motor, ’n ouerige geel Toyota Corolla, te klim. Gina het dikwels met die motor gery, hy nie. Bestekopname van sy klerevoorraad het nie lank geneem nie. Hy het min buite gekom. Een gekreukelde pak. Tweedehandse T-hemde wat uit ander lande kom – heelwat met universiteitsembleme op. Drie langbroeke en een kortbroek. Die kortbroek was van ferweel. Hy onthou dat hy dit self so gesny het, maar hy is nie seker waarom nie. Daniël kyk rond oor die grasperk op sy voorplaas. Die lyke is intussen deur die owerhede verwyder. Die besoekers het so vinnig verdwyn as wat hulle gekom het. Die erf was die afgelope halfdag so stil as wat dit was toe hy en Gina daardie aand begin braai het. Buiten vir Lea. Of dit vir liefde is, is hy nie seker nie. Hy ken haar skaars, maar daar is ’n kwaliteit aan haar wat hom herinner aan iets belangriks, iets wat hy moet ken, wat hy naby moet hou. Hy kan nie sy vinger daarop plaas nie – moontlik het dit te make met die The Cure-liedjie van vroeër. Waarop hy nog minder sy vinger kan plaas, is waarom sy nog by hom is, waarom sy om hom rondhang en aan hom kou soos ’n mot aan ’n baadjie. Gate

groei hy nie, eerder vreemdvormige groeisels van kalmte te midde van hierdie gemors. Hy het hoop laat vaar om die gevolge van hierdie hoofstuk in Fermata se geskiedenis volledig te probeer verstaan, om dit te probeer voorspel. Die haastige analises wat hy probeer maak het, het hom buitendien niks gehelp nie. Elke keer dat hy gedink het hy verstaan en dat hy die pleërs, besoekers en wie ook al anders in dié bedenklik onthullende prentjie kan kom, se bewegings kan voorspel, is die teendeel aan hom geopenbaar. Chris Grobler is dood. Die polisiebeampte wat sy eie wapen nie goed genoeg geken het om te besef dat die magasyn leeg was toe hy sy dienspistool teen Daniël se slaap gedruk het nie. Chris Grobler, toegewyde lid van die Diens, was te lank te onbekend met sy werk, daad en toerusting. Ná die mislukte poging van Chris het Daniël bewend en gedwee, dog seker van sy saak, huis toe gestap. Die refrein wat hy jare gelede geskryf het, hierdie een …

… het deur sy gedagtes gedwaal met ’n gedurige geklop om teenwoordigheid te bevestig. Dit het hom nog nie verlaat nie. Hy het Lea geïgnoreer waar sy met ’n selfvoldane uitdrukking in die voorplaas gestaan het. Hy het opgestap na sy studeerkamer, ’n slag diep ingeasem en die webwerf Fermata.com vir ewig beëindig, sonder om te kyk of enige nuwe video’s opgelaai is of, inderdaad, om na sy en Chris se video te kyk. Voor hy die studeerkamer wou verlaat, het hy ’n netjiese hoop papiere raakgesien. Vir Daniël Roberts is in groot, swart letters op die boonste bladsy geskryf. In ’n generiese rekenaarskrif het daar onder die boodskap gestaan:

Die sinloosheid van ’n enkelsnit buite die konteks van ’n album: ’n Studie wat nooit gegradeer of gelees of waardeer sal word nie, deur Simon Dom Boring Doos Potgieter

Daar was minstens 200 bladsye in die hopie. Daniël het halfgeïnteresseerd daardeur geblaai. Op een van die eerste bladsye het hierdie skets verskyn:

Met sy refrein van vroeër jare steeds in sy kop, het hy na die skets gekyk. Hy het sy kop skeef gehang. Die teks by die aangeduide punte het hy nie gelees nie. Hy het sy lessenaarlaai deursoek vir ’n liniaal. Hoekom het hy gedink hy sou ’n liniaal besit? Hy het eerder een van die los blaaie uit die drukker gehaal en die rand daarvan as liniaal ingespan. Hy het lyne deur Simon se aangeduide punte getrek. Hy het die voltooide produk aanskou. Hy moes iets doen. Hy het nog ’n leë papier uit die drukker gehaal en lyne vir notebalke getrek. Die aangeduide kolle van Simon se skets het hy gekopieer, sonder die teks daarby, tot op sy nuwe blad met die notebalke. Hy het begin neurie. Hy het gekrap en lyne getrek en uitgekrap, tot dit so gelyk het:

Pam-pam-pam-pam-padadadam-pam … Hy het oor begin, net meer noukeurig gewerk, meer bewus van hoe dit moet klink. Sy voltooide produk het so gelyk:

Dit was die melodie. Dit ís die melodie as die vers, die vers wat hom nog altyd ontduik het. Hy het ’n oomblik na die aangepaste skets gestaar, tot hy gehoor het hoe Lea sy naam roep. Hy het Simon se dokument opgetel en saam met hom geneem, af met die trappe, na die kombuis, vasbeslote om tyd te maak tydens hul tog om dit ordentlik te bestudeer. Hy het vir hom ’n beker koffie gemaak en na buite gestap, waar Lea met ’n aangesteekte sigaret in haar hand gesit het. Hy het langs haar gaan sit en gewag dat sy haar arm om hom moet slaan. Toe sy dit doen, het hy vinnig, vlugtig gesnik. Sy het hom liggies agter teen sy kop geklap. “Dis uitputting,” het sy gesê, ietwat geïrriteerd. Toe het sy geglimlag en hom op die wang gesoen. “Soldaat, ruk jou reg! Pak jou goed. Ons gaan met vakansie.” En daar’s mense wat hy, Daniël, kwansuis moet ontmoet. Goed, het hy gedink. Kom weg, hardloop weg, hy het geen skaamte of bravade meer nie. Van geld het hy genoeg, hulle sal enige plek kan bly waar hulle wil … vir ’n tydjie. Nou kyk hy hoe Lea sy geel Toyota Corolla se kattebak toeslaan. “Dis alles, nè,” sê sy en glimlag. “Dis alles,” sê hy. Hy lag droogweg. “Dis min.” Lea se glimlag verdwyn. Sy frons. “Min? Dis nie hoe ek jou ken nie, Daniël,” sê sy. “Dis nie wat ek van jou verwag nie.” “En wat verwag jy nogal van my?” Lea skud haar kop, dan glimlag sy weer soetjies. “Klim net in. Ek sal jou wys. Ek sal bestuur.” Sy beduie met haar vinger na die bondel papiere onder sy arm. “Wat’s dit?” Hy trek sy skouers op. “Leesstof.” Hy klim in die motor. Sy blik is stip op die huis gerig terwyl hulle uit die inrit wegtrek. Wanneer die erf agter hulle verdwyn, slaan hy die hopie blaaie by ’n lukrake plek oop.

Die probleem met die enkelsnit is dit: Daar is geen onderskeid meer tussen ’n album en ’n versameling liedjies nie. Soos albums nou uitgereik word, kan elk eerder net genoem word “Greatest Hits That Have Never Been Released That We Wrote Since The Last Album”. Elke nou en dan sal ’n groep ’n album bekendstel waarvan die liedjies op ’n manier in mekaar in vloei – grotendeels slegs deur die een lied se einde en die volgende se begin min of meer op dieselfde noot te laat draal – en dit dan weergaloos as ’n “konsep-album” bemark. Die betekenis hiervan het met gepaardgaande gewildheid grotendeels betekenis verloor, nes genrebeskrywings soos “alternative” en “punk”. Groepe wat hulself as “punk” beskryf, tree op dieselfde verhoë as popsterre op. Die Sex Pistols, moontlik die belangrikste punk band nóg, het net een album opgeneem en ná ’n kort loopbaan waartydens hulle wêreldwyd gewildheid bereik het, opgebreek. Dit is bes moontlik beter so.

Daniël kyk op. Lea glimlag, haar oë is gefokus op die pad voor haar, sy is opgewonde. Hy blaai verder.

’n Album moet soos ’n roman funksioneer – ’n verhaal, met snitte wat as hoofstukke dien. ’n Mens hoor tog nie iemand sê “Jis, jy moet hierdie hoofstuk lees!” nie. Wat is ’n hoofstuk sonder die res van die storie? Dit verg aansienlik meer inspanning om ’n album eerder as ’n bundel onverwante kortverhale op te dis – nie dat daar iets fout is met kortverhaalbundels nie. Inteendeel, ’n kortverhaal geniet ook sy grootste waarde as déél van ’n bundel waarin gemeenskaplike temas ondersoek word, waarin karakters subtiel met mekaar oorvleuel, waarin die voorspelers eers sagmaak voor die agterlyn toeslaan. Hoe kán ’n mens ’n snit soos “Another Brick In The Wall Part 2” waardeer buite die konteks van die The Wall-album, soos bykans almal wat daarmee bekend is voorgee? Dylan se “Idiot Wind” buite die Blood on the Tracks-album? Radiohead se “Everything In Its Right Place” buite Kid A? Dit is hoe dinge verlore gaan, hoe boodskappe gewaninterpreteer word. Dit is die simptoom van ons tyd. Verwysings en aanhalings en fokuspunte as perspektiefbuigers.

Verhoudings is onmoontlik, medelewendheid ’n illusie, gravitasionele ligbuiging onafwendbaar en alomteenwoordig. Die enkelsnit is ’n leuen. Dit is nie anders as om een noot in ’n lied uit te sonder nie, om ’n fermata op te hemel. Die fermata is die probleem.

Daniël besef dit is net deel van die inleiding. Hoe lank is die inleiding dan?

Dat daar weggedoen moet word met die enkelsnit is die argument van hierdie tesis. Ten beste kon die enkelsnit in ’n stadium dien as lokaas tot die res van die album, ’n soort lig wat deurglip tussen deur en skarnier as uitnodiging om die feesmaal van klanke binne te kom beleef. Ongebuigde lig, indien die ontvanger hom- of haarself met tyd en geduld en liefde aan die ander kant van die swart gat wil plaas. Dit is nie meer die geval nie. Die bemarkingstegniek het die produk geword. Dit is ’n industrie van emoticons, die verkoop van ’n J of ’n L of ’n K ensovoorts, en die vermetelheid om dit musiek te noem. Dit is mode, nie musiek nie. Een enkele boodskap, een enkele woord, een enkele beeld – dít is die vervlakste vervlakking, die onwilligheid om méér te weet. Die gedagte dat een noot in ’n lied alléén waarde kan hê, sonder die chaos van crescendo’s en allegro’s en fokken gesigsmeltende solo’s en ’n sagte getrom op ’n tom-tom tussen die gebots van simbale en net – nét – die regte ruskanse wat gewaag word tussen die een noot en die ander, die berekende en onberekende gegryp na asem tussen die uitgehamerde vokale … sonder dit is dit niks. Weg met die enkelsnitte wat kwansuis alleen as fermatas kan staan, weg met die radiovriendelike

mikpunte van maksimum vyf minute. Volstaan hierby …

Die wind pluk aan sy wit T-hemp. Simon plaas sy een voet versigtig in die water. Die koue steek deur sy voet. Hy bibber. Op die foto wat sy in die plaatomslag gebêre het, het dit warmer gelyk. Of het dit? Hy kan nie onthou nie en sy belangrikste verwysingspunt het saam met sy bagasie verlore geraak. Dit lyk soos die regte plek, maar hy tas binne hom rond vir ’n bevestiging, van enige aard, dat dit is waar hy moet wees, dat dit is waar sy wou hê hy moes wees. ’n Paar stofkorrels waai in sy oog, die een wat nie toegebind is nie. Hy draai om, hurk en probeer dit uitvryf. Dit sukkel, dit brand. Hy kom stadig orent. Sy bene weier bykans om hom staande te hou. Hy weet nie wanneer laas hy geëet het nie – trouens, hy weet nie wanneer hy laas honger was nie. Wat ’n vreemde tyd om nou skielik honger te raak. Die bestemming is eindelik bereik – die tog van Muizenberg na Kwanonqaba buite Mosselbaai was allermins eenvoudig. Die vragmotorbestuurder wat hom oplaas opgepik het ná hy ure lank met die R310-pad afgestap het, het hom gewaarsku dit sou lank neem – aflewerings moes op verskeie plekke gemaak word en hulle sou Gordonsbaai om tot by Gansbaai moes ry, dan Stanford toe, verder stoot tot by Riviersonderend, Albertinia en dan Mosselbaai. Simon was te moeg om te hoop op beter ure en het geknik. Die vragmotorbestuurder het ’n boepens gehad en ’n inheems-Amerikaanse droomvanger het van die truspieël gehang. Die woorde van waarskuwing oor die tydsduur was min of meer die somtotaal van sy gesprekvoering tydens die reis. Dit het Simon gepas. ’n Uitsondering was toe ’n skril, harde metaalgeluid van onder die vragmotor opgeklink het en die bestuurder die woord “fuck” sewentien keer vinnig opeenvolgend gesê het. Hy het die vragmotor van die pad getrek, uitgeklim,

onder die voertuig ingekyk, die donker landskap rondom Stanford betrag en sy skouers opgehaal. Hy het weer agter die stuur ingeklim, sy kop agteroor laat lê en het kort voor lank aan die snork geraak. Dit het Simon ook gepas. Ná sy rampspoedig-onsuksesvolle wraakpoging op Daniël Roberts se rekenaar sal hy homself nie vertrou om met ’n sakrekenaar te kan werk nie, wat nog te sê van onder ’n vragmotor induik, heldhaftig aan ’n skroef of twee peuter en trots en laggend terugklim in die voertuig om onmiskenbare spore van sy eie vermoëns op die teer te laat. Hy wou uitklim en in die bosse gaan lê in die hoop dat ’n luiperd hom sal wegsleep, maar hy kon nie. Sy ledemate wou nie werk nie en die wakker drang na Mosselbaai het hom daarvan weerhou. Die volgende oggend het ’n ander vragmotor oplaas verbygery en hulle gehelp om die uitlaatpyp weer in plek te kry. Hy het die nodige toerusting byderhand gehad waaroor Simon se reisgenoot nie beskik het nie. By Riviersonderend moes hulle wag vir die toneel van ’n ligte ongeluk om opgeruim te word. Uiteindelik het hulle PetroSA se aanleg verbygesteek. By Kwanonqaba het die bestuurder afgetrek en Simon laat uitklim. Hy het verward en verdwaald deur die township gestap. Hy moes die omgewing vind waar Lapper se foto geneem is. Die manier waarop hy aangestaar is soos hy deur die strate beweeg het, kon aan vele dinge toegeskryf word. Sy oogklap, sy versletenheid, sy bykans struikelende loopwyse. Hy was te moeg om daaroor te wonder en het buitendien nie omgegee nie. Hierdie was nie ’n oomblik vir groter konteksbeskouings nie, al sou sy toesighouer in Oxford waarskynlik wawiele doen indien só ’n vooruitsig bepaal sou word. Fokken akademici. Dit het hom ure geneem, maar ver weg van die huise, afgeleë dog naby ’n voetpad, het hy gestop, en gestaan, en gewag. Sy hare het lank geword, besef hy nou soos die wind weer opsteek en die slierte deur sy gesig laat slaan. Dit is nutteloos om te wag vir bevestiging dat daar opgedaag is by ’n plek wat tuis voel. Sy studies het nie uitgewerk nie. Die geografiese vlug van Stellenbosch na Oxford het nie gewerk nie. Die alewige bespiegeling oor die sin van gedagtes, beoordeling, waagmoed, vrees en die donnerse fokken herinneringe en die oordrag van bekendheid en onbekendheid se waarde het nie

gehelp nie. Fisieke wraak op Daniël Roberts of tegnologiese wraak op Fermata.com sou nie gehelp het nie, want niks het gehelp nie. Nie eens die musiek het gewerk nie. Dit was Lapper wat hom tuis laat voel het in die kleurryke kraamsaal van musiek. Hy weet nou dit was nie net die musiek nie. Dit was sy. Sy, sy, sy, haar oë wat styf toeknyp met die aanvang van ’n kitaarsolo, haar borste wat onreëlmatig na bo en onder ruis soos sy op haar rug lê en die note deur haar spoel, die byna onopmerklik genotlike kreun wat sy sou uitlaat wanneer die lied se laaste noot draal. Dit is wat sy hier kom soek het, dink hy. Die finale orgasme van asemhaling – nie net ’n laaste noot nie, maar háár laaste noot. Hy is gereed om na haar video te kyk.

Die slagtersmes slaan vinnig en hard op die tafel neer. Die bloed vloei glad soos water oor die blad. “Jy moes die vleis gevries het,” sê die man agter die toonbank aan ’n kliënt. Sy voorarms lyk vir Daniël enorm. Die man vat-vat aan sy krom neus terwyl hy kap aan die vleis. Dis óf ’n besonder aggressiewe slagter, óf hy wat Daniël is weet min van slagters se wel en wee. Die slaghuis is soos ’n oorlogsmuseum ingerig. Foto’s van vermoedelik gevalle soldate pryk oral teen die mure. As hulle nie neergevel is deur geweervuur nie, is hulle teen hierdie tyd sekerlik neergevel deur tyd. Daniël frons terwyl sy oog van foto na foto gly. Die gesigte is te uiteenlopend om te kan bepaal watter oorlog van toeing sou wees, indien enige. Sy blik val op die klokke tussen die foto’s. Die handjies beweeg óf dubbel so vinnig as wat dit moet, óf dit staan byna heeltemal stil. “Dit was jou eerste fout,” sê die slagter. “As jy die vleis gevries het, sou niemand veel omgegee het nie.” Hy sien hoe Daniël die foto’s bestudeer. “Wil jy weet wie hulle is?” Daniël huiwer. “Ja,” sê hy. Hy wil nie ondankbaar voorkom nie. “Wel, ek kan jou nie help nie. Ek weet nie wie daardie mense is nie. Ek versamel

die goed. Sommer eniges wat ek kan kry, by enigiemand wat dit wil gee.” “Hoekom?” vra Daniël. Die slagter haal sy skouers op. “Hoekom versamel mens enigiets? Dit laat my betrokke voel.” Hy lig die slagtersmes weer na bo en bring dit met geweld af op ’n stuk rou rooivleis. Daniël wonder watter soort vleis dit is. Moontlik springbok, moontlik bees, moontlik fokken rooikat, hoe sal hy dan weet. Hy koop net die goed by die naaste kettingwinkel, in pakkies wat met plastiek toegedraai is. “My wapens is soekenjins,” sê die man met die mes, “my kennis is katjies wat nies, my dae is amateurpornografie. En ek is ’n onwillige leier.” “Jy weet,” sê Lea, “Daniël het ’n baie suksesvolle website bestuur.” “Wie is Daniël?” “Dis Daniël dié.” “Hallo,” sê Daniël. Die man met die mes frons. Hy het ’n afkeurende blik in sy oë. “Watter website?” “Fermata dot com,” sê Lea. Die man se blik verhelder. Hy steek sy regterhand vol dierebloed uit na Daniël. “Aangename kennis,” sê hy fors. Daniël neem sy hand sonder huiwering. Hy skud blad met sy eie openbare beeld. “Aangenaam,” sê hy. Die slagter se hand word stil. Hy maak sy greep los en trek dit weg van Daniël. “Noudat ek daaroor dink,” sê hy, “moet ek om verskoning vra. Ek dink nie ek wil jou eintlik nou formeel ontmoet nie. Kom ons wuif eers net vir mekaar.” Hy bied ’n bebloede wuif aan. Daniël wuif terug.

Die man met die mes keer behendig terug na sy werk. “Ek het jou op TV gesien. Maar ek het al jou site voor die tyd geken. Jy het mooi probeer,” sê hy, “mooi probeer om daardeur te sny.” Hy slaan die mes weer met ’n groot haal deur die homp vleis. Lea en Daniël knik albei. Daniël kyk na Lea wat saamknik. Sy verstaan dus dalk beter as wat hy dink. Die man kyk weer op na die foto’s teen die muur. “Kan jy dink hoe dit sou wees as hulle met vandag se goeters moes leef in daai tyd? ’n Twitter-boodskap: OMG die vyand is op ons. LOL.” Daniël grinnik. Lea val in: “Op mgrsfntein,” sy spreek dit so sonder klinkers uit, “dit reën. FML.” “Kitchener u r a a-hole,” sê die slagter. “Doedelsakke FTW,” sê Lea. “OMG tripwires!” sê die slagter. “LOL,” sê Lea. “LOL,” sê die slagter. “WTF,” sê Daniël. Die slagter lag uit sy maag. Hy vee ’n traan weg. “Jy weet dit, Daniël,” sê die slagter, “jy kon daardeur sny. Jy het probeer. Wat het toe geword van al daardie lyke by jou huis?” “Hulle het dit weggevat,” sê Daniël. “Wie?” “Die owerhede.” “A,” sê die slagter. “Jy moes dit gevries het. Yspakke. Yspakke sou die job doen. Maar aan die ander kant, hoe lank sou jy dit daar wou hou?”

Daniël proes. “Nie lank nie.” Lea frons. “Hoekom nie?” “Want ek wou hulle in die eerste plek nie daar gehad het nie.” “Maar jy moes!” roep Lea. “Anders sou ons nooit ontmoet het nie.” Daniël is onseker wat sy bedoel. Onseker is ’n versagting – hy weet glad nie. Dan draai hy na die slagter. “Twee steaks. T-bone, asseblief.” Die slagter skud sy kop. Hy verdwyn ’n oomblik en keer dan terug met drie enorme biefstukke. “Dis op die huis,” sê hy, “vir jou, Daniël, omdat jy probeer het. En vir jou, Lea, omdat jy steeds probeer.” Hy leun oor die toonbank. Lea leun van die ander kant oor en soen die slagter vol op die mond, vir langer as wat Daniël nodig ag. “Ek is lief vir jou, Lea,” sê die slagter. “En ek vir jou,” antwoord sy. Daniël ondervind ’n beklemming – dieselfde soort beklemming wat hy beleef het met Gina se verdwyning om die draai, tref hom nou binne een sekonde. Hy pluk haar aan die arm. “Kom,” sê hy en lei haar by die deur uit. “Los my uit!” roep sy. “Los my uit!” “Fokkit,” sê hy, “ek het die steaks vergeet.” Hy los haar arm en keer terug na die slagter. “Jy moenie handgemeen raak nie,” sê die slagter, “jy weet nie hoe waardevol sy vir jou is nie.” “Ek ken haar skaars,” sê Daniël. “Dis wat jy dink.” “En vir wat soen jy haar? Jy kan mos sien sy’s saam met my,” sê Daniël. “Lea is nie saam met enigiemand nie,” sê die slagter. “Hoe vinniger jy dit besef, hoe beter.”

Daniël neem die biefstukke, gluur die slagter ’n laaste maal aan en verdwyn by die deur uit. Buite vind hy Lea waar sy die arm vryf waaraan hy haar gegryp het. “Ek’s jammer,” sê hy. “Ek ken jou skaars.” Sy glimlag. “Dis fine. Ek skat jy verstaan nie. Ek het gedink jy verstaan, maar duidelik verstaan jy nié. Klim in die kar.” “Ek is regtig jammer,” sê hy. “Sal ek bestuur?” “Nee,” antwoord sy bot en klim agter die stuur in. Wanneer hulle weer die hoofpad bereik en in die rigting van Mosselbaai draai, by die dorp Riviersonderend in, kyk Daniël na die mense wat rondsit op die sypaadjies. Almal ledig, dink hy. Almal wagtend. Hy sien ’n motor wat gereedmaak om van ’n vulstasie weg te ry. Hy sien hoe die motor wag en dan skielik vorentoe ruk. Hy voel hoe hul Corolla daarteen bots. Hy voel hoe sy kop agteroorslaan van die slag. Hy voel hoe die motor tol en tol en tot stilstand kom. Hy kyk na regs. Hy sien die venster aan die bestuurderskant het gebars. Hy sien Lea se regterarm, vol glasstukkies, maar geen bloed nie. Hy sien hoe sy daarna kyk. Hy sien hoe sy na hom opkyk. “Is jy OK?” vra sy. Hy vryf aan sy nek. “Ja, ek dink so.” Hulle klim uit die motor. Die bestuurder van die ander motor klim ook uit. Sy steier, maar behou haar balans. Sy huil. “Ek is jammer,” roep sy, “ek is so jammer.”

Daniël trek sy oë op skrefies. “Megan?”

10

Uit sy klein rugsak vis Simon die selfoon, waarvan die battery wonder bo wonder nog hou. Hy maak die internet-toeing oop en tik www.fermata.com in. Die skerm vertoon ’n oomblik dat die webwerf gelaai word. Dan verskyn ’n foutboodskap op die skerm. “Error: Host www.fermata.com not found. Please check the website address.” Hy frons en tik weer die webadres noukeurig in. Dieselfde boodskap keer terug. Hy sug. In ’n ander tyd sou hy musiek wat hy kalm-wegvoerend vind – dalk Cat Stevens of Rage Against The Machine, afhangende van watter jaar dit sou wees – aansit en die frustrasie wegluister. Hy het nou geen musiek byderhand nie. Die selfoon gly stadig uit sy hand en val in die gras. Simon tree desperaat en doelgerig vorentoe toe hy die stroom bereik, tot sy voete in die water is. Hy plaas sy hande agter sy rug, soos ’n gehoorsame kind. Hy val vorentoe. Dit is koud. Die klippe lê nie ver onder hom nie. Hy sal homself moet dwing om nie sy kop uit die water te lig wanneer sy asem opraak nie. Dit is baie koud. Hoe lank kan ’n mens asem inhou onder water? Hoeveel tyd is al verby? Tien sekondes. Wat presies gebeur wanneer ’n mens verdrink? Wel, hy sal seker mettertyd sy bewussyn verloor. Twintig sekondes. Die water sal in sy longe in vloei. Hy voel duiselig. Hy wil ’n liedjie hier sing voor sy brein en hart pap en nutteloos raak, hier in die water. Hy kan nie aan een dink nie. Dertig sekondes. Hy skree haar naam, die naam wat hy vir haar gehad het. Lapper. Veertig sekondes. Iets ruk van bo aan sy gordel. Hy pluk los. Hy skree “Patches”, hy skree “I’m coming to you”, hy rek die “you” so lank uit as wat hy moontlik kan. ’n Magdom borrels ontsnap uit hom. Vyftig sekondes. Die hande van bo is nou om sy middellyf. Hy probeer wegkom, maar kan nie. Dit wat aan sy gordel pluk, is sterk. Hy klou vas

aan ’n klip. Sy hande gly en hy word aan sy voete uit die water gesleep. Die klippe en takke sny sy arms. Die lug vloei sy neusgate en lugpyp in. Hy snak en hyg en kyk om. By sy voete staan ’n man in ’n verweerde pak, wat sopnat geword het met die reddingspoging. Liggrys oorweldig die donker van sy kroesbaard. Sekerlik ’n plaaslike inwoner. Simon spring op en werp swakkerig ’n vuishou in die rigting van die man se kakebeen. Die man koes moeiteloos en Simon strompel sonder balans vorentoe. Hy val met sy gesig in die modderige gras langs die rivier. Hy ruik dit, dit is in sy neusgate, sy olfaktoriese reseptors vlam op, die reuk tref hom so hard dat dit seermaak, hoe lanklaas het hy dan iets só deeglik beruik? Hy snuffel onwillekeurig. Sy oorblywende oog brand asof die traanklier vir die eerste maal aktief word. Hy ken dit nie. Hy weet nie hoe om daarteen te skop nie. “Hoekom!” skree hy onbeheersd. “Fok jou! Ek was gereed, ek was reg, sy was reg, sy was sigbaar!” Geen antwoord kom nie. Hy knyp sy oorblywende oog toe. Die verband om die ander oog voel los. Dit voel of iemand sout in sy oogbank gevryf het. Wanneer sy spiere ophou ruk en die koue wind hom hoendervel gee, kyk hy op. Die man sit met sy rug teen ’n boom. Hy hou ’n pakkie Lucky Strike na Simon toe uit. Simon staan op, stap nader en neem ’n sigaret uit die halfleë pakkie. Hy val langs die man neer, sy rug ook teen die boomstam. Die man trek ’n vuurhoutjie en ’n vlam verskyn. Hulle rook hul sigarette in stilte. Die geroosterde tabak, die man se mengsel van reukwater en sweet, die gras en die modder, die nabygeleë brandstof en, minder opmerklik maar tog daar, die see se reuke oorval hom. Hy kan dit sién – pers peperrigheid, die ligblou van bloed in die skaafmerke aan sy arms. Dit is ’n kleurgemors, ’n dronk reënboog. Die man druk sy stompie dood teen die grond en staan op. Simon volg sy voorbeeld. Hy steek sy hand uit en kyk die man in die oë. “Simon Potgieter,” sê hy. Dit voel vreemd en vol.

Die man neem sy hand. “Mfundi Moya,” sê hy, draai om en stap weg. Moya. As hy geweet het, sou hy dit gesien het, dink Simon. Die struktuur om die oë, die neus, selfs die mond, dit is alles daar. Dit is snaaks en tragies en hy verstaan dit nie, maar hy waardeer dit. Hy draai om en stap stadig oor die gras. Hy tel sy rugsak op en trap byna op sy selfoon waar dit in die gras lê. You have a new voice message, lui die boodskap op die skerm. Hy skakel die gepaste nommer om te luister. “Ou Simon!” hoor hy. Die gedruis van duisende stemme klink op as agtergrond vir Kosie se stem, wat dringend dog betreklik kalm klink. “Op hierdie punt moet ek u inlig dat ons op die luidsprekerfoon-instelling met u praat. Die toestel lê hier tussen my en u ander kameraad, Georg.” “Hallo, ou Simon!” klink Georg se stem op. “Simon,” gaan Kosie voort, “ons skakel jou om verslag te lewer oor die besigtiging van besienswaardighede. Man, kameraad, ten slotte is dit nou meer ’n veldslag as ’n verslag.” “Gevalle reisigers, ons,” sê Georg. “U sien, kameraad, ons doelwit was immers om die eufories-histeriese sin van samesyn op te soek en die aanvanklike beskouing was dat die idealisme tasbaar in die vorm van i-doel-isme sou wees.” “ ’n Sokkerwedstryd in Groenpunt, Simon,” sê Georg, “sou alle selfbetwyfeling, alle onsekerhede en alle vrese besweer. So het die advertensies tog beweer!” “Tog,” sê Kosie, “sal dit teenproduktief wees om die advertensies te blameer. Hulle wil ook maar net eet.” “Nie net honger mense eet nie,” sê Georg. “Ieder geval,” sê Kosie, “ons het ons effe misgis, wil dit blyk. U sien, ons lê nou in onderskeie poele bloed wat onegalig groei en vloei en ons hou net aan bloei. U sien, kameraad, die teenwoordigheid van tienduisende mense hier by die stadion het ons laat glo die bestemming is bereik.”

“Die uiteindelike, finale bestemming van eenstemmigheid.” “Met ons patriotiese, pas aangeskafte sokkerhemde aan het ons saamgesuiker tussen die skare deur.” “Die samehorigheid was bykans orgasmies, ’n orgie van tevredenheid!” “Naby die een ingang was daar ’n spertou. Dit het vir ons teenstrydig met die akute vooruitstrewing gevoel dat ’n sperstreep ons sou moes keer.” “Ons het oorgeklim en gedans en gejuig en andere aangemoedig om ook die versperring te verag.” “Niemand het nie.” “Nee, niemand het nie. Kameraad, ons het fouteer. Geen sokker is vir vanaand beplan nie.” “Nee. Die skare het hierheen gestroom vir die optrede van ’n supergewilde internasionale popster.” “So ’n jong outjie met so ’n skoon gesig.” “Maar skoon is sy gesig nie meer!” “Nee. U sien, die rede vir die spertou was dat die popster se rekmotor hier moes deurry.” “En terwyl ons toe nou so dans en juig in ons nuutgevonde verknogtheid aan massahisterie, tref die limousine ons.” “Teen ons lywe.” “Teen nogal ’n spoed ook. So hier lê ons nou maar.” “Van waar ek hier lê en bloei, kan ek die popster se gesig sien. Uiteraard het hy op die agtersitplek gesit. Blykbaar ’n oordeelsfout – die bestuurder is deur ’n lugsak gered, maar die popster se kop het deur die venster langs hom gebars.” “ ’n Mens sou raai koeëlvaste vensters is popsterre se rekmotors as ’n reël beskore … die afleiding staan dus dat tenderbedrog ook in die vermaakbedryf ’n

rol speel.” “Hy kyk nou vir my en het besonder lanklaas sy oë geknip. Daar’s snye aan sy gesig en sy mond hang oop. Kameraad, ek vermoed die popster is dood.” “Soos ons ook binnekort sal wees, seker. O gaats …” “Wat?” “Die skare besef nie die popster is gereduseer tot ’n lewelose pop nie … dit wil voorkom of die voorkoms nie te veel verskil nie. Hulle jil en storm nader …” “Oor die spertou …” “Hulle sien ons nie …” “Hier kom hulle …” “Kameraad Simon, hierdie vertrapping sal ons beslis nie kan oorleef nie. Georg, ou vennoot, hiermee groet ek jou met respek.” “En ek jou, Kosie. En ons jou, kameraad Simon. Mag gehoor die laaste sintuig wees wat jy verloor!” “Goeienag.” “Goeienag.” Die agtergrondklank is ’n warboel van ’n geskree, ’n gejuig, ’n geween en sirenes. Simon skakel die selfoon af. Hy trek die perfek chaotiese reukspel in, blaas uit en glimlag. Hy wonder twee dinge: eerstens, of hy Georg en Kosie sal mis, en tweedens, of hy nog sy tesis sal kan optel by Daniël Roberts se huis in Muizenberg.

Die vuur sukkel. “Gebruik daai blaaie,” sê Lea.

Daniël hou die bondel in sy hande – Simon se tesis – stywer vas. “Ek wil dit nog klaar lees.” Die hoë branders slaan met mag teen die rotse van Fransmanshoek. Die hoogte bo seespieël is uiteraard relatief laag, maar hoog genoeg om duiseling te wek indien ’n mens van die rotse sou afstaar na die klipperige gebied en die branders wat daarteen slaan, ver na onder. Neffens een van die groot rotse lê die braaistruktuur waar die viermanskap – Daniël, Lea, Megan en Mija – hulle bevind. Effens laer, ’n klipgooi weg, is Malbaai geleë – so genoem vanweë die geheel en al ongestruktureerde en a-ritmiese gestamp van die branders teen die rotse. Buite die motor in Riviersonderend, oomblikke ná die ongeluk, het Lea haar klein Glock 27-pistool uitgehaal. “Klim in,” het sy aan Megan gesê. Megan het instinktief voor haar eie motor bly staan, met haar arms in beskerming uitgestrek. “Die dogtertjie ook,” het Lea gesê. Daniël het toe eers die klein meisie agter Megan gesien en onthou dat sy in die vliegtuig iets van ’n dogter genoem het. Megan het haar hande in die lug gesteek. Mija het haar dit nagedoen. Hulle het in die geel Toyota Corolla geklim. Lea het beveel dat geen woord gerep moet word tot hul bestemming bereik is nie. “Sodat julle kan dink en voorberei,” het sy gesê. Daniël het die voorkant van die motor vlugtig ondersoek en tot die gevolgtrekking gekom dat dit moontlik nie heeltemal padwaardig is nie, maar beslis sal kan ry. Met die N2 langs het hulle gery tot by die Gouritsmond-afdraai, waar hulle regs gedraai het. Hulle het die pad gevolg tot by die afdraai na Vleesbaai, waarvandaan hulle tot by dié kusdorpie gery het – ’n dorpie met ’n enorme

toegangshek en bordjies wat aankondig Privaat Strandoord. Voor dié hek het hulle regs gedraai, steeds met Lea agter die stuur, steeds sonder enige aankondiging van waarheen hulle op pad is. Met ’n klipperige pad het hulle tot by Fransmanshoek gery – ’n reservaat in die kleine, eintlik bloot ’n mini-skiereiland wat gewild is by vissermanne en die sporadiese groepies vakansiegangers wat ’n staptog of ’n braaipoging onderneem. Die motor het tot stilstand gekom by die braaistrukture wat na regs lê soos ’n mens by die gebied inry. Lea het Daniël, wat op die asiersitplek gesit het, op die wang gesoen, uit die motor geklim en na die braaiplek gestap. “Toe, toe,” het sy gesê, “haal die hout uit. Maak vuur, ons het nie heeldag tyd nie.” Die hout het hulle kort ná die ongeluk by ’n vulstasie aangeskaf, saam met ’n braairooster. Daniël het gewonder waarvoor hulle dan later tyd sou nodig hê. Lea had steeds die pistool in haar hand, hoewel sy huppelend rotse toe is. Megan het Mija styf teen haar gehou. “Dis Mija. Mija, dis oom Daniël.” “Hallo, oom Daniël,” het Mija gesê en hom om die been gegryp. “Hallo,” het hy gesê, onseker van hoe om te reageer. Megan het om haar gekyk. “Jy weet Chris Grobler is dood?” “Ja,” het Daniël geantwoord, “ek weet hy is dood. Ek was … soort van daar.” Hy het verwag dat sy verder sou uitvra, maar sy het nie. “Ek moet sy begrafnis dek,” het sy gesê. “Dis môreoggend, so ek moet vinnig maak. Ek moet vanaand weer begin skryf.” Daniël het nie geantwoord nie. Hy weet nie hoe lank Lea wil hê Megan moet saam met hulle reis nie. Hy weet, om die waarheid te sê, nie waarom sy hier is nie.

Nou neem Lea ’n groot sluk uit ’n bottel rooiwyn. Sy kyk beskuldigend en ongeduldig na Daniël, met die pistool wat op en af in haar hand wip. Hy huiwer. Waar het die wyn vandaan gekom? Teësinnig plaas hy die papiere van Simon se tesis onder die hopie hout in. Die vlamme skiet op. Lea glimlag en neem nog ’n sluk wyn. Wanneer die bottel leeg is, gooi sy dit eenkant. Sy bring ’n kurktrekker te voorskyn en maak nog ’n bottel oop, neem ’n sluk. “A,” sê sy. “Salig.” Sy leun met die bottel oor na Daniël en Megan, waar hulle langs mekaar op ’n rots sit. Sy bied dit vir hulle aan. Hulle reageer nie. “Nie so gedink nie,” sê Lea, “maar hoekom nie?” Sy oorhandig die bottel aan Daniël. Hy neem huiwerig ’n sluk. Sy pluk die bottel uit sy hand. “Dit was ’n toets, poephol.” “Wat doen ons hier, Lea?” vra hy. Sy lag. “Moenie so haastig wees nie. Jy sal sien. Hoe kom die vleis aan?” “Die vuur brand nog.” “Is daar nie genoeg kole nie?” “Ek dink ek weet meer van steak braai as jy.” Lea gooi die vars oopgemaakte bottel neer. Rooiwyn spoel uit oor die gras. Sy rig haar pistool op hom. “Ek dink nogal nie so nie,” sê sy. Hy staan gedwee op, neem ’n groot stok en skuif die brandende stompe eenkant, sodat die min maar gloeiende kole warm en oop lê langs die vuur. Hy haal die twee biefstukke met ’n bewende hand uit die sakkie. “Awwww,” sê Lea, “jou hand bewe. Hoe so?” “Ek kry koud.” Dit is ’n leuen. Hy plaas die biefstukke op die rooster. “Daar’s hy,” sê Lea. Sy laat sak haar pistool. “Daar’s hy.” Hulle sit in stilte terwyl Daniël geduldig dog futiel wag vir die vleis om brosserig te word aan die kant wat na die kole gekeer is. Dan keer hy dit om. Hy maak sy keel skoon. “Hoe hou julle daarvan?”

Megan huiwer. “Gaar,” sê sy. Mija hardloop op die gras agter die seemeeue aan. “Rou,” sê Lea. “Vir almal.” Daniël knik. Hy keer die biefstukke nog ’n paar keer vinnig om. Hy neem ’n messie en druk dit deur die vleis, trek dit weer uit en sien die bloederigheid daaraan kleef. “Dis klaar,” sê hy oplaas. “Mooi!” roep Lea en trippel na die motor. “Wat de fok gaan hier aan?” vra Megan aan Daniël terwyl Lea weg is. Hy merk op dat sy ’n notaboek in haar hand het. Waar het dit vandaan gekom? Sy kyk hom reg in die oë, wagtend op ’n antwoord. “Ek weet nie,” sê Daniël, “jy moet haar vra.” Hy kyk op na Lea. Waar sy by die motor is, lyk sy groter, byna manlik van agter, met jeans en stewels. Daniël knip sy oë. Hy kyk weer en sien die werklike vorm van Lea, die blommerok en die lang bene. Hy sug. “Ek weet regtig nie,” herhaal hy. “Gaan sy ons skiet? Ek het ’n spertyd om te haal,” sê Megan. “Dalk is dit spertyd dié,” sê Daniël. “Wat bedoel jy?” vra sy, pen op die bladsy. Hy trek sy skouers op. “Ek weet regtig nie,” fluister hy terwyl Lea terugkeer met borde en eetgerei. “Toe, toe,” sê sy, “etenstyd vir almal!” Sy deel twee borde uit aan Daniël en Megan. “Wat van jou?” vra Daniël. “Ek is nie honger nie, dankie,” glimlag sy. Daniël frons. Hy onthou hoe Lea herhaaldelik sy aanbod van toebroodjies by die huis geweier het. Hy onthou dat die pizzaboks wat Jimmy aangebring het, steeds onaangeraak was nadat hy geskiet is. ’n Aardige geur pizza wat hy nie herken het nie.

“Is jy seker?” “Natuurlik is ek fokken seker,” roep sy. Sy lig weer haar pistool in Daniël se rigting. “Sou ek dit gesê het as ek nie seker was nie?” Sy glimlag weer soetjies. “Toe, julle, eet, die kos gaan koud word.” Daniël steek sy mes in die een biefstuk op die rooster, haal dit af en plaas dit op Megan se bord. Hy plaas die ander een in sy eie bord en sny daaraan. Papierborde sou eenvoudiger, meer tradisioneel vir hierdie soort braai wees – plastiek-eetgerei ook. Hy neem ’n vinnige hap, en nog een, tot die laaste stukkie vleis by sy slukderm af verdwyn. Hy het nie besef hoe honger hy is nie en beslis nie gedink hy sal in hierdie soort scenario so lustig kan eet nie. Hy kyk om na Megan. Sy het nog skaars aan die vleis geraak, sy kou stadig en onseker. Mija het intussen nader gedraf. Sy is honger. Sy vra ’n happie van die biefstuk. Megan weier. “Eina!” roep Daniël. Hy het nie gesien hoe Lea hom bekruip nie. Handeviervoet is sy nou voor hom, met die kooltjie waarmee sy sy voet gebrand het in haar hand. Sy lag ingenome – luid, koggelend. Sy staan op en trippel na die oop grasgedeelte langs die braaiplek. Daar hurk sy en trek met die warm kooltjie lyne in die gras. Die gras word onmiddellik swart geskroei soos sy die strepe trek. Hoe brand haar vingers nie? Wanneer sy klaar is, is vyf eenvormige vierkante langs mekaar getrek, in ’n ry. Sy draai terug na waar Daniël en Megan langs mekaar sit. “Kyk hier,” sê sy. Sy plaas haar wysvinger en duim in haar mond en laat ’n luide fluit uit. Daniël trek sy oë op skrefies. Hy sien vyf figure wat nader beweeg, sowat honderd meter van hom af, van waar die rotse om die skiereiland se punt buig. Die figure kom skuifelend nader – hy sien nou dit is vyf verwese mans. Hoedjies, vuil baarde en oorpakke, visstokke oor die skouers. Dit is nie moontlik om onder die baarde te bepaal wat die mans se onderskeie velkleure is nie. Daniël haat dit dat dit een van die eerste dinge is waaraan hy dink. Dit is sy land se skuld. Elkeen van die mans het ’n bondeltjie in sy hande, toegevou in seewier. Die vyf mans neem elk plek in in die blokke wat Lea getrek het, plaas die bondeltjies neer en trek die wier daarvan af. Daniël weet nie veel van visse nie, maar hy kan

ten minste uitken dat elk van die mans ’n verskillende visspesie het wat voor hulle lê. Die mans staan nou stil, hande langs die sye, soos soldate wat op ’n bevel wag. Lea buk af en neem met haar hande haar blommerok aan die soom. Sy trek dit oor haar kop en werp dit eenkant toe. Die wind raap dit op en skep dit weg, oor die rotse. Sy skop haar sandale weg. Sy is kaal waar sy tussen Daniël en Megan aan die een kant en die vyf mans aan die ander kant staan. Sy plaas haar hande in die lug, dan buig sy agteroor tot haar hande aan die grond raak, haar voete steeds op die grond. Sy maak haarself gemaklik, met haar kop wat tussen haar voete geplaas is, haar gesig in die rigting van Daniël en Megan gedraai. Sy glimlag stout. Haar liggaam is ’n volmaakte sirkel, met haar bors, maag en heupe wat op die vyf mans gerig is. “Ek is luuuuuuus,” sê sy, asof die laaste klinker ’n oorweging is, “hmmm. Pomatomus saltator. Ter elfder ure. Elf!” Daniël kyk verby Lea se omvormde liggaam, na die vyf mans. Skelm glimlagte groei, selfs deur die baarde sigbaar, by vier van hulle. Slegs een glimlag nie – die een met ’n vis voor hom wat twee rugvinne het. Hy buk versigtig af en tel die vis, sowat ’n meter lank, op. Die ander mans grinnik en steek hul hande gretig na die vis uit. Hulle tree gelyk oor tot in die blok van die man met die elf. Gelyk gryp hulle na die groot vis, hulle stoei en wriemel en slaan vuis daaroor en pluk daaraan, tot die vis uitmekaarskeur en die grootste deel daarvan in die gras val. Elk staan nou met ’n nuttelose vin of kop in die hand, besluiteloos. Hulle kyk op na waar Lea steeds in dieselfde posisie staan. Hulle beweeg terug tot in hul eie blokke en staan op aandag. “Julle sien?” sê Lea aan Daniël en Megan. Hy kyk na Megan langs hom. Dié reageer glad nie – haar blik is gerig op Mija, waar sy ’n entjie weg laggend agter ’n groep seemeeue aanhardloop. Die notaboek en pen hou sy egter steeds styf vas. “Wou jy ooit kinders hê?” vra sy sag, steeds met haar oë op Mija. Hy dink. Dan antwoord hy, met ’n sug: “Ek is ’n man van min nagevolg.” Hy kyk terug na die mans en na Lea. Hy konsentreer op wat voor hom afspeel, probeer sy gedagtes wegruk van die skielike verlange wat hy voel na Lea se vagina, buite sy onmiddellike gesigveld en tog so oop en naby, en die klank van

haar snak. “Fokus!” skree sy. Hy skrik. Haar stem is dieper en forser as wat hy dit al gehoor het. “Ek fokus,” sê hy. Sy glimlag weer onderdeur haar boude. “Goed. Nou, let op, dís waar dit interessant raak.” Sy maak haar keel skoon. “Ek is luuuuuuus … vir leervis!” Die mans kyk onseker na mekaar, na die verskillende visse wat voor hulle uitgelê is. Hulle trek hul skouers op – duidelik het geeneen leervis gebring nie. Gelyk lig hulle die visstokke van hul skouers af en hou dit soos spiese in die lug. Gelyk laat hulle ’n soort oorlogskreet uit, ’n diep brul uit vyf kele. Hulle storm lomp en strompelend in die rigting van die see en rotse na links. Hulle beweeg om die grens van die klein skiereiland met die see, tot hulle in die verte verdwyn. Hul veraf gebulder sterf langsaam agter hulle uit. Lea giggel. Sy laat val haar bene na agter haar, sodat sy op haar maag lê, voor sy haarself optel en voor Daniël en Megan te staan kom. Sy vee los gras van haar borste en maag af, ook uit haar blonde krulhare. “Daniël,” sê sy, “waarom dink jy was Fermata ’n sukses?” Hy oorweeg die vraag. Bespiegeling oor die onderliggende elemente verbonde aan die langdurige sukses van Fermata het hy sedert die ontstaan daarvan grotendeels vermy. Die wáárde daarvan, ja, maar die verhouding daarvan met die gebruikers het hy duidelik nooit genoegsaam oorweeg nie. Die resep was sterk genoeg, die vloei en groei van ledetalle reëlmatig genoeg, die geld was goed genoeg. Nou sien hy dit, sien hy wat Lea probeer sê met die vissermanne as allegorie. Hy kyk af na die gras. “Ons enigste grondgebied is spekulatief,” sê hy. “Ons enigste hulpbron is vermaak.” Sy spring ekstaties op en af. Sy klap haar hande terwyl sy lag. “Jy het dit! Jy het dit nog altyd besef. Maar, maar, maar, liewe Daniël, dis waar jy ingekom het. Fermata moes nie net vermaak gewees het nie. Dit was wáár maak, in ’n nuwe grondgebied. Eg maak! Dis wat jou lede wou hê. ’n Span om voor te skree, ’n burgermag van hul eie, ’n platform vir die instink van ouds om te baklei vir iets. Ek het in jou geglo, die kaptein van die nuwe, groot span.”

“Dis nie wat ek …” Sy onderbreek hom. “Maar jy’t jou ware kleure gewys, Daniël. Jy met jou kleinsieligheid, jou jaloesie, jou aggressie, jou alewige misverstande. Lafaard. Fermata is nou dood. Maar die strewe leef voort! Die uitsny van die verse, die refrein, al wat oorbly, is die fermata, die noot wat saak maak, die enigste idiosinkratiese noot! En die burgers het ’n kaptein nodig … en al hoe jy kaptein kan bly,” sy lig die pistool op hom, “is deur te sterf.” Hy staan op. Sy arms voel swaar terwyl hy sy hande lig, palms na vore. “Wag nou … .” Megan spring skielik langs hom op. “Het jy werklik gedink ’n leier is onfeilbaar?” vra sy in ’n kalm stem aan Lea. Die pen is op die notaboek geplaas. Deur en deur joernalis, dink Daniël. “Ek’s nie … ’n fokken … leier nie,” sê hy, stadig oor die lettergrepe. Hy weet dit gaan nie help nie – Megan mik nou na die strot, sy sit alles in. Dit is haar oomblik. Megan gaan voort. “Selfs al wil jy verder gaan as ’n leier, soos sy volgelinge … ’n messias, ’n profeet, selfs ’n god. Is God dan nie feilbaar nie?” Lea rig die pistool op haar. “Sien, Megan, dis hoekom jy hier is. Jy’s ’n swart gat, ’n inslukker van perspektief, ’n perspektiefbuiger, dis wat jy doen vir ’n lewe, dis wat jy doen vír jou lewe. En hier staan jy en teef oor God. En jy dink ’n God is nog enigsins relevant vir ’n bewussyn wat wil groei, en jy gaan skryf daaroor en skryf daaroor …” “Dis my redakteurs,” sê Megan gefrustreerd, “dis ’n Suid-Afrikaanse koerant. Daar móét iets oor God in wees. Soos ’n parlementêre toespraak … meer mense glo en vertrou … my beriggewing moet goed ontvang word vir …” Lea laat sak die pistool effe en trek die sneller. Die koeël glip neffens Megan se linkerheup verby. “Asseblief!” roep Megan, desperaat, in ’n snik. “Asseblief, dis my storie, dis my groot storie, dis dié groot storie! Asseblief, ek sal nie weer oor God praat nie, laat my net toe …” “Te laat, te laat, te laaaaat,” sing Lea, vals. “Rotse toeeeeee. Daar na jou

reeeeeegterkaaaaant. Stap, stap, staaaaap.” Megan sak op haar knieë neer. “Vergeet van die storie, Lea. Ek’s jammer, ek’s jammer daaroor. Maar asseblief. Ek het ’n kind, my kind, om groot te maak.” “Aha,” sê Lea, “jou stukkie nalatenskap, ja. Moenie oor haar worry nie. Ek sal na haar omsien.” “Wat beteken dit!” “Dit beteken …” Lea draai na die dogtertjie, wat intussen nader gestaan het, en pluk haar aan die arm. Sy hou haar styf teen haar vas. “Ek sal na haar omsien.” “Nee!” Megan hardloop nader aan waar Lea met Mija staan. Sy stop en val byna vooroor wanneer Lea die pistool se loop teen die dogtertjie se kop druk. “Dis jy of sy, Megan.” Daniël hoor hoe Megan ’n ongedefinieerde snak-slukgeluid uitlaat. Sy bewe. “Nee …” “Ek speel nie, Megan!” Hy hoor hoe sy haar snikke onderdruk. “Mammie,” sukkel sy. Sy probeer weer. “Mammie is bitter lief vir jou, Mija.” “Ek weet, Mammie,” sê Mija gedwee, waar sy by Lea staan. Sy begryp nie wat aangaan nie. Sy kyk op. “Kyk, Mammie! ’n Seemeeu!” Lea druk die pistool harder teen die kind se kop. Die kind lag. “Dis reg, my kind,” sê Megan. “ ’n Seemeeu. Slim kind, mooi kind, my kind.” Sy draai om en stap stadig in die rigting waarin Lea beduie het, na waar die rotse ’n krans vorm, tot nog rotse na benede. Sy kom by die oorhang tot stilstand. Sy kyk om. Haar hare val oor haar gesig. Sy vee dit nie weg nie. Lea roep na haar: “Cogi qui potest nescit mori. Dié wat gedwing kan word, het nie geleer om te sterf nie. Is jy gereed?” Sy skud haar kop.

“Jy kan nog vinnig iets sê as jy wil?” Sy skud weer haar kop. Dan kyk sy om, in die rigting van die oseaan, en tree oor die rand. Daniël staan ’n oomblik verstom. Dan draf hy na die punt waar Megan geval het en kyk af, na benede, by die rotse. Daar lê haar liggaam, stil en geboë en generies, asof binne die kalklyn om ’n lyk in een van die ou flieks. Hy draai om na Lea. Sy het ook nader aan die punt beweeg. “Was dit regtig nodig!” roep hy. “Ja,” sê sy. Daniël tree nader aan haar. “Kom ons gaan,” sê hy, “iemand het dalk die skoot gehoor. Kom ons ry weg.” Sy lag. “Iemand het die skoot gehoor? Kyk om jou, Daniël. Daar’s niemand hier nie. Dis net ek en jy.” Sy laat sak die pistool, tree nader en slaan haar arms om hom. Sy soen hom. Sy soen hom lank, sodat sy ’n klein kreun uitlaat en haar knieë laat sak. Dan onttrek sy. “Daniël Johannes Roberts,” lag sy in ’n neerhalende toon, “ek kan nie glo jy het my nog nie herken nie.” Hy huiwer. “Jy’s Lea.” “Ja, ek is Lea,” sê sy, “ek kan nog steeds nie glo jy snap dit nie.” Daniël dink na. Hy herken haar nie van vroeër nie, nie van voor die gebeure in sy voorplaas nie. Hy tree nader aan haar. Sy lig haar pistool. “Nie te naby nie,” sê sy. Hy kyk haar op en af, haar kaal liggaam, asof argetipies, die Eva … nee, dis nie dit nie. Dit kan sy nie wees nie. “Ek weet nie,” sê hy. “Goed,” sê sy, “laat ek jou ’n leidraad gee.” Dan, in ’n robotagtige stem: “‘I’ll take care of it, Daniël. Leave it to me.’” Hy tree terug. Hy voel duiselig. Haar lyf neem ’n ander vorm aan, dié van hoe hy instinktief gedink het die persoon aan die ander kant van die e-posse lyk, die een wat sy veiligheid waarborg.

Hy sluk. “My prokureur,” sê hy. Sy glimlag. “Dis reg. Ek’s die een wat omsien na jou. Maar jy’t my teleurgestel, Daniël. Jy snap nie, jy het dit bewys.” Hy knip sy oë. Sy neem weer die vorm van Lea aan. Sy giggel en huppel op die plek. Sy skree dat haar stem rasper. “Jy moes gewéét het, Daniël! Superrealiteit! Die een, die één oomblik van besef!” “Want dis bullshit!” roep hy. Sy eie stem is harder as wat hy dit al ooit gehoor het. “Dis bullshit, dis fokken bullshit. Luister,” sê hy terwyl hy op ’n nabygeleë klein rots staan, “ek het ’n liedjie gehad. ’n Refrein. Maar niks anders nie, verstaan jy?” “Nee.” “Toe kry ek hierdie ander stuk, ’n stuk wat hierdie ou by my huis gelos het, die papiere waarmee ek die vuur moes aansteek, daai. Hy’t dit nie as musiek geskryf nie, maar die punte het presies ingepas op ’n notebalk, en dit was perfek, perfekte vers vir my refrein. Luister,” sê hy. Hy begin sing, hy vind dit moeilik, dit voel of daar bloed in sy keel is. Hy sing, pam-pam-pam, die note wat Simon se skets gevorm het, tot hy klaar is. “Nou,” sê hy en trek sy asem in. Hy sing die note van sy refrein, die majeur, die crescendo. Hy sing dit glad, maar so luid as wat hy kan sonder om die note te verloor. Hy kyk af na Lea wanneer hy klaar is. Sy kyk uitdrukkingloos terug na hom. “Maar wag!” sê hy. Hy steier. Alles in sy gesigsveld verander van kleur – nie die teenoorgestelde nie, maar iets geheel en al anders, asof in ’n drogdroom. Hy hoor dit, asof dit deur ’n blaasorkes reg voor hom uitgevoer word. Die kombinasie. Die val van sy note saam met dié van Simon. Die geklap van die melancholie sáám met die styg van die gelatenheid, ’n perfekte kanon. Hy sien die note in sy geestesoog:

“Wat is dit?” vra Lea. “Ek kan nie … ek kan nie verduidelik nie.” Die musiek draai steeds in sy kop, sy gedagtes. Dan, op ’n punt, sny dit af. Lukraak, sonder waarskuwing, sonder ’n dralende noot. Geen fermata. Weg. Die kleurskakerings van die gras, die rotse, die lug is net soos vantevore. “Probeer,” sê sy. “Ek kan nie,” sê hy. “Maar nou wéét ek jy’s verkeerd.” Sy grinnik. “Jy dink jy’t nou iets geskep. Baie mooi.” Sy klik haar tong. “ ’n Laaste stukkie Eros. Nou vir ’n lekker stukkie Thanathus.” Voor Daniël neem sy weer die vorm aan van die man wat hy hom verbeel het die prokureur sou wees, dan die vorm van ’n jong, geslaglose wese, ook kaal, nes sy was, nes sy speelgoedhelde van kleintyd. In hierdie vorm tree sy weer nader aan hom, staan op haar tone en soen hom. Gedurende die soen kan hy haar lyf en borste voel groei, en wanneer sy wegtrek, is sy weer in die vorm van Lea. Sy lig die pistool op. “Rotse toe, boetie.” Daniël sluk. Hy vee met sy hand deur sy hare, voel hoe ’n hele paar loskom. Hy skud dit af. “Maar wat van ons?” Lea skiet. Die koeël glip neffens hom verby. “Daar is geen ons nie, Daniël. Daar is net jy. Verstaan tog nou, ek probeer jou help.” Daniël draai om. Mija, wat tot dusver onbewus van die erns van die gebeure gelyk het, staan sowat vyf meter van hulle af, doodstil, soos ’n klein standbeeld, asof sy sy bewegings ontleed. Hy trek sy skoene uit. Met sy eerste tree na die rand trap hy in ’n bottelskerf. Iemand het hier bier gedrink, iemand het hier saam met vriende gelag. Bloed sypel uit die sny aan sy voet, drup-drup en smeer teen die gras. “Stop,” sê Lea.

Daniël draai om, plaas sy hande in die lug. “Asseblief, moenie,” sê hy. “Dis nie ek wat nié moet nié,” sê sy. “Dis jy wat móét … Sapiens vivit quantum debet, non quantum potest. Die wyse man sal leef so lank as wat hy moet, nie so lank as wat hy kan nie. Verstaan jy?” Hy laat sy hande sak. Hy sug. “Ek verstaan, ja.” “Mooi,” glimlag sy. “Nou, praat.” Hy kyk om hom rond. Hy verbeel hom ’n motor ry in die verte weg. ’n Stofwolk word opgeskop. ’n Jong seun ry op ’n fiets agter die voertuig aan. Hy roep iets. Hy skud sy kop. Daar is niks daar nie. “Praat!” roep Lea. Daniël kyk terug na haar. “Ek wil skaatsplank ry,” sê hy. “Hier is nie ’n skaatsplank nie,” sê sy. “Ek weet. Kan ek maak of ek skaatsplank ry?” Sy glimlag. “Natuurlik. Maar maak gou.” Daniël maak sy keel skoon. Dan staan hy op die plek en skop-skop. Hy hop vinnig en plaas sy voete voor mekaar. Sy arms is weerskante van hom uitgestrek, asof hy balanseer. Hy beweeg sy lyf na links en na regs, gee nog ’n klein hop en kamma-balanseer homself weer. Lea giggel. Dan lag sy hardop. Mija lag saam. Daniël lag ook. “Wooaaaaah!” roep hy en maak of hy van die skaatsplank af val. Hy lê op die gras en vryf sy knie. Lea giggel steeds. Sy vee ’n traan van haar wang af. “Dit was die mooiste ding wat ek al ooit gesien het,” sê sy. Daniël staan op. Hy lag. Dan sug hy. “Ai,” sê hy en kyk weer om hom rond. Die

sny in sy voet pyn. ’n Warm, teenwoordige, lekker pyn. Hy kyk na regs, waar die son by Kanon sak. Dit lyk of dit bietjies-bietjies reën daar. “Tyd,” sê Lea, “is nie aan jou kant nie.” Daniël kyk af na die rotse ver onder hom, na Megan se lyk. As Lea nie so genadeloos was nie … “Ek weet waaraan jy dink as jy so na haar kyk,” sê Lea. “Waaraan dink jy het sy gedink toe sy gespring het? Aan presies dieselfde dinge waaraan jý nou dink. Sy was nooit dáár nie. Sy het nou eers daar uitgekom. Redakteur.” Daniël knik. Geen punt meer daarin om te stry nie. Hy gee ’n tree na agter en draai om. Hy dink aan die lyke wat op sy gras gelê het, die gesigsuitdrukkings van die mense wat hulle daar kom tuismaak het. Hy buk af. Met ’n bewende hand tel hy die bottelskerf op wat sy voet gesny het, aan die nek daarvan. Hy draai weer om na Lea. “Wat doen jy?” vra sy. “Vir ’n laaste bietjie warm bloed,” sê Daniël en sleep die skerf deur die palm van sy linkerhand. ’n Rooi streep vorm daarop. Lea glimlag. “Mooi.” “En … ’n laaste soen?” vra hy. “Vinnig,” sê sy. Hy stap nader aan haar en omhels haar. Haar arms is om sy nek geslaan, en sy arms om haar heupe. Hy soen haar lank en diep voordat hy die skerf met al die krag wat hy in dié liggaamsposisie kan voortbring, by haar rug insteek. Hy hoor hoe sy na haar asem snak, byna dieselfde sekssnak van vroeër, veel vroeër. Hy steek haar weer en weer, kyk oor haar skouer vir bloed wat vloei. Hy sien niks. Hy voel hoe sy die pistool probeer draai na die agterkant van sy kop. Hy ruk hom uit haar greep en slaan haar hand met die pistool in so hard as wat hy kan. Sy behou haar greep. Hy spring nader en probeer die pistool afneem. Hulle stoei.

Mija hardloop laggend nader. Sy wil saamspeel. Sy gryp Daniël om die been. “Gaan weg, Mija,” skree hy. “Jy moenie hier wees nie!” Hy skop met die been, maar die dogtertjie klou vas. “Jy moenie hier wees nie!” ’n Skoot klap. Met die opklink van die knal spartel seemeeue die lug in. Hulle kwetter, draal, sweef en stryk neer, op soek na ’n vaste plek om te land.

Nawoord

Hoewel die konsep van selfmoord, of selfdood soos dit deesdae in die media genoem word, ’n belangrike element van Draalnoot vir ’n janfiskaal se storie is, is dit nie ’n hooftema daarvan nie en behoort die verhaal nie as ’n diepgaande ondersoek beskou te word nie – nie as breë verskynsel nie en beslis ook nie in die unieke gedagtegang van enige individu wat gejaag word deur neigings van dié aard nie. Selfmoord/selfdood word nie in enige mate deur die storie aangemoedig nie. Dit is ’n ingewikkelde kwessie, soos enigiemand wat daarmee stoei sal weet. Indien u of iemand wat u ken selfmoord/selfdood oorweeg, maak asseblief ’n afspraak by ’n sielkundige, psigiater, maatskaplike werker of bloot enigiemand wat u vertrou en openhartig mee kan praat. Indien dit nie moontlik is nie, skakel die noodlyn 0800 567 567.

Erkennings

Eerstens, besonderse dank kom toe aan: - Etienne Bloemhof – vir geduld en geloof, asook die bied van rigting en uiters waardevolle raad. Dankie. (En vir Sharknado.) - Ansie Kamffer – sonder jou aansporing sou hierdie boek nooit gebeur het nie. Dankie. - Wilken Calitz – broer in skynmusiek en wilde woorddadigheid. Dankie. Dan, aan die talle mense wat gehelp het met inligting, raad of ondersteuning – geografies, fisiek, tegnologiegewys, hoe ook al – en dié wat bereid was om ’n oog te gooi, innige dank. Ek skuld elkeen van julle ’n drankie (en twee drankies aan enigiemand wat ek per abuis hier uitlaat): Lisa Kruger, Simon Lolliot, Griffin, Heinz Oldewage, dr. Dewald van der Walt, Anna-Bet Bester, Elfriede Muller, Oliver Hermanus, Jan Gerber, Leon-Ben Lamprecht en alle lede van Die Span wat nog nie genoem is nie. Die Latynse stellings Cogi qui potest nescit mori (p. 237) en Sapiens vivit quantum debet, non quantum potest (p. 241) word albei toegedig aan die Romeinse filosoof Seneca die Jongere (4 v.C. – 65 n.C.).

Opsomming

Vir die gebruikers van die webwerf Fermata.com is selfmoordvideo’s iets om gedeel en gevier te word – die mees egte ervaring wat hulle kan beleef, en ook wat hulle kan skep. Daniël Roberts, eienaar en bestuurder van dié besonder gewilde webwerf, verkoop dit ook so aan sy gebruikers, maar wanneer hy vir die eerste maal in die openbaar oor Fermata.com praat op ’n televisiekletsprogram, gee dit aanleiding tot ’n reeks verstommende gebeure wat nie net sy lewe nie maar ook dié van Megan Oosthuyzen (belowende joernalis en jong ma), Chris Grobler (geskeide polisiebeampte wie se oorlede dogter ’n Fermata-bydraer was) en Simon Potgieter (student aan Oxford wat met ontgogeling op talle vlakke worstel) onherroeplik verander … en in minstens een geval beëindig. ’n Donker, meesleurende tragikomedie. Dit is Henry Jack Cloete – skrywer, joernalis en musikant – se eerste roman.

Oor die skrywer

Henry Jack Cloete is in 1984 in die Boland gebore en het al wye draaie in die Afrikaanse media gemaak. As rubriek- en artikelskrywer en ook as lid van die alternatiewe musiekgroep Die Skynmaagde word hy bekend as ’n eiesoortige waarnemer en ontleder met ’n gesonde sin vir ironie en die absurde.

Queillerie, ’n druknaam van NB-Uitgewers, ’n afdeling van Media24 Boeke (Edms) Bpk, Heerengracht 40, Kaapstad 8001 Posbus 879, Kaapstad, 8000, Suid-Afrika www.queillerie.co.za

© Henry Jack Cloete 2014

Alle regte voorbehou.

Geen gedeelte van hierdie elektroniese boek mag sonder die skriftelike verlof van die uitgewer gereproduseer of in enige vorm of deur enige elektroniese of meganiese middel weergegee word nie, hetsy deur fotokopiëring, skyf- of bandopname, of deur enige ander stelsel vir inligtingsbewaring of -ontsluiting.

Omslagontwerp: Michelle Staples E-boekontwerp: Trace Digital Services

Ook beskikbaar in druk: Eerste uitgawe in 2014 ISBN: 978-0-7958-0083-2

Epub-uitgawe: Eerste uitgawe in 2014 ISBN: 978-0-7958-0084-9 (epub)

Mobi-uitgawe: Eerste uitgawe in 2014 ISBN: 978-0-7958-0085-6 (mobi)